Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand 2011

Artikel 2 Het opleggen van een verlaging

1.Als de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van

verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan dan wel de uit de wet of uit artikel 30c, tweede en derde lid, van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt, waaronder begrepen het zich jegens het college zeer ernstig misdragen, wordt de bijstand overeenkomstig deze verordening verlaagd.

2.Een verlaging wordt afgestemd op de ernst van de gedraging, de mate waarin de belanghebbende

de gedraging kan worden verweten en de omstandigheden waarin hij verkeert.

Artikel 3 Berekeningsgrondslag

• 1.

  De verlaging wordt toegepast op de bijstandsnorm.

• 2.

  In afwijking van het eerste lid kan de verlaging ook worden toegepast op de bijzondere bijstand of

de langdurigheidstoeslag indien:

• a.

  aan belanghebbende bijzondere bijstand wordt verleend met toepassing van artikel 12 van de wet; of

• b.

  de verwijtbare gedraging van belanghebbende, in relatie met zijn recht op bijzondere bijstand of de langdurigheidstoeslag, daartoe aanleiding geeft.

Artikel 4 Het besluit tot opleggen van een verlaging

In het besluit tot opleggen van een verlaging worden in ieder geval vermeld: de reden van de verlaging, de duur van de verlaging, de ingangsdatum en het percentage waarmee de bijstand wordt verlaagd uitgaande van de bijstandsnorm.

Artikel 5 Afzien van het opleggen van een verlaging

1.Het college ziet af van het opleggen van een verlaging indien:

• a.

  elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt; of

• b.

  de gedraging, niet zijnde een gedraging als bedoeld onder c en d, meer dan één jaar vóór

constatering van die gedraging door het college heeft plaatsgevonden; of

c.de gedraging meer dan drie jaren voor constatering van die gedraging heeft plaatsgevonden

c. en de gedraging een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de bestaansvoorziening inhoudt; of

d.de gedraging meer dan vijf jaren voor constatering van de gedraging heeft plaatsgevonden en

de gedraging een schending van de inlichtingenplicht inhoudt en waarbij als gevolg van die gedraging ten onrechte bijstand is verleend.

2.Het college kan afzien van het opleggen van een verlaging indien het daarvoor dringende redenen

aanwezig acht.

3.Indien het college afziet van het opleggen van een verlaging op grond van dringende redenen,

wordt de belanghebbende daarvan schriftelijk mededeling gedaan.

4.De verlaging wegens schending van de inlichtingenplicht wordt niet opgelegd zolang de gedraging

wordt onderzocht door het Openbaar Ministerie en blijft definitief achterwege indien ter zake strafvervolging is ingesteld en het onderzoek ter rechtszitting een aanvang heeft genomen, of het recht tot strafvervolging is vervallen ingevolge artikel 74 van het Wetboek van strafrecht.

Artikel 6 Waarschuwing

Van het opleggen van een verlaging kan worden afgezien, waarbij wordt volstaan met het geven van een schriftelijke waarschuwing, tenzij het niet of niet behoorlijk nakomen van een verplichting plaatsvindt binnen een periode van twee jaar, te rekenen vanaf de datum waarop eerder aan de belanghebbende een schriftelijke waarschuwing is gegeven.

Artikel 7 Ingangsdatum en tijdvak

1.Tenzij in de verordening anders is bepaald, wordt de verlaging opgelegd met ingang van de

kalendermaand volgend op de datum waarop het besluit tot het opleggen van de verlaging aan de belanghebbende is bekendgemaakt. Daarbij wordt uitgegaan van de voor die maand geldende bijstandsnorm.

2.In afwijking van het eerste lid kan de verlaging met terugwerkende kracht worden opgelegd, voor

zover de bijstand of de langdurigheidstoeslag nog niet is uitbetaald.

3.Een verlaging wordt voor bepaalde tijd opgelegd. Een verlaging die voor een periode van meer

dan driemaanden wordt opgelegd, wordt binnen drie maanden nadat deze ten uitvoer is gelegd heroverwogen.

Artikel 8 Recidive

1.Indien de belanghebbende zich bij herhaling schuldig maakt aan verwijtbare gedragingen, dan

wordt de duur van de verlaging, onverminderd artikel 2, tweede lid, afgestemd op het aantal keren dat de belanghebbende zich, inclusief de thans beoordeelde gedraging, in de voorafgaande periode van twee jaar aan verwijtbare gedragingen heeft schuldig gemaakt en waarbij een besluit tot het opleggen van een verlaging is bekend gemaakt. Met een besluit waarmee een verlaging is opgelegd wordt gelijkgesteld:

• a.

  het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 5, derde lid;

• b.

  een waarschuwing op grond van artikel 6.

  • 2.

    Bij de toepassing van het eerste lid kan het college gelijktijdig met het verlengen van de duur het percentage van de verlaging verhogen.

Artikel 9 Samenloop van gedragingen

1.Indien de belanghebbende zich binnen één maand schuldig maakt aan meerdere gedragingen, dan

stelt het college de hoogte van de verlaging vast met inachtneming van artikel 2, tweede lid, tot maximaal de som van de verlagingen.

2.Indien de toepassing van het eerste lid resulteert in een verlaging van meer dan 100% dan wordt

de resterende verlaging toegepast op de bijstand van de daaropvolgende kalendermaand.

Artikel 10 Indeling in categorieën

Gedragingen van belanghebbenden waardoor de verplichting op grond van artikel 9 van de wet niet of onvoldoende is nagekomen, worden onderscheiden in de volgende categorieën:

• 1.

  Eerste categorie:

  • a.

    het zonder geldige reden niet verschijnen naar aanleiding van een uitnodiging in verband met een onderzoek naar de arbeidsinschakeling.

  • b.

    het onvoldoende meewerken aan de opstelling van een trajectplan gericht op de arbeidsinschakeling;

  • c.

    het niet nakomen van gemaakte afspraken in het kader van de arbeidsverplichtingen, zoals opgenomen in de beschikking en/of een trajectplan;

• 2.

  Tweede categorie:

  a.het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid;

  • b.

    het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid.

Artikel 11 De hoogte en duur van de verlaging

Onverminderd artikel 2, tweede lid, wordt de verlaging vastgesteld op:

• 1.

  20% van de bijstandsnorm gedurende een maand bij gedragingen van de eerste categorie;

• 2.

  100% procent van de bijstandsnorm gedurende een maand bij gedragingen van de tweede

categorie.

Artikel 12 Te laat verstrekken van gegevens

Indien een belanghebbende de verplichting op grond van artikel 17 van de wet niet is nagekomen door informatie die van belang is voor de verlening van bijstand of de voortzetting daarvan niet binnen de door het college daartoe gestelde termijn te verstrekken, kan met toepassing van artikel 54 van de wet een verlaging opgelegd worden van vijf procent van de bijstandsnorm gedurende een maand, onverminderd artikel 2, tweede lid.

Artikel 13 Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen

1.Indien het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel

17 van de wet heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog bedrag verlenen van bijstand, wordt de verlaging afgestemd op de hoogte van het benadelingsbedrag.

• 2.

  Onverminderd artikel 2, tweede lid, wordt de verlaging op de volgende wijze vastgesteld:

  • a.

    bij een benadelingsbedrag tot € 1.000,-: 10% van de bijstandsnorm gedurende een maand;

  • b.

    bij een benadelingsbedrag van € 1.000,- tot € 2.000,-: 20% van de bijstandsnorm gedurende

  • c.

    een maand;

  • d.

    bij een benadelingsbedrag van € 2.000,- tot € 4.000,-: 40% van de bijstandsnorm gedurende

    een maand;

  • e.

    bij een benadelingsbedrag van € 4.000,- of meer: 100% van de bijstandsnorm gedurende een

    maand.

• 3.

  Indien de uitkering beëindigd is, wordt de verlaging met terugwerkende kracht opgelegd.

• 4.

  Indien het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de

wet niet heeft geleid tot het ten onrechte of tot een te hoog bedrag verlenen van bijstand wordt, onverminderd artikel 2, tweede lid, een verlaging opgelegd van vijfprocent van de bijstand gedurende een maand.

Artikel 14 Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid

Indien een belanghebbende een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan heeft betoond, als bedoeld in artikel 18, tweede lid van de wet, maar anders dan door gedragingen als bedoeld in hoofdstuk 2 en 3 van deze verordening, wordt de bijstand verlaagd:

• a.

  met 100% van de bijstandsnorm gedurende één maand, indien belanghebbende door de gedraging verwijtbaar geen of geen volledig recht heeft op een uitkering krachtens een werknemers verzekering of sociale voorziening, of een daarmee naar aard en doel overeenkomende buitenlandse regeling of private verzekering.

• b.

  met 100% van de bijstandsnorm of 100% van de bijzondere bijstand als bedoeld in artikel 3 lid 2 gedurende de periode die belanghebbende niet of minder op bijstand zou zijn aangewezen indien belanghebbende van zijn recht op een voorliggende voorziening anders dan bedoeld onder a. gebruik had gemaakt.

• c.

  met 100% van de bijstandsnorm gedurende één maand, indien belanghebbende voorafgaande aan de bijstand door eigen toedoen algemeen geaccepteerde arbeid niet heeft behouden, dan wel aangeboden algemeen geaccepteerde arbeid heeft geweigerd.

• d.

  met 100% van de bijstandsnorm of 100% van de bijzondere bijstand als bedoeld in artikel 3 lid 2 gedurende de periode die belanghebbende niet op bijstand zou zijn aangewezen indien hij op verantwoorde wijze de middelen waarover hij beschikte of redelijkerwijs kon beschikken zou hebben aangewend.

• e.

  met een door burgemeester en wethouders individueel te bepalen percentage van de bijstandsnorm indien het tekortschietend besef van verantwoordelijk geen van de onder a tot en met d genoemde gedragingen betreft.

Artikel 15 Zeer ernstige misdragingen

Indien een belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt tegenover het college of zijn ambtenaren, onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de wet, als bedoeld in artikel 18, tweede lid van de wet, wordt, onverminderd artikel 2, tweede lid, een verlaging opgelegd van 20% van de bijstandsnorm gedurende een maand.

Artikel 17 Citeertitel

Deze verordening wordt aangehaald als: "Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand gemeente Gilze en Rijen 2011".

Aldus vastgesteld in de openbare

vergadering van 7 februari 2011.

DE RAAD VOORNOEMD,

de griffier, de voorzitter,

mr. J.W. Timmermans dr. A.J.W. Boelhouwer

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1 Begripsomschrijving

De begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben een gelijkluidende betekenis als de omschrijving in de WWB.

In de verordening wordt het begrip ‘belanghebbende’ gebruikt.Dit begrip wordt in artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht omschreven als ‘degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken’.

Artikel 2 Het opleggen van een verlaging

Eerste lid

De WWB verbindt aan het recht op een bijstandsuitkering de volgende verplichtingen:

1.Het tonen van voldoende besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan

(artikel 18 van de wet, tweede lid).

2.De plicht tot arbeidsinschakeling (artikel 9 van de wet). Deze plicht bestaat uit twee soorten

verplichtingen:

-de plicht om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en deze te

aanvaarden; en

-de plicht gebruik te maken van een door het college aangeboden voorziening gericht op

ondersteuning bij arbeidsinschakeling. Deze verplichtingen zullen nader moeten worden uitgewerkt in specifieke verplichtingen die zijn toegesneden op de situatie en mogelijkheden van de bijstandsgerechtigde. De reïntegratieverordening vormt de juridische basis voor opleggen van deze specifieke verplichtingen. Deze verplichtingen zullen in het besluit tot het verlenen van bijstand moeten worden neergelegd.

3.De informatieplicht (artikel 17 van de wet, eerste lid). Op een uitkeringsgerechtigde rust de

verplichting aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand.

4.De medewerkingsplicht (artikel 17 van de wet, tweede lid). Dit is de plicht van

uitkeringsgerechtigden om desgevraagd het college de medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet. De medewerkingsplicht kan uit allerlei concrete verplichtingen bestaan, zoals:

• -

  het toestaan van huisbezoek;

• -

  het meewerken aan een psychologisch onderzoek.

Artikel 18, tweede lid, noemt een gedraging die in ieder geval een schending van de medewerkingsplicht inhoudt: ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’.

De Wet SUWI legt ook verplichtingen op aan uitkeringsgerechtigden. Het betreft de verplichting om alle gevraagde gegevens en bewijsstukken aan het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen te verstrekken die nodig zijn voor de beslissing door het college (artikel 30c, tweede en derde lid Wet SUWI) en de verplichting om op verzoek of onverwijld uit eigen beweging alle feiten en omstandigheden mee te delen aan het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand, het geldend maken van het recht bijstand of de hoogte of de duur van de bijstand.

Tweede lid

In de afstemmingsverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardverlagingen vastgesteld in de vorm van een vaste (percentuele) verlaging van de bijstandsnorm.

In het tweede lid is de hoofdregel neergelegd: het college dient een op te leggen verlaging af te stemmen op de individuele omstandigheden van de belanghebbende en de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke op te leggen verlaging zal moeten nagaan of gelet op de individuele omstandigheden van de betrokken uitkeringsgerechtigde afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardverlaging geboden is. Afwijking van de standaardverlaging kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen.

Dit betekent dat het college bij het beoordelen of een verlaging moet worden opgelegd, en zo ja welke, telkens de volgende drie stappen moet doorlopen:

• -

  Stap 1: vaststellen van de ernst van de gedraging.

• -

  Stap 2: vaststellen van de verwijtbaarheid.

• -

  Stap 3: vaststellen van de omstandigheden van de uitkeringsgerechtigde.

De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in het standaardpercentage waarmee de bijstandsnorm wordt verlaagd. Onder de ernst van de gedraging wordt verstaan: de objectiveerbare en feitelijke gedraging. Hierbij speelt een afweging gericht op de persoon nog geen rol. Wat betreft de beoordeling van de mate van verwijtbaarheid wordt verwezen naar de toelichting bij artikel 5, eerste lid.

Matiging van de opgelegde verlaging wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld in de volgende gevallen aan de orde zijn:

• -

  bijzondere financiële omstandigheden van de belanghebbende, zoals bijvoorbeeld het volgen

  van een schuldsaneringstraject in het kader van de WSNP;

• -

  sociale omstandigheden, bijvoorbeeld gezinsomstandigheden of een opeenstapeling van sociale

  en financiële problemen.

Horen van de belanghebbende

In deze verordening is ervoor gekozen om geen artikel over het horen op te nemen, omdat het niet in alle gevallen nodig is om tot een zorgvuldige voorbereiding van een besluit tot het opleggen van een verlaging te komen. Het verplicht horen van de belanghebbende kost veel tijd en er is in de bezwaarfase nog een mogelijkheid om de belanghebbende te horen. Toch is het in de meeste gevallen aan te bevelen de belanghebbende in de gelegenheid te stellen zijn zienswijze naar voren te brengen. Het horen kan dan telefonisch, in een persoonlijk gesprek, of schriftelijk gebeuren.

Situaties waarin het horen achterwege gelaten kan worden zijn:

• -

  bij spoedeisende zaken, waarbij ‘lik op stuk’ gewenst is;

• -

  indien de belanghebbende reeds eerder in de gelegenheid is gesteld zijn zienswijze naar voren te

brengen en zich sindsdien geen nieuwe feiten of omstandigheden hebben voorgedaan;

-indien de belanghebbende niet heeft voldaan aan een verzoek van het college of van een derde aan

wie het college met toepassing van artikel 7 van de wet werkzaamheden in het kader van de wet heeft uitbesteed, om binnen een gestelde termijn inlichtingen te verstrekken als bedoeld in artikel 17 van de wet; of

-het college het horen niet nodig acht voor het vaststellen van de ernst van de gedraging of de mate

van verwijtbaarheid.

Artikel 3 De berekeningsgrondslag

Eerste lid

In dit lid is het uitgangspunt vastgelegd dat een verlaging wordt berekend over de bijstandsnorm. Onder de bijstandsnorm wordt verstaan de wettelijke norm, inclusief gemeentelijke toeslag of verlaging en inclusief vakantietoeslag. In het geval dat de bijstand aanvullend is op andere inkomsten kan de verlaging niet meer bedragen dan hetgeen in de betreffende maand aan bijstand wordt uitgekeerd. De uitvoering van de verlaging wordt in principe niet uitgespreid over een langere periode. Een uitzondering doet zich voor bij de toepassing van artikel 9. Het tweede lid van artikel 9 voorziet in de mogelijkheid om bij samenloop, indien de totale maatregel op meer dan 100% uitkomt, de verlaging tevens op de daaropvolgende maand toe te passen.

Tweede lid

Onderdeel a: de 18 tot 21-jarigen ontvangen een lage jongerennorm, die indien noodzakelijk wordt aangevuld door middel van aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Indien de verlaging alleen op de lage jongerennorm ad € 196,92 (peildatum 01-07-2003) wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21-jarigen.

Onderdeelb: deze bepaling maakt het mogelijk dat het college in incidentele gevallen een verlaging oplegt over de bijzondere bijstand of de langdurigheidstoeslag. Er moet dan wel een verband bestaan tussen de gedraging van een belanghebbende en zijn recht op bijzondere bijstand of de langdurigheidstoeslag.

Artikel 4 Het besluit tot opleggen van een verlaging

Het verlagen van de bijstand omdat een verlaging wordt opgelegd, vindt plaats door middel van een besluit. Wanneer de verlaging bij een lopende uitkering wordt opgelegd, wordt een besluit tot vaststelling van de algemene bijstand op grond van artikel 45 WWB genomen.

Wordt een verlaging met terugwerkende kracht opgelegd, dan moet een besluit tot herziening van de bijstand worden genomen (artikel 54, derde lid). Tegen beide besluiten kan door de belanghebbende bezwaar en beroep worden aangetekend.

In dit artikel wordt aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en dan met het motiveringsbeginsel. Het motiveringsvereiste houdt onder andere in dat een besluit kenbaar is en van een deugdelijke motivering wordt voorzien.

Artikel 5 Afzien van het opleggen van een verlaging

Eerste lid

Het afzien van het opleggen van een verlaging ‘indien elke vorm van verwijtbaarheid’ ontbreekt, is geregeld in artikel 18, tweede lid, WWB. Criterium voor het vaststellen van verwijtbaarheid is of de belanghebbende redelijkerwijs had kunnen voldoen aan een verplichting, maar dit al dan niet opzettelijk heeft nagelaten.

Een andere reden om af te zien van het opleggen van een verlaging is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit (‘lik op stuk’) is het nodig dat een verlaging spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt opgelegd. Om deze reden wordt onder b. geregeld dat het college geen verlagingen oplegt voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.

Voor gedragingen die vallen onder het begrip tekortschietend besef van verantwoordelijkheid, zoals het onverantwoord interen van vermogen waardoor (eerder) een beroep op bijstand moet worden gedaan, kan tot een periode van drie jaren voorafgaand aan de bijstandsaanvraag rekening gehouden worden met de onverantwoord bestede middelen.

Voor gedragingen die een schending van de informatieplicht inhouden en als gevolg waarvan ten onrechte bijstand is verleend of een te hoog bedrag aan bijstand is verleend, geldt in de verordening een verjaringstermijn van vijf jaar. (Met deze termijn wordt aangesloten bij de termijn die stond in artikel 14e van de Algemene bijstandswet in verband met het opleggen van een boete wegens niet-nakoming van de informatieplicht.) Een termijn van vijf jaar ligt voor de hand gelet op de ernst van de gedraging (fraude) en gelet op het feit dat de gemeente vaak tijd nodig zal hebben om de omvang van de fraude (het benadelingsbedrag) vast te stellen.

Tweede lid

Hierin wordt geregeld dat het college kan afzien van het opleggen van een verlaging indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd. De jurisprudentie kan hiervoor als leidraad dienen.

Derde lid

Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het opleggen van een verlaging wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive.

Vierde lid

De relatie met de strafrechtelijke sanctie

In principe dient er bij fraude vanaf € 10.000,- (brutobedrag inclusief heffingen en premies) aangifte gedaan te worden bij het Openbaar Ministerie (OM) en dient er een proces-verbaal opgemaakt te worden. Als het OM een zaak in termen van strafrechtelijke bewijsbaarheid niet accepteert, wordt de gemeente geïnformeerd en zal er alsnog een verlaging opgelegd dienen te worden.

Indien er ter zake van hetzelfde feit een strafvervolging is ingesteld, wordt het opleggen van een verlaging opgeschort zolang het OM de gedraging onderzoekt. Indien er strafvervolging is ingesteld die zover is gevorderd dat het onderzoek ter terechtzitting een aanvang heeft genomen, of er een schikking heeft plaatsgevonden op grond van art. 74 Sr, blijft de verlaging definitief achterwege.

Artikel 6 Een waarschuwing in plaats van een verlaging

In deze verordening is er voor gekozen om een algemene mogelijkheid te hebben om een waarschuwing te geven, voor zowel de inlichtingenplicht als de arbeidsplicht. Ook gedragingen die als ongewenst en ongepast worden ervaren op het gebied van de sociale omgang, maar die niet direct gerekend worden tot de categorie ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen hieronder worden begrepen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan verbaal geweld als gevolg van emoties.

Met dit artikel wordt niet beoogd om in beginsel eerst altijd een waarschuwing te geven voordat een verlaging wordt opgelegd. De waarschuwing is bedoeld als extra mogelijkheid om een signaal af te geven aan de belanghebbende dat zijn gedraging weliswaar verwijtbaar is, maar niet zo ernstig dat er direct een verlaging moet volgen. Ook kan een waarschuwing gebruikt worden bij het afzien van een verlaging wegens individuele omstandigheden.

Uitgangspunt is dat de klanten bij de aanvraag zo goed mogelijk geïnformeerd worden over de verplichtingen die aan de bijstand verbonden zijn. Verder worden de klanten door middel van de beschikking individueel op maat geïnformeerd. In de mondelinge contacten met de consulent dienen de klanten ook zoveel mogelijk geïnformeerd te worden over hun rechten en plichten.

Artikel 7 Ingangsdatum en tijdvak

Eerste lid

Het opleggen van een verlaging vindt plaats door het verlagen van de uitkering. Verlaging van de uitkering kan in beginsel op twee manieren:

• 1.

  met terugwerkende kracht, door middel van een herziening van de uitkering; of

• 2.

  door middel van verlaging van het uitkeringsbedrag in de eerstvolgende maand(en).

Het verlagen van de uitkering die in de nabij toekomst wordt verstrekt, is de gemakkelijkste methode. Het college hoeft in dat geval niet over te gaan tot herziening van de bijstand en het te veel betaalde bedrag aan bijstand terug te vorderen. Om die reden is in dit lid vastgelegd dat een verlaging wordt opgelegd met ingang van de eerstvolgende kalendermaand, waarbij wordt uitgegaan van de voor die maand geldende bijstandsnorm.

Om zoveel mogelijk te voorkomen dat bij beëindiging van de uitkering geen verlaging meer kan worden opgelegd, is in artikel 13 de mogelijkheid opgenomen om in die situaties een verlaging met terugwerkende kracht op te leggen.

Tweede lid

Wanneer een uitkeringsbedrag nog niet (volledig) aan de bijstandsgerechtigde is uitbetaald, kan het praktisch zijn om de verlaging van de uitkering te verrekenen met het bedrag dat nog moet worden uitbetaald. Deze bepaling maakt het mogelijk om, bijvoorbeeld bij een toekenning van bijstand, de verlaging te laten ingaan vanaf de ingangsdatum van de uitkering. Sinds de wettelijke verplichting tot het verlenen van voorschotten is dit echter in beperkte mate mogelijk. Op grond van artikel 52 WWB is het college verplicht tot maximaal 90% van de bijstandsnorm voorschotten te verlenen tenzij de belanghebbende de relevante gegevens niet verstrekt, anders niet meewerkt, of indien duidelijk is dat geen recht op bijstand bestaat. Wanneer bij het afhandelen van de aanvraag duidelijk is dat belanghebbende zich verwijtbaarheid heeft gedragen, dan is dat op zich geen reden om geen voorschotten te verlenen. Dit leidt er in de praktijk toe dat alleen een maatregel van 10% nog met terugwerkende kracht kan worden opgelegd, maar dat een hogere maatregel alleen naar de toekomst kan worden opgelegd, aangezien door middel van voorschotverlening (dat gelijk staat aan bijstandsverlening in de vorm van een renteloze geldlening) de bijstand reeds is uitbetaald.

Derde lid

Dit lid regelt dat een verlaging voor bepaalde tijd wordt opgelegd. Door een verlaging voor een bepaalde periode op te leggen, weet de uitkeringsgerechtigde die met een verlaging wordt geconfronteerd waar hij aan toe is. Het college kan na afloop van de periode waarvoor de verlaging is getroffen opnieuw een verlaging opleggen. Hiervoor is dan wel weer een apart besluit nodig.

Wordt een verlaging voor een langere duur dan drie maanden opgelegd, dan zal het college de verlaging aan een herbeoordeling moeten onderwerpen. Dit is geregeld in artikel 18, derde lid WWB.

Het college moet binnen drie maanden nadat het besluit is genomen een herbeoordeling laten plaatsvinden. Bij die herbeoordeling hoeft niet opnieuw een besluit te worden genomen, waarbij alle relevante feiten en omstandigheden opnieuw tegen het licht worden gehouden. Een marginale beoordeling volstaat: het college moet beoordelen of het redelijk is dat de opgelegde verlaging wordt gecontinueerd. Daarbij kan worden gekeken naar de omstandigheden waarin betrokkene verkeert, maar bijvoorbeeld ook of de betreffende persoon nu wel aan zijn verplichtingen voldoet.

Artikel 8 Recidive

De regeling voor recidive geeft de mogelijkheid om de duur van de verlaging individueel vast te stellen, naar het aantal keren waarin de belanghebbende naar het oordeel van het college, zich schuldig maakt aan verwijtbare gedragingen. Wel moeten eerder vastgestelde verwijtbare gedragingen per beschikking bekend gemaakt zijn aan de belanghebbende, om te mogen worden meegeteld bij recidive. Ook moet bij het vaststellen van de recidive een redelijke periode in acht genomen worden. Daarom is in dit artikel een periode van 2 jaar opgenomen. Recidive kan betrekking hebben op arbeidsverplichtingen, de inlichtingenplicht en zeer ernstige misdragingen.

Naast het verdubbelen van de periode kan tegelijkertijd ook het percentage van de verlaging worden verhoogd. In de regel zal bij recidive in eerste instantie de duur van de verlaging worden verlengd, en zal een individuele beoordeling van de mate van verwijtbaarheid tevens kunnen leiden tot een gelijktijdige verdere verlaging van de bijstand.

Artikel 9 Samenloop van gedragingen

De regeling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op verschillende gedragingen van een bijstandsgerechtigde die binnen een periode van één maand plaatsvinden. Het gaat daarbij om samenloop van gedragingen, eventueel in verschillende categorieën. Bijvoorbeeld de inschrijving bij het UWV werkbedrijf niet verlengd hebben en in dezelfde periode verwijtbaar werkloos zijn geworden. In totaal kan dan een verlaging van maximaal 5% en 10% is totaal 15% worden opgelegd.

Artikel 10 Indeling in categorieën

De gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden in twee hoofdcategorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid.

De gedragingen die in dit artikel worden genoemd zijn niet heel concreet omschreven. De reden hiervoor is dat de WWB volstaat met een algemene omschrijving van de plicht tot arbeidsinschakeling. De concrete invulling van de verplichtingen dient zoveel mogelijk te worden afgestemd op de mogelijkheden van de individuele bijstandsgerechtigde.

De eerste categorie omvat gedragingen die betrekking hebben op een breed scala van verplichtingen die in het kader van de arbeidsinschakeling kunnen worden opgelegd, zoals:

-het zich niet tijdig laten registreren als werkzoekende bij het UWV wekbedrijf/

uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen of het niet tijdig laten verlengen van de registratie;

-het zich niet inschrijven bij uitzendbureaus; (Het belang van deze verplichtingen kan individueel

worden afgewogen, naar de mate waarin het, naar het oordeel van het college, voor de belanghebbende van belang is voor zijn inschakeling op de arbeidsmarkt.)

-het niet naar vermogen trachten algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen of te aanvaarden;

(Het gaat hierbij om een aantoonbaar actieve opstelling op de arbeidsmarkt, de eigen verantwoordelijkheid om bijvoorbeeld voldoende te solliciteren en te voldoen aan een oproep.)

-het niet of in onvoldoende mate meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot

arbeidsinschakeling; hieronder wordt mede begrepen het zonder geldige reden niet verschijnen op een afspraak bij de afdeling sociale zaken of bij een re-integratiebedrijf;

-gedragingen die de inschakeling in arbeid belemmeren; hieronder wordt onder andere begrepen

gedragingen die direct een aanleiding vormen tot een beroep op bijstand of het zonder noodzaak langer voortduren daarvan. Het gaat hier om het stellen van niet verantwoorde beperkingen ten aanzien van de aanvaardbare arbeid en om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakeling verminderen. Voorbeelden van deze categorie zijn negatieve gedragingen bij sollicitaties en onvoldoende meewerken aan het opgesteld trajectplan waaronder ook sociale activering verplicht kan worden gesteld.

-het niet of onvoldoende gebruikmaken van een door het college aangeboden voorziening gericht

op arbeidsinschakeling als bedoeld in artikel 9, eerste lid, onderdeel b en artikel 10, eerste lid van de wet. Ook het niet of onvoldoende meewerken aan een inburgeringsprogramma in het kader van de Wet inburgering nieuwkomers of anderszins, valt onder deze categorie.

-het niet ondertekenen van een trajectplan. Deze verplichting geldt uiteraard alleen als beslist is dat

de bijstandsgerechtigde een trajectplan moet ondertekenen;

Artikel 11 De hoogte en duur van de verlaging

Deze bepaling bevat de standaardverlagingen voor de categorieën van gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid. Zoals in artikel 2, tweede lid is beschreven, kan altijd een afwijking van de standaardverlaging naar boven (behalve bij 100%) of naar beneden worden toegepast, mits goed gemotiveerd.

Bij het vaststellen van afwijkende percentages waarmee de bijstand wordt verlaagd, moeten de volgende vragen worden beantwoord:

• 1.

  In hoeverre voldoet de beoogde verlaging van de uitkering aan de eisen van proportionaliteit en evenredigheid als de betreffende gedraging in ogenschouw wordt genomen?

• 2.

  In hoeverre zal het opleggen van de verlaging effectief zijn, in de zin dat de verlaging de beoogde gedragsverandering bij de bijstandsgerechtigde zal bewerkstelligen?

Artikel 12 Te laat verstrekken van gegevens

Indien een cliënt de voor de verlening van de bijstand van belang zijnde gegevens of gevorderde bewijsstukken niet op tijd verstrekt, kan het college het recht op bijstand opschorten (artikel 54, eerste lid, WWB). Het college schort de bijstand op en geeft de cliënt vervolgens een termijn waarbinnen hij zijn verzuim kan herstellen (de hersteltermijn).

Wordt de gevraagde informatie niet binnen de gestelde termijn aan de gemeente verstrekt, dan kan het college bijstand stopzetten (het intrekken van het besluit tot toekenning van de bijstand). Worden de gevraagde gegevens wél binnen de hersteltermijn verstrekt, wordt de bijstand voortgezet, maar kan tevens een verlaging opgelegd worden. Dit lid regelt de hoogte van de verlaging. Worden de gegevens buiten de hersteltermijn verstrekt, maar voordat een besluit tot intrekking en beëindiging is genomen, kan het college uit praktische overwegingen besluiten de uitkering alsnog voort te zetten en kan eveneens een verlaging overwogen worden.

Artikel 13 Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen met of zonder gevolgen voor de bijstand

Eerste lid

In artikel 17, eerste lid, WWB is bepaald dat belanghebbende op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand. Onder ‘onverwijld’ wordt verstaan:

• -

  Voor inlichtingen op verzoek: binnen de door het college gestelde termijn.

• -

  Voor overige inlichtingen: zo spoedig mogelijk en schriftelijk. Indien er een verplichting is tot het inleveren van Rechtmatigheidsonderzoeksformulieren (ROF), dan wordt onder zo spoedig mogelijk verstaan: uiterlijk op het ROF van de betreffende maand.

De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het bruto benadelingsbedrag. Dat is het door de gemeente te veel betaalde bedrag aan bijstand inclusief afgedragen of af te dragen heffingen en premies.

Tweede lid

De verlaging wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht bedoeld in artikel 17 van de WWB wordt afhankelijk gesteld van de hoogte van het bruto bedrag aan bijstand dat als gevolg van de schending van die verplichting ten onrechte of te veel aan de belanghebbende is betaald.

Derde lid

Om te voorkomen dat bij beëindiging van de uitkering voordeel ontstaat als gevolg van de schending van de inlichtingenplicht wordt in die situaties een verlaging met terugwerkende kracht opgelegd. De reden van de beëindiging hoeft niet noodzakelijk het gevolg te zijn van de schending van de inlichtingenplicht. De herziening en terugvordering van de bijstand wordt verhoogd met een evenredig percentage als genoemd in lid 1.

In het geval dat het recht op bijstand volledig wordt ingetrokken vanaf de ingangsdatum kan geen verlaging met terugwerkende kracht worden opgelegd. In die situaties kan bij eventuele terugkeer in de bijstand binnen één jaar alsnog een verlaging bezien worden.

Vierde lid

In het vierde lid wordt de zogeheten ‘nulfraude’ geregeld: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de bijstand. Voorbeelden van nulfraude zijn het niet opgeven van een vermogensbestanddeel onder de vermogensgrens of het niet melden van vrijwilligerswerk. Onder de verplichting van artikel 17 wordt tevens begrepen de medewerking die nodig is voor de uitvoering van de wet. Voor overtredingen van deze aard kan, afhankelijk van de situatie, een verlaging of een waarschuwing worden opgelegd.

Artikel 14 Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid

Van een belanghebbende mag in redelijkheid worden gevergd dat hij zich niet nodeloos in bijstandsbehoevende omstandigheden brengt, bijvoorbeeld door het doen van bepaalde uitgaven, het te snel interen van vermogen, het verkopen van de woning beneden de marktwaarde, onderbedeling bij echtscheiding of het geen beroep doen op voorliggende voorzieningen. De verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan, geldt reeds voordat een bijstandsuitkering wordt aangevraagd. Dit betekent dat wanneer iemand in de periode voorafgaand aan de bijstandaanvraag een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft getoond, waardoor hij bijstandsafhankelijk wordt, de gemeente bij de toekenning van de bijstand hiermee rekening kan houden door het toepassen van een verlaging. Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken.

Onder a wordt geregeld dat een belanghebbende die door tekortschietend besef een voorliggende voorziening in de vorm van een uitkering op grond van een werknemersverzekering of sociale voorziening of een daarmee gelijk te stellen buitenlandse regeling niet benut een verlaging van 100% gedurende één maand krijgen opgelegd. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het door verwijtbaar gedrag of nalaten niet toegekend krijgen van een uitkering van UWV of Svb.

Onder b wordt geregeld dat een belanghebbende die door tekortschietend besef overige voorliggende voorzieningen niet benut een verlaging van 100% van het bedrag gedurende de periode die belanghebbende niet of mindere aangewezen zou zijn geweest indien hij wel van de voorliggende voorziening gebruik had gemaakt.

Deze bepaling is ook van belang in relatie tot de gemeentelijke Collectieve Aanvullende Ziektekostenverzekering (CAZ). Een CAZ biedt burgers met een minimuminkomen de mogelijkheid tot deelname aan een gemeentelijk collectief pakket. Veel gemeenten bieden deze voorziening omdat het collectief pakket een groot aantal voorzieningen bevat waarvoor normaal gesproken ook bijzondere bijstand kan worden verleend. De CAZ kan om die reden worden gezien als een voorliggende voorziening. Wanneer de belanghebbende die bijzondere bijstand vraagt voor kosten die onder de CAZ vallen niet deelneemt aan de CAZ, dan is in beginsel sprake van “ ongenoegzaam besef“.Van belang is in hoeverre de belanghebbende op voorhand kon voorzien dat het niet deelnemen aan de CAZ zou leiden tot een beroep op bijstand. Deelname blijft immers een vrijwillige keuze. Van deze verlaging wordt vanzelfsprekend afgezien wanneer de klant vanwege zijn eigen medische situatie voor een bepaalde aanvullende ziektekostenverzekering heeft gekozen die voor hem gunstiger is dan de gemeentelijke CAZ.

Onder sub c. is ook verwijtbaar ontslag of het weigeren van algemeen geaccepteerde arbeid voorafgaande aan de bijstand als gedraging opgenomen. Bepalend voor de verwijtbaarheid is de vraag of de verwijtbare gedraging tot gevolg heeft geleid tot een beroep op bijstand. Is dit causale verband aanwezig, dan is in beginsel sprake van verwijtbaarheid die leidt tot een verlaging. Wanneer een causaal verband geheel ontbreekt dan is afstemming niet aan de orde.

Onder d wordt geregeld dat een belanghebbende die over vermogen beschikte of redelijkerwijs kon beschikken en op dit vermogen onverantwoord snel heeft ingeteerd een verlaging krijgt opgelegd die direct is gerelateerd aan de hoogte van het onverantwoord ingeteerde vermogen. De verlaging bedraagt 100% van de bijstandsnorm (i.e. belanghebbende ontvangt geen bijstand) voor de periode die belanghebbende bijstandsonafhankelijk zou zijn geweest indien de intering op verantwoorde wijze zou hebben plaatsgevonden. Om dit artikel inhoud te geven dient in de toelichting te worden gesteld wat dan een verantwoorde vermogensintering is. Uit jurisprudentie, zoals deze is ontstaan naar aanleiding van de Algemene bijstandswet kan worden afgeleid dat, ook onder de Wet werk en bijstand, de volgende regel kan worden gehanteerd:

Interen met maximaal 1,5 maal de van toepassing zijnde bijstandsnorm (basisnorm + toeslag minus verlagingen inclusief vt) plus de premie voor een standaardpakket polis (ziektekostenverzekering) per maand is de norm (CRvB 06-04-1999, nrs. 97/2233 ABW en 97/9115 BKH). Deze interingsnorm moet onder omstandigheden worden verhoogd in verband met hoge woonkosten. Daarnaast kan er reden zijn om het in te teren vermogen lager vast te stellen als gevolg van substantiële noodzakelijke uitgaven. Denk bijvoorbeeld aan de kosten in verband met de noodzakelijke vervanging van duurzame gebruiksgoederen.

Bij een bijstandsaanvraag na intering op vermogen bestaan drie mogelijke situaties:

1.Het vermogen is aantoonbaar op verantwoorde wijze ingeteerd. Er is geen belemmering voor

bijstandsverlening.

2.Het vermogen is ingeteerd zonder dat de belanghebbende dit redelijkerwijs kan verantwoorden.

Burgemeester en wethouders kunnen zich op het standpunt stellen dat de belanghebbende nog de beschikking heeft over de gelden, hetgeen leidt tot een beëindiging van de uitkering dan wel het afwijzen van de aanvraag op grond van het gestelde in artikel 11 eerste lid WWB. Belanghebbende beschikt immers over de middelen om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te voorzien.

3.Het vermogen is op een onverantwoorde wijze aantoonbaar ingeteerd. Het onverantwoord interen

geeft blijk van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in de noodzakelijke bestaanskosten. Als sanctie voor deze gedraging kan een verlaging van 100% worden toegepast. De duur van de verlaging is afhankelijk van de mate van het betoonde besef voor de voorziening in de bestaanskosten, in dit geval van de periode die belanghebbende bijstandsonafhankelijk had kunnen blijven indien hij op een verantwoorde wijze had ingeteerd op het vermogen. De bepaling hiervan in de praktijk is niet altijd makkelijk omdat de situatie beoordeeld dient te worden op basis van de vergelijking wat de bijstandstechnische gevolgen zouden zijn geweest indien belanghebbende wel zijn verplichtingen zou zijn nagekomen met de situatie nu hij/zij dit niet gedaan heeft. Maatwerk is hierbij een leidraad. Dit maatwerk komt tot uiting in individualisering van de duur van de verlaging. Deze wordt aangepast aan de periode die de belanghebbende onafhankelijk van bijstand had kunnen blijven indien hij voldoende besef van verantwoordelijkheid had betoond door een verantwoorde intering.

Artikel 15 Zeer ernstige misdragingen

Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd.

Gemeenten kunnen alleen een verlaging opleggen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen voor de gemeente bij het vaststellen van het recht op een uitkering. Vandaar dat in dit artikel wordt bepaald dat de zeer ernstige misdragingen moeten hebben plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van WWB.

In artikel 18, tweede lid, van de wet wordt gesproken over ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’. Dit betekent dat alleen (zeer) agressief gedrag tegenover leden van het college en hun ambtenaren aanleiding zijn voor het opleggen van een verlaging. Indien een klant zich agressief gedraagt tegenover een medewerker van een andere organisatie die belast is met de uitvoering van de WWB (bijvoorbeeld een re-integratiebedrijf) kan een verlaging opgelegd worden wegens het niet of onvoldoende gebruikmaken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling.

Ook bij het vaststellen van de verlaging in de situatie dat een uitkeringsgerechtigde zich ernstig heeft misdragen, zal gekeken moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de betrokkene.

Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, kunnen de volgende vormen van agressief gedrag in een oplopende reeks (steeds ernstiger) worden onderscheiden:

• a.

  verbaal geweld (schelden, dreigen);

• b.

  discriminatie;

• c.

  intimidatie (uitoefenen van psychische druk);

• d.

  zaakgericht fysiek geweld (vernielingen);

• e.

  mensgericht fysiek geweld;

• f.

  combinatie van agressievormen.

Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad.

In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustratiegeweld.

Er kan bij zeer ernstige misdragingen tegelijkertijd aangifte worden gedaan en een verlaging worden opgelegd, zonder dat er sprake is van schending van het ‘ne bis in idem’ beginsel. Het opleggen van een verlaging staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een verlaging op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie. Het opleggen van een verlaging is geen punitieve sanctie, maar een afstemming van de uitkering op de mate waarin de belanghebbende aan zijn verplichtingen voldoet. Het zich zeer ernstig misdragen is een schending van de medewerkingsplicht op grond van artikel 18, tweede lid, van de wet.

Artikel 16 Inwerkingtreding

De nieuwe verordening 2011 treedt in werking op 1 maart 2011. Er is geen sprake van een overgangsbepaling. Dit houdt in dat de nieuwe verordening ook van toepassing is op gedragingen die voorafgaande aan de inwerkingtreding van de nieuwe verordening hebben plaatsgevonden.