Toeslagenverordening Wet werk en bijstand gemeente Arnhem

Toeslagenverordening Wet werk en bijstand gemeente Arnhem

Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen

Hoofdstuk 2 Criteria voor het verhogen van de bijstandsnorm

Hoofdstuk 3 Criteria voor het verlagen van de bijstandsnorm of de toeslag

Hoofdstuk 4 Slotbepalingen

Algemene toelichting Toeslagenverordening

Norm, toeslag en verlaging

Hoofdstuk 3 van de Wet werk en bijstand (Wwb) kent voor de periodieke bijstand ter voorziening in de algemeen noodzakelijke bestaanskosten een systeem van basisnormen, toeslagen en verlagingen. Dit systeem is grotendeels overgenomen uit de Algemene bijstandswet (Abw), bij de inwerkingtreding in 1996. Was de beleidskeuze om binnen een bepaalde brandbreedte de toeslagen en verlagingen vast te stellen nog primair zonder al te zware budgettaire consequenties, thans is dat geheel anders. Voor zowel basisnormen als toeslagen draagt de gemeente binnen het regime van de Wwb volledige financiële verantwoordelijkheid.

De Wwb stelt grenzen aan de vrijheid om normen, toeslagen en verlagingen vast te stellen. Een aantal normen staat vast. Deze zijn geregeld in paragraaf 2 van de Wwb, de artikelen 20 tot en met 24. In paragraaf 3 voorziet de Wwb in toeslagen en verlagingen. In de artikelen 25 tot en met 29 is geregeld dat in een aantal gevallen toeslagen moeten worden toegekend op de basisnormen. Voorts kan in een beperkt aantal gevallen worden besloten om de norm en/of de toeslag te verlagen. Dat is echter geen verplichting.

De bijstandsnormen voor 65-plussers staan vast (artikel 22 WWB). Voor uitkeringsgerechtigden van 18 tot 65 jaar ligt dat anders. Het toeslagenbeleid geldt primair voor 21- tot 65-jarigen. De doelgroep is echter uitgebreid met jongmeerderjarigen die een gezamenlijke huishouding voeren en kinderen hebben. Voor die groep geldt dat de uitkering op het niveau van de 21-jarige gehuwden behoort te liggen.

Normen

Voor de doelgroep van het gemeentelijke toeslagen- en verlagingenbeleid bestaat er een drietal basisnormen (artikelen 20 en 21 Wwb), te weten:

• ·

  gehuwden: 100% van het wettelijke minimumloon

• ·

  alleenstaande ouders: 70% van de gezinsnorm

• ·

  alleenstaanden: 50% van de gezinsnorm

Toeslagen

Een toeslag kan worden verstrekt aan een alleenstaande of alleenstaande ouder als de algemeen noodzakelijke bestaanskosten niet of niet geheel kunnen worden gedeeld (artikel 25 Wwb). De mogelijkheid tot het delen van kosten wordt aanwezig geacht als naast de belanghebbende nog één of meer anderen hun hoofdverblijf hebben in dezelfde woning, waarbij er geen sprake is van eerste graads bloed- of aanverwantschap. Dan kunnen zaken als huur, gas, water en licht, maar ook krant etc. gedeeld worden.

De toeslag bedraagt ten hoogste 20% van de gehuwdennorm, zodat de uitkering maximaal bedraagt voor:

• ·

  alleenstaande ouders: 90% van de gehuwdennorm

• ·

  alleenstaanden: 70% van de gehuwdennorm

Het college is verplicht om het maximale percentage te verstrekken als er geen medebewoners zijn of als dezen niets kunnen bijdragen aan de algemeen noodzakelijke bestaanskosten.

Niet in de Wwb is geregeld de toeslag in verband met verzorgingsbehoeftigheid. In de verordening is opgenomen dat onder voorwaarden de toeslag behoort te worden toegekend aan danwel van verlaging dient te worden afgezien voor degene die een verzorgingsbehoeftige verzorgt.

Verlagingen

De Wwb noemt de volgende verlagingen:

• ·

  verlaging i.v.m. het kunnen delen van de algemene bestaanskosten door een gezin (artikel 26 Wwb)

• ·

  verlaging i.v.m. de woonsituatie (artikel 27 Wwb)

• ·

  verlaging i.v.m. recent beëindigen studie (artikel 28 Wwb)

• ·

  verlaging i.v.m. leeftijd van 21 of 22 jaar bij alleenstaanden (artikel 29 Wwb)

De verlagingen zijn uitgewerkt in de artikelen 5 tot en met 9 van de verordening.

De Toeslagenverordening

In artikel 8 lid 1 onder c jo. artikel 30 Wwb is geregeld dat de gemeenteraad bij verordening dient vast te stellen voor welke groepen de bijstandsnorm verhoogd of verlaagd wordt en op grond van welke criteria de hoogte van die verhoging of verlaging wordt bepaald. Deze criteria moeten voor de lezer helder zijn en voor de praktijk eenvoudig uitvoerbaar. Dat zijn noodzakelijke randvoorwaarden.

Mede gelet op de genoemde randvoorwaarden heeft de toeslag een zgn. forfaitair karakter. Deze benadering gaat ervan uit dat voor alle medebewoners geldt dat zij kunnen bijdragen in de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan van de andere medebewoners. Daarbij is niet relevant dat er ook daadwerkelijk een bijdrage in die kosten plaatsvindt. De hoogte van de toeslag is niet afhankelijk van de woonlasten van belanghebbende.

Het “forfaitaire model” heeft als voordeel dat voor alle medebewoners in beginsel dezelfde toeslag geldt (10%). Omdat een toeslag van 10% niet altijd toereikend kan worden geacht heeft het college o.g.v. artikel 18 lid 1 Wwb de bevoegdheid, c.q. de plicht om een hogere toeslag dan 10% toe te kennen, als dat noodzakelijk is. Dat is in ieder geval zo als de belanghebbende uitsluitend een inwonend meerderjarig kind heeft dat niet kan bijdragen in de woonkosten vanwege onvoldoende inkomen (bijv. slechts WSF).

De verlagingen die in de verordening zijn vastgelegd behelsen oa de verlaging i.v.m. het ontbreken van woonkosten (bijv. bij krakers) en de leeftijdsverlaging voor alleenstaande 22 –jarigen. Voorts zijn enkele percentages aangepast, mede ingegeven door de uitkomsten van een vergelijkend onderzoek naar de percentages die andere gemeenten hanteren. Tenslotte is tevens opgenomen dat degene die een verzorgingsbehoeftige verzorgt in aanmerking komt voor een maximale toeslag, dan wel dat afgezien wordt van een verlaging op de gehuwdennorm.

Berekening toepasselijke bijstandsnorm

De algemene bijstandsuitkering voor alleenstaanden en alleenstaande ouders van 21 tot 65 jaar wordt als volgt berekend:

1.Basisnorm

Indien sprake is van een verzorgende (iemand die een verzorgingsbehoeftige verzorgt) dan

2.optellen maximale toeslag

Als dit niet aan de orde is dan

3. optellen toeslag i.v.m. woonsituatie (alleen bij alleenstaanden en alleenstaande ouders)

4. toeslag verlagen bij ontbrekende woonkosten

4a. basisnorm en toeslag verder verlagen met verlaging schoolverlater

of

4b.toeslag verlagen met verlaging voor 21- en 22-jarige alleenstaanden

De verlagingen onder 4a en 4b mogen nooit gelijktijdig worden toegepast. Voor de verlaging in verband met ontbrekende woonkosten en de 21- en 22-jarige leeftijd geldt dat als de verlaging per saldo hoger is dan de toeslag, de toeslag ten hoogste op nihil kan worden gesteld. Een eventuele verlaging van de basisnorm is in die gevallen niet aan de orde. Voor de schoolverlaterskorting is dit anders. Deze kan ook op de basisnorm worden toegepast.

De algemene bijstandsuitkering voor gehuwden van 18 tot 65 jaar en gezinnen in deze leeftijdscategorie die vallen onder de reikwijdte van de verordening, wordt als volgt berekend:

1.Basisnorm

Indien sprake is van een verzorgende (iemand die een verzorgingsbehoeftige verzorgt) dan

2.bijstandsuitkering vaststellen op basisnorm voor een gezin

Als dat niet aan de orde is dan

3. basisnorm verlagen bij medebewoning

4. basisnorm evt. verder verlagen i.v.m. ontbrekende woonkosten

5. basisnorm verder verlagen i.v.m. schoolverlating

Voor de verlagingen in verband met ontbrekende woonkosten en medebewoning geldt, spiegelbeeldig aan het regime voor alleenstaanden en alleenstaande ouders dat de maximale verlaging 20% bedraagt. Inclusief de verlaging in verband met schoolverlating kan de bijstandsnorm voor gehuwden maximaal 35% worden verlaagd.

Op basis van bovenstaand berekeningssysteem geldt voor de alleenstaande en de alleenstaande ouder dat deze met inbegrip van de verlagingen aanspraak behoudt op de basisnorm, respectievelijk 50% en 70%, tenzij er tevens sprake is van schoolverlating. In die gevallen kan ook de basisnorm verlaagd worden. Dat leidt ertoe dat de bijstandsnorm in het zeldzame geval dat alle verlagingen worden toegepast 35%, resp. 55% van de gehuwdennorm bedraagt. Algemeen wordt erkend dat die percentages als ondergrens voor bijstandsverlening gelden (toelichting op modelverordening Stimulansz). Voor gehuwden geldt dat een cumulatie van verlagingen ertoe zou leiden dat de ondergrens (65% gehuwdennorm) doorbroken zou worden. Om die reden is in artikel 6 lid 4 opgenomen dat de verlagingen van artikel 5 en 6 samen hoogstens 20% van de gehuwdennorm bedragen. In geval van cumulatie van verlagingen overigens moet nauwlettend onderzocht worden of het individualiseringsbeginsel, vastgelegd in artikel 18 WWB niet met zich brengt dat de verlaging beperkt moet worden.

Artikelsgewijze toelichting Toeslagenverordening

Artikel 2

Voor jongmeerderjarigen van 18 tot 21-jaar zonder kinderen geldt een geheel eigen regime in het kader van het bijzondere bijstandsbeleid. Zij gelden daarom niet als belanghebbenden.

De in het tweede lid opgenomen verplichting voor het college om –zo nodig- de bijstand in afwijking van de verordening de bijstand anders vast te stellen, volgt uit artikel 30 lid 4 Wwb. De individualiseringsplicht geldt evenzeer in situaties waarin de verordening niet voorziet. Om daarover geen misverstand te laten bestaan is die verplichting in de verordening overgenomen.

Artikel 3

Hoewel evident, vereist artikel 30 lid 2 Wwb dat in de verordening is opgenomen dat voor alleenstaanden en alleenstaande ouders die alleen wonen de hoogte van de toeslag 20% bedraagt. Dat is in lid 1 bepaald. Met de norm, als genoemd in artikel 20, eerste lid, onderdeel b, en tweede lid, onderdeel b, Wwb wordt gedoeld op de basisnorm, die resp. 50 en 70 % van de gehuwdennorm bedraagt. Op die norm vindt ingevolge artikel 25 lid 1 Wwb een verhoging plaats met een toeslag.

Lid 2 bevat de algemene regel, dat iemand die met een ander een woning bewoont een toeslag van 10% ontvangt, tenzij er sprake is van een gezamenlijke huishouding. Niet van belang is of belanghebbende de hoofdbewoner of de medebewoner is. Soms zal het individualiseringsbeginsel, zoals neergelegd in artikel 18 lid 1 Wwb met zich meebrengen dat de toeslag kan worden verhoogd als dat, gelet op alle omstandigheden, noodzakelijk is.Daarvan is in ieder geval sprake als de belanghebbende één of meerdere inwonende meerderjarige kinderen heeft, die een te laag inkomen hebben om te kunnen bijdragen in de woonkosten. Dat geldt bijvoorbeeld voor kinderen met studiefinanciering zonder bijverdiensten. In lid 3 is daarom vastgelegd dat een kind dat een inkomen heeft tot 50% van de gehuwdennorm niet als medebewoner wordt beschouwd, omdat hij geacht wordt niet te kunnen bijdragen aan de woonkosten. Daarnaast is vastgelegd dat kinderen tot 23 jaar nimmer aangemerkt worden als medebewoners. Voor hen geldt dat het inkomen in veel gevallen lager is dan 50% van de gehuwdennorm. Het is daarom verantwoord en praktisch om deze jong-meerderjarigen per definitie niet als medebewoner aan te merken.

Ook in andere gevallen kan de toeslag verhoogd worden als dit gelet op alle omstandigheden noodzakelijk is. De jurisprudentie heeft inmiddels voorzien in een aantal hanteerbare kaders. Deze zijn in een richtlijn vastgelegd. Uitgangspunt is daarbij wel dat degene die een hogere toeslag verlangt zelf alle gegevens en bescheiden aanlevert, zodat beoordeeld kan worden of een hogere toeslag aangewezen is.

Als de belanghebbende de hoofdbewoner is en meerdere medebewoners heeft, dan is de hoofdregel dat de toeslag 10% blijft. Afhankelijk van het aantal medebewoners wordt vervolgens de bijstands-norm (norm incl. toeslag en verlaging) verlaagd met een percentage van 10% per medebewoner. Niet van belang is of de medebewoner onderhuurder of kostganger is en wat de hoogte van de huur of kostgeld is. De verlaging is verder uitgewerkt in de richtlijn ‘middelen’ en wijkt overigens niet af van het huidige beleid.

Voor inwonende eerstegraads bloedverwanten geldt in zijn algemeenheid dat zij lagere kosten van bestaan hebben dan medebewoners die niet tot deze groep behoren, omdat de hoofdbewoner (vaak de ouder) veelal een relatief groter deel van de gezamenlijke bestaanskosten voor zijn rekening neemt. Om die reden is ervoor gekozen om de toeslag voor inwonende eerstegraads bloedverwanten te beperken tot 5 %. Dat is vastgelegd in lid 4.

In lid 5 is bepaald dat zij die niet over een woonruimte beschikken, een afwijkende toeslag ontvangen. Artikel 27 Wwb biedt daarvoor de wettelijke basis. Het betreft de groep dak- en thuislozen. Met woonruimte wordt bedoeld een woning of een deel daarvan. Zij ontvangen een toeslag van 10% omdat zij doorgaans wel enige woonlasten hebben, bijvoorbeeld i.v.m. het verblijf in een nachtopvang. De toeslag wordt naast de norm toereikend geacht om de bestaanskosten mee te voldoen.

Deze toeslag heeft overigens geen invloed op de wijze waarop de bijstand moet worden verleend. Het college kan gebruik maken om de uitkering, inclusief de toeslag, in natura (in de vorm van opvang) te verlenen.

Artikelen 10 en 11

De vorige verordening van 20 december 2011 wordt ingetrokken en wordt vervangen door deze verordening.

Deze verordening treedt met terugwerkende kracht in per 1 januari 2012 zodra de Wet afschaffing huishoudinkomenstoets in werking treedt. Deze wet treedt ook met terugwerkende kracht per 1 januari 2012 in werking.