Winkeltijdenverordening gemeente Eersel 2011

Ondertekening

De toerismebepaling: naar uitbreiding van koopzondagen 1

1.1. Aanleiding

De Aktieve Ondernemer heeft in haar ledenvergadering van 25 november 2010 unaniem gekozen voor het verzoek aan de Gemeente Eersel tot invoering van de toerismebepaling voor de winkelopenstelling. Dit verzoek houdt in dat er een uitbreiding gevraagd wordt van het aantal koopzondagen boven het regulier aantal van 12 per jaar. De intentie van De Aktieve Ondernemer is daarbij het openen van de winkels in het toeristische seizoen om optimaal te profiteren van de dan aanwezige toeristen en recreanten in Eersel. Belangrijke aanleidingen zijn de afgenomen omzet in de lokale detailhandel, de afgenomen concurrentiepositie in de regio en het feit dat in Bergeijk eveneens gewerkt wordt aan een toerismebepaling in de winkeltijdenverordening.

Het plan van aanpak om te komen tot de mogelijke invoering van de toerismebepaling is door het college van burgemeester en wethouders vastgesteld op 28 december 2010 en middels een raadsmemo aan de gemeenteraad bekend gemaakt.

Aanvraag van De Aktieve Ondernemer geldt enkel voor de kern Eersel. Bij vaststelling van de toerismebepaling voor de kern Eersel blijft de reeds bestaande verordening voor koopzondagen in de overige kernen van kracht.

1.2. Wettelijk kader

De nieuwe wetgeving over toepassing van de toerismebepaling (op 24 november 2010 aangenomen door de Eerste Kamer) stelt strikte eisen aan de lokale besluitvorming over dit onderwerp. De keuze voor invoering van de toerismebepaling (als onderdeel van de lokale winkeltijdenverordening) blijft een aangelegenheid van de gemeenteraad. In de besluitvorming moet echter worden uitgegaan van substantieel en autonoom toerisme en bovendien moet een duidelijke afweging van de navolgende gespecificeerde belangen/criteria worden gemaakt: economische bedrijvigheid, winkeliers met weinig personeel, werkgelegenheid, het winkelpersoneel, leefbaarheid, veiligheid en openbare orde, zondagsrust.

Daarnaast wordt door de nieuwe wetgeving de mogelijkheid tot bezwaar en beroep ingesteld op deze besluitvorming. Dat kan dan bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBB), een onafhankelijke rechterlijke instantie. Het CBB toetst dan of de gemeente terecht gebruik heeft gemaakt van de toerismebepaling.

Wetsvoorstel voor een nieuwe winkeltijdenwet. Het wetsvoorstel is een verduidelijking van de zogenaamde toerismebepaling. Gemeenten moeten op basis van de nieuwe wet duidelijker dan voorheen aangeven waarom zij, op basis van de toerismebepaling, winkeliers toestemming geven meer dan 12 koopzondagen per jaar open te zijn. Dit wordt vervolgens vastgelegd in een nieuwe gemeentelijke verordening op de winkeltijden. Deze verordening moet door de gemeenteraad worden vastgesteld.

Minister Verhagen (Economische Zaken):“de nieuwe wet is er niet op gericht om het aantal koopzondagen in te perken of de bemoeienis van het Rijk te vergroten. Integendeel: elke gemeente behoudt haar recht op 12 koopzondagen per jaar zonder onderbouwing. Plannen van gemeenten om dit aantal verder uit te breiden op basis van de toerismebepaling blijft ook gewoon hun beslissing. Het Rijk treedt hier niet in. De belangen moeten alleen wel goed en duidelijk worden afgewogen voordat gebruik wordt gemaakt van de toerismebepaling.”

1.3. Doelstelling bij invoering toerismebepaling

Bij het verzoek vanuit De Aktieve Ondernemer is al aangegeven dat de doelstelling van de zondagsopenstelling ligt in het optimaal benutten van het toeristische seizoen. Daarmee wordt ook de kern geraakt van de nieuwe winkeltijdenwet. De detailhandel in Eersel heeft de laatste jaren haar concurrentiepositie voor een deel verloren zien gaan door de landelijke detailhandelsrecessie, door de ingreep in de Nieuwstraat, door een sterkere regionale concurrentie en door nieuwe detailhan-delsstructuren zoals webwinkels.

De Aktieve Ondernemer ziet de zondagsopenstelling als een van de twee instrumenten om deze teruggang tegen te gaan. Het andere instrument is de invoering van centrummanagement met als doel investering in promotie, evenementen en aankleding van het centrum. Beide instrumenten kunnen elkaar bovendien versterken. Regionaal gezien moet bovendien rekening worden gehouden met de invoering van een toeristisch regime in Bergeijk (waar Bergeijk Promotie bovendien zeer actief is) en de investeringen in het centrum van Bladel.

De zondagsopenstelling heeft zo twee doelen: het is een mogelijkheid om meer omzet te realiseren dankzij toeristische bestedingen en het is een promotioneel middel om Eersel specifiek mee op de kaart te zetten. Beide doelen dragen bij aan het terugwinnen van de concurrentiepositie van de detailhandel van Eersel.

1.4. Overige effecten voor Eersel

Een invoering van de toerismebepaling heeft ten minste de volgende effecten, buiten de criteria die formeel moeten worden onderzocht:

Impuls toeristische sectorDe toeristische sector, inclusief reguliere horeca, krijgt door de zondagsopenstelling van winkels tevens een impuls, doordat de aantrekkelijkheid van Eersel voor (koop)toeristen wordt vergroot. Bovendien biedt de zondagsopenstelling ook de mogelijkheid om de VVV winkel te openen voor de zondagstoeristen.

Openstelling supermarktenMet de invoering van de toerismebepaling kan afgezien worden van het jaarlijks roulatie systeem voor de toepassing van de avondwinkelontheffing voor de supermarkten in Eersel. Zij worden elk middels de toerismebepaling in staat gesteld om elke zondag geopend te zijn. De jaarlijkse oneerlijke concurrentie door het roulatie systeem, waarbij elk jaar een andere supermarkt open mag op zondagen, wordt met een invoering van de toerismebepaling voorkomen.

Aantrekkelijkheid voor Brainport spin-offsMet de zondagsopenstelling van winkels wordt de aantrekkelijkheid van Eersel voor huisvesting van expats en andere werknemers van Brainport vergroot. Bovendien heeft Eersel potentie om zich toeristisch te ontwikkelen met Brainport gerelateerde voorzieningen zoals een congreshotel in het ‘groene buiten’ van Eindhoven. De zondagsopenstelling van winkels versterkt ook deze ontwikkeling.

Naar deze overige effecten wordt in de navolgende belangenafweging verwezen.

2. Substantieel en autonoom toerisme

Om de toerismebepaling toe te mogen passen op de winkeltijdenverordening (de uitbreiding van de zondagsopenstelling) moet er sprake zijn van substantieel en autonoom toerisme in de gemeente op basis van cultuur en/of natuur en niet op basis van het winkelaanbod. Een inventarisatie van de voorzieningen geeft een duidelijk beeld van een daadwerkelijk substantieel en autonoom toerisme, zonder het winkelaanbod hierbij te betrekken.

2.1. Inleiding toeristisch Eersel

De gemeente Eersel ligt midden in het bosrijke Grenspark de Kempen met de Belgische grens op circa 8 km afstand. Het is de meest sfeervolle plek langs de 152 km lange Kempenroute. De historische kern Eersel is al ruim 40 jaar beschermd dorpsgezicht met vele fraaie panden en gezellige terrassen.

De gemeente Eersel wordt omsloten door een fraai buitengebied van bos en heide zoals de Cartierheide, een 154 ha groot natuurreservaat waar liefhebbers van ruimte en rust hun hart kunnen ophalen in dit typisch Kempische landschap. Uitgestrekte bossen, geurige heide, slingerende beken en kilometerslange zandwegen voeren door het grensgebied met België. Maar ook bijvoorbeeld de Buikheide, ten noordoosten van Vessem, waarin het natuurreservaat Groot- en Kleinmeer ligt is erg mooi, zo ook het stroomgebied van de Kleine Beerze. In al deze geweldige natuurgebieden lopen vele wandel-, fiets- en ruiterroutes, in de gemeente Eersel ligt alleen aan wandelroutes al 145 km.

De gemeente Eersel wordt tevens gekenmerkt door de vele grafheuvels, kerktorens, kapellen en monumentale boerderijen. Een voorbeeld van zo'n monumentale boerderij is de Pelgrimshoeve Karfanaum in Vessem van waaruit mensen vertrekken richting Santiago de Compostella. Jaarlijks trekt dit zo'n 50.000 bezoekers! Maar ook Streekmuseum De Acht Zaligheden in Eersel, dat een levendig beeld geeft van het boerenleven zoals zich dat afspeelde in de Kempen tussen 1850 en 1950, is zo'n typische Kempische langevelboerderij en trekt jaarlijks ruim 20.000 bezoekers. Bovendien is Eersel liefst 7 kunstgaleries rijk.

De gemoedelijke Brabantse sfeer en de vele mogelijkheden op het gebied van recreatie en toerisme trekt ieder jaar veel bezoekers. Voor een kort of langer verblijf kun je kiezen uit een keur van voortreffelijke logies mogelijkheden. Zo zijn er 3 hotels, diverse bed & breakfasts, 13 campings en 5 groepsaccommodaties. Recreatiecentrum Ter Spegelt heeft bijna 500 toeristische kampeerplaatsen en 324 seizoensplaatsen en is benoemd tot Eurotopcamping en Superplatz. Ook een dagje strand in Eersel is geen probleem. Jong en oud, sportief en lui kunnen genieten van het E3-strand.

Eersel bruist van de activiteiten, georganiseerd door de vele ondernemende verenigingen die de gemeente rijk is. Jaarlijks terugkerende (muziek) evenementen zoals Music on payday, Krankjorummuziekfestival, de hippische Eersel-Postelrally en de Toeristische Marktdagen trekken grote aantallen bezoekers. De Toeristische Marktdagen zijn al 25 jaar een begrip en verzorgen, in de bouwvakvakantie, een spectaculair straattheater, vele verschillende kraampjes met koopwaar en de verschillende muziekgezelschappen onderstrepen de Brabantse sfeer voor de ruim 30.000 bezoekers. De hippische rally Eersel-Postel is al bijna 50 jaar een traditie er rijden ongeveer 200 ruiters te paard en 110 deelnemers met hun rijtuig een rally die vele toeschouwers naar de markt in Eersel trekt. Kortom in Eersel is een mens content!

2.2. Groot aantal toeristische overnachtingen

De verblijfsrecreatieve voorzieningen (hotels, campings, bed & breakfasts) kenden in 2009 ten minste 376.300 overnachtingen. Deze aantallen zijn als volgt verdeeld:

- 13 campings en 5 groepsaccommodaties: 362.000 overnachtingen- 3 hotels en 4 bed & breakfasts: 14.300 overnachtingen

2.3. Groot aantal bezoekers van toeristische voorzieningen

Bezoekersaantallen van met name de natuur, wandel-, fiets- en andere toeristische routes zijn niet beschikbaar. De bezoekersaantallen van specifieke locaties en evenementen wel:

- E3 strand, incl. evenementen: tot 250.000 bezoekers per jaar- Pelgrimshoeve Karfanaum: zo’n 50.000 bezoekers per jaar- Streekmuseum De Acht Zaligheden: zo’n 20.000 bezoekers per jaar- Toeristische Marktdagen: ruim 30.000 bezoekers per jaar- Eersel-Postelrally: ruim 30.000 bezoekers per jaar

2.4. Groot aantal toeristische voorzieningen

Eersel kent een groot aantal horecazaken (63) met een stevige concentratie op de Markt. Bovendien heeft Eersel een geheel eigen VVV winkel. Eersel ligt in het hart van de toeristische Kempen. Van de ‘Acht Zaligheden’ zijn er liefst vijf gelegen binnen de gemeentegrenzen van Eersel.

Voor de actieve toerist/recreant bestaat het aanbod uit de volgende voorzieningen:- Het E3 Strand;- Het Sterrenstrand (Terspegelt);- De toeristische Kempenroute;- De vele wandel-, fiets- en ruiterroutes;- Meerdere maneges;- En een overvolle evenementenagenda, met o.a. deze zeer gelimiteerde lijst: - Toeristische Marktdagen; - Music on Payday; - Krankjorum festival; - Eersel-Postelrally; - Diverse festivals op het E3 Strand.

Het grote natuuraanbod van Eersel loopt over in de natuur van de hele Kempen regio en bestaat onder andere uit:- De 154 ha. grootte Cartierheide;- Groot- en Kleinmeer;- De Kleine Beerze.

Ook op cultuur-historisch gebied heeft Eersel veel te bieden:- Het streekmuseum De Acht Zaligheden;- De Pelgrimshoeve Karfanaum in Vessem;- De beschermde historische kern van Eersel;- De vele grafheuvels;- Diverse kerktorens, kapellen en monumentale boerderijen;- 7 kunstgaleries.

2.5. Bovengemiddeld horeca aanbod

Het aantal horeca zaken in 2009 bedroeg in Eersel 63. Met het aantal horecazaken per 1000 inwoners staat Eersel daarmee in Noord-Brabant op plaats 9. Gemiddeld bedient elke Eerselse horecazaak slechts 287 inwoners van Eersel. Het gemiddelde in de provincie ligt op 373. Dit is een indicatie dat het horeca aanbod in Eersel naast de eigen bevolking ook een relatief groot aantal externe bezoekers bedient. Aangezien de overige gemeenten in de Kempen vergelijkbare cijfers kennen, zijn deze bezoekers voornamelijk toeristen van buiten de eigen regio. Zie navolgend overzicht van het horeca aanbod in Noord-Brabant.

Bron: www.brabant.databank.nl, cijfers 2009.

De meest opvallende horeca concentratie is de Markt/Hint in het centrum van Eersel. Deze horeca concentratie fungeert als belangrijk knooppunt / pleisterplaats aan de drukke Kempen-route en is gelegen in het beschermde, monumentale dorpsgezicht van Eersel.

2.6. Focus op toerisme

Ook organisatorisch heeft Eersel een sterke focus op toerisme. Een greep uit de organisaties, personen en overlegstructuren:- Toeristisch Bedrijfsleven Eersel (TBE/LTA);- Koninklijke Horeca Nederland, afd. Eersel;- Ambtenaar en portefeuillehouder toerisme bij Gemeente Eersel;- Regionaal overleg toerisme SRE (poho);- Regio(naal) VVV;- Projectgroep Eersel op de kaart (initiatief SRE en gemeente Eersel);- Kunstcommissie;- GMA (Gebiedsgericht Marketing Adviesorgaan);- Streekhuis;- Toeristisch Huis;I- nternationale samenwerking in Grenspark de Kempen;- Ondernemerssamenwerking Land van de Zaligheden;- Kempengoed;- Regionaal project ‘Branding de Kempen’.

2.7. Conclusie toerisme Eersel

Met 20,7 overnachtingen per hoofd van de bevolking ligt dit aantal voor Eersel ver boven het landelijke gemiddelde van 5,1. Volgens het CBS kende Nederland (eveneens in 2009) 84.516.000 overnachtingen, met 16.486.000 inwoners.

Het aanbod van voorzieningen is groot en breed: met voorzieningen voor actieve recreanten, een groot natuuraanbod en veel cultuur/historisch aanbod. De grote horecasector weerspiegelt de toeristische aantrekkelijkheid.

Bovendien bestaan er een aantal plannen om de toeristische infrastructuur nog verder te versterken: o.a. de ontwikkeling van de Recreatieve Poort, het bezoekerscentrum Vessem, een hotel in het gebied bij het E3 strand, een (zorg)hotel bij Parc Vital, uitbreidingsplannen van Terspegelt en uitbreiding met hotelkamers bij De Gouden Leeuw.

De conclusie is dat het toerisme in Eersel substantieel is en reeds een duidelijke autonome aantrekkingskracht heeft op toeristen. Op basis hiervan is het toepassen van een toerismebepaling op de winkeltijdenverordening mogelijk conform de actuele wetgeving.

3. Duidelijke belangenafweging

De nieuwe wetgeving vergt een duidelijke belangenafweging voor de toepassing van de toerismebepaling op de winkeltijdenverordening. Gespecificeerd zijn de volgende aspecten/belangen: economische bedrijvigheid, werkgelegenheid, winkelpersoneel, leefbaarheid, zondagsrust, veiligheid en openbare orde, winkeliers met weinig personeel.

Om deze aspecten/belangen goed af te wegen zijn gegevens verzameld en zijn middels twee enquêtes de meningen van de ondernemers en bewoners gepeild. De resultaten van de beide enquê-tes zijn in aparte rapporten verwerkt en als bijlage bijgevoegd. In de argumentatie wordt uitgegaan van de analyses die in beide rapporten per vraag of onderwerp zijn opgenomen. Voor deze analyses wordt nu verwezen naar de beide rapporten.

3.1. Economische bedrijvigheid

De ledenvergadering van De Actieve Ondernemer heeft op 25 november 2010 unaniem ingestemd met de aanvraag voor de toepassing van de toeristische bepaling voor de winkeltijdenverordening. Bij de overwegingen hiervoor is de terugloop van de winkelomzetten van de recente jaren een belangrijke argument, evenals de toegenomen concurrentie in de directe omgeving. De afvloeiing van koopkracht uit Eersel is groot, zoals het koopstromen onderzoek van de Kamer van Koophandel heeft aangetoond.

Met de vernieuwing van het winkelcentrum van Bladel en de nieuwe impulsen van het centrum van Bergeijk (vooral bestaande uit een nieuwe promotie organisatie en eveneens de inzet op koopzondagen) is er ook voor Eersel vernieuwing nodig om een antwoord klaar te hebben op deze toegenomen regionale concurrentie. Enerzijds wordt gekozen voor de inzet van gezamenlijke promotie en activiteiten via een nieuwe centrummanagement organisatie. Hiermee moet de lokale consument teruggewonnen worden. Anderzijds bieden de toeristen die juist ook op zondagen in grote aantallen aanwezig zijn een mogelijkheid om de omzet weer te laten stijgen. Daarom wordt de aanvraag gedaan voor uitbreiding van de koopzondagen. Het feit dat de aanvraag unaniem wordt gedaan is veelzeggend.

De enquête onder de ondernemers wijst uit dat de ondernemers in een ruime meerderheid voorstander zijn van invoering van de nieuwe koopzondagenregeling. Bovendien blijken de motieven van de ondernemers vooral te liggen in behoud en herstel van de concurrentie positie en uit de omzetpotentie uit de toeristische aantrekkelijkheid van Eersel.

De inzet op de stijging van omzet door uitbreiding van koopzondagen is gebaseerd op de toestroom van koopkracht van toeristen. De omzet van de lokale en regionale consument kan middels koopzondagen leiden tot een gedeeltelijke omzetdaling tijdens de overige dagen. Dit is bij de supermarkt een argument geweest voor de inzet van koopzondagen: de parkeerdruk op vrijdag en zaterdag is door de zondagsopenstelling afgenomen. Het leidt echter ook tot omzetgroei, wanneer de koopzondagen zorgen voor meer aantrekkingskracht voor het winkelcentrum van Eersel. Uiteraard staat de concurrentie niet stil en is die toegenomen aantrekkingskracht ook nodig om verdere afvloeiing van koopkracht te compenseren of te voorkomen.

Bij winkelen op koopzondagen wordt veelal uitgegaan van een beperktere tijdsdruk, wat kan leiden tot grotere bestedingen. Bovendien is het percentage mannen onder het winkelend publiek op zondagen groter. Doordat mannen voor meer impuls en prestige aankopen blijken te zorgen kan ook hierdoor op zondagen een groter aankoopbedrag ontstaan. Zoals een respondent in een enquête schreef kan elke euro maar één keer uitgegeven worden. Uit de praktijk blijkt echter dat er op zondagen meer euro’s maar één keer uitgegeven worden…

Of de koopzondagen zorgen voor een verbetering van de concurrentiepositie van Eersel naar de lokale en regionale consument en zorgen voor de gewenste extra omzet uit toeristische bestedingen kan enkel proefondervindelijk worden vastgesteld. Ook de ondernemers zelf zijn sceptisch en lang niet altijd volledig overtuigd. Toch zijn ze in overgrote meerderheid bereid om de proef op de som te nemen. Deze bereidheid geeft ook de noodzaak aan. En zoals een van de sceptische respondenten in de ondernemersenquête aangeeft: “als Bergeijk open gaat, moeten we ook wel”.

Bij de bedrijfseconomische afwegingen spelen tevens de drie ‘overige effecten’ uit de inleiding een rol: de impuls voor de toeristische sector die hiervan uitgaat, de mogelijkheid voor een eerlijke concurrentie tussen de supermarkten op zondag en de aantrekkelijkheid van Eersel voor spinoffs van Brainport.

3.2. Winkeliers met weinig personeel

De wetgever vraagt speciale aandacht voor de situatie van winkeliers met weinig personeel. Het uitgangspunt voor die speciale aandacht is de gedachte dat deze winkeliers de dupe kunnen worden van de uitbreiding van koopzondagen. De enquête onder de ondernemers geeft voor Eersel echter een duidelijk ander beeld. In de enquête resultaten zijn de reacties van de winkeliers hiervoor opgesplitst naar bedrijfsgrootte. Hierdoor is de mening van de winkeliers zonder personeel en de winkeliers met weinig personeel (tot maximaal 2 medewerkers) in beeld gebracht.

De winkeliers met weinig of geen personeel blijken de trouwste deelnemers aan de huidige koopzondagen te zijn. In de beoogde participatie aan de uitbreiding van de koopzondagen zijn er geen fundamentele verschillen te zien tussen winkeliers met weinig of geen personeel en de winkeliers met meer medewerkers. Ook in hun enthousiasme voor de uitbreiding van de koopzondagen komen ze vrijwel overeen met hun collega ondernemers. Uit de beantwoording van de vragen rond de personele bezetting van de koopzondagen kan worden opgemaakt dat de winkeliers met weinig personeel vooral zelf werkzaam zullen zijn op de zondagen. Deze keuze, gecombineerd met de voorkeur die gelijktijdig wordt uitgesproken vóór de regeling, laat zien dat het een bewuste keuze van deze ondernemers is. Van winkeliers met weinig personeel die de dupe worden is, op basis van de enquête resultaten, geen sprake.

3.3. Werkgelegenheid en winkelpersoneel

De werkgelegenheid in de detail- en groothandel is de afgelopen jaren afgenomen. In 2008 is een afname geweest van 2,1% ten opzichte van 2007, in 2009 gevolgd door een verdere afname van 3,2%. De cijfers over 2010 zijn nog niet bekend, al is de aanvraag door De Actieve Ondernemer wellicht een duiding voor een verdere afname.

De werkgelegenheid in de detail- en groothandel in Eersel (bron: www.brabant.databank.nl)2007: 1.336 arbeidsplaatsen;2008: 1.308 arbeidsplaatsen;2009: 1.267 arbeidsplaatsen.

In de detailhandel kan een daling van de omzet een onevenredig grotere daling van het bedrijfsresultaat voor de ondernemer opleveren. Dit wordt veroorzaakt door de relatief hoge vaste kosten in huisvesting, overhead en personeelskosten ten opzichte van de bruto marge op verkoop. Bij een daling van de omzet dalen deze kosten niet mee en neemt vooral het ondernemersinkomen af. Tenzij een omzetstijging gerealiseerd kan worden is een bezuiniging op personeelskosten vaak een directe keuze voor herstel van het eigen ondernemersinkomen. Om derhalve geen verdere daling in het aantal arbeidsplaatsen in de winkels te zien, is een stijging van de omzet hoogst noodzakelijk. Daarvoor moet de concurrentiepositie van Eersel versterkt worden, waarvoor de uitbreiding van de koopzondagen een belangrijke keuze is.

De effecten van 52 koopzondagen zijn in 2010 zichtbaar geworden door de opening van de supermarkt C1000 op alle zondagen. Voor deze zondagsopenstelling werd de personele bezetting op vrijwillige basis ingevuld. Het leverde uiteindelijk een wachtlijst op voor medewerkers die graag op zondag werken. De lijst met vrijwilligers bestond niet enkel uit de te verwachten werkstudenten, maar ook uit oudere medewerkers. De extra betaling per uur conform de cao bleek daarbij mee te wegen, evenals het beperkte aantal uren op zondag ten opzichte van reguliere werkdagen. Deze ervaring wordt inmiddels gedeeld door de Plus supermarkt die in 2011 de zondagsopenstelling kent. Via de enquête formulieren hebben medewerkers van vooral de C1000 hun voorkeur voor de koopzondag bekend gemaakt.

Met de intentie van De Aktieve Ondernemer om ervoor te kiezen om vooral de koopzondagen tijdens het toeristische seizoen (mei tot september/oktober) in te richten, is er voor de meerderheid van de bedrijven en betrokken medewerkers geen sprake van 52 koopzondagen per jaar. Bovendien blijken veel winkeliers ervoor te kiezen om zelf de koopzondagen in de winkel te staan.

Voor medewerkers gelden koopzondagen overigens slechts als halve werkdag (bij de voorkeursopeningstijd van 13.00 tot 17.00 uur), terwijl voor deze vier uur toch (conform de cao) voor acht uur betaald wordt. Dit kan ook inhouden dan een halve dag werken op zondag zorgt voor een hele dag vrij door de week. Bovendien kan men zo bijdragen aan het behoud van de eigen werkgelegenheid.

Uit de reacties van de horeca ondernemers valt af te leiden dat zij een groei in het aantal medewerkers op de koopzondagen verwachten. Terwijl bij de winkeliers de koopzondagen vooral zullen zorgen voor behoud van werkgelegenheid geldt bij de horeca een verwachting van groei van werkgelegenheid. De horeca ondernemers zijn derhalve niet voor niets sterke voorstanders van een uitbreiding van koopzondagen.

3.4. Leefbaarheid, zondagsrust, veiligheid en openbare orde

Leefbaarheid is een breed begrip, waar zondagsrust, veiligheid en openbare orde ook onderdeel van kunnen zijn. De nieuwe wet rond de toerismebepaling noemt deze aspecten toch specifiek, reden om ze ook in de enquête mee te nemen.

De bewonersenquête is bewust gericht op zowel de bewoners van het winkelgebied als de bewoners van de hele dorpskern Eersel. Bij de analyse is wel een onderscheid gemaakt tussen alle respondenten en de respondenten die woonachtig zijn in het winkelgebied. Eén van de respondenten uit het winkelgebied pleitte voor een enquête voor enkel de groep van bewoners van het winkelgebied. Uiteraard ondervinden zij de meeste overlast van de aanwezigheid van winkels en dus ook van koopzondagen. De leefbaarheid van een dorp wordt echter mede bepaald door de aanwezigheid van voorzieningen, waaronder winkels. Leefbaarheid kan derhalve ook aangetast worden, wanneer winkels sluiten als gevolg van een verdere afvloeiing van koopkracht doordat Eersel onvoldoende antwoord kan geven op de toegenomen concurrentie uit de regio. En wanneer ondernemers de koopzondagen willen aangrijpen om hun bedrijfszekerheid te versterken, dan spelen koopzondagen ook een rol bij de leefbaarheid van alle inwoners van Eersel.

Toch is er een duidelijk verschil tussen de beide bewonersgroepen. In de beantwoording door alle respondenten is de acceptatie van de uitbreiding van de koopzondagen in grote meerderheid positief. In het winkelgebied zijn de meningen sterker verdeeld, waarbij voor- en tegenstanders elkaar min of meer in evenwicht houden. Opvallend daarbij is dat bij de respondenten uit het winkelgebied de tegenstanders voor ongeveer de helft woonachtig zijn aan de Markt. De verwachting zou zijn dat op deze locatie de overlast op zondagen al aanwezig is door de massale aanwezigheid van terrassen en de openstelling van winkels aan dit overlastbeeld weinig zal toevoegen. Wellicht geven deze respondenten vooral hun mening over de huidige situatie door tegen de koopzondagen te ageren.

De enquête onder de bewoners is echter niet bedoeld om aantallen voor- en tegenstanders te turven, maar om te beoordelen aan welke bezwaren er tegen uitbreiding van de koopzondagen bestaan. Uiteraard kunnen bezwaren dusdanig ernstig zijn dat deze een reden kunnen zijn om geen uitbreiding van de koopzondagen toe te staan, anderzijds biedt het inzicht in de bezwaren ook mogelijkheden om bezwaarmakers tegemoet te komen door het stellen van randvoorwaarden aan de zondagsopenstelling. Al is het nooit mogelijk om het iedereen naar zijn of haar zin te maken.

De enquête wijst uit dat een grote meerderheid van de respondenten positief of neutraal staat tegenover de uitbreiding van koopzondagen. Voor bewoners van het winkelgebied geldt dat tegenover respondenten die de (uitbreiding van) koopzondagen als negatief ervaren er evenveel zijn die dit positief ervaren. Toch zijn er duidelijke weerstanden die breder gedragen worden dan enkel de tegenstanders van de koopzondagenregeling. Dit geldt met name de mogelijkheid om koopzondagen extra aan te kleden met evenementen of andere activiteiten waardoor extra geluid geproduceerd wordt. Dit blijkt voor een grote meerderheid in het winkelgebied en ook voor alle respondenten in meerderheid een struikelblok. De openstelling van de winkels op zondagen moet vooral niet gecombineerd gaan met extra activiteiten met geluid, muziek, etc.

Het schoonhouden van het winkelgebied levert vooral complimenten op bij zowel bewoners als ondernemers, al is er ook vraag naar extra vuilnisbakken in het winkelgebied. Dat is echter een vraag die ook geldt voor andere winkeldagen en daarom geen consequenties heeft ten aanzien van de koopzondagen. Dit geldt ook voor veiligheid in het algemeen.

Extra aandacht vraagt ook de parkeersituatie, al is daarbij de gewenste inzet verdeeld en soms tegenstrijdig. Handhaven of juist niet van de blauwe zone en het al dan niet voldoende aanwezig zijn van parkeerplaatsen zijn zaken waarover verschillend wordt gedacht. Bovendien zijn er nu reeds fysieke aanpassingen gepland die eerst moeten worden uitgevoerd. De praktijk moet vervolgens uitwijzen of er een daadwerkelijk probleem is op koopzondagen, anders dan op bijvoorbeeld de zaterdagen. Bij een keuze voor uitbreiding van de koopzondagen is het verstandig om de situatie in beeld te houden. De suggestie van een van de respondenten om een “klachtenlijn” in te stellen is hierbij waardevol.

Zondagsrust is een zeer persoonlijk begrip. Uit de enquête blijkt zeker geen religieuze achtergrond bij de beleving van de zondagsrust. Het is volgens de enquête resultaten bovendien mogelijk om in het winkelgebied te wonen en er geen negatieve invloed op de zondagsrust te voelen. Eén respondent noemde de zondagmorgen als enige rustige moment in de week. Invoering van de koopzondagen, waarbij de winkeliers pas na 12.00 uur de deuren openen brengt daar weinig verandering in. Waar de een de rust zoekt op het eigen balkon, zoeken anderen die in de natuur. En het rustig kunnen winkelen wordt ook als rust ervaren. Toch is het ook hierbij zaak om overlast te beperken en onnodige geluidsproductie te voorkomen. Er zullen ook op zondagen passanten door de winkelstraten komen, ongeacht of winkels open zijn. Uiteraard neemt dat aantal toe bij het openen van winkels. De aankleding van het winkelgebied hoeft dan echter niet met geluid te zijn. Om sfeer in het winkelgebied te brengen zijn ook alternatieven mogelijk. Daarom geldt ook hier dat de openstelling van de winkels op zondagen vooral niet gecombineerd moet gaan met extra activiteiten met geluid, muziek, etc.

3.5. Conclusie belangenafweging

Een belangenafweging is nooit zwart-wit. Het is geen afweging van meerderheden. Het is een afweging van verschillende belangen: het bedrijfsbelang van ondernemers, de leefbaarheid voor bewoners, werkgelegenheid voor medewerkers, de voor iedereen verschillend in te vullen zondagsrust. Bovendien is het een afweging van meningen en verwachtingen. Er is nog geen beeld van de realiteit, waarmee een gewogen en concrete afweging mogelijk is.

Wel zijn er bekende gegevens: de teruggang van de omzet in de detailhandel, de ontwikkelingen bij de concurrentie in o.a. Bladel en Bergeijk, het verlies aan werkgelegenheid in de handel. Ook de wetenschap dat het ook nu al druk is in (een deel van) het centrum op zondagen in het toeristische seizoen. Dankzij de enquêtes weten we de meningen en verwachtingen, waarmee we rekening kunnen houden. We weten dat Eersel voldoet aan het criterium van substantieel en autonoom toerisme. En we weten dat de vraag om de uitbreiding van koopzondagen door een unanieme leden-vergadering van De Aktieve Ondernemer is gekomen.

Zowel de ondernemers als de bewoners zijn in meerderheid positief in de beantwoording van de enquêtes. Dit betekent niet dat er met de minderheid geen rekening hoeft te worden gehouden. Aan het bezwaar tegen uitbreiding van evenementen en (geluids) activiteiten ter ondersteuning van koopzondagen kan tegemoet worden gekomen. Aangekaarte problemen rond parkeren moeten na de uitvoering van de reeds geplande fysieke aanpassingen nog eerst blijken. Specifieke punten kunnen verder onder de aandacht worden gebracht van individuele ondernemers of De Aktieve Ondernemer, bijvoorbeeld over tijden waarop winkels beleverd worden. En de gemeente kan de vinger aan de pols houden, mede door open te staan voor reacties vanuit het winkelgebied.

Onder deze voorwaarden is een start met de koopzondagen in het toeristische seizoen 2011 mogelijk. Ten minste aan het einde van het seizoen dient geëvalueerd te worden, waarbij bedrijfsresultaten, effecten op de toeristische sector en eventuele overlast voor bewoners beoordeeld kunnen worden. Uiteraard moet er ook tussentijds gereageerd worden bij dringende en zwaarwegende bezwaren, waarbij telkens in samenspraak met De Aktieve Ondernemer tot goede afspraken moet worden gekomen.

4. Uitvoering

De toerismebepaling wordt toegevoegd aan de winkeltijdenverordening voor de kern Eersel en wordt per direct effectief na vaststelling door de Gemeenteraad. De winkels in de kern Eersel krijgen hiermee de mogelijkheid om elke zondag geopend te zijn.

De wet kent geen verplichtend karakter bij deze regeling. Winkeliers mogen op zondag de winkeldeuren openen, maar zijn daartoe niet verplicht. Op basis van de ondernemersenquête is de conclusie dat een meerderheid van de winkels tijdens het toeristische (zomer) seizoen gebruik zullen maken van deze mogelijkheid, in combinatie met koopzondagen voor Sinterklaas en de Kerst. Met name de supermarkten zullen de regeling gebruiken om elke zondag klanten van dienst te zijn.

Een uitbreiding van beheertaken (schoonmaken) is niet noodzakelijk voor de zondagsopenstelling. In het weekend is recentelijk gestart met toezicht op de parkeersituatie door een gemeentelijke BOA. De noodzaak voor aanvullend toezicht op parkeren moet blijken na de uitvoering van de geplande fysieke aanpassingen in het gebied en op basis van de ervaringen met het nu recentelijk gestarte toezicht.

Voor de kern Eersel hoeven hierdoor jaarlijks de koopzondagen niet meer nader aangewezen te worden voor de winkeltijdenverordening. Dit blijft wel noodzakelijk voor de overige kernen.

4.1. Kosten

Aan de uitvoering van de nieuwe winkeltijdenverordening zijn geen kosten verbonden.

4.2. Afspraken

Met De Aktieve Ondernemer worden voor de invulling van de koopzondagen afspraken gemaakt over het volgende:

• 1.

  Geen wekelijkse uitbreiding van het aantal (muziek) evenementen, maar vooral aanhaken op de reeds bestaande evenementenkalender.

• 2.

  Beperking van de geluidssterkte van de geluidsinstallatie in de Nieuwstraat.

• 3.

  Afspraken met leveranciers over tijdstippen van leveringen voor de zondagsopenstelling.

• 4.

  Indien noodzakelijk zorgt De Aktieve Ondernemer zelf voor aanvullende schoonmaak van het winkelgebied op zondagen.

Bovendien worden de aanbevelingen uit de enquêtes aan De Aktieve Ondernemer toegezonden, bestaande uit de suggesties voor collectieve openings- en sluitingstijden, suggesties voor activiteiten en suggesties voor promotie.