Kadernota 2008

Opmaat voor de begrotingen 2009 en de

meerjarenbegrotingen 2010 - 2012

Inhoudsopgave

Bijlage I: Bestemmingsreserve algemene verplichtingen jaarwerk 2007

1. Inleiding

Hierbij bieden wij u aan de Kadernota 2008 en de meerjarenbegrotingen 2010 – 2012. De doelstelling van de Kadernota is om duidelijke kaders te stellen voor de programma- en meerjarenbegroting. Veel ligt al vast in besluitvorming uit voorgaande jaren. Het uitgangspunt voor de programmabegroting is dat deze wordt opgesteld op basis van het bestaande beleid. Voor nieuw beleid kunnen de kaders worden aangegeven.

Conform de financiële verordening dient de Kadernota voor 1 juli aan uw raad te worden aangeboden en voor 1 augustus vastgesteld.

De Kadernota gaat vooraf aan de programmabegroting.

In de Kadernota zijn de managementrapportage I (Marap-I), de Nota reserves en voorzieningen en de uitgangspunten voor de begroting 2009 en de meerjarenbegroting 2010 – 2012 opgenomen.

De Kadernota zal als basis dienen voor de begroting 2009 en de volgende jaren. Door prioriteitstelling kan de raad de opstelling van de eerstvolgende jaarbegroting in een eerder stadium beïnvloeden. Uiteindelijk is de opzet dat de begrotings-behandeling in november een “hamerstuk” moet worden.

De begroting 2008 was mede dankzij een bezuinigingsoperatie sluitend. Dat heeft ertoe geleid dat Ferwerderadiel wederom onder het repressieve toezicht valt. Deze situatie willen wij voor het jaar 2009 continueren. Gezien de plannen in Hallum (Hof van Hallum), Burdaard (school, sport en recreatie), integrale gebiedsontwikkeling (IGO) en de berichtgeving inzake de hoogte van de algemene uitkering, zal de ruimte voor nieuw beleid onder druk staan. Zo mogelijk moeten er andere keuzes worden gemaakt als was voorzien.

Doordat het plan Burdaard in uitvoering is genomen, is er voorlopig, buiten de plannen welke vallen onder de integrale gebiedsontwikkeling (IGO), geen ruimte voor nieuwe planvorming. Vorenstaande is reeds aangegeven in de financiële toelichting bij voornoemd plan.

In de begroting voor de komende jaren dienen in ieder geval uitgaven voor de volgende uitgangspunten te worden opgenomen:

• •

  verhoging wethouderswedden en reservering pensioenaanspraken;

• •

  verhoging investeringen ICT;

• •

  opnemen ramingen onderhoudsfondsen gebouwen;

• •

  opnemen onderhoudsfonds onderwijs;

• •

  kosten uitvoering uitkomsten quick-scan;

• •

  uitgaven projecten BAG/Wabo;

• •

  reservering voor IGO;

• •

  kapitaallasten project Burdaard.

  Na verwerking van bovengenoemde posten in de concept-begroting, kan het noodzakelijk zijn een keuze te maken uit de reeds vastgestelde beleidsvoornemens.

  Overleg omtrent de te maken keuzes tussen college en raad dient hierover plaats te vinden.

  2. Managementrapportage I

  Deze notitie maakt deel uit van de Kadernota 2008. Het bijkomende voordeel is dat zaken welke een structurele doorwerking hebben naar 2009 en verdere jaren, meteen kunnen worden meegenomen.

  In artikel 7 van de financiële verordening is opgenomen dat in de voorjaarsbijstelling en de “negenmaandsrapportage” in ieder geval aandacht wordt geschonken aan de afwijkingen van:

• •

  inkomsten uit de algemene uitkering;

• •

  de rente-ontwikkeling op de kapitaalmarkt;

• •

  resultaten uit grondexploitatie;

• •

  realisatie op begrote subsidieverwachtingen.

  Algemene uitkering

  De ingezette afname van het aantal inwoners zet zich nog steeds door. Dat betekent dat zelfs de geraamde stabilisering van het aantal inwoners voor 2008 ook niet wordt gerealiseerd.

  In de ontvangen specificaties met betrekking tot de algemene uitkering is de daling van het aantal inwoners nog niet verwerkt. Omdat de daling van het aantal inwoners ook consequenties heeft voor een aantal andere maatstaven, is nu nog niet duidelijk aan te geven wat de financiële effecten hiervan zijn.

  Ook zal de zgn. “mei-circulaire”, welke inzicht geeft in de ontwikkeling van de algemene uitkering voor 2009 en verder, in juni worden ontvangen. Hierdoor kan in deze rapportage hiermee geen rekening worden gehouden.

  Rente-ontwikkelingen op de kapitaalmarkt

  Zoals het zich laat aanzien, zal de rente op de kapitaalmarkt een licht stijgende tendens vertonen. Vorenstaande wordt ingegeven door de aantrekkende economie en de verwachting dat de Europese Bank de rente met een kwart procent zal verhogen om de inflatie te beteugelen.

  Resultaten uit de grondexploitatie

  Met betrekking tot de resultaten van de grondexploitatie baart het plan “Industrie Marrum” ons enige zorgen, omdat de verkoop van gronden niet volgens planning verloopt. Door extra maatregelen komt de verkoop thans enigszins op gang. Met de betreffende sector is afgesproken dat het plan opnieuw zal worden beoordeeld. Te zijner tijd zal uw raad hierover worden geïnformeerd.

  Ook de gronden buiten exploitatie dienen te worden beoordeeld, aangezien de boekwaarden niet overeenkomen met de huidige waarden in het economisch verkeer. Door de huidige stijging van de grondprijzen zal het waarschijnlijk niet nodig zijn op de boekwaarde af te boeken.

  Realisatie op de subsidieverwachtingen

  Naar verwachting, volgens informatie van de betreffende sector, kunnen de toegezegde subsidies, welke voorlopig als voorschot zijn ontvangen, bij de definitieve declaratie worden afgerekend overeenkomstig de geraamde bedragen.

  Over de uit te keren subsidies valt op dit moment weinig te zeggen. Het overgrote deel van de subsidies wordt als voorschot uitbetaald.

  Kredietbeheersing over 1 e kwartaal 2008 (Marap I).

  De wijzigingen worden per programma aangegeven (per € 100,00)

  (Voor een specificatie: zie de ter inzage liggende stukken).

  De extra baten en lasten houden elkaar in evenwicht.

  Voor wat betreft de verwachte korting op de algemene uitkering, kan worden gezegd dat hiervoor reeds een bedrag van ongeveeer € 50.000,00 is geraamd. Voor de meerdere korting, voortvloeiende uit invloeden vanuit de ontwikkelingen op het gebied van uitkeringen (Dienst SoZaWe), zal ook een wijziging in de betalingen aan de Dienst tot gevolg moeten hebben.

  Hierover wordt u separaat geïnformeerd.

  Project Hof van Hallum

  De verwachting is dat dit project binnen de bedragen, hiervoor geraamd, kan worden uitgevoerd. Tevens zal naar verwachting het project tijdig worden opgeleverd zodat de subsidieverstrekking niet in gevaar komt.

  Project Burdaard

  Nu het “go” voor het project is uitgesproken, kan er met de uitvoering worden aangevangen.

  De raad heeft reeds een krediet voor de realisering van de school vastgesteld. Het plan wordt in fasen uitgevoerd, zodat steeds per onderdeel een krediet ter vaststelling aan de raad wordt voorgelegd.

  Project IGO

  Het project Integrale GebiedsOntwikkeling is een investeringsproject met een multiplier effect. De gemeentelijke bijdrage wordt in ieder geval door de provincie met eenzelfde bedrag verhoogd. Mogelijk kunnen andere subsidiestromen dit effect nog vergroten. Er zal gedurende 5 jaar € 150.000,00 in deze bestemmingsreserve worden gestort. Hiervoor is reeds, middels voorstel in de Notitie reserves en voorzieningen, welke deel uitmaakt van deze nota, een aanzet gegeven door het vastleggen van incidentele middelen.

  Als het voorstel wordt gevolgd, is gedurende de jaren 2009 t/m 2012 (4 jaar) jaarlijks nog een storting van € 35.000,00 nodig om over het benodigde bedrag te kunnen beschikken.

  Tevens wordt gedurende 5 jaar, jaarlijks voor € 50.000,00 uit de IGO-reserve beschikt voor de realisatie van het plan Burdaard.

  Deze planning heeft wel tot gevolg dat de in de jaren 2009 t/m 2012 te realiseren plannen moet worden gefinancierd uit de in de begroting of het IGO-project opgenomen bedragen c.q. plannen.

  3. Reserves en voorzieningen

  De Nota reserves en voorzieningen 2008 geeft aan dat de reserves en voorzieningen jaarlijks moeten worden beoordeeld op noodzakelijkheid en hoogte. Het tijdstip van deze beoordeling is mei/juni, nadat de rekening is vastgesteld en het saldo is verdeeld. Het eventueel batig, vrij te besteden saldo, wordt toegevoegd aan de algemene reserve.

  Voor 2007 is geen bedrag aan de algemene reserve toegevoegd, omdat voor het ontstane saldo, ontstaan door beschikkingen over reserves, al bestemmingsbesluiten door uw raad zijn genomen.

  De (herziene) Nota reserves en voorzieningen maakt onderdeel uit van deze Kadernota.

  Nota Reserves en

  Voorzieningen

  2008

  Inhoudsopgave

  0. Inleiding

  Op grond van artikel 12 van de financiële verordening wordt jaarlijks gelijktijdig met de Kadernota, de Nota reserves en voorzieningen herzien. De Nota wordt opgenomen in de Kadernota.

  1. Doelstelling van de jaarlijkse nota

  De belangrijkste doelstelling van deze nota is het herijken van de reserves en voorzieningen van de gemeente Ferwerderadiel.

  2. Functies van de reserves en voorzieningen

  Alle reserves en voorzieningen worden ingezet als (intern) financieringsmiddel. Daarnaast kunnen deze nog de volgende functies vervullen:

• •

  bufferfunctie: een voorbeeld hiervan is al de algemene reserve (weerstands-vermogen);

• •

  bestedingsfunctie: inzet van deze reserve als dekkingsmiddel;

• •

  inkomensfunctie: de rentebate wordt ingezet als algemeen dekkingsmiddel (bespaarde rente). Een voorbeeld hiervan is de algemene reserve.

  3. Onderscheid reserves en voorzieningen

  De reserves zijn vermogensbestanddelen die vrij aanwendbaar zijn en behoren tot het “eigen vermogen”. De raad neemt beslissingen inzake bestemming / voeding van de reserves. Buiten de algemene reserve is hier vooraf door de raad reeds een indicatieve beslissing genomen.

  De voorzieningen worden gevormd om verplichtingen en verliezen, waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is te schatten, af te dekken. Voor bepaalde voorzieningen ligt hier een vastgesteld (onderhouds)plan aan ten grondslag. De voorzieningen behoren balanstechnisch tot het “vreemde vermogen”.

  4. Rentetoerekening aan reserves

  Huidige systematiek

  De reserves en voorzieningen van de gemeente Ferwerderadiel worden gebruikt als zgn. intern financieringsmiddel (= eigen financieringsmiddel).

  Dat betekent dat mede met deze middelen allerlei uitgaven en investeringen worden gefinancierd. Als deze interne financieringsmiddelen niet voorhanden zouden zijn, dan zou de gemeente voor haar totale financieringsbehoefte aangewezen zijn op het aantrekken van vreemd vermogen (langlopende geldleningen en kasgeldleningen).

  Dit wil zeggen dat de gemeente voor al haar investeringen geld zou moeten lenen bij derden, waarover rente verschuldigd zou zijn. Deze rente wordt nu uitgespaard door interne financiering.

  De bespaarde rente komt tot uitdrukking in een rentetoerekening (fictieve rentelast). De rentelast die ontstaat, wordt uiteindelijk toegerekend aan de producten. Tegenover de rentelast staat een fictieve rentebate. Ten aanzien van de bestemming van deze rentebate wordt tot op heden als volgt gehandeld:

• •

  van de rente wordt 1,5% rechtstreeks bijgeschreven op het saldo van de reserve;

• •

  de rente wordt met betrekking tot de algemene reserve ten gunste van de exploitatie gebracht.

  Na de vraag om welke reden je bespaarde rente toerekent, dient zich de vraag aan of het gewenst is om de fictieve rente toe te rekenen. De kosten van het berekenen van fictieve rente over reserves drukken op de begroting als de berekende rente aan de reserve wordt toegevoegd. In andere situaties zorgt toerekening van rente voor een inkomst. Deze exploitatie-inkomst kan echter niet als structureel dekkingsmiddel worden gezien, omdat bij aanwending van de reserve de inkomst wegvalt. De reserve wordt hierdoor “geblokkeerd”.

  Voor de algemene reserve is dit volledig (5,5%) van toepassing. Voor de bestemmingsreserves voor 4% (5,5% - 1,5%).

  Rentetoerekening aan reserves

  Conform het BBV 2004 is het niet meer toegestaan om rente direct aan de reserves toe te rekenen. Dit was reeds al het geval voor de voorzieningen. Het toevoegen van rente aan reserves moet via de bestemming van het saldo lopen. Hierdoor is het automatisme van toevoegingen en onttrekkingen aan reserves binnen de exploitatie losgelaten. De raad neemt hierover middels bestemming van het rekeningsaldo een beslissing.

  5. Reserves in relatie tot investeringen

  Met de invoering van de nieuwe voorschriften zullen alle mutaties in de vermogenspositie, zowel dotaties als onttrekkingen, via functie (= product) 980 gaan lopen. Rechtstreekse rentebijschrijving op reserves wordt verboden en alle investeringen (met economisch nut) moeten tegen een bruto waardering op de balans worden opgenomen (bijdragen van derden vormen een uitzondering). Dit betekent dat investeren door aanwending van reserves losgelaten moet worden. De betreffende reserves kunnen echter nog steeds worden aangewend door jaarlijks (voor een deel) te voorzien in de kapitaallasten.

  Dit geldt alleen voor investeringen met economisch nut. Voor investeringen met maatschappelijk nut kan de tot nu toe gehanteerde werkwijze worden gevolgd.

  6. Resultaatbepaling en bestemming

  Reserves

  Ten aanzien van de bepaling en bestemming van het resultaat is ook een aantal zaken aangescherpt.

  Zo schrijft het BBV 2004 voor dat het (nog) inzichtelijker moet worden op welke wijze het resultaat wordt bepaald en bestemming daarvan plaats moet vinden. Voor een zuivere resultaatbepaling is het noodzakelijk dotaties en onttrekkingen ten gunste c.q. ten laste van (bestemming)reserves via de resultaatbestemming te laten plaatsvinden. Dat wil zeggen dat, zowel bij de begroting als bij de rekening, alle baten en lasten worden verantwoord zonder rekening te houden met toevoegingen en onttrekking aan reserves. Bij de bepaling van het saldo worden de mutaties in de reserves dus niet meegenomen (= resultaatbepaling). Na de resultaatbepaling zal de bestemming aangeven op welke wijze reserves worden ingezet (= resultaatbestemming). Tenslotte wordt het resultaat na bestemming ten tijde van de rekening volgens artikel 39 afzonderlijk op de balans opgenomen.

  Voorzieningen

  Een voorziening betreft een voorzienbare toekomstige schuld, met een oorzaak die mede in het verslagjaar is gelegen. Een dotatie aan een voorziening is daarom een kostenpost die wel in de resultatenrekening moet worden verwerkt als onderdeel van de resultaatbepaling.

  7. Beleid reserves en voorzieningen

  Door de nieuwe indeling en het BBV 2004, zullen periodiek de reserves en voorzieningen onder de loep moeten worden genomen.

  Hierbij zijn de volgende vragen van belang:

• 1.

  Wat is het doel van de reserve of voorziening en is deze doelstelling nog actueel?

• 2.

  Betreft het hier een reserve of een voorziening volgens het BBV 2004?

• 3.

  Wat is de functie (buffer-, dekkings-, financierings- of bestedingsfunctie)?

• 4.

  Berekenen wij rente over de reserve of voorziening en zo ja, voegen wij rente toe aan de reserve of voorziening?

• 5.

  Met welke rente rekenen wij?

• 6.

  Gaat het om geoormerkte gelden?

• 7.

  Ligt er een plan aan ten grondslag en wanneer is dit geactualiseerd?

• 8.

  Is er een begin- en/of einddatum van de reserve of voorziening?

• 9.

  Is er een plafond of bodem noodzakelijk?

  Het proces met betrekking tot de reserves en voorzieningen wordt thans veel meer een continu-proces met een periodieke herijking.

  8. Beoordeling reserves en voorzieningen per 1-1-2008

  Onderstaand is een beoordeling opgenomen van de reserves en voorzieningen.

  Hier worden ook voorstellen gedaan omtrent de benodigde bedragen.

  Hierbij is de volgende indeling gehanteerd:

• •

  reserves: 2.1 algemene reserve

  2.2 bestemmingsreserves

  2.3 egalisatiereserves

• •

  voorzieningen:

  3.1 voorzieningen.

  Voor de opzet wordt verwezen naar de bijlagen bij de rekening 2007.

  Jaarlijks zal, o.a. na vaststelling van de rekening, het totaal van de reserves en voorzieningen worden beoordeeld op noodzakelijkheid en hoogte. Voor de voorzieningen spelen de verschillende opgestelde beleidsplannen een bepalende rol.

  Onderstaand wordt per reserve c.q. voorziening een voorstel gedaan.

  4. Uitgangspunten en ontwikkelingen begrotingen 2009 en meerjarenbegrotingen 2010 – 2012

  Voor de begroting 2009 en de meerjarenbegroting wordt voorgesteld van de volgende uitgangspunten uit te gaan.

  Inwoners en aantal woningen

  Voor de berekening van de diverse bijdragen en subsidies kan de volgende tabel worden gebruikt:

  De verwachte stijging in de komende jaren wordt veroorzaakt door de bouw van de zorgwoningen in deze gemeente, waardoor er “normale woningen” vrijkomen voor inwoners van buiten de gemeente.

  Salarispeil

  Voor het salarispeil wordt uitgegaan van een salarisstijging van 3 %.

  Prijspeil

  De ramingen, in de concept-begroting opgenomen, worden jaarlijks verhoogd met 2%.

  Rentepeil

  Het gehanteerde rentepercentage is overeenkomstig de in de voorgaande jaren gehanteerde percentages. Tevens wordt, voor doorberekening van de kapitaallasten, gebruik gemaakt van een rente-omslagpercentage.

  Algemene uitkering

  Wij gaan ervan uit dat de mei-circulaire 2008, welke naar verwachting eind juni zal worden ontvangen, duidelijkheid zal verschaffen over de te verwachten inkomsten.

  Algemeen uitgangspunt

  Gezien de in gang gezette projecten (Hof van Hallum, Burdaard en IGO) is het noodzakelijk voorlopig geen projecten op te pakken. De financiële middelen zijn, naar verwachting, hiervoor niet toereikend. Er dient de komende jaren buiten de genoemde projecten goed op de “winkel” te worden gepast.

  Samenwerking

  De ingezette samenwerking in Middelsee verband zal de nodige aanloopkosten met zich meebrengen.

  Bijlage I