Maatregelenverordening Wet investeren in jongeren 2009

Doelstelling van de Wet investeren in jongeren (WIJ) is de duurzame arbeidsparticipatie in regulier werk van jongeren tot 27 jaar. Om dit te bereiken is in de wet een recht op een zogenaamd werkleeraanbod vastgelegd. Het werkleer-recht berust op het uitgangspunt dat jongeren die goed geschoold zijn en over voldoende kwalificaties beschikken, gemakkelijker aan het werk zullen komen en daardoor zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien.

De nieuwe wet verplicht gemeenten om te investeren in de arbeidsinschakeling van alle jongeren, ook bij een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Daartoe moeten gemeenten jongeren in beginsel een werkleeraanbod doen. Afgeleide van het werkleeraanbod is een inkomensvoorziening voor jongeren vanaf 18 jaar als de jongere onvoldoende inkomsten heeft. Deze inkomensvoorziening is alleen beschikbaar als het werkleeraanbod wegens in de persoon van de jongere gelegen of niet verwijtbare omstandigheden zijnerzijds geen optie is, als het werkleeraanbod onvoldoende inkomsten genereert of er nog geen werkleeraanbod kan worden gedaan. De samenhang tussen het werkleeraanbod enerzijds en de inkomensvoorziening anderzijds is een bepalend element in de Wet investeren in jongeren.

Relatie WIJ en WWB.

De relatie tussen werken/leren en een uitkering is fundamenteel anders dan in de Wet werk en bijstand (WWB), waarbij het recht op bijstand vooropstaat met als afgeleide de plicht tot arbeidsparticipatie.

Met de WIJ wordt een ‘paradigmawisseling’ beoogd. Is het uitgangspunt in de WWB ‘een uitkering, mits’ in de WIJ

is dit omgedraaid en geldt als uitgangpunt ‘geen uitkering, tenzij’. Aanvaardt de jongere het werkleeraanbod en is het inkomen ontoereikend, dan bestaat in beginsel recht op een inkomensvoorziening. Deze inkomensvoorziening volgt in grote lijnen de WWB voor wat betreft de voorwaarden die aan het recht zijn verbonden en de normering die geldt voor de hoogte van deze voorziening.

Evenals in de WWB geldt binnen de WIJ een stelsel van rechten en plichten. De gemeente is verplicht een werkleer-aanbod en eventueel een inkomensvoorziening aan te bieden, de jongere is daartegenover verplicht zich te houden aan diverse verplichtingen. Worden deze verplichtingen geschonden, dan dient de inkomensvoorziening verlaagd

te worden. Die verlaging of maatregel geschiedt conform de regels, die in een gemeentelijke verordening moeten zijn vastgelegd. De maatregelenverordening biedt de basis voor het opleggen van een maatregel. Daarbij is het aspect van rechtszekerheid voor de burger van groot belang. De verordening geeft aan in welke gevallen er een maatregel opgelegd kan worden. Dat houdt tevens in, dat het niet toegestaan is om een zwaardere sanctie op te leggen dan volgens de verordening is toegestaan.

Onderscheid WIJ en WWB.

Aan het werkleeraanbod en de inkomensvoorziening kunnen minder uiteenlopende verplichtingen verbonden worden dan aan de bijstand. Het scala is beperkter van aard. De verplichtingen die kunnen worden gesanctioneerd betreffen de inlichtingen-, medewerkings- en identificatieplicht, alsmede een aantal concreet benoemde verplichtingen inzake de arbeidsinschakeling en de totstandkoming en tenuitvoerlegging van een werkleeraanbod.

Een ander verschil tussen de WIJ en de WWB is, dat de inkomensvoorziening niet verlaagd kan worden als de jongere zich schuldig maakt aan tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan, anders dan in de vorm van schending van één van de eerder genoemde verplichtingen. Dit heeft tot gevolg bij een aanvraag voor een werkleeraanbod de inkomensvoorziening bij verwijtbare werkloosheid of onverantwoord interen van vermogen niet verlaagd kan worden. Het belang van duurzame arbeidsparticipatie van de jongere heeft de wetgever laten prevaleren boven het als maatregelwaardig aanmerken van de bovengenoemde gedragingen. De Maatregelenverordening WIJ heeft al met al dus een beperkter strekking en reikwijdte dan de Maatregelen-verordening WWB en wijkt daarom af waar het de omschreven maatregelwaardige gedragingen betreft.

Maatregel.

Het verlagen van de inkomensvoorziening op grond van het feit dat de jongere zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate is nagekomen, wordt in de WIJ aangeduid als het verlagen van de inkomensvoorziening. Gebruikelijk onder gemeenten is echter de term ‘maatregel’. Daarmee wordt niet alleen aangesloten bij het spraakgebruik dat ook binnen de bijstandspraktijk gangbaar is, maar wordt ook het corrigerende karakter ervan benadrukt. Om die reden is in de verordening de term ‘maatregel’ gebruikt om een verlaging aan te duiden.

Intrekking werkleeraanbod of verlaging inkomensvoorziening.

Aan het werkleeraanbod en de inkomensvoorziening zijn voor de jongere verplichtingen verbonden. Tegenover het recht op een werkleeraanbod en een eventuele inkomensvoorziening staat de verplichting van de jongere om mee te werken aan de totstandkoming daarvan, bijvoorbeeld door mee te werken aan een onderzoek naar de arbeidsmogelijkheden. Ook dient de jongere naar beste vermogen mee te werken aan het werkleeraanbod, zodra dat is vastgesteld. Voorts geldt een inlichtingen-, medewerkings- en identificatieplicht.

Als de jongere een aan het werkleeraanbod verbonden verplichting verwijtbaar niet nakomt, staan de gemeente diverse instrumenten ter beschikking. Onderscheid kan worden gemaakt tussen de verschillende fasen waarop de verplichtingen betrekking hebben.

Als de jongere bij de aanvraag in het geheel niet meewerkt aan het opstellen van een plan voor zijn arbeidsinschakeling en zo zijn arbeidsinschakeling belemmert, doet het college de jongere op grond van artikel 17, lid 5 van de wet geen werkleeraanbod. Tengevolge hiervan heeft hij - zolang niet wordt voldaan aan die verplichting – geen recht op een inkomensvoorziening. Uit artikel 42, lid 1, sub c van de wet vloeit immers voort, dat voor zover uit houding en gedragingen van de jongere ondubbelzinnig blijkt dat hij de verplichtingen niet wil nakomen, geen recht op inkomensvoorziening bestaat. Als sprake is van een minder ernstige schending van de verplichtingen met betrekking tot de totstandkoming van het werkleeraanbod, kan na toekenning van een werkleeraanbod de eventuele inkomensvoorziening worden verlaagd conform de maatregelenverordening. Zo is het denkbaar dat de jongere wel wil meewerken, maar dat de medewerking onvoldoende is. In dat geval dient een maatregel te worden overwogen.

Als de jongere wel meewerkt aan de totstandkoming van een werkleeraanbod, maar weigert dit aanbod na ontvangst van de toekenningsbeschikking uit te voeren, kan het werkleeraanbod worden ingetrokken (artikel 21, sub b). Door deze weigering bestaat geen recht op een inkomensvoorziening (artikel 42, lid 1, sub a). Het recht op een inkomens-voorziening bestaat evenmin als uit houding en gedrag van de jongere ondubbelzinnig blijkt, dat hij de verplichtingen die aan het werkleeraanbod zijn verbonden, in het geheel niet wil nakomen (artikel 42, lid 1, sub c).

Het werkleeraanbod kan daarnaast ook worden herzien of ingetrokken als de jongere één of meerdere verplichtingen schendt die specifiek betrekking hebben op de voorbereiding en uitvoering van het werkleeraanbod (artikel 21, sub b) Het kan dan bijvoorbeeld gaan om het nalaten een behandeling van medische aard te ondergaan, of het stellen van onredelijke eisen met betrekking tot de te verrichten werkzaamheden. Met de intrekking van het werkleeraanbod vervalt automatisch het recht op inkomensvoorziening (artikel 42, lid 1, sub f). Bij een herziening blijft de inkomens-voorziening in stand.

Een andere correctie op dergelijk gedrag is, dat het werkleeraanbod wel in stand blijft maar de inkomensvoorziening wordt verlaagd conform de Maatregelenverordening. Het is aan het college om hieraan middels beleidsregels invulling te geven.

Het past evenwel in het systeem van de wet om bij minder ernstige gedragingen tot verlaging van de inkomensvoor-ziening te besluiten en bij ernstiger gedrag, bijvoorbeeld waar sprake is van schending van meerdere verplichtingen of van herhaald gedrag, het werkleeraanbod in te trekken. Het is immers in de geest van de regeling om, met het oog op duurzame arbeidsparticipatie, een werkleeraanbod niet te snel in te trekken. Dit is in de wetgeving tot uitdrukking gebracht doordat verlaging van de inkomensvoorziening bij schending van de verplichtingen imperatief is voorge-schreven, waar intrekking van het werkleeraanbod een bevoegdheid is, juist vanwege de verstrekkende gevolgen daarvan. Bij de intrekking van een werkleeraanbod vervalt tevens de inkomensvoorziening en dus het effect van ‘dubbele’ bestraffing kan hebben.

Relatie verordening werkleeraanbod.

Gemeenten hebben ook de plicht een verordening voor het werkleeraanbod vast te stellen. In deze verordening wordt vastgelegd hoe jongeren worden ondersteund bij de arbeidsinschakeling en welke voorzieningen kunnen worden ingezet. De vertaling daarvan vindt plaats in de individuele beschikking. Als een jongere een verplichting niet nakomt, leidt dit in beginsel tot een maatregel, waarvoor de basis is gelegd in de maatregelenverordening.

De begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben een gelijkluidende betekenis als de omschrijving in de Wet investeren in jongeren.

In de verordening wordt het begrip jongere gebruikt. Dit begrip wordt in artikel 2, lid 1 van de Wet investeren in jongeren omschreven als een hier te lande woonachtige Nederlander van 16 jaar of ouder doch jonger dan 27 jaar.

Onder benadelingsbedrag wordt niet slechts verstaan de ten onrechte verstrekte uitkering (inkomensvoorziening) maar ook de kosten van het werkleeraanbod. Analoog aan artikel 1, sub s van het Boetebesluit socialezekerheids-wetten is bepaald, dat onder benadelingsbedrag in deze verordening mede wordt verstaan de kosten die de gemeente maakt voor het ten onrechte aangeboden en/of uitgevoerde werkleeraanbod. Deze kosten zullen niet altijd eenvoudig zijn vast te stellen, maar als het een voorziening betreft die de jongere ten onrechte heeft benut, is het meestal wel mogelijk om een raming te maken van de daaraan verbonden kosten. Deze kosten tellen mee voor het bepalen van de hoogte van de maatregel bij schending van de inlichtingenplicht.

Lid 1

De wet verbindt aan het recht op een werkleeraanbod en inkomensvoorziening de volgende verplichtingen:

• 1.

  De plicht tot medewerking aan de arbeidsinschakeling (artikel 45). Deze plicht bestaat uit vier soorten verplichtingen:

  • a.

    de plicht om mee te werken aan het opstellen van een plan met betrekking tot de arbeidsinschakeling, waaronder begrepen mee te werken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling;

  • b.

    de plicht om geen onredelijke eisen te stellen in verband met te verrichten algemeen geaccepteerde arbeid, die het aanvaarden of verkrijgen hiervan belemmeren;

  • c.

    de plicht om mee te werken aan het behoud of bevorderen van de arbeidsbekwaamheid;

  • d.

    de plicht om mee te werken aan activiteiten of werkzaamheden, gericht op de arbeidsinschakeling;

  • e.

    de plicht om opgedragen werkzaamheden of activiteiten naar beste vermogen te verrichten;

  • f.

    de plicht om op advies van een arts zich te onderwerpen aan een noodzakelijke medische behandeling. Deze verplichtingen zullen nader moeten worden uitgewerkt in specifieke verplichtingen, die zijn toegesneden op de situatie en mogelijkheden van de jongere. De verordening werkleeraanbod vormt de juridische basis voor het opleggen van deze specifieke verplichtingen. Deze verplichtingen moeten in het besluit tot het aanbieden van een werkleeraanbod worden neergelegd.

• 2.

  De informatieplicht (artikel 44, lid 1). Op de jongere rust de verplichting aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn, dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op een werkleeraanbod en/of het recht op een inkomensvoorziening, uiteraard voor zover de gegevens niet met toepassing van de Wet eenmalige gegevensuitvraag werk en inkomen door het college kunnen worden verkregen.

• 3.

  De medewerkingsplicht (artikel 44, lid 2). Dit is de plicht van de jongere om desgevraagd het college de medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet, zoals het toestaan van huisbezoek.

De Wet SUWI legt ook verplichtingen op aan jongeren. Het betreft de verplichting om alle gevraagde gegevens en bewijsstukken aan de Centrale organisatie werk en inkomen te verstrekken die nodig zijn voor de beslissing door het college (artikel 30c, lid 2 en lid 3 Wet SUWI) en de verplichting om op verzoek of onverwijld uit eigen beweging alle feiten en omstandigheden mee te delen aan de Centrale organisatie werk en inkomen, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op een werkleeraanbod en/of het recht op een inkomensvoorziening. Ook hierbij gelden de restricties van de Wet eenmalige gegevensuitvraag werk en inkomen.

Lid 2

In de maatregelenverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardmaatregelen vastgesteld in de vorm van een vaste (percentuele) verlaging van de norm.

In dit lid is de hoofdregel neergelegd, dat het college een op te leggen maatregel dient af te stemmen op de individuele omstandigheden van de jongere en de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee,

dat het college bij elke op te leggen maatregel zal moeten nagaan of gelet op de individuele omstandigheden van de betrokken jongere afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardmaatregel geboden is.

Dit betekent, dat bij het beoordelen of een maatregel moet worden opgelegd, en zo ja welke, telkens de volgende

drie stappen moeten worden doorlopen:

stap 1 - het vaststellen van de ernst van de gedraging;

stap 2 - het vaststellen van de verwijtbaarheid;

stap 3 - het vaststellen van de omstandigheden van de uitkeringsgerechtigde.

De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in het percentage waarmee de inkomensvoorziening wordt verlaagd alsmede de duur hiervan.

Wat betreft de beoordeling van de mate van verwijtbaarheid wordt verwezen naar de toelichting bij artikel 6.

Matiging van de opgelegde maatregel wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld aan de orde zijn bij

bijzondere financiële omstandigheden van de jongere, zoals bijvoorbeeld: hoge woonlasten of andere vaste lasten of uitgaven van bijzondere aard waarvoor geen financiële tegemoetkoming mogelijk is; sociale omstandigheden; gezinnen met kinderen.

Lid 3

Eerdere maatregelwaardige gedragingen kunnen als verzwarende omstandigheden worden aangemerkt.

Lid 1

Het verlagen van de inkomensvoorziening vanwege een op te leggen maatregel vindt plaats door middel van een besluit. Indien een maatregel met terugwerkende kracht wordt opgelegd, moet een besluit tot herziening van de inkomensvoorziening worden genomen (artikel 40, lid 3 WIJ).

Tegen beide besluiten kan door de jongere bezwaar en beroep worden aangetekend.

In dit lid staat aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en dan met name het motiveringsbeginsel. Het motiveringsvereiste houdt onder andere in, dat een besluit kenbaar is en van een deugdelijke motivering moet zijn voorzien.

Een maatregel wordt voor een bepaalde tijd opgelegd. Door een maatregel voor een bepaalde periode op te leggen, weet de jongere die met een maatregel wordt geconfronteerd, waar hij aan toe is. Na afloop van de periode waarvoor de maatregel is getroffen, kan opnieuw een maatregel worden opgelegd. Hiervoor is dan wel weer een apart besluit nodig.

Lid 2

Indien een maatregel voor een langere periode dan drie maanden wordt opgelegd, dient de maatregel binnen drie maanden na uitvoering van het besluit aan een herbeoordeling te worden onderworpen. Dit is geregeld in artikel 41, lid 3 WIJ. Bij zo’n herbeoordeling hoeft niet opnieuw een besluit te worden genomen, waarbij alle relevante feiten en omstandigheden opnieuw tegen het licht worden gehouden. Een marginale beoordeling volstaat. Daarbij kan worden gekeken naar de omstandigheden waarin de jongere verkeert, maar ook of de desbetreffende persoon nu wel aan zijn verplichtingen voldoet.

Lid 1

Het afzien van het opleggen van een maatregel ‘indien elke vorm van verwijtbaarheid’ ontbreekt, is in artikel 41, lid 2 WIJ geregeld. Zonodig kan het college in beleidsregels neerleggen hoe om te gaan met de beoordeling van de verwijtbaarheid, door bijvoorbeeld aan te geven welke gedragingen in principe altijd verwijtbaar worden geacht en welke gedragingen in beginsel nooit. Ook kan in beleidsregels worden vastgelegd in welke gevallen sprake is of kan zijn van verzachtende omstandigheden.

Een andere reden om af te zien van het opleggen van een maatregel is, dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit is het nodig, dat een maatregel spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt opgelegd. Om deze reden is onder b geregeld, dat geen maatregelen meer worden opgelegd voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.

Voor gedragingen die een schending van de informatieplicht inhouden en als gevolg waarvan ten onrechte een werkleeraanbod is aangeboden en/of ten onrechte inkomensvoorziening is verstrekt, geldt in de verordening een verjaringstermijn van vijf jaar. Met deze termijn wordt aangesloten bij de termijn die staat in artikel 14e van de Algemene bijstandswet in verband met het opleggen van een boete wegens niet-nakoming van de informatieplicht. Een termijn van vijf jaar ligt voor de hand gelet op de ernst van de gedraging (fraude) en gelet op het feit dat de gemeente vaak tijd nodig zal hebben om de omvang van de fraude (het benadelingsbedrag) vast te stellen.

Lid 2

Hierin wordt geregeld, dat kan worden afgezien van het opleggen van een maatregel indien daarvoor dringende redenen aanwezig worden geacht. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd.

Lid 3 en lid 4

Het doen van een schriftelijke mededeling dat wordt afgezien van het opleggen van een maatregel wegens dringende redenen, is van belang in verband met eventuele recidive.

Lid 1

Het opleggen van een maatregel vindt plaats door het verlagen van de norm van de inkomensvoorziening. Verlaging kan in beginsel op twee manieren:

• -

  door middel van een verlaging van de norm gedurende de eerstvolgende maand(en);

• -

  met terugwerkende kracht, door middel van een herziening van de inkomensvoorziening.

Het verlagen van de inkomensvoorziening die in de nabije toekomst wordt verstrekt, is de gemakkelijkste methode. In dit geval behoeft niet te worden overgegaan tot herziening van het recht op inkomensvoorziening en terugvordering van de hieruit voortvloeiende te veel verstrekte inkomensvoorziening. Om die reden is in dit lid vastgelegd, dat een maatregel wordt opgelegd met ingang van de eerstvolgende kalendermaand, waarbij wordt uitgegaan van de voor

die maand geldende norm.

Lid 2

Bij een aanvraag voor een werkleeraanbod wordt vanaf de eerste uitkeringsdag de maatregel opgelegd, tenzij de verwijtbare gedraging op een later tijdstip heeft plaatsgevonden.

Lid 3

Wanneer de inkomensvoorziening nog niet aan de jongere is uitbetaald en de betaling hiervan met toepassing van artikel 40, lid 1 van de wet is opgeschort, wordt de maatregel opgelegd met ingang van de eerste dag waarop niet meer is betaald.

Lid 4 en lid 5

Bij een geconstateerde schending van de inlichtingenplicht als bedoeld in artikel 44 WIJ waardoor ten onrechte inkomensvoorziening is genoten en waarbij de inkomensvoorziening van de jongere inmiddels is dan wel wordt beëindigd, is er in praktische zin geen mogelijkheid meer om een maatregel naar de toekomst op te leggen.

Om een dergelijk verwijtbaar gedrag van de jongere toch af te kunnen doen door middel van het opleggen van een maatregel, biedt de verordening bij wijze van uitzondering op de hoofdregel als omschreven in lid 1 toch de mogelijkheid om in onderhavige situatie een maatregel met terugwerkende kracht op te leggen.

Dit geldt dus alleen wanneer er sprake is van een maatregel wegens schending van de inlichtingenplicht waarbij ten onrechte genoten inkomensvoorziening is ontstaan.

In het hiervoor genoemde geval dient het besluit tot toekenning van de inkomensvoorziening op grond van artikel 40, lid 3 WIJ te worden herzien en de hieruit voortvloeiende te veel of ten onrechte verstrekte inkomensvoorziening te worden teruggevorderd.

Bij de vaststelling van de (totale) herziening / terugvordering dient rekening te worden gehouden met zowel de met terugwerkende kracht op te leggen maatregel alsmede met het bedrag van de terug te vorderen inkomensvoorziening.

Volgens vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep kan een maatregel niet eerder ingaan dan de datum waarop de verweten gedraging zich heeft voorgedaan. Dit betekent, dat als de jongere bijvoorbeeld in de maanden oktober en november blijk heeft gegeven van verwijtbaar gedrag, het via de herzieningsprocedure opleggen van een maatregel met terugwerkende kracht dan ook enkel mogelijk is over die genoemde maanden en er dus géén maatregel mag worden opgelegd over bijvoorbeeld de voorafgaande maand september als de jongere in die maand geen verwijtbaar gedrag heeft getoond.

Lid 6

Het is niet toegestaan - rekening houdend met de op te leggen maatregel - vanwege onvoldoende terugvorderings-ruimte een andere periode in aanmerking te nemen.

Wel wordt hierbij voorzien in de mogelijkheid om een op te leggen maatregel wegens schending van de inlichtingenplicht die thans niet (geheel) kan worden geëffectueerd, alsnog in de toekomst op te leggen. Doordat de inkomens-voorziening inmiddels is dan wel wordt beëindigd en de periode waarop de maatregeloplegging betrekking heeft al (nagenoeg) geheel moet worden teruggevorderd, is er niet voldoende ruimte meer in de terugvordering om de op te leggen maatregel hierin (volledig) mee te nemen.

Aan de mogelijkheid de maatregel alsnog in de toekomst op te leggen geldt echter wel een beperking in de tijd van één jaar, te rekenen vanaf de herzienings- en terugvorderingsdatum van de inkomensvoorziening waarbij tevens melding wordt gemaakt van maatregelwaardig gedrag.

Indien de jongere binnen één jaar na deze datum (wederom) een inkomensvoorziening gaat ontvangen, dient opnieuw een besluit te worden genomen in hoeverre de (restant)maatregel alsnog wordt opgelegd bij de dan toe te kennen inkomensvoorziening. Heeft de jongere gedurende dat jaar géén aanspraak op inkomensvoorziening, dan blijft het alsnog opleggen van de maatregel achterwege.

Onderdeel a

De eerste categorie betreft de verplichting te voldoen aan een oproep om in het kader van de arbeidsinschakeling op een bepaalde plaats en tijd te verschijnen. Bijvoorbeeld een uitnodiging van een re-integratiebedrijf. Hieronder valt niet een oproep om te voldoen aan de inlichtingenplicht als bedoeld in artikel 44 van de wet.

Onderdeel b

De tweede categorie betreft de verplichting tot een actieve opstelling richting de arbeidsmarkt.

Als de jongere bij de aanvraag in het geheel niet meewerkt aan het opstellen van een plan voor zijn arbeidsinschakeling en zo zijn arbeidsinschakeling belemmert, wordt aan de jongere op grond van artikel 17, lid 5 van de wet geen werkleeraanbod gedaan. Tengevolge hiervan heeft hij - zolang niet wordt voldaan aan die verplichting – geen recht op een inkomensvoorziening. Uit artikel 42, lid 1, sub c van de wet vloeit immers voort, dat voor zover uit houding en gedragingen van de jongere ondubbelzinnig blijkt dat hij de verplichtingen niet wil nakomen, geen recht op inkomensvoorziening bestaat. Als sprake is van een minder ernstige schending van de verplichtingen met betrekking tot de totstandkoming van het werkleeraanbod, kan na toekenning van een werkleeraanbod de eventuele inkomensvoorziening worden verlaagd conform dit artikellid. Zo is het denkbaar dat de jongere wel wil meewerken, maar dat de medewerking onvoldoende is. In dat geval dient een maatregel te worden overwogen.

Voorts valt onder deze categorie de verplichting van de jongere alle medewerking te verlenen bij het onderzoek naar zijn mogelijkheden op het terrein van arbeidsinschakeling.

Ook kan het voorkomen, dat de jongere zonder hulp niet in staat is tot een verantwoorde besteding van zijn bestaansmiddelen te komen op grond waarvan aan het werkleerrecht de verplichting van medewerking aan budgettering is verbonden. Overeenkomstig dit artikellid kan bij niet nakoming hiervan een maatregel worden opgelegd.

Het niet naar beste vermogen verrichten van opgedragen werkzaamheden of activiteiten, zoals onvoldoende sollicitaties, valt eveneens onder deze categorie.

Onderdeel c

Bij de derde categorie gaat het om gedragingen die direct een aanleiding vormen tot een langer beroep op een werkleeraanbod en/of inkomensvoorziening dan strikt noodzakelijk wordt geacht. Het gaat hier om het stellen van irreële eisen ten aanzien van het verrichten van algemeen geaccepteerde arbeid die het aanvaarden of verkrijgen hiervan belemmeren. Voorts vallen gedragingen die de kansen op arbeidsinschakeling verminderen eveneens hieronder. Voorbeelden hiervan zijn negatieve gedragingen bij sollicitaties en onvoldoende medewerking aan een opgesteld trajectplan zoals ongeoorloofde afwezigheid tijdens een aan het werkleerrecht verbonden stage.

Zich niet onderwerpen aan een noodzakelijke behandeling van medische aard waaraan een advies van een arts ten grondslag ligt, valt ook onder een gedraging van de derde categorie.

Onderdeel d

De vierde categorie betreft het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid in het kader van een werkleeraanbod.

Lid 1

De gedragingen die verband houden met het niet dan wel onvoldoende nakomen van verplichtingen als bedoeld in artikel 45 van de wet, worden in vier categorieën onderscheiden. Hierbij is het proportionaliteits- en evenredigheids-beginsel in ogenschouw genomen. De opgelegde maatregel dient in een redelijke verhouding te staan tot de gedraging. Dit betekent, dat de maatregel een groter financieel effect op de inkomensvoorziening heeft naarmate de gedraging ernstiger is. Voorts wordt met de op te leggen maatregel gedragsverandering bij de jongere beoogd.

Lid 2

Indien binnen twaalf maanden na een eerdere verwijtbare gedraging sprake is van een herhaling van een verwijtbare gedraging uit dezelfde of een hogere categorie, wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verdubbeling van de duur van de maatregel. Een eerdere verwijtbare gedraging waarbij om dringende redenen is afgezien van het opleggen van een maatregel, wordt in dit kader mede in aanmerking genomen.

Voor het bepalen van de aanvang van de termijn van 12 maanden geldt het tijdstip waarop de vorige verwijtbare gedraging heeft plaatsgevonden.

Lid 3

Indien de jongere na een tweede verwijtbare gedraging wederom hetzelfde verwijtbaar gedrag vertoont, wordt vanwege zware verwijtbaarheid tevens de hoogte van het percentage verdubbeld. Als de jongere ook na een derde maatregel blijft volharden in zijn gedrag en het werkleeraanbod op grond van artikel 21, sub b van de wet inmiddels niet is ingetrokken, dient de hoogte en de duur van de maatregel individueel te worden vastgesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de jongere.

Lid 1

Indien de jongere de voor het recht op een werkleeraanbod en/of inkomensvoorziening van belang zijnde gegevens of gevorderde bewijsstukken niet op tijd verstrekt en de feiten en omstandigheden niet kunnen worden vastgesteld op grond van bij wettelijk voorschrift als authentiek aangemerkte gegevens dan wel kunnen worden verkregen uit bij ministeriële regeling aan te wijzen administraties, kan - voor zover van toepassing - het recht op inkomensvoorziening worden opgeschort (artikel 40, lid 1).

Vervolgens wordt de jongere alsnog in de gelegenheid gesteld om zijn verzuim binnen een gestelde termijn te herstellen (de hersteltermijn).

Als de gevraagde informatie niet binnen de gestelde termijn wordt verstrekt, wordt al naar gelang de ontbrekende informatie het werkleeraanbod en/of de inkomensvoorziening - zonodig na een herziening - ingetrokken.

Als de gevraagde gegevens wel binnen de hersteltermijn worden verstrekt, wordt de inkomensvoorziening voortgezet waarbij een maatregel wordt opgelegd.

Lid 2

Bij herhaling van het feit binnen een jaar wordt de duur van de maatregel verdubbeld.

Lid 3

Indien de jongere na een tweede verwijtbare gedraging wederom niet tijdig informatie verstrekt, wordt vanwege zware verwijtbaarheid tevens de hoogte van het percentage verdubbeld. Als de jongere ook na een derde maatregel blijft volharden in zijn gedrag en het werkleeraanbod op grond van artikel 21, sub b van de wet inmiddels niet is ingetrokken, dient de hoogte en de duur van de maatregel individueel te worden vastgesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de jongere.

Lid 1

In artikel 44, lid 1 WIJ is bepaald, dat de jongere op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op een werkleeraanbod en/of inkomensvoorziening.

De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingsbedrag. Het percentage van de maatregel wordt hierop afgestemd.

Lid 2

Het op te leggen percentage bedraagt éénhonderdste van het benadelingsbedrag. Afronding van het percentage geschiedt op een geheel getal naar beneden.

Voorbeeld: Het benadelingsbedrag is berekend op € 8.756,19.

Het percentage van de maatregel bedraagt 8.756,19 : 100 = 87,56. Afgerond is dit dus 87 %.

De maatregel bedraagt dan 87 procent van de norm van de inkomensvoorziening gedurende een maand.

Bij de minimale maatregel van 5 % van de norm is sprake van een benadelingsbedrag van € 500,00 of lager.

Lid 3

Het benadelingsbedrag waarbij op grond van de Aangifterichtlijn sociale zekerheid aangifte moet worden gedaan bij de Officier van Justitie is per 1 januari 2009 opgetrokken naar € 10.000,00.

Als er met de jongere geen uitkeringsrelatie bestaat (uitsluitend een werkleeraanbod) en hierdoor geen maatregel kan worden toegepast, is het doen van aangifte bij benadeling de enige mogelijkheid.

Lid 4

De duur van de maatregel wordt verdubbeld indien de jongere zich binnen vierentwintig maanden na de vorige schending van de inlichtingenplicht opnieuw schuldig maakt aan hetzelfde feit.

Lid 1

Onder de term 'zeer ernstige misdragingen' kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan. Wel dient er sprake te zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel wordt beschouwd.

Een maatregel kan alleen worden opgelegd indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen voor de gemeente bij het vaststellen van het recht op een werkleeraanbod en/of inkomensvoorziening.

Bij het vaststellen van de maatregel in de situatie dat een jongere zich ernstig heeft misdragen, zal evenzeer gekeken moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de jongere.

Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, kunnen de volgende vormen van agressief gedrag in een oplopende reeks (steeds ernstiger) worden onderscheiden: a. verbaal geweld (schelden); b. discriminatie; c. intimidatie (uitoefenen van psychische druk); d. zaakgericht fysiek geweld (vernielingen); e. mensgericht fysiek geweld; f. combinatie van agressievormen.

Voor het bepalen van de verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad. In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een inkomensvoorziening). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. De mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld is in beginsel groter dan bij frustratiegeweld.

In het kader van de Wet werk en bijstand heeft de Centrale Raad van Beroep in een recente uitspraak van 29 juli 2008 (LJN: BD7970) - kort samengevat – expliciet gesteld, dat er te allen tijde een link moet zijn bij agressief gedrag met schending van verplichtingen die gelden.

In deze uitspraak was sprake van een situatie waarin het college aan een bijstandsgerechtigde een toegangsverbod voor het gebouw heeft opgelegd. De betreffende bijstandsgerechtigde meldde zich eigener beweging bij de voordeur van het gebouw van de dienst om te informeren naar het tijdstip waarop de maandelijkse uitkering aan hem betaalbaar zou worden gesteld. Nadat de receptioniste hem wees op het gebouwverbod en verwees naar zijn toegewezen contactpersoon die hij op bepaalde tijden kon bereiken, ging de bijstandsgerechtigde toch het gebouw binnen en heeft daar vernielingen aangebracht.

De Centrale Raad van Beroep oordeelde dat, nu ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’ niet kan worden beschouwd als een aparte aan de bijstand verbonden verplichting tot het nalaten van dit gedrag, aan de toepassings-voorwaarden van artikel 18, lid 2 WWB is voldaan, indien sprake is van het niet of niet voldoende nakomen van een of meer verplichtingen die voortvloeien uit de WWB. Het agressief gedrag is een verzwarende omstandigheid aan het niet of niet voldoende nakomen van die verplichtingen. Nu in dit geval geen sprake was van schending van aan de bijstand verbonden verplichtingen, was het college niet bevoegd de uitkering te verlagen.

De Centrale Raad van Beroep merkt volledigheidshalve nog op, dat een verlaging van de bijstand wegens een zeer ernstige misdraging niet alleen dan mogelijk is indien als gevolg van die misdraging het recht op bijstand niet of niet langer kan worden vastgesteld. Het verlagen van de bijstand is dus ook mogelijk indien sprake is van een zeer ernstige misdraging en ondanks de schending van de aan de WWB verbonden verplichtingen het recht op bijstand toch kan worden vastgesteld.

Wanneer sprake is van een reparatoire sanctie die door het college wordt opgelegd, bestaan er daarnaast de mogelijkheden van het strafrecht om zeer ernstige misdragingen te bestraffen. Dit geldt niet bij een punitieve sanctie, immers betrokkene kan niet twee maal voor hetzelfde feit worden bestraft.

In dit verband wordt opgemerkt, dat het doen van aangifte in het kader van het strafrecht een dringende reden kan vormen om af te zien van het opleggen van een maatregel met betrekking tot de zeer ernstige misdraging als verzwarende omstandigheid.

In dit verband zij tot slot vermeld, dat de gemeente en de afdeling Sociale Zaken beschikken over een Agressieprotocol waarin nadere regels zijn opgesteld hoe in voorkomende gevallen met agressief gedrag dient te worden omgegaan.

Lid 2

Hierin komt evenals bij andere gedragingen tot uitdrukking, dat recidive een reden kan zijn de duur van de maatregel te verzwaren.

Indien de jongere zich herhaaldelijk aan zeer ernstige misdragingen bezondigt, kan het college de jongere tijdelijk uitsluiten van het recht op een werkleeraanbod (artikel 22, lid 1). Een dergelijk besluit moet wel uiterlijk binnen een maand worden heroverwogen. Uitsluiting van het recht op een werkleeraanbod betekent niet automatisch geen recht meer op een inkomensvoorziening. Artikel 42 van de wet voorziet hierin namelijk niet. Het is wenselijk bij herhaalde zeer ernstige misdragingen gelijktijdig met de uitsluiting van het werkleeraanbod de jongere uit te sluiten van een inkomensvoorziening, vandaar een verlaging van honderd procent.

Het vastleggen van gedragingen die een schending van een verplichting van de wet betekenen, kan in beginsel op twee manieren.

De eerste mogelijkheid is, dat alle denkbare gedragingen die een schending van een verplichting inhouden in de verordening worden vastgelegd. Dit heeft als voordeel dat de jongeren weten waar zij aan toe zijn. Alleen die gedragingen die in de verordening worden genoemd, kunnen dan leiden tot het opleggen van een maatregel.

Het nadeel hiervan is de gebrekkige flexibiliteit. De verordening moet worden aangepast, als blijkt dat een bepaalde gedraging die in principe wel een schending van een verplichting betekent, niet in de verordening is opgenomen.

De tweede mogelijkheid is, dat de gedragingen in hoofdlijnen in de verordening worden opgenomen en dat het college deze zonodig nader uitwerkt in beleidsregels. Het voordeel van beleidsregels is, dat deze gemakkelijker kunnen worden gewijzigd. Beleidsregels bieden dus meer mogelijkheden voor flexibiliteit.

In deze verordening is er voor gekozen de gedragingen in hoofdlijnen vast te leggen. Dit betekent, dat het college in beleidsregels kan vastleggen welke soort gedragingen vallen onder de algemeen omschreven aanduidingen, zoals het behoud of bevorderen van de arbeidsbekwaamheid, de mate van verwijtbaarheid en eventuele verzachtende omstandigheden.