Afstemmingsverordening WWB en IOAW ISD BOL 2013

Rechten en plichten zijn twee kanten van één medaille. Het recht op algemene bijstand is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk te worden van de uitkering.

Artikel 18 lid 1 WWB spreekt over het afstemmen van de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van een belanghebbende. In deze bepaling wordt benadrukt dat het vaststellen van de hoogte van de uitkering en de daaraan verbonden verplichtingen voor bijstandsgerechtigden maatwerk is. Daarbij moet recht worden gedaan aan de individuele situatie en de persoonlijke omstandigheden van bijstandsgerechtigden.

Is afgezien van een verlaging wegens het ontbreken van elke vorm van verwijtbaarheid, dan is het niet mogelijk om bij toepassing van bepalingen ten aanzien van recidive deze gedraging mee te tellen.

Is vanwege de afstemming op grond van artikel 18 lid 1 WWB van een verlaging afgezien dan is daarin geen reden gelegen om de betreffende gedraging buiten beschouwing te laten in geval van recidive.

Wordt een verlaging voor een langere duur dan drie maanden opgelegd, dan zal het dagelijks bestuur de verlaging aan een herbeoordeling moeten onderwerpen.

Tot 1 januari 2013 moesten gemeenten in de Afstemmingsverordening maatregelen opnemen voor zowel het niet (voldoende) nakomen van de inlichtingenverplichting als de medewerkingsverplichting. Het Rijk is echter van mening dat overtredingen van de inlichtingenverplichting door cliënten zwaarder bestraft moeten worden dan tot nu toe gebeurt. Daarom treedt op 1 januari 2013 de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving in werking. In deze wet zijn voor wat betreft het aandachtsgebied Sociale voorzieningen artikelen ingevoegd dan wel gewijzigd in de WWB en de IOAW. Deze ingevoegde of gewijzigde artikelen betreffen alleen de invoering van de bestuurlijke boete bij het niet (voldoende) nakomen van de inlichtingenverplichting en de hieruit voortvloeiende gevolgen.

Dit betekent dat het niet (voldoende) nakomen van de inlichtingenverplichting niet langer opgenomen hoeft te worden in de Afstemmingsverordening. Wij moeten daarentegen juist wel een maatregel gaan beoordelen ten aanzien van personen, van wie de voorliggende uitkering niet tot uitbetaling komt als gevolg van het niet nakomen van de inlichtingenverplichtingen ten aanzien van die voorliggende voorziening.

Daarnaast is de gemeente nu verplicht een verordening te maken met betrekking tot het sanctioneren van recidive in geval van het niet (voldoende) nakomen van de inlichtingenverplichting.

De WWB verplicht de gemeenteraad in een verordening nadere regels te stellen over de bevoegdheid de beslagvrije voet tijdelijk buiten werking te stellen bij verrekening van de recidiveboete. Gemeenten krijgen daarmee de ruimte een afweging te maken van situaties of omstandigheden waarin het buiten werking stellen van de beslagvrije voet niet proportioneel wordt geacht. Het is mogelijk deze regels onder te brengen in de afstemmingsverordening. De gemeenteraad heeft er echter voor gekozen deze regels niet in deze verordening op te nemen omdat deze verordening een gecombineerde WWB en IOAW afstemmingsverordening is. De regels over de bevoegdheid de beslagvrije voet tijdelijk buiten werking te stellen bij verrekening van de recidiveboete zijn neergelegd in de verordening "Verrekening bestuurlijke boete bij recidive".

Deze nieuwe verordening wordt tezamen met de aangepaste Afstemmingsverordening aangeboden aan de gemeenteraad.

Deze afstemmingsverordening, evenals de "Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive ISD BOL 2013" is met de gemeenten in de regio Parkstad Limburg afgestemd. Dit betekent dat het beleid t.a.v. afstemmingen en boetes op basis van de WWB voor alle WWB-klanten in Parkstad Limburg vanaf 2013 grotendeels gelijkluidend is.

Dit betekent voor alle Parkstad-Limburg gemeenten sommige termijnen zijn aangepast in het kader van regionale afstemming.

Verder is er in de onderlinge afstemming voor gekozen om de termijnen die gelden bij de verschillende gedragingen zoveel mogelijk gelijk te houden. Dit betekent o.a. dat steeds een termijn van 2 jaar is opgenomen in de verordening als periode waarin recidive aan de orde is c.q. de periode waarbinnen de gedraging moet zijn vastgesteld.

Voor de klanten van ISD BOL leidt deze nieuwe verordening vanwege deze regionale afstemming in sommige gevallen tot een verslechtering danwel een verbetering ten opzichte van de Afstemmingsverordening ISD BOL 2012.

Het afzien van het opleggen van een verlaging “indien elke vorm van verwijtbaarheid” ontbreekt, is overgenomen uit artikel 18 lid 2 WWB (respectievelijk artikel 20 lid 3 IOAW). Aangenomen moet worden dat hiervan uitsluitend sprake is bij evidente afwezigheid van verwijtbaarheid (zie CRvB 24-07-2001, nr. 99/1857 NABW, LJN AD4887).

Het is aan het dagelijks bestuur te beoordelen of elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt aan het betreffende gedrag.

Is vanwege de afwezigheid van elke vorm van verwijtbaarheid afgezien van een verlaging, dan is het niet mogelijk om bij toepassing van recidive deze gedraging mee te tellen (zie artikel 15 van deze verordening).

Is vanwege de afstemming op grond van artikel 18 lid 1 WWB van een verlaging afgezien dan is daarin geen reden gelegen om de betreffende gedraging buiten beschouwing te laten in geval van recidive.

In artikel 4 lid 3 van deze verordening is geregeld dat kan worden afzien van het opleggen van een verlaging indien daarvoor dringende redenen aanwezig zijn. De verordening stelt een algemene verplichting tot het opleggen van een verlaging voorop. Uitzonderingen moeten echter mogelijk zijn indien voor de belanghebbende onaanvaardbare consequenties zouden optreden. Uit het woord "dringend" blijkt dat er wel iets heel bijzonders en uitzonderlijks aan de hand moet zijn, wil een afwijking van het algemene principe gerechtvaardigd zijn. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd. Er kan worden gedacht aan enerzijds een mindere mate van verwijtbaarheid ten aanzien van de gedraging en anderzijds aan de financiële of sociale gevolgen voor belanghebbende en/of diens gezin.

Daarbij moet worden opgemerkt dat ernstige financiële gevolgen op zichzelf geen reden zijn om van een verlaging af te zien, omdat dit inherent is aan het verlagen van een uitkering.

Het opleggen van een verlaging vindt plaats door het verlagen van de uitkering. Verlaging van de uitkering kan in beginsel op twee manieren:

• 1.

  met terugwerkende kracht, door middel van een herziening van de uitkering; of

• 2.

  door middel van verlaging van het uitkeringsbedrag in de eerstvolgende maand(en).

Het is niet altijd mogelijk om een lopende uitkering af te stemmen. Als de uitkering al beëindigd of ingetrokken is, dient de verlaging met terugwerkende kracht te worden toegepast (zie lid 2). Het afstemmingsbesluit, dat in dat geval wordt genomen, is een bijzondere vorm van herziening van de uitkering. Het besluit leidt namelijk tot teveel verstrekte uitkering. De uitkering die op grond van het afstemmingsbesluit teveel is verstrekt kan met toepassing van artikel 58 lid 1 onderdeel a WWB, respectievelijk artikel 25 lid 1 IOAW, worden teruggevorderd.

Hierbij moet wel worden bedacht dat afstemming met terugwerkende kracht niet altijd mogelijk is. Als de hele uitkering over de betreffende periode is ingetrokken en teruggevorderd, resteert er niets meer om af te stemmen.

Het zich voor de eerste keer niet (opnieuw) laten inschrijven als werkzoekende beschouwen wij weliswaar als een verwijtbare gedraging, maar één met zo weinig gevolgen, dat wij willen volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing (lid 1).

Verricht de klant binnen 2 jaar opnieuw dezelfde verwijtbare gedraging, dan verlagen wij de uitkering met 10%. Dit alles om een gedragsverandering te bewerkstelligen en belanghebbende te wijzen op de verplichte inschrijving als werkzoekende.

Lid 2 betreft zwaardere vergrijpen, vandaar dat hiervoor een verlaging van 2 maanden mogelijk is.

Vaak leidt een dergelijke gedraging tot voortijdige beëindiging van een trajectonderdeel. Er gaat dan enige tijd overheen, voor dat de cliënt opnieuw kan starten of in kan stappen bij een volgende serie in deze.

De verwijtbare gedragingen die zijn genoemd in artikel 10, kennen allen een afstemming van 100% voor de duur van twee maanden. Ten opzichte van de "Afstemmingsverordening WWB en IOAW ISD BOL 2012" is de termijn verhoogd van 1 naar 2 maanden. Dit is enerzijds vanwege de regionale afstemming (alle Parkstad-gemeenten hebben hier een termijn van 2 maanden). Anderzijds is een termijn van 2 maanden gerechtvaardigd indien een klant niet meewerkt aan trajecten die (kunnen) leiden tot uitstroom c.q. de klant door zijn eigen toedoen zijn werk niet heeft behouden.

Het betreft verwijtbare gedragingen die tot gevolg hebben dat de klant werk niet krijgt of houdt (lid 1 en 2), dan wel het volstrekt niet nakomen van door de wetgever c.q. het dagelijks bestuur opgelegde verplichtingen, verbonden aan de bijstandsverlening (lid 3).

In geval van jongeren tot 27 jaar die niet aan de verplichtingen voldoen gedurende de 4 weken zoektijd, geldt dat de aanvraag niet in behandeling genomen wordt. Willen zij toch in aanmerking komen voor bijstandsverlening, dan zullen zij zich opnieuw moeten melden bij het UWV Werkbedrijf en het traject opnieuw moeten doorlopen.

Aan de wet ligt het beginsel ten grondslag dat eenieder in eerste instantie in zijn eigen bestaan(skosten) dient te voorzien. Pas wanneer dat niet mogelijk is, kan men een beroep doen op bijstand. Dat betekent ook dat men volledig gebruik zal moeten maken van de bestaande voorliggende voorzieningen.

Op grond van artikel 11 van deze verordening kan een verlaging worden opgelegd wegens een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid.

Vanaf 1 januari 2013 is het mogelijk dat personen, die gebruik maken van een voorliggende voorziening (uitkering), op die uitkering gesanctioneerd gaan worden in verband met het niet nakomen van de inlichtingenverplichtingen op basis van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving. Deze personen houden weliswaar recht op die voorliggende uitkering, maar het recht komt niet tot uitbetaling vanwege de sanctie. In deze situatie zullen deze mensen een beroep moeten en willen doen op de WWB om in het bestaan te kunnen voorzien. Echter, ook de gemeente is gehouden deze personen een maatregel op te leggen. Wel mag de gemeente de hoogte van die maatregel vaststellen, alsmede de randvoorwaarden.

De BOL-gemeenten kiezen er voor om, in lijn met de "Verordening verrekening bestuurlijke boete bij ISD BOL 2013", een maatregel op te leggen van 50% van de voor die persoon geldende bijstandsuitkering voor de duur van 3 maanden.

Door een maatregel van 50% op te leggen, blijft de klant in staat zijn vaste lasten (grotendeels) te voldoen. Hiermee voorkomen wij dat, omdat wij mensen aan de voorzijde een 100% maatregel opleggen, wij aan de achterkant een duur schuldhulpverleningstraject moeten starten. Want ook die verplichting ligt bij de gemeenten.

Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel wordt beschouwd.

Het dagelijks bestuur kan alleen een verlaging opleggen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen bij het vaststellen van het recht op een uitkering. De WWB en de IOAW bevatten immers geen afzonderlijke plicht tot het nalaten van zeer ernstige misdragingen.

Het recht op uitkering kan daarom alleen worden afgestemd wegens het zich zeer ernstig misdragen als dit heeft plaatsgevonden bij het (niet) nakomen van een (andere) aan de uitkering verbonden verplichting (zie bijvoorbeeld CRvB 06-07-2010, nr. 08/2025 WWB, LJN BN0660). Vandaar dat in dit artikel wordt bepaald dat de zeer ernstige misdragingen moeten hebben plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van WWB en IOAW.

Indien een belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt, geheel los van een (andere) aan de uitkering verbonden verplichting - hij komt bijvoorbeeld uit eigen beweging ophef maken - dan is binnen de WWB (respectievelijk IOAW) tegen deze gedraging geen afstemming mogelijk.

Indien binnen 2 jaar na een eerste verwijtbare gedraging opnieuw sprake is van een verwijtbare gedraging, wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verdubbeling van de duur van de verlaging.

Indien een belanghebbende binnen twee jaar na de tweede verwijtbare gedraging wederom verwijtbaar gedrag vertoont, zullen de hoogte en de duur van de verlaging individueel moeten worden vastgesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden.

In het derde lid is bepaald dat waarschuwingen en besluiten waarin wordt afgezien van verlaging, anders dan wegens het ontbreken van verwijtbaarheid of tijdsverloop, worden meegenomen bij het bepalen van de recidive.