Verordening Kansregeling (Individuele Inkomenstoeslag Participatiewet)

Ondertekening

Toelichting Verordening Kansregeling (Individuele inkomenstoeslag Participatiewet)

Algemeen

Per 2015 kent de Participatiewet de bevoegdheid voor het college om een Individuele Inkomenstoeslag (als opvolger van de Langdurigheidstoeslag) toe te kennen op basis van een verplicht door de raad vast te stellen verordening. Vanaf genoemd jaar is dan ook de Verordening Individuele inkomenstoeslag Participatiewet van kracht.

Aanvankelijk was het de bedoeling van het college om dit instrument van armoedebestrijding, in lijn met het destijds vastgestelde Armoedebeleid, al met ingang van 2015 om te vormen tot een instrument dat naast een activerend armoedebeleid, ook het re-integratie- en participatiebeleid zou dienen. Hiervoor zou de Individuele inkomenstoeslag worden omgevormd tot een toeslag in het kader van een Kansregeling, waarbij “Kans” staat voor “kwaliteitsimpuls aan nieuwe samenleving”.

Uitgangspunt is dat van een ieder een positieve inbreng naar vermogen ten behoeve van de samenleving mag worden verwacht. Dit wordt ondersteund door de wetsbepaling van artikel 36, lid 2 PW, waarin wordt gesteld dat het college voor de beoordeling van het recht op een Individuele Inkomenstoeslag de krachten en bekwaamheden van een belanghebbende moet beoordelen en tevens moet vaststellen dat de belanghebbende voldoende inspanningen heeft verricht om tot inkomensverbetering (lees: werk) te komen. Aangenomen mag worden dat het doen van vrijwilligerswerk een positief effect heeft op de mogelijkheden op de arbeidsmarkt.

Door omstandigheden kon deze Kansregeling niet meer per 1 januari 2015 in werking treden en moest realisatie worden uitgesteld tot 2016.

De Kansregeling wordt, zoals aangegeven, ingezet als een instrument van armoedebeleid, maar ook als een instrument van re-integratie- en participatiebeleid. Dat betekent dat de Kansregeling in aanvulling op de oorspronkelijke functie van het geven van een tegemoetkoming bij een langdurig laag inkomen zonder zicht op een hoger inkomen, ook wordt ingezet ter stimulering van burgers die naar vermogen en met gebruikmaking van hun krachten en bekwaamheden actief in de samenleving meedoen. Dat vertaalt zich in het verrichten van vrijwilligerswerk of het doen van mantelzorg. De Kansregeling wordt daarmee tevens een vorm van vergoeding voor vrijwilligerswerk, of waardering voor mantelzorg.

Overigens biedt de verordening de mogelijkheid om voor belanghebbenden die absoluut geen vrijwilligerswerk kúnnen verrichten als gevolg van fysieke of psychische beperkingen op basis van de individuele maatwerkoplossing tóch in aanmerking te brengen voor een toeslag in het kader van de Kansregeling. Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan een sterk vereenzaamde inwoner, die niet of nauwelijks meer buiten komt. Acties van een dergelijk persoon (waarschijnlijk met hulp vanuit het Dorpenteam) om zich toch weer onder de mensen te begeven, bijvoorbeeld door zich aan te sluiten bij een vereniging of het bezoeken van een dagopvang voor ouderen, zouden een reden kunnen zijn om iemand voor een toeslag in aanmerking te brengen. Het college zal deze mogelijkheid, voor zover mogelijk en noodzakelijk, in beleidsregels vastleggen.

Om de Kansregeling daadwerkelijk een vergoeding voor vrijwilligerswerk of waardering voor mantelzorg te kunnen laten zijn is het nodig de bedragen in vergelijking met de huidige regeling te verhogen. Hierbij wordt wel rekening gehouden met het feit dat betaalde arbeid nog altijd financieel aantrekkelijker moet zijn. In lijn met het overige armoedebeleid wordt de doelgroep ook uitgebreid door de inkomensgrens te stellen op 130% van het toepasselijke sociaal minimum.

Vanwege het individuele karakter van de Kansregeling worden echtparen voortaan als twee individuen aangemerkt.

De Kansregeling betekent voor belanghebbenden die zich actief (gaan) opstellen in de samenleving, zoals in deze verordening omschreven, een aanmerkelijke verbetering. Voor inwoners die voorheen gewoon een Individuele Inkomenstoeslag ontvingen en die niet voornemens zijn om actief te worden, terwijl zij dat wel kunnen, zal de inwerkingtreding van de Kansregeling een verslechtering betekenen. Desondanks voorziet deze verordening niet in overgangsrecht. De reden daarvoor is dat het niet gaat om een periodieke verstrekking die bij gelijkblijvende toelatingscriteria wordt gewijzigd. De Kansregeling wijzigt qua toelatingscriteria en cliënten en overige inwoners zijn door middel van de Nieuwsbrief en een persoonlijke brief alsmede een publicatie op de Info-pagina van de gemeente van de ontwikkelingen ten aanzien van het armoedebeleid op de hoogte gehouden.

Toelichting per artikel

Artikel 1. Begripsomschrijving

Er is voor gekozen om begrippen die al zijn omschreven in de PW, Awb of de Gemeentewet niet afzonderlijk te definiëren in deze verordening. Dit voorkomt dat in geval van wijziging van betreffende definities in de betreffende wetten ook de Verordening moet worden gewijzigd.

Lid 2 onderdeel d: peildatum Met de invulling van het begrip peildatum wordt aangesloten bij de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (CRvB). Het gaat niet om de datum waarop is aangevraagd, maar om de datum waarop in enig jaar recht op individuele inkomenstoeslag ontstaat. Dit is de eerst mogelijke datum na afloop van de referteperiode. Het betreft dus de datum waarop een belanghebbende langdurig een laag inkomen heeft, geen in aanmerking te nemen vermogen heeft (als bedoeld in artikel 34 PW), en geen uitzicht op inkomensverbetering heeft. Deze datum ligt voor elke belanghebbende weer anders.

Lid 2 onderdeel e: referteperiode

In artikel 1 lid 2 onderdeel e van deze verordening is bepaald wat onder de referteperiode moet worden verstaan: een periode van 36 maanden voorafgaand aan de peildatum.

Lid 2 onderdeel f: inkomen

Met betrekking tot het begrip “inkomen” is een van de PW afwijkende definitie opgenomen. De wetgever geeft de gemeenteraad opdracht om in de verordening regels te geven met betrekking tot het begrip “langdurig, laag inkomen”, zodat de gemeenteraad bevoegd is om dit begrip voor de toepassing van artikel 36, lid 1, van de PW nader te definiëren. Met de gebruikte definitie wordt aangesloten bij de in de bestaande uitvoeringspraktijk gehanteerde (en ook door de wetgever bedoelde) invulling van het begrip inkomen in artikel 36, lid 1, van de PW.

Lid 2 onderdeel g: langdurig laag inkomen Hier wordt kort aangegeven wat onder dit begrip wordt verstaan. In artikel 4 wordt ieder element van dit begrip nader uitgewerkt.

Lid 2 onderdeel h: inkomensverbetering

Deze omschrijving karakteriseert het individuele karakter. Aan de hand van dit criterium moet in elk individueel geval worden beoordeeld in hoeverre de belanghebbende op korte termijn naar verwachting de aangegeven inkomensverbetering zal kunnen bereiken. Op deze wijze blijft de Individuele Inkomenstoeslag voorbehouden aan die burgers die wat inkomen betreft in de meest moeilijke situatie (zullen blijven) verkeren.

Lid 2 onderdeel i en j: vrijwilligerswerk en mantelzorgDit betreffen algemeen aanvaarde omschrijvingen van deze begrippen. Ten aanzien van de omvang van het vrijwilligerswerk en de mantelzorg, wat voor het recht op de toeslag in het kader van de Kansregeling relevant is, is in artikel 4 een nadere aanduiding gegeven. Voor vrijwilligerswerk is niet een concreet aantal uren genoemd, omdat de individuele situatie bepaalt wat voor een belanghebbende mogelijk is.

Artikel 2. Aanvraag

In deze verordening is bepaald dat ten aanzien van de Individuele inkomenstoeslag het college het recht hierop aan de hand van een schriftelijke aanvraag vaststelt. De wet en de toelichting zijn op dit punt onvoldoende duidelijk. Vanwege de eenduidigheid binnen alle minimaregelingen ligt het voor de hand dit zo vast te stellen.

Artikel 3. Voorwaarden voor het verkrijgen van de toeslag in het kader van de Kansregeling

In dit artikel is uitdrukkelijk aangegeven wat de toelatingscriteria zijn. Naast de eisen vanuit de wet (een langdurig laag inkomen en geen vooruitzicht op een hoger inkomen) wordt uitdrukkelijk de aanvullende eis gesteld dat men naar vermogen moet participeren in de samenleving, hetgeen zich vertaalt in het doen van vrijwilligerswerk of het geven van mantelzorg. Voor één en hetzelfde vrijwilligerswerk kan naast een reeds bestaande vergoeding van de inlener niet een toeslag op grond van de kansregeling worden verstrekt. In dit artikel wordt ook aangegeven dat op individuele gronden kan worden afgeweken van de eis van het doen van vrijwilligerswerk. Deze individuele gronden kunnen bijvoorbeeld bestaan uit fysieke of psychische beperkingen voor het doen van vrijwilligerswerk. Een voorbeeld hiervan is de persoon die ernstig vereenzaamd nauwelijks of niet buiten komt en die toch zo ver wordt gebracht dat hij/zij zich weer onder de mensen begeeft door zich aan te sluiten bij bijvoorbeeld een ouderenvereniging.

Artikel 4. Beoordeling criteria

Bij het bepalen wat een langdurig laag inkomen is, moet de gemeenteraad vastleggen wat onder langdurig wordt verstaan en wat onder laag wordt verstaan.

Lid 1 langdurig

De door de gemeenteraad vastgestelde langdurige periode voorafgaande aan de peildatum, wordt aangeduid als referteperiode. De referteperiode is vastgesteld in artikel 1 lid 2 onderdeel e van deze verordening. Uit het feit dat de minimumleeftijd voor het recht op Individuele Inkomenstoeslag is vastgesteld op 21 jaar kan echter worden afgeleid dat onder langdurig tenminste 3 jaar moet worden begrepen. Een belanghebbende is immers in beginsel vanaf 18 jaar een zelfstandig rechtssubject. De referteperiode bedraagt dus een periode van 36 maanden voorafgaand aan de peildatum.

Lid 1 laag inkomen

Met betrekking tot de invulling van het begrip “laag inkomen” is de gemeenteraad gebonden aan een ondergrens en aan een bovengrens. De ondergrens van “laag” is de bijstandsnorm. De bovengrens wordt in lijn met het gehele armoedebeleid vastgesteld op 130% van het toepasselijke sociaal minimum (= de bijstandsnorm).

Lid 2 beoordeling zicht op inkomensverbeteringIn dit lid wordt verwezen naar de begripsomschrijvingen van artikel 1, om in de individuele situatie te kunnen vaststellen of er reële kans bestaat tot inkomensverbetering. Als gevolg van het binnen het armoedebeleid uitbreiden van de doelgroep tot 130% van het toepasselijke sociaal minimum betekent dit ook dat er pas sprake is van een belemmering voor het verstrekken van een toeslag in het kader van de Kansregeling als er uitzicht is op een inkomen van tenminste 130% van het toepasselijk sociaal minimum. Vaststelling op een lager bedrag percentage zou betekenen dat de aanvraag bij een verwacht hoger inkomen van bijvoorbeeld 125% zou kunnen worden afgewezen, terwijl er vervolgens met dat lage inkomen wel weer recht zou ontstaan.

Lid 3 eisen vrijwilligerswerk

In dit lid is aangegeven aan welke criteria het vrijwilligerswerk moet voldoen.

Lid 4 eisen mantelzorg

In dit lid wordt, in aanvulling op de algemene definitie, het minimum aantal uren benoemd. Dit betekent echter niet dat elke dienst aan een ander die valt binnen deze begrippen, is aan te merken als mantelzorg.

Artikel 5. Hoogte individuele inkomenstoeslag

In dit artikel de hoogte van de toeslag per persoon per jaar geregeld. Aangezien het daadwerkelijk een individuele toeslag is, betekent dit dat partners in voorkomende gevallen ook beide in aanmerking kunnen komen voor de toeslag.

Lid 2 schrijft voor dat de toestand op de peildatum voor het toekennen van de toeslag over een jaar bepalend is.

Om niet jaarlijks de verordening aan te hoeven passen is gekozen om de hoogte jaarlijks automatisch mee te laten bewegen met de gehuwdennormen (zie lid 3 van dit artikel). Omdat de gehuwdennormen in beginsel 2 maal per jaar worden geïndexeerd en de individuele inkomenstoeslag maar eenmaal, wordt steeds een vergelijking gemaakt met de gehuwdennormen per 1 januari van het voorafgaande jaar.

Artikel 6. Uitvoering

In artikel 6 is bepaald dat het college met de uitvoering is belast en ook moet voorzien in specifieke situaties.

Artikel 7. Citeertitel

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.

Artikel 8. Inwerkingtreding

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.