Inspraakverordening 2006 (versie 3)

Sinds 1 januari 1994 is in artikel 150 van de Gemeentewet aan de raad de verplichting opgelegd een inspraakverordening vast te stellen.

Lid 2 van dit artikel bepaalt dat de in het eerste lid bedoelde inspraak wordt verleend door toepassing van afdeling 3.4 Awb, voorzover in de verordening niet anders is bepaald.

De procedure is inhoudelijk gebaseerd op de openbare voorbereidingsprocedure (afdeling 3.4) van de Algemene wet bestuursrecht. Een en ander heeft geleid tot harmonisatie en systematisering van de bestuurspraktijk met betrekking tot inspraakprocedures.

Wel wordt de mogelijkheid geboden om bij afzonderlijk besluit af te wijken van de standaard-procedure. Daarmee wordt beoogd afhankelijk van de aard, de schaal en de reikwijdte van het beleidsvoornemen alsmede de behoefte van insprekers en van het gemeentebestuur om de mening van de ingezetenen te vernemen, de inspraakprocedure desgewenst flexibel toe te passen.

De Awb kende tot 1 juli 2005 een openbare voorbereidingsprocedure (afdeling 3.4), waarbij belanghebbenden, en zonodig de aanvrager, moeten worden gehoord bij de voorbereiding van besluiten/beschikkingen. Daarnaast kent deze wet een uitgebreide openbare voorbereidings-procedure (afdeling 3.5). Deze procedure moet worden gevolgd met name als het gaat om zware milieuprocedures op grond van de Wet Milieubeheer.

Met de nieuwe Wet uniforme openbare voorbereidingsprocedure Awb, inwerkinggetreden op 1 juli 2005, is beoogd deze twee procedures ineen te schuiven en tegelijkertijd te vereen-voudigen. Bij de Aanpassingswet uniforme openbare voorbereidingsprocedure Awb wordt de nieuwe afdeling in verschillende bijzondere wetten van toepassing verklaard. In de wet zelf is afdeling 3.4 (nieuw) van toepassing verklaard op de inspraak bij provincies en gemeenten.

Uit de laatste zinsnede van het nieuwe tweede lid van artikel 150 van de Gemeentewet blijkt dat afwijkingen van afdeling 3.4 Awb zijn toegestaan (zie ook de memorie van antwoord (MvA) Eerste Kamer, 2000-2001, 27 023, nummer 177b, blz. 3). In de memorie van toelichting (MvT) op de wet (TK 1999-2000, 27 023, nummer 3, blz. 31) is te lezen dat in de inspraakverordening zowel geheel als gedeeltelijk kan worden afgeweken van afdeling 3.4 Awb. Dit laatste kan bijvoorbeeld geschieden in gevallen waarin het wenselijk is om wel een ontwerp ter inzage te leggen, maar de inspraak daarover op andere wijze te organiseren dan via het mondeling of schriftelijk indienen van zienswijzen.

In zowel de Awb als de Gemeentewet is een hoorplicht/inspraakrecht opgenomen. In de Awb gaat het om (concept-)besluiten, in de Gemeentewet om beleidsvoornemens.

Bezwaren c.q. klachten betreffende de inspraakverordening zijn in twee categorieën te onderscheiden:

• a.

  klachten die betrekking hebben op besluiten en andere handelingen en nalatigheden met betrekking tot de uitvoering of het niet (en/of het niet juist, niet volledig, niet zorgvuldig, etc.) uitvoeren van de inspraakverordening of de op die verordening gebaseerde inspraakprocedure.

• b.
  • 1.

    bezwaren die betrekking hebben op het onderwerp van de inspraak, zoals de in de verordening genoemde onderwerpen of op zaken waarvan klager meent dat ze daaronder zijn te brengen;

  • 2.

    bezwaren die (mede) betrekking hebben op degene die inspraakgerechtigd is of, naar de mening van klager, zou moeten zijn (bijvoorbeeld de kring van personen en instellingen territoriaal en/of functioneel beschouwd).

De besluiten in categorie a zijn geen besluiten in de zin van de Awb. De daarop betrekking hebbende bezwaren zijn klachten in de zin van hoofdstuk 9 van Awb en dienen als zodanig behandeld te worden.

Anders ligt het bij de besluiten in categorie b. Besluiten die betrekking hebben op het object en/of het subject van de inspraak zijn gericht op enig rechtsgevolg. Tegen deze besluiten staat bezwaar en beroep open indien zij ook overigens voldoen aan de vereisten genoemd in de Awb.

De inspraakverordening is niet van toepassing op beschikkingen.

Beleidsvoornemens waarop inspraak mogelijk is, resulteren uiteindelijk in beleidsregels vastgelegd in een besluit van algemene strekking. Hiertegen staat op grond van artikel 8:2 Awb geen beroep open.

Inspraak gaat direct vooraf aan deze besluitvorming. Bepalend voor de keuze of inspraak al dan niet moet plaatsvinden (voor zover het al niet wettelijk is voorgeschreven) is de mate van verstrekkendheid van het voornemen. Anders gezegd: inspraak dient te worden verleend indien de belangen van derden aantoonbaar in het geding zijn.

Wanneer met betrekking tot beleidsvoornemens als bedoeld in deze verordening de inspraak-procedure is gevolgd overeenkomstig de uniforme openbare voorbereidingsprocedure van de Awb, behoeft deze procedure uiteraard niet opnieuw te worden gevolgd bij de voorbereiding van de vaststelling van besluiten als bedoeld in de Awb.

Wanneer bij de openbare voorbereidingsprocedure van beleidsvoornemens de randvoorwaarden (bijv. t.a.v. evenementenbeleid: waar, wanneer, hoe vaak, condities waaronder e.d.) onderdeel uitmaken van de openbare voorbereidingsprocedure, en het beleid vervolgens is vastgesteld in een nota of een verordening op basis waarvan getoetst wordt voor vergunningverlening, is er in het algemeen eveneens geen aanleiding om (derden) belanghebbenden te horen overeenkomstig afdeling 4.1.2. van de Awb (de voorbereiding van beschikkingen). Indien er sprake is van nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden zullen belanghebbenden wel (opnieuw) moeten worden gehoord.

In het tweede lid van dit artikel is een opsomming gegeven van categorieën van beleids-voornemens waarop in elk geval inspraak wordt verleend, veelal als gevolg van de uitvoering van wettelijke voorschriften.

In het tweede lid, onder g, wordt onder meer gedoeld op de Welzijnswet, de Wet maatschappe-lijke ondersteuning en de Wet werk en bijstand.

Krachtens de WRO is op de voorbereiding van vrijstellingsprocedures afdeling 3.4. van de Algemene wet bestuursrecht van toepassing.

Ter uniformering en deregulering is in het eerste lid afdeling 3.4 van de Awb van toepassing verklaard op de inspraak. In artikel 3:11 tot en met 3:17 Awb is de inspraakprocedure te vinden. Na terinzagelegging en bekendmaking van het beleidsvoornemen kunnen belanghebbenden gedurende zes weken schriftelijk of mondeling hun zienswijze naar voren brengen. Deze termijn voor inspraak is wat lang. In de praktijk is gebleken dat de tot nu toe gehanteerde termijn van vier weken voor het verlenen van inspraak ruim genoeg is.

Uiteraard behoeft niet te worden volstaan met het betrekken van de burgers bij een beleids-voornemen via een publicatie. De publicatie moet gezien worden als een minimumeis teneinde inspraak mogelijk te maken. Indien (bepaalde) betrokkenen, (belangen)groeperingen bekend zijn, kunnen de desbetreffende stukken gelijktijdig ook worden toegestuurd.

Het tweede lid bepaalt dat het bestuursorgaan kan besluiten een afwijkende inspraakprocedure toe te passen. Afhankelijk van de aard van het beleidsvoornemen behoort het tot de mogelijkheden om nadere invulling te geven aan de inspraakprocedure.

Daarnaast is het ook denkbaar dat voor (relatief) kleinschalige beleidsvoornemens een sterk vereenvoudigde procedure wordt gehanteerd, mede uit een oogpunt van effectiviteit en efficiëntie (tijd, geld en menskracht).

Ook is het denkbaar dat de kring van belanghebbenden genoegzaam bekend is, zodat kan worden volstaan met het toezenden van stukken en/of het mondeling/schriftelijk horen (overeenkomstig afdeling 4.1.2 Awb).

In alle gevallen dient een besluit als bedoeld in het tweede lid te worden bekendgemaakt (afdeling 3.6 Awb).

In dit geval is niet gekozen voor verwijzing naar afdeling 3.4 Awb. In artikel 3:17 Awb wordt namelijk slechts bepaald dat een verslag wordt gemaakt van hetgeen tijdens de inspraak-procedure mondeling naar voren is gebracht. De inspraakrapportage dient echter een volledig overzicht te bevatten van zowel de mondelinge als de schriftelijke inspraakreacties en de uitkomsten daarvan.

Onder het in het tweede lid, onderdeel a, genoemde verslag van de gevolgde inspraakprocedure wordt verstaan: Hoe is de procedure feitelijk verlopen? Is afdeling 3.4 Awb onverkort toegepast? Wanneer is het beleidsvoornemen ter inzage gelegd enz.?

Onderdeel b betekent dat het eindverslag een volledig overzicht dient te bevatten van zowel de mondelinge als de schriftelijke inspraakreacties. De schriftelijke inspraakreacties kunnen aan het verslag worden gehecht. In de Memorie van Toelichting bij de Awb wordt opgemerkt dat in het verslag kan worden volstaan met een korte zakelijke weergave van de naar voren gebrachte opvattingen en vermelding van de personen die hun opvatting naar voren hebben gebracht.

Onder c wordt als het sluitstuk van inspraak voorgeschreven dat het bestuursorgaan aangeeft wat met de zienswijzen wordt gedaan.