Winkeltijdenverordening

Ondertekening

Nota-toelichting WINKELTIJDENVERORDENING

WETTELIJK KADER

Verbod winkelopenstelling

Per 1 juli 2013 is de nieuwe Winkeltijdenwet (verder: wet) in werking getreden. Het winkeltijdenregime heeft enkel betrekking op een “winkel”. Er dient sprake te zijn van een voor het publiek toegankelijke besloten ruimte, waarin goederen aan particuliere plegen te worden verkocht. Uitoefening van detailhandelsactiviteiten door een bedrijf, anders dan een winkel, valt wel binnen de reikwijdte van het winkeltijdenregime. Er dient dan wel sprake te zijn van goederen te koop aan te bieden of te verkopen aan en in rechtstreekse aanraking met particulieren (artikel 1 van de wet).

Bedrijvigheid zoals ambachten, reparatiebedrijven, verkoop op afstand, horeca, coffeeshops, en zakelijke dienstverlening met een balie vallen buiten de definitie van winkel. Er worden namelijk geen (fysieke) goederen aan particulieren verkocht.

Op grond van deze landelijke wetgeving inzake winkeltijden blijft het verbod een winkel voor het publiek te hebben geopend op een aantal tijden gehandhaafd. Het verbod is van toepassing op:

• 1.

  zondagen van 00:00-00:00 uur;

• 2.

  feestdagen van 00:00-00:00 uur;

• 3.

  19-uursdagen van 19:00-00:00 uur;

• 4.

  werkdagen van 00:00-06:00 uur en 22:00-00:00 uur.

Feestdagen zijn: Nieuwjaarsdag, tweede Paasdag, Hemelvaartsdag, tweede Pinksterdag, eerste Kerstdag en tweede Kerstdag. Onder 19-uursdagen worden verstaan: Goede Vrijdag, Nationale Dodenherdenking (4 mei) en Kerstavond (24 december; artikel 2 van de wet).

De wijze waarop gemeenten kunnen afwijken van de eerdere genoemde verboden is gewijzigd. Er is een algemene bevoegdheid opgenomen tot het verlenen van vrijstellingen en/of ontheffingen voor het verbod van openstelling. Dit in plaats van een aantal bijzondere bepalingen om vrijstelling en/of ontheffing op het verbod van openstelling te verlenen. Onder deze gelimiteerde mogelijkheden vallen onder andere de koopzondag, de zondagavondwinkel en de toerismebepaling. Deze specifieke mogelijkheden komen te vervallen en er is lokaal de mogelijkheid om gemotiveerd een eigen keuze te maken (artikel 3 van de wet). Dit kan in een nieuwe Winkeltijdenverordening (verder: verordening).

Vrijstelling en ontheffingen

In de verordening is een algemene vrijstelling ten aanzien van de verboden opgenomen. Winkels mogen voor het publiek zijn geopend op zondagen, feestdagen en 19-uursdagen, tussen 06:00-22:00 uur. Dit geldt ook voor bedrijfsmatige detailhandel, anders dan een winkel. Voor zondagen en feestdagen bekent dit een mogelijkheid tot openstelling van 06:00-22:00 uur, voor 19-uursdagen een verlening van openstelling van 19:00-22:00 uur. Dit wil zeggen dat alle winkels iedere dag van de week, ongeacht het karakter van een dag, van 06:00-22:00 uur geopend mogen zijn. Zondagen, feestdagen en 19-uursdagen worden met werkdagen voor wat betreft openingstijden gelijk geschakeld (artikel 2 van de verordening).

De wetgever heeft reeds bepaald dat winkels op werkdagen al tussen 06:00-22:00 uur mogen zijn geopend, wat niet nader door een gemeente mag worden ingeperkt (artikel 9 van de wet).

Het blijft mogelijk om individuele ontheffingen te verlenen voor openstelling buiten de genoemde tijden. Indien een winkel voor het publiek wil zijn geopend tussen 22:00-06:00 uur, dan dient daarvoor op aanvraag een ontheffing te worden verleend (artikel 3 van de verordening).

De wetgever biedt daarbij nog een rechtstreekse specifieke ontheffingsmogelijkheid ten aanzien van de ruiling van de wekelijkse religieuze danwel levensovertuigende rustdag. Gezien de voorgenomen algemene vrijstelling, zal lokale toepassing van dit artikel niet aan de orde zijn (artikel 6 van de wet).

Van rechtswege zijn er in het Vrijstellingenbesluit Winkeltijden (verder: besluit) een aantal specifieke winkels benoemd, waarvoor het voorgenoemde verboden (nationaal en lokaal) niet van toepassing zijn. Het betreffen:

• 1.

  instellingen voor de volksgezondheid (waaronder apotheken en verpleeghuizen);

• 2.

  verkeer en vervoer (waaronder benzinestations en wegrestaurants);

• 3.

  verkoop van nieuwsbladen en tijdschriften.

Voor deze specifieke winkels zijn de tijden landelijk verruimd en daarmee ook buiten werkdagen van toepassing verklaard. Hiermee zijn detailhandelsactiviteiten gelimiteerd en onder nadere voorwaarden vrijgesteld op alle dagen tussen 22:00-06:00 uur en mogen derhalve altijd worden uitgeoefend (artikel 8 van de wet; artikel 2 tot en met artikel 9 van het besluit).

Geen hiaat landelijke vrijstellingen

Door middel van de gewijzigde wet zijn diverse typen winkels buiten de reikwijdte van het besluit gevallen, behoudens de eerder genoemde drie categorieën specifieke winkels. Het betreffen detailhandelsactiviteiten gerelateerd aan onder andere:

• 1.

  bepaalde winkels (waaronder musea, afhaalrestaurants en videotheken);

• 2.

  openstelling anders dan voor verkoop (waaronder restaurants, lunchrooms en verhuur fietsen & bromfietsen);

• 3.

  straatverkoop van bepaalde goederen (waaronder voor directe consumptie geschikte eetwaren en alcoholvrije dranken);

• 4.

  begraafplaatsen, culturele evenementen, sportcomplexen en bejaardenoorden;

• 5.

  Eerste Heilige Communie, Allerheiligen & Allerzielen en Ramadan;

• 6.

  carnaval en kermis.

Deze landelijke vrijstellingen hebben betrekking op zondagen en feestdagen gehad, waarbij detailhandel was gelimiteerd en openstelling onder nadere voorwaarden was toegestaan. Daar er in de verordening een lokale algemene vrijstelling is voorzien, onder ander betrekking hebbende op zondagen en feestdagen tussen 06:00-22:00 uur, wordt deze hiaat feitelijk gerepareerd. Het specifiek uitzonderen van deze categorie winkels wordt niet noodzakelijk geacht (artikel 10 tot en met artikel 22 van het besluit).

In casu betekent dit een inperking van deze specifieke detailhandelsactiviteiten tussen 00:00-06:00 uur en 22:00-00:00 uur op zondagen en feestdagen. Dit wordt echter niet als een belemmering ervaren, daar deze typen winkels normaliter op werkdagen (waaronder vrijdagen en zaterdagen) ook niet buiten deze tijden voor publiek mogen zijn geopend. Daarbij komt dat het assortiment wat gepleegd te worden verkocht voorheen nader is gelimiteerd en aan voorwaarden is verbonden. De voorziene algemene vrijstelling biedt voldoende mogelijkheden om de vervallen landelijke vrijstellingen te compenseren. Indien er onverhoopt belemmeringen zouden ontstaan, dan is het op aanvraag verlenen van ontheffing een mogelijkheid.

Verandering lokale beleidskaders

De thans vigerende lokale beleidskaders zijn:

• 1.

  Verordening Winkeltijden gemeente Gennep;

• 2.

  Beleidsregels zondagavondwinkel gemeente Gennep.

De verordening betekent een verruiming van de mogelijkheden met betrekking tot openstelling voor winkels, ten opzichte van de thans vigerende lokale beleidskaders. Op basis van deze beleidskaders zijn er nog lopende vrijstellingen en ontheffingen, onder nadere voorwaarden:

• 1.

  vrijstelling winkels op kampeerplaatsen (toerisme), niet aflopend;

• 2.

  vrijstelling verkoop vanuit de kwekerij De Rhulenhof (toerisme), niet aflopend;

• 3.

  ontheffing Albert Heijn (zondagavondwinkel), periode mei 2013-april 2014;

• 4.

  ontheffing Jan Linders (zondagavondwinkel), periode mei 2014-april 2015;

• 5.

  ontheffing Jumbo Supermarkten (zondagavondwinkel), periode mei 2015-april 2016;

• 6.

  ontheffing SuperCoop (zondagavondwinkel), periode mei 2016-april 2017;

• 7.

  ontheffing Aldi (zondagavondwinkel), periode mei 2017-april 2018.

Gezien de verruiming in de voorliggende verordening, zal de bestaande Verordening winkeltijden gemeente Gennep worden ingetrokken en daarmee vervalt ook de rechtskracht van de Beleidsregels zondagavondwinkel gemeente Gennep. De Beleidsregels zondagavondwinkel gemeente Gennep zullen separaat door het college van burgemeester en wethouders worden ingetrokken. De twee bestaande vrijstelling zullen van rechtswege vervallen. De vijf lopende vergunning zullen separaat worden ingetrokken. Er zal geen overgangsrecht worden opgenomen, gezien de ruimere reikwijdte van de verordening.

OVERWEGINGEN

Overwegingen verruimen winkelopenstelling

Er wordt een algemene vrijstelling voor zondagen, feestdagen en 19-uursdagen van 06:00-22:00 uur verleend. Hiermee mogen alle winkels voor publiek zijn geopend op alle dagen van 06:00-22:00 uur. Aan het vrijgeven van winkelopenstelling liggen een aantal argumenten ten grondslag.

Meer vrijheid winkeliers

Winkels mogen voor publiek zijn geopend. Dat betekent niet dat winkels de verplichting hebben om te zijn geopend. Het is een vrije keuze van de winkelier om, binnen de geschetste begin- en eindtijden, zijn eigen openingstijden te bepalen. Hoe ruimer de maximale openingstijden, des te meer vrijheid een individuele ondernemer heeft om te kiezen.

Een vrijer winkeltijdenregime geeft winkeliersverenigingen, in casu de Ondernemers Vereniging Gennep (verder: OVG) een meer sturende rol. De OVG kan voor een eigen “private” invulling van de mogelijkheid tot openstelling zorgen, zonder dat dit vanuit de overheid strikt wordt beperkt. De OVG kan bijvoorbeeld “koopzondagen” blijven organiseren. Een koopzondag is dan niet meer een van overheidswege vrijgestelde zondag om te winkelen, maar een door de georganiseerde centrumondernemers benoemde zondag om collectief de winkels te openen en eens extra voor het winkelend publiek uit te pakken. In het verleden is hetzelfde met de “koopavond” gebeurd: eerst een publieke vrijstelling, later een private aangelegenheid. Het zou wenselijk zijn dat de OVG deze collectieve data aan de politie doorgeeft.

Het uniformeren van winkeltijden, het vereenvoudigen van de spelregels en daarmee het verruimen van de mogelijkheden tot openstelling van winkels past bij de huidige attitude van de gemeente. Meer vrijheid, meer eigen verantwoordelijkheid en daarmee minder bureaucratie sluit aan bij de wensen en belevingen van de huidige maatschappij.

Tegengaan oneerlijke concurrentie

De voorliggende verordening gaat oneerlijke concurrentie tussen winkeliers in de gemeente Gennep zo veel mogelijk tegen. Een systeem met uitzonderingen, zoals zondagavondwinkels en toerismebepalingen, kan als oneerlijk worden ervaren. Een algemene vrijstelling voor iedereen, behoudens enkele landelijke uitzonderingen, geeft iedere winkelier in de gemeente Gennep gelijke kansen.

Ook de concurrentie tussen verschillende gemeenten worden op deze wijze tegengegaan. Een verruiming in bijvoorbeeld de gemeenten Boxmeer en Cuijk, maar geen verruiming in de gemeente Gennep, kan oneerlijke concurrentie tussen gemeenten in de hand werken. Een algemene vrijstelling gaat dit tegen.

Inspelen veranderend winkelgedrag

De consument anno 2013 wil zelf kunnen kiezen wanneer er wordt gewinkeld. Een verplichte sluiting op zondagen past niet binnen de tijdsgeest van het winkelend publiek. De consument zal zijn aankopen dan op andere locaties doen of op andere wijze in zijn behoeften voorzien. Door een ruimere openstelling hebben winkeliers de mogelijkheid hierop in te spelen. Het voorziet immers in de behoefte van de consument.

Ook de opkomst van online winkelen dient hierbij te worden betrokken. De consument koop steeds meer online en deze trend is niet tegen te gaan. Wel kan er een aanvullend alternatief worden geboden, namelijk meer mogelijkheden tot fysiek winkelen. Dit kan leiden tot meer omzet en meer winst voor winkeliers. Of anders gezegd: er vloeit minder af via online winkelen.

Synergie andere activiteiten

Meer mogelijkheden tot openstelling passen bij de regionaal toeristische ambities van de gemeente Gennep. Inzetten op recreatie en toerisme, veelal op vrije dagen waarop voorheen beperkingen in de openingstijden van winkels van toepassing zijn, geeft door middel van deze vrijstelling meer kansen aan de lokaal economische ontwikkeling op dit gebied.

Daarmee zijn ook synergievoordelen met andere consumentgerichte activiteiten te behalen. Gedacht kan worden aan een samenspel van winkels met horeca, dienstverleners met een publieksbalie, evenementen, markten, carnaval en kermissen. Het bieden van een compleet aanbod van publiekstrekkers op vrije dagen zal door het vrijstellen van winkeltijden mogelijk worden. Dit leidt tot het versterken van de bovenlokale verzorgende functie van Gennep.

BELANGENAFWEGING

Afweging van belangen bij verruiming winkeltijden

De voorgenomen vrijstelling van winkelopenstelling vraagt om een zorgvuldige afweging van een aantal belangen. Tijdens het proces omtrent de wijziging van de wet, zijn een drietal aspecten benoemd die bij de lokale besluitvorming betrokken dienen te worden:

• 1.

  werkgelegenheid en economische bedrijvigheid, waaronder ook belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel;

• 2.

  zondagsrust;

• 3.

  leefbaarheid, veiligheid en openbare orde.

Werkgelegenheid en economische bedrijvigheid

Er wordt verondersteld dat een verruiming van de mogelijkheden tot winkelopenstelling een positief effect op de lokale werkgelegenheid en economische bedrijvigheid heeft. De aantrekkelijkheid van de gemeente Gennep als winkelcentrum met een bovenlokale betekenis, alsook ze regionale toeristische status, zullen worden versterkt. Ook kan er op deze wijze tegenwicht worden geboden aan concurrentie met andere vormen van detailhandel, alsook detailhandel in omliggende gemeenten met een vrijer winkelregime. Tevens sluit een ruime winkelopenstelling aan bij de wensen van de consumenten. Dit zal de lokale werkgelegenheid en economische bedrijvigheid versterken.

Het is algemeen bekend dat de supermarkten positief tegenover verruiming staan, gelet op de gewildheid van de status zondagavondwinkel. Ook de winkels gelegen op het vakantiepark CenterParcs, wordt gezien het huidige gebruik van openstelling op basis van het toeristisch regime, veronderstelt positief ten aanzien van de verruiming te staan. Beide type winkeliers maken thans gebruik van specifiek benoemde uitzonderingen uit de oude wetgeving, om toch tot additionele openstelling over te kunnen gaan. Daarbij zijn er ook winkeliers, onder andere bouwmarkten en tuincentra, die vaker op zondagen en feestdagen geopend willen zijn. Voor hen was er op basis van de oude wet geen mogelijkheid om vaker te zijn geopend.

Het standpunt van de kleine winkelier, met weinig of geen personeel wordt onder andere door de OVG behartigd. De OVG is de enige collectieve partij die namens hen kan spreken. Echter vertegenwoordigt de OVG slechts een gedeelte van de gevestigde winkeliers, alsook belangen van andere typen winkeliers. Het standpunt van het OVG bestuur is - en meerdere malen bekrachtigd - tegen verruiming van de openingstijden van winkels te zijn. Zij motiveren dit standpunt, op basis van een oneerlijke concurrentiestrijd met grootwinkelbedrijven. Het treden in concurrentieverhoudingen is echter geen taak van de gemeentelijke overheid, het is zelfs ongewenst.

In mei 2011 is er door een tweetal plaatselijke supermarkten een onafhankelijke draagvlakpeiling inzake collectieve zondagopenstelling onder alle winkeliers en centrumondernemers gehouden. Er is een respons van 60 reacties behaald, met de volgende uitslag: 32 tegen, 16 neutraal en 12 voor. Het is onduidelijk of deze peiling representatief kan worden geacht. Desalniettemin kan cijfermatig worden opgemaakt dat (ten minste) 53% tegen een verruiming van winkeltijden is. Gelet op het feit dat er hier een oververtegenwoordiging van kleine winkeliers, met weinig of geen personeel, aan heeft deelgenomen, kan worden opgemaakt dat er geen draagvlak onder groep bestaat.

Echter, gelet de vrijheid om zelf de keuze te maken om open te mogen, rekening houdend met de wensen van andere winkeliers en afgestemd op diverse contextuele ontwikkelingen zoals bij overwegingen om zondagopenstelling te verruimen, wordt aan dit belang een andere waarde toegekend.

Ten aanzien van het belang van het winkelpersoneel. Dit wordt hoofdzakelijk gezien als een kwestie tussen werkgevers en werknemers. Er zijn specifieke groepen winkelpersoneel te benoemen die op onder andere zondagen om moverende redenen van een vrije dag willen genieten. Het tegendeel is echter ook waar: er zijn ook specifieke groepen winkelpersoneel die juist graag op onder andere zondagen willen werken. In CAO-onderhandelingen kunnen hier passende verplichtingen en beloningsafspraken tussen werkgevers en werknemers worden vastgelegd. De Arbeidstijdenwet geeft hiervoor ook heldere kaders. Daarmee worden de belang van het winkelpersoneel in voldoende mate geborgd.

Zondagsrust

De zondagsrust wordt uiteraard gerespecteerd. Er zijn echter geen kerken gelegen in gebieden waar hoofdzakelijk wordt gewinkeld. Kerken liggen op ruime afstand van winkels, danwel in het aanloopgebied van het centrumgebied. Daarmee wordt dit belang voldoende gewaarborgd, mede in relatie tot de Zondagswet.

De Zondagswet waarborgt de zondagsrust op zondagen en feestdagen voor 13:00 uur. Koopzondagen vangen in beginsel om 12:00 uur aan. Ook zijn er christelijke feestdagen die niet zijn aangemerkt als feestdag in de zin van de wet, waarop winkelen normaliter is toegestaan. In deze context zijn er thans ook geen verstorende situaties bekend die zich voordoen. Op basis hiervan kan worden opgemaakt dat er geen reden is om aan te nemen dat een verruiming leidt tot een verstoring van de zondagsrust.

Daarbij komt dat publieksgerichte bedrijvigheid die buiten het winkeltijdenregime valt, waaronder horeca, wel de gehele zondag(ochtend) geopend mag zijn. Dit geldt ook voor evenementen, markten, carnaval en kermissen Ook bij deze gelegenheden hebben zich geen verstorende situaties voorgedaan.

Leefbaarheid, veiligheid en openbare orde

Er zijn thans met regelmaat koopzondagen, er is wekelijks een zondagavondwinkel geopend en er is een toerismebepaling op het vakantiepark CenterParcs van toepassing. Dit heeft nimmer geleid tot aantasting van de leefbaarheid, onveilige situaties, danwel een negatief effect op de openbare orde. Derhalve worden deze aspecten voldoende geborgd bij de voorgenomen verruiming van de winkeltijden.

Indien er signalen zijn die de leefbaarheid, veiligheid danwel de openbare orde negatief zouden kunnen beïnvloeden, dan is er altijd de mogelijkheid in overleg te treden met de politie, ondernemers (via de OVG) en gemeente. Op deze wijze kan gezamenlijk naar oplossingen worden gezocht. Het is in ieders belang om de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde te behouden danwel te verbeteren.

In aanvulling, een verruiming van openingstijden leidt tot meer dynamiek in het kernwinkelgebied en daarmee tot gezellige drukte, meer levendigheid en daarmee een prettiger woon- en leefklimaat. Er is meer winkelend publiek op de been en de spreiding in de tijd is ruimer, waardoor er geen sprake van een toenemende relatieve drukte van consumenten in het kernwinkelgebied is. Hiermee kan een verhogend effect op de leefbaarheid en veiligheid worden bereikt, danwel kan het een positief effect op de openbare orde tot gevolg hebben. Ook neemt de sociale controle bij meer levendigheid toe.

ARTIKELGEWIJS

Aanhef

Een gemeenteraad kan op grond van artikel 149 van de Gemeentewet een verordening vaststellen. Op grond van de wet heeft de gemeenteraad de bevoegdheid om bij verordening vrijstelling van de verboden te verlenen. De gemeenteraad kan de bevoegdheid bij verordening aan het college van burgemeester en wethouders delegeren om op verzoek ontheffing van verboden te verlenen. Aan een vrijstelling of ontheffing kunnen beperkingen of voorschriften worden verbonden.

Artikel 1 Begripsbepalingen

Er is een begripsbepaling opgenomen, wat leidt tot een helder onderscheid tussen zondagen, feestdagen, 19-uursdagen en werkdagen. Daarbij is ook een onderscheid tussen een winkel en een bedrijf opgenomen.

Artikel 2 Algemene vrijstelling

Er wordt een algemene vrijstelling verleend om een winkel voor het publiek te hebben geopend op zondagen, feestdagen en 19-uursdagen. Dit geldt ook voor een bedrijf. Op zondagen en feestdagen betreft dit een mogelijkheid tot openstelling van 06:00-22:00 uur en op 19-uursdagen een additionele openstelling van 19:00-22:00 uur. Dit leidt ertoe dat winkels op alle dagen van 06:00-22:00 uur geopend mogen zijn. Zondagen, feestdagen en 19-uursdagen worden met werkdagen voor wat betreft openingstijden gelijk geschakeld.

Artikel 3 Individuele ontheffingen

Aan het college van burgemeester en wethouders wordt de bevoegdheid gedelegeerd om op aanvraag ontheffing te verlenen. Gelet op de algemene vrijstelling, kan deze individuele ontheffing enkel worden verleend op zondagen, feestdagen, 19-uursdagen en/of werkdagen. Voor wat betreft tijdstippen kan dit van 00:00-06:00 uur en/of 22:00-00:00 uur. De ontheffing kan in specifieke gevallen worden geweigerd.

Artikel 4 Beslistermijn

Een beschikkingstermijn en de verdagingstermijn zijn acht weken. Dit komt overeen met de gebruikelijke termijnen.

Artikel 5 Intrekken of wijzigen ontheffing

De ontheffing kan in specifieke gevallen worden ingetrokken of worden gewijzigd.

Artikel 6 Toezicht

Toezicht op naleving ligt bij de aangewezen toezichthouders.

Artikel 7 Intrekking oude verordening

De Verordening winkeltijden gemeente Gennep wordt per 1 januari 2014 ingetrokken, de thans voorliggende verordening komt daarvoor in de plaats. Lopende aanvragen worden op basis van deze verordening beschikt. Er zijn thans twee lopende vrijstelling toerisme op basis van de Verordening winkeltijden gemeente Gennep en vijf lopende ontheffingen zondagavondwinkel op basis van de Verordening winkeltijden juncto de Beleidsregels zondagavondwinkel gemeente Gennep. De voorliggende verordening doet geen afbreuk aan de openingstijden van deze winkels, er is immers sprake van een verruiming van de mogelijkheden, waarvoor reeds vrijstelling danwel ontheffing is verleend. Derhalve wordt het opnemen van een overgangsrecht niet noodzakelijk geacht.

Artikel 8 Inwerkingtreding en citeertitel

De verordening treedt op 1 januari 2014 in werking en heeft een citeertitel.