Regionaal toezicht in de Wmo (BNO-O)

Taken en deskundigheid toezichthouder:

'We voeren toezicht op basis van samenwerking en vertrouwen, met elkaar leren en verbeteren'

1. Aanleiding:

Gemeenten zijn sinds 1 januari 2015 verantwoordelijk voor het toezicht op de uitvoering van de Wmo. Dit toezicht heeft betrekking op alle Wmo-diensten en voorzieningen die door de gecontracteerde of gesubsidieerde aanbieders worden geleverd. Zorgaanbieders zijn en blijven verantwoordelijk voor de kwaliteit van de geleverde zorg. Toezicht voeren in het sociale domein is voor gemeenten een nieuwe taak. Deze taak staat naast de taak voor andere lokale klantprocessen zoals klachtafhandeling, contract- en relatiebeheer.Voorheen hield de inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) kwaliteitstoezicht op de naleving van de AWBZ en onderdelen van de Wmo 2007 (hulp bij het huishouden).

In bijlage 1 is een totaaloverzicht Toezicht sociaal domein opgenomen met de rollen en taken van de verschillende partijen.

2. Toezicht in de Wmo. Wat is het wettelijk kader?

De Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 art. 3.1. en art. 6.1 schrijft dat gemeenten voorzien in adequaat toezicht op naleving van de gestelde kwaliteitseisen van de dienstverlening in de Wmo 2015. Zie bijlage 2.

Dit toezicht heeft betrekking op:

- (minimum)voorschriften uit de Wmo zelf;

- De toekennings-, vaststellings-, en kwaliteitseisen uit de lokale verordening en beleidsregels;

- De kwaliteitseisen die zijn overeengekomen met zorgaanbieders.

Het toezicht omvat naast de eisen en voorschriften in de wet zelf, ook de eisen uit de gemeentelijke verordening en nadere regels of nadere eisen die zijn overeengekomen in de contracten met aanbieders en dienstverlener. Bijvoorbeeld dat aanbieders zorgen voor een goede kwaliteit van voorzieningen, deskundige beroepskrachten inzetten en handelen in overeenstemming met de professionele standaard.

Het toezicht betreft ten eerste de gecontracteerde of gesubsidieerde aanbieders. PGB budgethouders zijn zelf verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de geleverde ondersteuning. Hoe gemeenten het toezicht uitvoeren laat de Wmo 2015 voor een groot deel vrij. De Wmo 2015 bepaalt:

- dat het college van B&W personen aanwijst die voor het toezicht op de naleving van de wet verantwoordelijk zijn(1).

- Dat het college van B&W een toezichthoudende ambtenaar aanwijst die calamiteitenonderzoek(2) doet en daarover verantwoording aflegt aan de raad. Het toezicht richt zich op het trekken van lessen: hoe voorkomen we dit in de toekomst?

Over de uitvoering van het toezicht en handhaving in het kader van de Wmo 2015 zijn landelijk geen gedetailleerde afspraken gemaakt. Het is aan gemeenten om daarin zelf beleid te voeren.

Taken en deskundigheid toezichthouder

Een toezichthoudend ambtenaar moet zelfstandig kunnen opereren en adviseren. (onafhankelijk) Hij moet deskundig, integer en vasthoudend zijn. HBO (functieprofiel). De toezichthouder heeft bevoegdheden op gebied van informatie-inwinning, inzien van zakelijke gegevens en cliëntdossiers van de zorgaanbieder. Er geldt een geheimhoudingsplicht t.a.v. cliëntgegevens.

3.Visie op de Wmo: het beleidskader voor toezicht

Naast de wettelijke kwaliteitseisen en eisen uit contracten en verordening biedt onze visie op de Wmo een kader voor toezicht. De vraag is wat toezicht betekent in het licht van de visie op de Wmo en rol van gemeenten bij bestuurlijk aanbesteden? Onderstaande uitgangspunten voortkomend uit het beleidskader Wmo voor regio Brabant Noordoost-Oost bieden een kader voor de organisatie van toezicht.

Samenvattend uitgangspunt voor het voeren van toezicht is uitgaan van samenwerking en vertrouwen en met elkaar leren en verbeteren.

4.Toezicht regio Brabant Noordoost-oost

Met het houden van toezicht bereiken we in onze regio dat:

- We toezicht houden op de kwaliteitseisen aan voorzieningen, waaronder de deskundigheid van beroepskrachten.

- We toezicht houden op het goed uitvoeren van de kwaliteitsafspraken door de door ons gecontracteerde zorgaanbieders.

- We toezicht houden op de manier waarop zorgaanbieders na een calamiteit onderzoek uitvoeren en verbeteringen doorvoeren zodat ze de kans op een calamiteit in het vervolg verkleinen.

5. Welke kwaliteitsinstrumenten zijn er naast Toezicht?

Naast toezicht zijn er andere instrumenten, signalen en werkprocessen die iets zeggen over de geleverde kwaliteit. Gemeenten zijn en blijven verantwoordelijk voor deze processen. Wmo toezicht sluit hierop aan. Deze ‘instrumenten‘ zijn bijv.:

• -

  Contractmanagers: zij vervullen vanuit het directe relatiebeheer met aanbieders en hun contacten met de consulenten een belangrijk rol.

• -

  Klachtenafhandelingsrapportages, jaarverslagen, monitoring, kwaliteitscontroles, evaluaties

• -

  Cliëntervarings of –tevredenheidsonderzoeken

• -

  Signalen klachtencommissie en Ombudscommissie

• -

  Kwaliteitssignalen afdeling zorg

• -

  Signalen van wijkteams, Wmo Adviesraad, gehandicaptenplatform, de gemeenteraad

De kunst is de regeldruk zo min mogelijk te verhogen en geen dingen dubbel te doen en goed gebruik te maken van de signalen. Gecontracteerde zorgaanbieders worden door externe partijen gecontroleerd op kwaliteit o.a. via de gevoerde kwaliteitscertificaten.

6.Toezicht en handhaving

De toezichthoudende ambtenaar in het kader van de Wmo houdt zich bezig met controle op kwaliteit en het inschatten van risico’s met als doel kwaliteitsverbetering. Onderdeel van het Wmo-toezicht is om rapportages van toezichtbezoeken waar nodig te voorzien van verbetermaatregelen, corrigerende, advies- en stimuleringsmaatregelen, die vervolgens door de toezichthouder worden gecontroleerd binnen de gestelde termijn, zoals vermeld in het rapport.

Indien aanbieders niet binnen de gestelde termijn aan de overeengekomen verbetermaatregelen voldoen, zal het Wmo-toezicht opschalen naar handhavingsniveau. Afstemming tussen toezicht en handhaving is dan van belang. Het handhavingsbeleid en –instrumentarium vallen onder de verantwoordelijkheid van het college van B&W, die daarvoor privaatrechtelijke (ingebrekestelling, contractbeëindiging) of bestuursrechtelijke maatregelen (waarschuwingsbrief, bestuurlijke aanwijzing, last onder dwangsom, bestuursdwang in de vorm van tijdelijke of definitieve sluiting) kunnen inzetten.

Of en hoe handhaving als onderdeel van toezicht WMO ontwikkeld wordt nemen we mee in gehele ontwikkeling van de toezichtfunctie in 2016.

Bijlage 1

Figuur 1 Factsheet toezicht in het sociale domein VNG okt 2015

(zie PDF hieronder)

Bijlage 2 Wettelijk kader

Het voert hier te ver om alle wettelijke kaders te vermelden. Twee artikelen worden hieronder toegelicht

De Wmo 2015 art. 3.1 vermeldt dat de gemeente verantwoordelijk is voor het toezicht op de kwaliteit en veiligheid van de maatschappelijke ondersteuning. Een voorziening is van goede kwaliteit als die voldoet aan de volgende kenmerken volgens de wet:

• o

  veilig, doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht verstrekt,

• o

  afgestemd op de reële behoefte van de cliënt en op andere vormen van zorg of hulp die de cliënt ontvangt,

• o

  verstrekt in overeenstemming met de op de beroepskracht rustende verantwoordelijkheid,

• o

  voortvloeiend uit de professionele standaard,