Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2008

Ondertekening

Toelichting maatregelenverordening

Algemeen

Sinds de inwerkingtreding van de WWB moeten gemeenten zelf hun sanctiebeleid moeten vormgeven.

De WWB kent slechts één soort sanctie: het verlagen van de uitkering. De boete als sanctie voor uitkeringsgerechtigden die hun inlichtingenplicht hebben geschonden, verdwijnt.

Artikel 18 WWB bevat de opdracht aan gemeenten om een maatregelenbeleid in een verordening vast te leggen. Dit artikel luidt:

• 1.

  Het college stemt de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen af op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende.

• 2.

  Indien de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan dan wel de uit deze wet dan wel de artikelen 28, tweede lid, of 29, eerste lid, van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt, waaronder begrepen het zich jegens het college zeer ernstig misdragen, verlaagt het college overeenkomstig de verordening, bedoeld in artikel 8 , eerste lid, onderdeel b, de bijstand of de langdurigheidstoeslag. Van een verlaging wordt afgezien indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt.

• 3.

  Het college heroverweegt een besluit als bedoeld in het tweede lid binnen een door hem te bepalen termijn die ten hoogste drie maanden bedraagt.

• 4.

  Bij de toepassing van het eerste lid wordt onder belanghebbende mede verstaan het gezin.

In het eerste lid van artikel 18 wordt gesproken over het afstemmen van de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende. In deze bepaling wordt benadrukt dat het vaststellen van de hoogte van de uitkering en de daaraan verbonden verplichtingen voor de uitkeringsgerechtigden maatwerk is, waarbij recht wordt gedaan aan de individuele situatie en de persoonlijke omstandigheden van uitkeringsgerechtigden.

In tweede lid wordt een directe koppeling gelegd tussen de rechten en verplichtingen van uitkeringsgerechtigden: het recht op een uitkering is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk van de uitkering te worden.

Dit betekent dat de vaststelling van de hoogte van de uitkering niet alleen afhangt van de toepasselijke uitkeringsnorm en de beschikbare middelen van de belanghebbende, maar ook van de mate waarin de opgelegde verplichtingen worden nagekomen.

Wanneer het college tot het oordeel komt dat een bijstandsgerechtigde zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate nakomt, wordt de uitkering verlaagd. Dit is geen bevoegdheid maar een verplichting. Alleen wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, ziet het college af van zo’n verlaging.

Verlaging (of afstemming) van de uitkering moet plaatsvinden overeenkomstig een door de gemeenteraad vast te stellen verordening. Dit is de maatregelenverordening.

Relatie met de reintegratieverordening

Zoals hierboven beschreven gaan de plichten van de klant in nauwe samenhang met diens rechten. Het recht van de klant op ondersteuning bij de arbeidsre-integratie moet ook worden neergelegd in een verordening.

Relatie met de verordening WI

De gemeente dient bij verordening regels vast te stellen over de informatieverstrekking door de gemeente aan inburgeringsplichtigen, het aanbieden van een inburgeringvoorziening, en de rechten en plichten van de inburgeraar voor wie een inburgeringvoorziening is vastgesteld.

De regels zijn opgenomen in de Verordening WI. In het kader van de uitvoering van een gecombineerde inburgeringvoorziening (re-integratie en inburgering) kan het voorkomen dat dezelfde gedraging zowel aanleiding kan zijn voor het opleggen van een bestuurlijke boete in het kader van de WI, als het opleggen van een maatregel in het kader van deze verordening. In dit geval is er sprake van een samenloop. De WI bepaalt dat in dat geval geen bestuurlijke boete kan worden opgelegd, deze verordening is dan van toepassing.

Uitgangspunten

De hoogte van de maatregelen (afstemmingen) is gebaseerd op het huidige maatregelenbeleid, zoals dit sinds de invoering van de WWB geldt. Deze nieuwe maatregelverordening is op enkele punten aangepast in verband met nieuwe ontwikkelingen. Een groot deel van de wijzigingen is slechts technisch van aard.

De ervaring heeft geleerd dat de hoogte van de maatregelen in zijn algemeenheid niet zodanig onevenredig hoog zijn dat deze voor klanten onoverkomelijke problemen geven. Anderzijds zijn de maatregelen zodanig dat de plichten verbonden aan de uitkering in voldoende mate kunnen worden afgedwongen.

Belangrijk blijft dat rekening wordt gehouden met de individuele omstandigheden van de uitkeringsgerechtigde. Dit betekent dat voordat een maatregel wordt opgelegd zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de mate van verwijtbaarheid, de mogelijkheden en de middelen van de belanghebbende. Indien mogelijk, zal ook getracht worden de betrokkene te horen, voordat een maatregel wordt opgelegd.

Dit betekent dat de in de verordening beschreven maatregelen, weliswaar richtinggevend zijn, maar niet per definitie vaststaan. Op individuele gronden kan zowel sprake zijn van een verlaging van de beschreven sanctie, als ook van een verhoging daarvan.

De term ‘maatregel’

Het verlagen van de bijstand op grond van het feit dat de belanghebbende zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate is nagekomen, wordt in de terminologie van de WWB aangeduid als het afstemmen van de uitkering op de mate waarin de belanghebbende de opgelegde verplichtingen nakomt. Met de begrip ‘afstemmen’ wordt het uitgangspunt van de WWB benadrukt dat rechten en plichten twéé kanten van dezelfde medaille vormen.

Feitelijk is sprake van het opleggen van een maatregel. Het hanteren van het begrip maatregel is voor de individuele klant duidelijker dan het begrip afstemmen. Ook het sanctionerende karakter ervan benadrukt. Om die reden wordt deze verordening benoemd als ‘maatregelverordening’ in plaats van afstemmingsverordening.

Het verlagen van de bijstand

Op grond van artikel 18, tweede lid, WWB kan zowel de bijstand (dat wil zeggen: algemene bijstand en bijzondere bijstand) als de langdurigheidstoeslag worden verlaagd.

Er is voor gekozen dat maatregelen in beginsel worden opgelegd over de bijstandsnorm (de op belanghebbende van toepassing zijnde norm plus eventuele toeslagen). Er zijn echter een paar uitzonderingen.

Een uitzondering wordt gemaakt in het geval dat aan jongeren bijzondere bijstand wordt verstrekt als aanvulling op de bijstandsnorm. In bepaalde situaties wordt aan deze (van 18 tot 21 jaar) uit de bijzondere bijstand een aanvulling verstrekt voor de algemeen noodzakelijke kosten van bestaan. Indien de maatregel alleen op de lage jongerennorm wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de groep 21-jarigen en ouder.

Een andere uitzondering wordt gemaakt bij het schenden van de inlichtingenplicht. In deze gevallen wordt de maatregel gebaseerd op het benadelingsbedrag.

Een uitzondering in deze nieuwe verordening wordt gemaakt voor de WWB-cliënten die ouder zijn dan 65 jaar. De uitvoering van WWB is met ingang van 1 januari 2008, inclusief het opleggen van een eventuele maatregel, overgedragen aan de Sociale verzekeringsbank (SVB). Met ingang van deze datum is dan voor deze cliënten het maatregelenbeleid van de SVB van toepassing.

De gemeente Delft heeft ervoor gekozen geen maatregel op te leggen op de langdurigheidstoeslag. De enige verplichting die de klanten hierbij feitelijk kunnen schenden is het verstrekken van onvoldoende of onjuiste gegevens. Op grond hiervan kan het recht op de toeslag niet worden vastgesteld, zodat deze niet kan worden verstrekt. Dit laatste geldt niet in die gevallen waarin een maatregel wordt opgelegd op grond van artikel 3, derde lid.

Gezien het karakter van de bijzondere bijstand, ligt ook hier een verlaging van het uitkeringsbedrag wegens schending van een of meer verplichtingen, in principe niet in de rede.

Als besloten wordt een maatregel op te leggen dan wordt deze in beginsel opgelegd op de uitkering van de eerstvolgende kalendermaand. In uitzonderingsgevallen kan besloten worden de maatregel met terugwerkende kracht op te leggen. Dit kan bijvoorbeeld aan de orde zijn als de uitkering van betrokkene inmiddels is / wordt beëindigd, of wanneer de bijstand over de betreffende periode nog niet is uitbetaald.

De indeling in categorieën; maatregelwaardig gedrag gericht op arbeidsinschakeling

Maatregelwaardige gedragingen die gericht zijn op arbeidsinschakeling zijn onderverdeeld in verschillende categorieën. Deze categorie-indeling is gebaseerd op het Maatregelenbesluit, zoals dit bestond onder de Algemene bijstandswet. De categorieën zijn oplopend naar zwaarte, met andere woorden een gedraging in categorie 1 wordt als minder zwaar aangemerkt als een gedraging in categorie 4.

Categorie 1 betreft feitelijk alleen het zich niet of niet tijdig laten registreren als werkzoekende bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI). Ook het niet tijdige verlengen hiervan geldt als maatregelwaardig gedrag.

Binnen categorie 3 is opgenomen dat betrokkene dient mee te werken aan het verkrijgen van betaalde arbeid, en dat men daartoe gebruik moet maken van alle door de gemeente aangeboden voorzieningen. Hieronder wordt tevens begrepen alle activiteiten die betrekking hebben op sociale activering. Toegevoegd is dat alle activiteiten die plaatsvinden in het kader van een inburgeringstraject, zoals bedoeld in de Wet inburgering. Het niet nakomen hiervan geldt derhalve ook als maatregelwaardig gedrag.

Ook is toegevoegd dat het niet deelnemen aan door gemeente geïnitieerde educatieve activiteiten als maatregelwaardig gedrag wordt beschouwd.

Het niet of niet tijdig tenminste voor gezien ondertekenen van het trajectplan zoals dat wordt opgesteld door een van een gemeentewege aangewezen re-integratiebedrijf wordt gezien als schending van de verplichtingen. Doordat dit niet gebeurd kunnen de noodzakelijke activiteiten gericht op arbeidsinschakeling worden vertraagd.

Aan deze verordening is toegevoegd de mogelijkheid een maatregel op te leggen in die gevallen dat betrokkene niet, of niet tijdig gehoor geeft aan een oproep van de gemeente om op een bepaalde tijd of plaats te verschijnen.

Naar aanleiding van een beroepszaak is categorie 4 ruimer omschreven. In die gevallen waarin belanghebbende door eigen toedoen (aangeboden) arbeid kwijt raakte (verspeelde), was de tekst van de verordening in de ogen van de rechtbank niet voldoende om een maatregel op te leggen. Met deze ruime omschrijving van de plicht om arbeid te aanvaarden en te behouden is dit opgelost.

Overig maatregelwaardig gedrag

Voor wat betreft het overige maatregelwaardig gedrag wordt geen gebruik gemaakt van een indeling in deze categorieën.

Dit geldt onder andere voor maatregelen die een gevolg zijn van:

• -

  het niet, niet tijdig, onvolledig of onjuist verstrekken van informatie;

• -

  een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Dit kan aan de orde zijn in het geval dat er sprake is van te snelle intering van vermogen, of het geen (of niet tijdig) gebruik maken van een voorliggende voorziening.

• -

  het opleggen van een maatregel in geval dat de klant zich ernstig misdraagt tegenover het college of zijn ambtenaren. Dergelijk gedrag is in zeer veel gradaties mogelijk, variërend van bedreigingen tot daadwerkelijke fysieke mishandelingen.

• -

  het niet nakomen van opgelegde verplichtingen op grond van artikel 55 WWB

De hoogte van de maatregel

De hoogte van de maatregel voor wat betreft gedragingen die de inschakeling in de arbeid verhinderen, is afgestemd op de hoogte van de maatregelen zoals ook deze golden binnen het Maatregelenbesluit van de Algemene bijstandswet. Wel hebben enkele wijzigingen plaatsgevonden.

In die gevallen waarin sprake is van een schending van de informatieplicht wordt de hoogte van de maatregel afgestemd op het ten onrechte ontvangen bedrag aan bijstand.. Ook in geval van een ongenoegzaam besef van verantwoordelijk, waardoor eerder dan nodig een beroep wordt gedaan op de bijstand, wordt de maatregel afhankelijk van het benadelingsbedrag. Hierbij geldt wel dat, zoals de WWB stelt, de maatregelen bedoeld zijn om het gedrag van de belanghebbende positief te beïnvloeden. De maatregelen zijn niet punitatief bedoeld.

Het is mogelijk dat het opleggen van een maatregel niet leidt tot de beoogde gedrags-verandering. Voor deze gevallen zijn in de verordening bepalingen opgenomen die het mogelijk maken, ingeval van recidive (ook een herhaalde recidive) binnen 12 maanden, de op te leggen maatregel te verhogen.

Voor wat betreft de ernstige misdragingen jegens het college en haar ambtenaren is slechts een minimum maatregel in de verordening opgenomen. Hiervoor is gekozen omdat dergelijke misdragingen in ernst kunnen verschillen. Bovendien moet een onderscheid gemaakt worden in de oorzaak van dit gedrag. Het gedrag kan daarbij worden ingegeven door frustraties, maar kan ook ‘instrumenteel’ bedoeld zijn om op deze wijze geld of anderszins af te persen. Een individuele afweging omtrent de hoogte van de maatregel is daarom noodzakelijk. Het opleggen van een maatregel in dit soort gevallen kan gecombineerd worden met een verbod tot het betreden van gemeentelijke gebouwen.

Handhavingsbeleid

In de verordening is een apart artikel opgenomen betreffende het gemeentelijk handhavings-beleid. Bij de behandeling in de Tweede Kamer werd bij motie aangenomen dat de ge-meente haar handhavingsbeleid in een verordening moet regelen. Daarbij kon de gemeente besluiten hiervoor een aparte verordening op te stellen of dit te regelen in de afstemmings-verordening (in Delft dus de maatregelenverordening). Om praktische redenen is voor dit laatste gekozen.

Slotbepalingen

Tot slot zijn enkele bepalingen opgenomen welke het college een speciale bevoegdheid geven. Zo is het college bevoegd om in die gevallen waarin deze verordening niet voorziet een maatregel op te leggen. Ook is het college bevoegd om jaarlijks de genoemde minimum bedragen aan te passen.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1. Begripsomschrijving

De begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben een gelijkluidende betekenis als de omschrijving in de WWB. In de verordening wordt het begrip ‘belanghebbende’ gebruikt. Dit begrip wordt in artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht omschreven als ‘degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken’.

Het begrip benadelingsbedrag is geen begrip dat binnen de WWB wordt gehanteerd. In deze verordening wordt in enkele gevallen de hoogte van de maatregel bepaald door de hoogte van het bedrag dat ten onrechte aan uitkering is ontvangen. Indien ten onrechte een bepaald bedrag aan bijstand wordt ontvangen, wordt ook ten onrechte een bedrag afgedragen aan belasting en premies. Dit tezamen vormt het benadelingsbedrag.

Artikel 2. Het opleggen van een maatregel

Eerste lid

Artikel 18, tweede lid, WWB, noemt een gedraging die in ieder geval een schending van de medewerkingsplicht inhoudt: ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’.

Tweede lid

In de maatregelenverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardmaatregelen vastgesteld, bijvoorbeeld in de vorm van een vaste (percentuele) verlaging van de bijstandsnorm.

In dit tweede lid is de hoofdregel neergelegd: het college dient een op te leggen maatregel af te stemmen op de individuele omstandigheden van de belanghebbende en de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke op te leggen maatregel, tenzij in de verordening anders in bepaald, zal moeten nagaan of gelet op de individuele omstandigheden van de betrokken uitkeringsgerechtigde afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardmaatregel geboden is. Afwijking van de standaardmaatregel kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen.

Artikel 3. De berekeningsgrondslag

Eerste lid

In dit lid is het uitgangspunt vastgelegd dat een maatregel wordt opgelegd over de bijstandsnorm. Onder de bijstandsnorm wordt verstaan de wettelijke norm, inclusief gemeentelijke toeslag of verlaging en inclusief vakantietoeslag. Dit geldt echter niet indien de maatregel wordt opgelegd op basis van artikel 13. In deze gevallen wordt de hoogte van de maatregel gebaseerd op het benadelingsbedrag.

Tweede lid

Indien een maatregel wordt opgelegd op basis van artikel 13 (schending van de inlichtingenplicht met gevolgen voor de hoogte van de bijstand) dan wordt de maatregel gebaseerd op de hoogte van het benadelingsbedrag. Als de maatregel niet direct middels een inhouding kan worden geëffectueerd, dan wordt een vordering hiervoor aangemaakt.

Derde lid

Onderdeel a: de 18 tot 21-jarigen ontvangen een lage jongerennorm, die indien noodzakelijk wordt aangevuld door middel van aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Indien de maatregel alleen op de lage jongerennorm ad € 215,32 (peildatum 01-07-2007) wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21-jarigen.

Onderdeel b: deze bepaling maakt het mogelijk dat het college in incidentele gevallen een maatregel oplegt over de bijzondere bijstand of de langdurigheidstoeslag. Er moet dan wel een verband bestaan tussen de gedraging van een belanghebbende en zijn recht op bijzondere bijstand of de langdurigheidstoeslag. In beginsel wordt hier echter niet voor gekozen.

Artikel 4. Het besluit tot opleggen van een maatregel

Het verlagen van de bijstand omdat een maatregel wordt opgelegd, vindt plaats door middel van een besluit. Wanneer de maatregel bij een lopende uitkering wordt opgelegd, wordt een besluit tot vaststelling van de algemene bijstand op grond van artikel 45 WWB genomen.

Wordt een maatregel met terugwerkende kracht opgelegd, dan moet een besluit tot herziening van de bijstand worden genomen (artikel 54, derde lid WWB). Tegen beide besluiten kan door de belanghebbende bezwaar en beroep worden aangetekend.

In dit artikel wordt aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en met het motiveringsbeginsel. Het motiveringsvereiste houdt onder andere in dat een besluit kenbaar is en van een deugdelijke motivering wordt voorzien.

Artikel 5. Horen van belanghebbende

Op grond van afdeling 4.1.2. van de Awb is in een aantal gevallen het horen van de belanghebbende verplicht bij de voorbereiding van beschikkingen. Deze hoorplicht geldt echter niet bij de voorbereiding van beschikkingen die betrekking hebben op een financiële aanspraak (artikel 4:12).

Artikel 6. Afzien van het opleggen van een maatregel

Eerste lid

Het afzien van het opleggen van een maatregel ‘indien elke vorm van verwijtbaarheid’ ontbreekt, is geregeld in artikel 18, tweede lid, WWB.

Een andere reden om af te zien van het opleggen van een maatregel is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit (‘lik op stuk’) is het nodig dat een maatregel spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt opgelegd.

Om deze reden wordt onder b. geregeld dat het college geen maatregelen oplegt voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.

Tweede lid

Voor gedragingen die een schending van de informatieplicht inhouden en als gevolg waarvan ten onrechte bijstand is verleend of een te hoog bedrag aan bijstand is verleend, geldt in de verordening een verjaringstermijn van twee jaar, gerekend vanaf het moment dat de verwijtbare gedraging is geconstateerd.

Derde lid

Hierin wordt geregeld dat het college kan afzien van het opleggen van een maatregel indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd.

Vierde lid

Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het opleggen van een maatregel wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive.

De gemeente heeft de opdracht om haar klanten zo goed mogelijk te informeren over de verplichtingen die aan de bijstand verbonden zijn. Klanten dienen op maat geïnformeerd te worden en ook de dienstverlening zal op maat verzorgd moeten worden. Deze werkwijze maakt onderdeel uit van een totaal concept waarbij klantmanagement en hoogwaardig handhaven, zijn geïntegreerd. Hierdoor zal waarschijnlijk ook de naleving van de verplichtingen groter worden en maatregelen die worden opgelegd beter worden geaccepteerd. De informatie over de maatregelen moet goed toegankelijk zijn en in begrijpelijke taal geschreven zijn.

Vijfde lid

Overigens is in het individuele gevallen altijd mogelijk af te zien van het opleggen van een maatregel en in plaats daarvan een waarschuwing te geven. In dat geval wordt gebruik gemaakt van het eerste lid, onderdeel a (afzien van een maatregel omdat elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt) of het derde lid (afzien van een maatregel omdat daarvoor dringende redenen aanwezig zijn). In het kader van een herhaling van verwijtbaar gedrag worden deze kennisgevingen (0-maatregel) wel beoordeeld als een maatregel.

Artikel 7. Ingangsdatum en tijdvak

Eerste lid

Tweede en derde lid

In voorkomende gevallen kan echter besloten worden de maatregel op te leggen met terugwerkende kracht. Dit zou zich voorkunnen doen in die gevallen waarin de uitkering nog niet is uitbetaald, bijvoorbeeld bij de afhandeling van de aanvraag of indien de betaling van de uitkering is opgeschort. Het is ook mogelijk in die gevallen waarin de uitkering inmiddels is beëindigd.

Vierde lid

Vijfde lid

Zesde lid

Er zijn situaties waarin de betrokkene een betrekkelijk gering bedrag aan bijstand ontvangt, bijvoorbeeld als een aanvulling op andere inkomsten zoals alimentatie. Als een maatregel wordt opgelegd die niet volledig kan worden geëffectueerd omdat het bedrag aan uitkering te gering is, kan besloten worden de maatregel over meerdere maanden te verdelen. Op deze wijze wordt voorkomen dat een rechtsongelijkheid ontstaat.

Zevende lid

Artikel 8. Samenloop van gedragingen

De regeling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op verschillende gedragingen van een bijstandsgerechtigde die (min of meer) gelijktijdig plaatsvinden. De regeling geldt dus niet voor een bepaalde gedraging die verschillende schendingen van verplichtingen met zich meebrengt.

Indien sprake is van schending van meerdere verplichtingen door één gedraging, dan dient voor het toepassen van de maatregel te worden uitgegaan van de gedraging waarop de zwaarste maatregel van toepassing is.

Een echtpaar wordt overeenkomstig artikel 18, vierde lid van de wet gezien als een belanghebbende in de zin van dit onderhavige artikel. Indien er sprake is van een echtpaar, waar bij beide echtelieden op hetzelfde moment verwijtbaar gedrag wordt geconstateerd, dan wordt voor de zwaarste matregel toegepast. Er wordt dus niet bij beide echtelieden afzonderlijk en tegelijk een maatregel opgelegd.

Artikel 9. Indeling in categorieën

De gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden in vier categorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid.

De concrete invulling van de verplichtingen dient zoveel mogelijk te worden afgestemd op de mogelijkheden van de individuele bijstandsgerechtigde.

De eerste categorie, onderdeel a, betreft de formele verplichting om zich als werkzoekende in te schrijven bij het CWI en ingeschreven te doen blijven.

De tweede categorie betreft de verplichting tot een actieve opstelling op de arbeidsmarkt, de eigen verantwoordelijkheid van de belanghebbende om bijvoorbeeld voldoende te solliciteren en te voldoen aan een oproep.

De vierde categorie betreft het niet aanvaarden, verkrijgen of verspelen van algemeen geaccepteerde arbeid alsmede door eigen toedoen voorafgaand aan de aanvraag algemeen geaccepteerde arbeid niet behouden dan wel tijdens de bijstand (deeltijd-)arbeid niet behouden.

Artikel 10. De hoogte en duur van de maatregel

Eerste lid

Tweede lid

Derde lid

Indien er binnen een jaar andermaal sprake is van een herhaling van de verwijtbare gedraging, wordt de toenemende mate van de verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verhoging van de duur van de maatregel tot drie maanden. Dit geldt niet voor verwijtbare gedragingen die behoren tot de derde categorie. Hiervoor geldt het vijfde lid van dit artikel.

Vierde lid

In het geval de klant zich binnen een periode van één jaar opnieuw schuldig maakt aan een verwijtbare gedraging behorend tot de derde categorie wordt een maatregel opgelegd van 100% gedurende een maand.

Vijfde lid

In het geval de klant zich binnen een periode van één jaar opnieuw schuldig maakt aan een verwijtbare gedraging behorend tot de derde categorie wordt een maatregel opgelegd van 100% gedurende twee maanden.

Indien nadien nogmaals sprake is van hetzelfde verwijtbare gedrag door de uitkerings-gerechtigde, zal de hoogte en de duur van de maatregel individueel moeten worden vast-gesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de betrokkene. Het college kan hiervoor haar bevoegdheid gebruiken zoals genoemd in artikel 19 van de verordening.

Zesde lid

Indien de belanghebbende blijft volharden in verwijtbaar gedrag dan heeft de gemeente de mogelijkheid om de laatst opgelegde maatregel te verdubbelen.

Artikel 11. Te laat verstrekken van gegevens zonder gevolgen voor de hoogte van de bijstand

Eerste lid

Tweede lid

Overeenkomstig artikel 10, tweede lid, wordt ook in deze gevallen de duur van de maatregel verdubbeld indien de uitkeringsgerechtigde zich binnen een periode van een jaar opnieuw schuldig maakt aan hetzelfde verwijtbare gedrag. Als bij een eerdere gedraging besloten is een waarschuwing op te leggen dan dient deze waarschuwing gezien te worden als een maatregel: met andere woorden: het normale recidive beleid is ook in die gevallen van toepassing.

Derde lid

Indien de belanghebbende blijft volharden in verwijtbaar gedrag dan heeft de gemeente de mogelijkheid om de laatst opgelegde maatregel te verdubbelen.

Artikel 12. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, of het niet verstrekken van inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand

Eerste lid

Tweede lid

De bevoegdheid tot het geven van een waarschuwing bij het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht is gelijk aan de bevoegdheid tot het geven van een waarschuwing bij het te laat verstrekken van informatie. Een waarschuwing geldt ook als maatregel.

Derde Lid.

Indien de belanghebbende blijft volharden in verwijtbaar gedrag dan heeft de gemeente de mogelijkheid om de laatst opgelegde maatregel te verdubbelen.

Artikel 13. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, of het niet verstrekken van inlichtingen met gevolgen voor de bijstand

Eerste lid

In artikel 17, eerste lid, WWB is bepaald dat belanghebbende op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand.

Binnen Delft wordt onder het begrip tijdig verstaan; “met de eerstvolgende mogelijkheid tot het inleveren van het maandelijkse informatieformulier’.

Het niet tijdig inleveren van de Periodieke Verklaring kan hiertoe worden gerekend, indien (en dit kan uitsluitend achteraf) geconstateerd wordt dat er geen recht bestaat op bijstand over de periode waarop deze verklaring betrekking heeft, of indien blijkt dat de inmiddels verstrekte bijstand tot een te hoog bedrag is uitgekeerd.

De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingsbedrag. Dat is het door de gemeente te veel betaalde bedrag aan bijstand, vermeerderd met de afgedragen belastingen en premies.

Tweede lid

De maatregel wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de WWB wordt afhankelijk gesteld (10%) van de hoogte van het bedrag aan bijstand dat als gevolg van de schending van die verplichting ten onrechte of te veel aan de belanghebbende is betaald. De maatregel kent een minimumbedrag.

Derde lid

Vierde lid

Indien er binnen een periode van één jaar opnieuw sprake is van het schenden van de informatieplicht met als gevolg dat een te hoog bedrag aan bijstand is uitgekeerd, wordt opnieuw een maatregel opgelegd. In deze gevallen wordt de maatregel zoals is vastgesteld in het tweede lid met 50% verhoogd.

Vijfde en zesde lid

Onder het huidige regime bestaat de verplichting voor gemeenten om proces-verbaal op te maken en aangifte te doen bij het Openbaar Ministerie indien er sprake is van fraude en het benadelingsbedrag hoger is dan € 6.000,- (de aangifterichtlijn sociale zekerheid). In het geval van recidive binnen een periode van 5 jaar moet aangifte worden gedaan bij een benadelingsbedrag van € 3000,- en hoger. Het is de bedoeling dat deze taakverdeling tussen gemeenten en het OM blijft bestaan, ook al kent de WWB de bestuurlijke boete niet en zullen gemeenten bij fraude (in casu het niet nakomen van de inlichtingenplicht) een maatregel moeten opleggen.

Als strafvervolging definitief plaatsvindt dan wordt geen maatregel opgelegd. Als het OM besluit de zaak te seponeren, dan kan de gemeente alsnog een maatregel opleggen.

Artikel 14. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid

De verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan, geldt reeds voordat een bijstandsuitkering wordt aangevraagd. Dit betekent dat wanneer iemand in de periode voorafgaand aan de bijstandaanvraag een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft getoond, waardoor hij niet langer beschikt over de middelen om in de kosten van het bestaan te voorzien en als gevolg daarvan een bijstandsuitkering aanvraagt, de gemeente bij de toekenning van de bijstand hiermee rekening kan houden door het opleggen van een maatregel.

Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken, zoals onder andere:

• -

  een onverantwoorde besteding van vermogen;

• -

  geen of te late aanvraag doen voor een voorliggende voorziening;

• -

  het niet of niet tijdig nakomen van de verplichting tot instellen alimentatievordering.

De hoogte van de maatregel wordt afgestemd op het benadelingsbedrag.

Tweede lid

In de praktijk komt het regelmatig voor dat er sprake is van een ongenoegzaam besef van verantwoordelijk door het te snel interen van vermogen, waardoor eerder een beroep moet worden gedaan op bijstand. Naarmate de ernst hiervan toeneemt, wordt de maatregel hoger. Ook in dit geval heeft het college de mogelijkheid om af te wijken van de in dit lid genoemde hoogte en duur van de maatregel op basis van de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de betrokkene.

De hoogte en de duur van de maatregel worden gebaseerd op de hoogte van het benadelingsbedrag.

Derde lid

Artikel 15. Zeer ernstige misdragingen

In artikel 18, tweede lid van de wet wordt gesproken over ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’. Dit betekent dat alleen (zeer) agressief gedrag tegenover leden van het college en hun ambtenaren aanleiding zijn voor het opleggen van een maatregel. Er kan dus geen maatregel worden opgelegd als een klant zich agressief heeft gedragen tegenover een medewerker van een andere organisatie die belast is met de uitvoering van de WWB (bijvoorbeeld een re-integratiebedrijf). Het is dat geval wellicht wel mogelijk om een maatregel op te leggen wegens het niet of onvoldoende gebruikmaken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling (artikel 9, derde lid, van deze verordening).

Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad.

In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustratiegeweld.

Het opleggen van een maatregel staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een maatregel op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie.

Het opleggen van een maatregel in deze situaties kan gepaard gaan met het de betrokkene opleggen van een verbod tot het betreden van de gemeentelijke gebouwen.

Artikel 16. Bijzondere verplichtingen op grond van artikel 55 WWB

Artikel 17. Verordening niet van toepassing op 65-plussers

Deze verordening geldt niet voor belanghebbenden die ouder zijn dan 65 jaar. De uitvoering van de algemene bijstand in het kader van de Wet werk en bijstand is voor deze groep cliënten, met ingang van 1-1-2008, uitbesteed aan de Sociale verzekeringsband (SVB). Voor deze belanghebbenden is het maatregelenbeleid van de SVB van kracht.

Artikel 18. Handhavingsbeleid

Artikel 8a van de WWB verplicht de gemeente om bij verordening regels vast te stellen voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand. Dit kan in de vorm van een aparte verordening. Delft heeft er voor gekozen om dit op te nemen in deze verordening aangezien hierin al een duidelijke link bestaat doordat maatregel worden opgelegd in het geval van fraude.

In de verordening wordt tevens aangegeven dat in geval van fraude het gehele benadelingsbedrag wordt teruggevorderd.

Het vierde en vijfde lid hebben betrekking op mogelijke toekomstige beleidsontwikkelingen. Het biedt de mogelijkheid om inde toekomst in het geval van fraudevorderingen rente en kosten in rekening te brengen. Het college kan daartoe nadere regels stellen.

Artikel 19. Bevoegdheden college

Eerste lid

Dit artikel regelen tot slot nog enkele bevoegdheden van het college. In die uitzonderlijke gevallen waarin deze verordening niet voorziet kan het college een individueel besluit nemen.

Tweede lid

In de verordening (m.n. artikel 13) worden enkele bedragen genoemd als minimum of maximum maatregel. Het is de bevoegdheid van het college om deze jaarlijks opnieuw vast te stellen.

Artikel 20. Overgangsrecht

Een ander geval is hetgeen in het tweede lid wordt aangeduid. Als een maatregelwaardige gedraging is begonnen voor de inwerkingtreding van de verordening, en nog steeds voortduurt wanneer de nieuwe verordening inwerking is getreden, dan geldt voor zowel primair besluit als beslissing op bezwaar, dat moet worden getoetst aan de nieuwe verordening. Vanwege de rechtszekerheid is in het derde lid opgenomen dat er als het ware een vergelijking moet worden gemaakt tussen de oude en de nieuwe verordening. Belanghebbende mag immers niet de dupe worden van een zwaarder regime van de nieuwe verordening, als hij/zij daar bij de gedraging die is aangevangen onder de oude verordening nog geen rekening mee kon houden. De hoogte van de maatregel daarom gematigd tot het bedrag/percentage dat zou gelden onder de oude verordening, wanneer het bewuste maatregelwaardig gedag onder de nieuwe verordening een hoger maatregel zou opleveren. Een en ander wordt geregeld in het derde lid, dat derhalve in samenhang met het tweede lid moet worden gelezen.

Met nadruk moet worden vermeld dat het bij de gevallen als bedoeld in lid 2 enkel gaat om één en dezelfde gedraging waarvan de aanvang ligt vòòr de inwerkingtreding van de nieuwe verordening. Zou er zich na de inwerkingtreding van de verordening een nieuw feit, een nieuwe gedraging voordoen, dan moet deze gedraging (zie het eerste lid) uiteraard worden getoetst aan de nieuwe verordening, en is van matiging als bedoeld in het derde lid uiteraard geen sprake.

Uit hetgeen in het eerste lid is geregeld, kan het volgende eigenlijk al worden afgeleid, maar voor de duidelijkheid is toch opgenomen dat maatregelwaardig gedrag dat louter en alleen heeft plaatsgevonden vòòr de inwerkingtreding van de nieuwe verordening, moet worden beoordeeld aan de hand van de oude verordening Ook al worden het primaire besluit en eventueel de beslissing op bezwaar bekendgemaakt op of na de inwerkingtreding van deze verordening, dan nog is het moment van het maatregelwaardig gedrag leidend, en vormt de oude verordening het toetsingskader.

Artikel 21. Inwerkingtreding

Dit artikel bevestigt dat deze verordening van kracht wordt met ingang van 1 juli 2008. Tevens wordt met dit artikel vastgelegd dat de oude verordening met ingang van die datum komt te vervallen.

Artikel 22. Citeertitel

Deze verordening kan worden aangehaald als de Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2008.