Vergrijzing biedt kansen: Notitie seniorenbeleid 2011-2015

Inleiding

De ouderennota “Samen aan zet” had een looptijd van 2004 tot 2008 en is in de afgelopen tijd geëvalueerd. Er is een startnotitie opgesteld waarin beschreven is hoe de doelgroep er uit ziet en waarin de uitgangspunten voor de ouderennota zijn geformuleerd. De gemeenteraad heeft met de vaststelling van de keuzenotitie gekozen voor een visie en een aantal speerpunten voor het seniorenbeleid. Aangezien de ouderennota uit 2004 voor een groot deel nog actueel is, is er voor gekozen om niet opnieuw een omvangrijke nota te schrijven. Na afloop van de inspraakronden heeft het college besloten om deze korte notitie op te stellen als een vervolg op de ouderennota “Samen aan zet”. Hierin zijn de opbrengsten uit de inspraakronden verwerkt.

In de bijlagen vindt u respectievelijk:

1: de evaluatie van de ouderennota “Samen aan zet”;

2: resultaten/conclusies van de verschillende inspraakrondes.

Visie

De gemeenteraad heeft op 5 oktober 2010 bij de behandeling van de keuzenotitie de visie op het seniorenbeleid vastgesteld. Deze visie is niet gewijzigd ten opzichte van de ouderennota “samen aan zet” 2004-2008. Deze luidt:

"De gemeente Enkhuizen wil dat oudere bewoners in de gelegenheid worden gesteld zo lang mogelijk op een prettige manier zelfstandig te blijven wonen en ondanks mogelijk (fysieke)beperkingen als volwaardige burgers kunnen blijven deelnemen aan de samenleving. "

De visie past binnen de richtinggevende uitspraken die in de stadsvisie Enkhuizen 2030 staan omschreven. Hieronder staan een aantal ven deze uitspraken:

Richtinggevende uitspraak 8:

Enkhuizen wil een thuisbasis zijn voor mensen die zichzelf goed weten te redden én mensen die ondersteuning en zorg nodig hebben om zich in de maatschappij te kunnen handhaven.

Richtinggevende uitspraak 9:

Enkhuizen is trots op het sociale gezicht van de stad en koestert de vele vrijwilligers in verenigingen en in de mantelzorg.

Richtinggevende uitspraak 13:

Enkhuizen intensiveert het jongerenwerk ter preventie van overlast of intolerant gedrag.

Richtinggevende uitspraak 17:

De gemeente gaat ten behoeve van het noodzakelijke zorgaanbod uitzoeken in hoeverre aanvullend projecten voor bereikbaarheid, domotica en mantelzorg nodig zijn.

Doelgroep

De ouderennota uit 2004 rekent burgers van 55 jaar en ouder tot de doelgroep ouderen van Enkhuizen. Dit sluit echter niet meer aan bij de huidige trend van 55 jarigen die tot hun 65e jaar voor het merendeel nog werkzaam zijn en een actief sociaal leven hebben. Op advies van het

Seniorenplatform en de Wmo-raad is er voor gekozen voor te stellen om de leeftijd van de doelgroep van het Seniorenbeleid 2011-2015 te stellen op 65 jaar en ouder.

Speerpunten

Naar aanleiding van de door de gemeenteraad vastgestelde startnotitie en keuzenotitie en de resultaten/conclusies van de verschillende inspraakrondes, zijn speerpunten van beleid voor 2011 – 2015 geformuleerd. Hierbij is rekening gehouden met de huidige trends en ontwikkelingen zoals de toename van dementerenden in onze gemeente. Wij zullen ons inspannen om deze groep en hun mantelzorgers zo goed mogelijk te ondersteunen. De adviezen en aanbevelingen zoals genoemd in de dementie monitor die ontwikkeld is door de projectgroep WMO en Dementie uit 2010 zullen

hierbij leidend zijn. De twee door de raad in zijn vergadering van 5 oktober 2010 aangenomen moties zijn ook in deze notitie verwerkt. Hieronder staan de speerpunten met een korte toelichting.

1: Verzorgd wonen en opplussen van woningen:

• a.

  Bij verzorgd wonen gaat het vooral over het ervaren gevoel van veiligheid. Senioren vinden het prettig als hulp of zorg snel kan worden geboden. Woningen die dit kenmerk hebben bevinden zich daarom bij voorkeur dicht (< 500 meter) in de buurt van een verpleeg-of verzorgingshuis. Enkhuizen biedt in principe voldoende mogelijkheden voor verzorgd wonen. Gemeente en zorginstellingen stemmen af over de coördinatie van de zorg, de mogelijkheid van 24-uurs zorg en de toewijzing. Hierbij betrekken zij de ontwikkeling van de regionale woonvisie.

• b.

  Inzet van Domotica en ICT kunnen het zelfstandig wonen bevorderen en vergroten de kwaliteit van leven. Dit geldt zeker ook voor senioren. Domotica omvat alle elektronische toepassingen in de woning om functies te besturen (bijvoorbeeld verwarmen, ventileren en verlichten) en diensten uit de woonomgeving te gebruiken (bijvoorbeeld alarmeren, telefoneren en televisie kijken). Dit gebeurt bij voorkeur flexibel: op elke plek en op elk tijdstip dat het de bewoner past. De mogelijkheden voor toepassing van domotica in de woningen van senioren in Enkhuizen wordt verder onderzocht. Voor dit onderzoek is een beperkt extra budget benodigd.

• c.

  Het opplussen van het (eigen) woningbezit houdt in dat een woning op tijd wordt aangepast voor de toekomst (voordat de bewoner mogelijk fysieke belemmeringen gaat ondervinden) zodat senioren zo lang mogelijk in hun eigen woning kunnen blijven wonen. Het college zal in samenwerking met relevante partners een voorlichtingstraject starten.

2: Voorlichting over veiligheid

• a.

  Uit onderzoek blijkt dat wanneer een woning voldoet aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) de kans op een geslaagde inbraak met 90% afneemt. De bekendheid van senioren met het adequaat beveiligen van hun woning dient vergroot te worden. Met relevante ketenpartners wordt hiertoe een actief voorlichtingstraject gestart om de bekendheid met het politiekeurmerk te vergroten.

• b.

  Senioren gaven in de consultatieronde aan dat zij zich niet altijd veilig voelen in de buurt van (hang)jongeren. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er maar weinig groepen jongeren zijn die daadwerkelijk overlast veroorzaken. Veelal neemt overlast en het gevoel van onveiligheid af door senioren en jongeren met elkaar in contact te brengen (kennen en gekend worden). Toch is het van belang aan dit gevoel van onveiligheid serieus aandacht te geven. Onder meer in samenwerking met de politie en de Stichting Welzijnwerk Enkhuizen zullen reeds lopende acties worden voortgezet en waar mogelijk geïntensiveerd.

3: Preventie van eenzaamheid

• a.

  Eenzaamheid tast het psychisch en/of sociaal welbevinden aan en kan leiden tot andere psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen. Senioren zijn in het bijzonder kwetsbaar voor eenzaamheid door een afnemende gezondheid en/of een kleiner wordende kring van sociale contacten. Vooral senioren van 75jaar en ouder in Enkhuizen kunnen bezoek krijgen van verschillende instellingen en disciplines zonder dat die het van elkaar weten. De afstemming van de huisbezoeken is een verbeterpunt. De multidisciplinaire samenwerking is hierin belangrijk.

• b.

  Daarnaast zal onderzoek worden gedaan naar de behoefte en noodzaak van extra huisbezoeken aan senioren. Vervolgens zal de gemeente onderzoeken welke type huisbezoeken in te kunnen zetten voor senioren in Enkhuizen. Hierbij wordt indien mogelijk samengewerkt met het project Eropaf.

4: Fysieke en sociale toegankelijkheid

• a.

  De historische binnenstad van Enkhuizen is niet eenvoudig fysiek toegankelijker te maken. De trottoirs zijn smal en de stenen klinkers werken niet in het voordeel van de toegankelijkheid. Bij nieuwe wijken wordt direct bij de aanleg gelet op maatregelen om de straat/wijk goed toegankelijk in te richten. Ditzelfde geldt voor de vernieuwing van het straatwerk in buitenwijken. Gelieerd aan de Wmo-raad wordt een lokale (advies)werkgroep Toegankelijkheid ingesteld.

• b.

  Sociale toegankelijkheid betekent ook dat verenigingen en instellingen voor mensen met een fysieke, verstandelijke of psychosociale beperking toegankelijk dienen te zijn. Iedereen moet gemakkelijk toegang hebben tot verenigingen en instellingen in Enkhuizen.

• c.

  De voorzieningen voor senioren in Enkhuizen behoren ook bereikbaar en beschikbaar te zijn voor allochtone senioren. Het college zal (bestaande) prestatieafspraken met verenigingen en instellingen evalueren en waar nodig aanscherpen en uitbreiden.

5: Continuering welzijns-en gezondheidsvoorzieningen

• a.

  In de gemeente Enkhuizen zijn al veel welzijns-en gezondheidsvoorzieningen voor senioren gerealiseerd. Alle activiteiten die plaatsvinden zijn van grote waarde, maar er dreigt wel versnippering. de gemeente Enkhuizen bevordert actief de mogelijkheden voor samenwerking.

• b.

  In de op 5 oktober 2010 aangenomen motie, verzocht de raad het college om de behoefte aan educatieve voorzieningen voor senioren verder te onderzoeken. Het college zal de haalbaarheid en wenselijkheid onderzoeken van educatieve voorzieningen gericht op het zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven meedoen aan de maatschappij.

6: Stimuleren van voldoende beweging en ontmoeting

• a.

  Voldoende beweging en ontmoeting is belangrijk, juist ook voor senioren. In Enkhuizen vinden al verscheidene activiteiten plaats, gericht op beweging met mogelijkheden voor ontmoeting. Deze activiteiten worden zoveel als mogelijk gecontinueerd.

• b.

  Bijzondere aandacht voor senioren in het lokaal gezondheidsbeleid, met name op het gebied van dementie, overgewicht en alcoholgebruik.

7: Ondersteuning van mantelzorgers

• a.

  Uit onderzoek blijkt dat 20% van de mantelzorgers behoefte heeft aan praktische en/of emotionele steun. Praktische steun kan bestaan uit het uit handen nemen van bepaalde werkzaamheden zoals huishoudelijke verzorging en klussen in-en om het huis. Emotionele steun kan bestaan uit het bieden van een luisterend oor, het organiseren van lotgenotencontact of een cursus over bijvoorbeeld dementie. Deze ondersteuning is zeer belangrijk. Daartoe maakt de gemeente Enkhuizen jaarlijks prestatieafspraken met instellingen over lokale ondersteuning van mantelzorgers, waarbij extra aandacht is voor de mantelzorgers van dementerenden.

• b.

  De nieuwop te stellen (nieuwe) Wmo-nota zal mantelzorgbeleid nader uitwerken.

8: Optimaliseren van de communicatie over voorzieningen

• a.

  Enkhuizen heeft veel voorzieningen voor wonen, welzijn en zorg, maar die zijn niet altijd even bekend bij de doelgroep die het nodig heeft. Het Zorgloket is hèt centrale punt om de weg te wijzen naar allerhande voorzieningen. Men moet het Zorgloket wel weten te vinden. Voor welzijns-en bewegingsactiviteiten zullen senioren niet in eerste instantie aan het Zorgloket denken. Over dit soort zaken is een voortdurende en herhaalde communicatie belangrijk. Dat kan al door bij iedere mededeling over voorzieningen op het gebied van wonen welzijn en zorg direct een stukje toe te voegen over het Zorgloket met bereikbaarheid en openingstijden. Ook wordt gewezen op het seniorenkatern in de gemeentegids. De mogelijkheden voor het gebruik van voorzieningen voor senioren, gehandicapten en minima worden elk kwartaal actief gecommuniceerd naar de doelgroep.

Algemeen

• a.

  Het seniorenplatform is in 2004 door het college ingesteld naar aanleiding van de ouderennota 2004-2008 en adviseert het college gevraagd en ongevraagd over seniorenbeleid. De Wmo-raad is bij de invoering van de Wmo ingesteld in 2006 en adviseert het college bij de ontwikkeling, uitvoering in algemene zin en evaluatie van de Wmo. De voorzieningen in het kader van het seniorenbeleid vallen veelal ook samen met de prestatievelden uit de Wmo.

• b.

  De taken van zowel het seniorenplatform als de Wmo-raad worden beter afgebakend.

Beleidsmaatregelen

Hieronder schematisch de beleidsmaatregelen die de gemeente Enkhuizen de komende jaren gaat uitvoeren.

1. Waar bij 'dekking' gesproken wordt over programma's, worden de programma's in de programmabegroting bedoeld.

Financiële dekking

Zoals uit bovenstaande tabel blijkt wordt het merendeel van de beschreven acties binnen de bestaande programmabudgetten (neutraal) uitgevoerd.

Geraamd wordt dat er voor 2011 incidenteel € 25.000 extra nodig is. Voorgesteld wordt om dit bedrag te dekken uit de reserve Wmo. De stand per 1-4-2011 van de reserve Wmo bedraagt € 1.074.000. Na beschikbaar stellen van bovengenoemde bedragen resteert nog een saldo van

€ 1.049.000.