Verordening Lauwersregeling

Ondertekening

Toelichting

Algemene toelichting

In de vier gemeenten in Noordoost-Fryslân bestaat sinds 1997 de Lauwerspas. Doel van de Lauwerspas was om financiële belemmeringen om mee te kunnen doen aan sportieve, culturele en sociale activiteiten te beperken. De Lauwerspas bestond uit de volgende onderdelen:

een pas waarmee bij de in een voordeelgids opgenomen bedrijven kortingen op producten en diensten verleend wordt;

organiseren van een aantal dagtochten voor Lauwerspasdeelnemers tegen gereduceerd tarief;

een declaratieregeling voor kosten van sportieve, culturele en sociale activiteiten.

De pas werd gratis verstrekt aan alle 65-plussers, ongeacht de hoogte van het inkomen, en huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. Anderen konden de pas tegen een geringe vergoeding kopen, zij konden echter geen gebruik maken van de declaratieregeling.

In 2010 is de Lauwerspas in de hierboven beschreven vorm geëvalueerd. Uit deze evaluatie bleek dat deze in een behoefte blijkt te voorzien: het gebruik is relatief hoog te noemen.

In deze evaluatie is vooruitgekeken naar een nieuwe regeling die in 2012 in zou moeten gaan. Daarin is onder andere voorgesteld de dagtochten, de voordeelgidsen en de passen af te schaffen. De reden om de dagtochten af te schaffen was dat voornamelijk de 65-plussers deelnamen waardoor er geen plaats meer was voor de minima. De voordeelgidsen en de fysieke passen zouden uit kostenoverwegingen afgeschaft moeten worden: acquisitie en aanmaken en verzenden van gidsen en passen gingen met de nodige kosten gemoeid. Daarnaast was er gerede twijfel over het gebruik van de gids en de pas.

De uitvoeringskosten van de Lauwerspas waren relatief hoog. Dit werd, naast de kosten voor gidsen en passen, veroorzaakt door de uitvoering van de declaratieregeling. Alle declaraties werden gecontroleerd.

De nieuwe regeling op basis van deze verordening voorziet in een regeling waarbij de voordelen van de voormalige Lauwerspas worden gecombineerd met een eenvoudiger en dus goedkopere uitvoering.

Omdat de vergoedingen relatief laag zijn is het risico van een incidentele onrechtmatige verstrekking ook laag. De regeling ziet daarom op een systeem waarbij de aanvrager na een inkomenstoets een bedrag ontvangt dat gebaseerd is op de samenstelling van zijn gezin. Met dit bedrag kunnen de gezinsleden deelname aan sportieve, culturele en sociale activiteiten bekostigen. Eén van de vermoedelijke redenen waarom niet de hele verwachte doelgroep gebruik maakte van de declaratieregeling was dat men de kosten eerst zelf moest voldoen, en deze daarna kon declareren. Niet iedereen was in staat deze kosten voor te schieten, terwijl nog niet zeker was dat deze voor declaratie in aanmerking zouden komen. Na afloop van het kalenderjaar controleert het college steekproefsgewijs de besteding. Deze wijze van uitvoering leidt tot lagere uitvoeringskosten. Het college toetst bij de aanvraag alleen het inkomen, en bij een beperkt aantal achteraf de besteding.

De regeling bestaat uit twee doelgroepen: schoolgaande kinderen van 4 tot 18 jaar, en personen buiten deze leeftijdscategorie (jonger dan 4 jaar of 18 jaar en ouder). De schoolgaande kinderen vallen onder de bepalingen van de Wet werk en bijstand (WWB).

Categoriale bijzondere bijstand schoolgaande kinderen

Het college kan sinds 2009 categoriale bijzondere bijstand verlenen aan ouders van schoolgaande kinderen voor de kosten van maatschappelijke participatie van die kinderen. Van deze bevoegdheid is tot op heden geen gebruik gemaakt omdat via de standaard declaratieregeling van de Lauwerspas en de tijdelijke regeling Kinderen doen mee! deze groep voldoende werd bediend.

De gemeenteraad moet op grond van artikel 8, eerste lid, onderdeel g WWB bij verordening regels stellen met betrekking tot het verlenen van deze categoriale bijzondere bijstand. De regels hebben in ieder geval betrekking op de wijze waarop invulling wordt gegeven aan het begrip maatschappelijke participatie.

Het kenmerk van categoriale bijzondere bijstand is dat het college niet hoeft te controleren of de kosten daadwerkelijk gemaakt zijn. Wanneer iemand behoort tot een bepaalde categorie is het aannemelijk dat de kosten noodzakelijk zijn en daadwerkelijk worden gemaakt.

De WWB biedt voor kinderen jonger dan 4 jaar en personen van 18 jaar of ouder maar jonger dan 65 jaar geen mogelijkheden om categoriale en/of individuele bijzondere bijstand te verlenen, anders dan in geval van sociale of medische redenen. Daarom worden voor deze groepen personen aparte bepalingen in deze verordening opgenomen. De grondslag is daarbij niet de WWB, maar de bevoegdheid op grond van artikel 108 van de Gemeentewet om regels te stellen, en de bevoegdheid op grond van artikel 149 Gemeentewet om verordeningen vast te stellen.

Artikelgewijze toelichting

Artikel 1 – Algemene bepalingen

Onder inkomen wordt verstaan het netto inkomen exclusief vakantietoeslag van de aanvrager en zijn partner., voor zover dit inkomen wordt verkregen uit arbeid, uitkering, pensioen en/of alimentatie. Dit betekent dat, net als bij de declaratieregeling van de Lauwerspas, inkomsten uit (voorlopige teruggave van) heffingskortingen buiten beschouwing worden gelaten.

Het toetsinkomen betreft 110% van de toepasselijke bijstandsnorm verminderd met de daarin begrepen vakantietoeslag. Deze maximale norm wordt vanaf 2012 in de WWB vastgelegd, raad en college zijn niet bevoegd een hoger toetsinkomen te hanteren.

Artikel 2 – Maatschappelijke participatie

Maatschappelijke participatie betekent mee (kunnen) doen in de maatschappij. Voorkomen moet worden dat burgers door financiële beperkingen in een sociaal isolement geraken.

In dit artikel staan de kosten die in ieder geval aanmerking komen voor een bijdrage. Kosten kunnen uitsluitend worden vergoed voor activiteiten die in Nederland plaatsvinden (in verband met het in de WWB opgenomen territorialiteitsbeginsel). Er is geen limiet meer voor het aantal keren dat men mag deelnemen aan activiteiten. Er is gekozen voor een algemene beschrijving van de kosten. Op deze wijze wordt de discussie of bepaalde kosten wel of niet uit de tegemoetkoming voldaan kunnen worden zoveel mogelijk beperkt. De ontvangers van de tegemoetkoming hebben hierdoor een zekere vrijheid in de besteding van de tegemoetkoming waarbij dit tevens leidt tot lagere uitvoeringskosten voor de gemeente.

De gemeentelijke regeling mag geen overlap hebben met wettelijke regelingen, zoals de Wet onderwijstegemoetkoming en schoolkosten (WTOS). De WTOS kent een bijdrage voor ouders van scholieren op het voortgezet onderwijs. Daarom zijn schoolkosten in deze verordening gedefinieerd als kosten waarop de WTOS niet ziet. Het kan bijvoorbeeld gaan om de vrijwillige ouderbijdrage, excursies en kosten van schoolreizen.

De regeling voor ouders van kinderen op de basisschool (maximaal €75 per kind per jaar) komt als aparte regeling te vervallen en is geïntegreerd in deze regeling.

Met samenhangende kosten worden kosten bedoeld die men moet maken om het lidmaatschap werkelijk uit te oefenen, bijvoorbeeld speciale sportkleding, zoals judopak of voetbalshirt en schoenen.

Ook eenmalige activiteiten kunnen worden vergoed. Voorbeelden zijn kindervakantieweek en kindervakantiekampen. Voorwaarde is dat er een vereniging, stichting of organisatie voor maatschappelijk welzijn de activiteit organiseert.

Het volgen van beroepsgerichte cursussen worden niet vergoed op basis van de regeling maatschappelijke activiteiten. Als er een noodzaak is voor het volgen van een beroepsgerichte cursus kan immers een beroep worden gedaan op het Participatiebudget. Dit geldt zowel voor niet-uitkeringsgerechtigden als voor bijstandscliënten. Daarom kan alleen een vergoeding worden verstrekt voor niet beroepsgerichte cursussen, zoals hobby-cursussen.

De Lauwerspas kende voor 65-plussers een vergoeding voor de telefoon. Ouderen die onder de doelgroep van de Lauwerspas vallen kunnen ook aanspraak maken op categoriale bijzondere bijstand voor ouderen van €250 per kalenderjaar. Deze bijstand is bedoeld voor de kosten die de leeftijd met zich meebrengen. Daaronder valt ook het hogere gebruik van een telefoon als gevolg van mogelijk verminderde mobiliteit. Om deze reden komt in deze verordening de telefoonvergoeding voor ouderen niet terug.

Derde lid

Categoriale bijzondere bijstand is geen vergoeding van daadwerkelijk te maken kosten, maar een tegemoetkoming daarin. De werkelijke kosten kunnen hoger liggen. Als voor de kosten waar deze verordening op ziet individuele bijzondere bijstand wordt aangevraagd houdt het college bij het beoordelen van het recht op bijstand en het vaststellen van de hoogte daarvan rekening met een op basis van deze verordening ontvangen tegemoetkoming. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn van noodzakelijk bezoek van een kind aan een peuterspeelzaal op grond van medische of sociale redenen.

Artikel 3 – Categoriale bijzondere bijstand

Het college kan op grond van artikel 35, vijfde lid WWB categoriale bijzondere bijstand verlenen aan ouders van ten laste komende kinderen die onderwijs of een beroepsopleiding volgen.

Ten laste komende kinderen zijn eigen- of stiefkinderen jonger dan 18 jaar voor wie de ouder aanspraak op kinderbijslag kan maken. Vanwege de restrictie dat het kind onderwijs moet volgen geldt een leeftijdsondergrens van 4 jaar.

Onder het volgen van onderwijs wordt verstaan het volgen van basisonderwijs of voortgezet onderwijs. Hoewel kinderen vanaf de vijfde verjaardag leerplichtig zijn volgen zij in het algemeen al vanaf het vierde jaar al basisonderwijs. Voortgezet onderwijs is onderwijs aan kinderen vanaf ongeveer 12 jaar (VMBO, HAVO en VWO). Het voortgezet onderwijs sluit aan op het basisonderwijs en bereidt leerlingen voor op het middelbaar en hoger beroepsonderwijs.

De categoriale bijzondere bijstand moet betrekking hebben op kosten van maatschappelijke participatie van het kind. In artikel 2 is bepaald om welke kosten het kan gaan.

Artikel 4 – Bijdrage kosten maatschappelijke participatie

Artikel 5 – Aanvraag en onderzoek

Een aanvraag moet uiterlijk op 30 november zijn ingediend. Als deze dag op een zaterdag of zondag valt moet de aanvraag uiterlijk op de eerstvolgende werkdag door het college zijn ontvangen (artikel 1, eerste lid Algemene Termijnenwet).

Bij de aanvraag hoeft de aanvrager in principe alleen bewijsstukken van zijn gezinsinkomen over te leggen. Hiermee wordt de administratieve last voor zowel de burger als de gemeenten tot een minimum beperkt. In voorkomende gevallen kan het college gemotiveerd om aanvullende bewijsstukken vragen.

Met het nieuwe vierde lid wordt de termijn voor het kalenderjaar 2013 met een maand verlengd.

Artikel 6 – Hoogte van de tegemoetkoming

De hoogte van de tegemoetkoming is afhankelijk van de leeftijd van de aanvrager en zijn gezinsleden. De tegemoetkoming is het hoogst voor kinderen in de leeftijd van 12 tot 18 jaar. Naast de kosten van bijvoorbeeld een sportvereniging heeft deze groep te maken met hogere schoolkosten dan een kind op de basisschool. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de kosten van een fiets, regenpak, schooltas, rekenmachine, et cetera.

De tegemoetkoming mag door het gehele gezin gebruikt worden. De tegemoetkoming die voor de ouder(s) wordt toegekend mag bijvoorbeeld worden aangewend voor kosten ten behoeve van de kinderen.

De hoogte van de tegemoetkoming wordt jaarlijks per 1 januari geïndexeerd met het cijfer van de consumentenprijsindex (CPI) over het voorgaande jaar zoals die door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) wordt bekendgemaakt.

Artikel 7 – Betaling

De tegemoetkoming wordt in twee gelijke termijnen uitbetaald. De kosten waarvoor de tegemoetkoming wordt verleend doen zich in de regel verspreid over het jaar voor, bijvoorbeeld maandelijkse contributiebetalingen.

De categoriale bijzondere bijstand moet bij voorkeur in natura betaald worden (artikel 48, vierde lid WWB), tenzij dit naar het oordeel van het college leidt tot ondoelmatige uitvoering. Gelet op de aard van de kosten en de veelheid aan organisaties en instellingen waar deze kosten gemaakt kunnen worden kan het college niet met allen betaalafspraken maken. De categoriale bijzondere bijstand wordt daarom standaard aan de ouders van de kinderen uitbetaald. Als het college gegronde redenen heeft dat de ouder(s) niet in staat is/zijn om de tegemoetkoming te besteden aan het doel waarvoor deze is verstrekt, namelijk maatschappelijke participatie van zijn kind(eren) kan het college besluiten de tegemoetkoming geheel of gedeeltelijk in natura of aan derden te betalen. De ouder(s) kan/kunnen het college ook zelf verzoeken de tegemoetkoming in natura of aan derden te betalen.

Artikel 8 – Verantwoording en terugvordering

Uitgangspunt is dat de aanvrager de tegemoetkoming besteedt aan het doel waarvoor hij deze ontvangen heeft, namelijk maatschappelijke participatie van zichzelf en zijn gezinsleden. Het college gaat uit van vertrouwen, maar controleert na afloop van het kalenderjaar steekproefsgewijs een aantal verstrekkingen. De aanvrager zal daarom tot en met drie maanden na afloop van het kalenderjaar op verzoek van het college bewijsstukken van de besteding van de tegemoetkoming moeten kunnen overleggen. Het college bepaalt de omvang van deze steekproef.

Wanneer de aanvrager de besteding niet of niet volledig aan kan tonen vordert het college het niet verantwoorde deel van de tegemoetkoming terug. Als er sprake is van categoriale bijzondere bijstand zijn de terugvorderingsbepalingen van de Wet werk en bijstand van overeenkomstige toepassing.

Artikel 9 – Vergoeding aanschaf of vervanging identiteitsbewijs

Personen van 14 jaar en ouder zijn verplicht zich op verzoek met een geldig identiteitsbewijs te legitimeren. Voor de kosten van aanschaf en vervanging van een gemeentelijke identiteitskaart kan het college een tegemoetkoming verstrekken. Vanaf 26 juni 2012 kunnen kinderen niet meer op het paspoort van de ouders worden bijgeschreven. Op basis van een Europese verordening moet ieder persoon een eigen identiteitsbewijs kunnen tonen.

De tegemoetkoming voor de kosten van een identiteitsbewijs valt buiten de tegemoetkoming voor maatschappelijke participatie en moet apart aangevraagd worden.

Artikel 10 – Uitvoering en bevoegdheid college

De uitvoering van deze verordening ligt bij het college. De verordening kent een hardheidsclausule op grond waarvan het college van de bepalingen van deze verordening kan afwijken als toepassing daarvan leidt tot onbillijkheden van zwaarwegende aard. In gevallen waarin de verordening niet voorziet neemt het college een besluit, waarbij zoveel mogelijk aansluiting wordt gezocht bij vergelijkbare situaties met inachtneming van de individuele omstandigheden van de ingezetene of het huishouden.

Artikel 11 – Citeertitel

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.

Artikel 12 – Inwerkingtreding

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.