Nota bodembeheer 2021

2.1 Uitgangspunten bodembeheer

Als wettelijke basis voor de nota gelden het Besluit en de Regeling bodemkwaliteit en het tijdelijk handelingskader PFAS.

Bij het opstellen van ons lokaal beleid hanteren we de volgende uitgangspunten:

• •

  Duurzaam bodembeheer

  We zoeken de balans tussen enerzijds de ruimte die nodig is voor maatschappelijke gewenste activiteiten op de bodem en anderzijds de bescherming van de functionele eisen van de bodem voor mens en milieu. We kijken in dit verband niet alleen naar één specifiek milieuthema -bijvoorbeeld de eisen uit het Besluit bodemkwaliteit – maar breder naar de impact op de (directe) leefomgeving. Daarmee beperken we het gebruik van primaire grondstoffen, zorgen we dat transportafstanden zo klein mogelijk blijven en zorgen we tevens voor een gestage verbetering van de bodem in de woongebieden.

• •

  Uitvoerbaar en handhaafbaar

  We hanteren heldere kaders met duidelijke afspraken.

• •

  Lage lasten

  We houden de onderzoekskosten voor derden zo laag mogelijk.

• •

  Transparant

  We stemmen de normen voor het toepassen van grond en het saneren van historische bodemverontreinigingen op elkaar af.

• •

  Uniform

  We hanteren, met behoud van onze lokale wensen, zoveel mogelijk dezelfde standaarden en regels als de waterschappen en de ons omliggende gemeenten.

2.2 Toepassing grond en baggerspecie op landbodem

Het Besluit bodemkwaliteit kent een aantal algemeen geldende kaders die altijd van toepassing zijn. Daarnaast zijn diverse bevoegdheden verdeeld tussen provincie, waterschappen en gemeenten.

Onze bevoegdheid richt zich op toepassen van grond en baggerspecie op landbodem binnen ons grondgebied dat wil zeggen binnen de gemeentegrens.

Hierbij merken we op dat voor grootschalige toepassing en verspreiding van baggerspecie over het aangrenzend perceel de landelijke regels uit het Besluit en de bijbehorende Regeling gelden.

De waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s hebben gebiedspecifiek beleid vastgesteld voor hun primaire waterkeringen en boezemkades binnen hun grondgebied. Hun bevoegdheid betreft oppervlaktewater en haar oevers. Binnen ons grondgebied hebben we alleen boezemkades. Om te zorgen dat de waterschappen op dezelfde wijze en uitgangspunten de boezemkades binnen ons grondgebied op hoogte kunnen brengen hanteren wij hiervoor dezelfde regels en definities als de beide waterschappen. Dit betekent dat indien in deze nota sprake is van boezemkades het hierbij gaat om de gehele kade inclusief de bijbehorende strook aan de landzijde.

In regionaal verband is er ook een Nota bodembeheer opgesteld [Regionale Nota bodembeheer provincie Groningen]. Hierin vindt u een overzicht van het voorgenomen beleid van de deelnemende gemeenten en de waterschappen. Het gebiedspecifiek beleid van de gemeente Groningen is in deze Nota bodembeheer opgenomen.

3.1 Begrenzing bodembeheergebied

De begrenzing van het bodembeheergebied is gelegen op de provinciegrens aangevuld met de boezemkades van het Waterschap Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s gelegen in de provincies Drenthe en Fryslân. Dit betekent dat ook de licht verontreinigde grond afkomstig van de Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s boezemkades in Drenthe en Fryslân kan worden toegepast binnen de gemeente Groningen. Uiteraard als voldaan wordt aan de overige regels uit ons beleidskader. In bijlage 1 is het bodembeheergebied op kaart aangegeven.

3.2 Nieuwe stoffen (PFAS)

PFAS is een groep van zo'n 6000 verschillende stoffen die van nature niet in de bodem voorkomen. Door het intensieve gebruik van deze stoffen in allerlei producten worden ze nu regelmatig in de bodem van Nederland en Europa in verhoogde gehalten aangetroffen. Tot voor kort was er nog geen afgeleide norm voor deze stoffen en werd de detectielimiet gehanteerd. Dit zorgde voor stagnatie in grondverzet en leidde tot hoge onderzoekskosten.

Inmiddels is door het rijk per functie van de bodem een aantal tijdelijke grenswaarden aangegeven en een ondergrens (achtergrondwaarde). Door deze waarden te implementeren in ons beleid voor grondverzet (het vaststellen van Lokale Maximale Waarden per functie) worden de onderzoekskosten verlaagd en zijn de te onderscheiden toepassingsmogelijkheden voor grond weer geborgd.

Voor het gehele beheersgebied hebben we, samen met de regio, PFAS kaarten volgens de regels van het besluit Bodemkwaliteit opgesteld. Door het vaststellen van deze kaarten wordt een verdere kostenverlaging en vereenvoudiging gerealiseerd omdat de kaart als bewijsmiddel voor de te ontgraven grond kan worden gebruikt.

In de loop van volgend jaar zullen door het Rijk verdere aanpassingen worden gedaan om te zorgen dat grondverzet van grond met PFAS op een verantwoorde en kosten efficiënte manier blijvend gebeurd.

3.3 De bodemkwaliteitskaarten

De gemeente heeft, in een samenwerkingsverband met de regio, haar bodemkwaliteitskaarten voor de bovengrond en ondergrond geactualiseerd en daar tevens de stofgroep PFAS aan toegevoegd (zie bijlagen 2 en 3). In bijlage 6 vindt u een toelichting op de totstandkoming van deze kaarten. Hieronder een samenvatting voor de bodemkwaliteit ingedeeld in bodemkwaliteitsklassen uit het Besluit.

Tabel 1 Verwachte kwaliteit van de bovengrond

Tabel 2 Verwachte kwaliteit van de ondergrond

Doordat de bodemkwaliteitskaarten gezamenlijke met de omliggende gemeenten, waterschappen en de provincie zijn opgesteld, is de gebiedsindeling gemeentegrensoverschrijdend. De ondergrond van de provinciale wegbermen (zone 10) is, op basis van de data, vergelijkbaar met de ondergrondkwaliteit van het totale buitengebied (zone 5). De voormalig zone 10 is daarom opgenomen in zone 5.

De bodemkwaliteitskaart kan in veel gevallen gebruikt worden als vervanging van een partijkeuring. Dit bespaart op onderzoekskosten. In welke gevallen we dat toestaan vindt u in hoofdstuk 4.

3.4 De bodemfunctiekaart

De bodemfunctiekaart is de basis voor de risicobeoordeling van onze lokale maximale waarden. We hebben hiervoor het gebied van Groningen in robuuste gebieden opgedeeld. Als er meerdere soorten gebruik binnen dit deelgebied mogelijk waren, hebben we hiervoor het gebruik met de meest kritische risico als leidend genomen voor de beoordeling.

Op basis van deze uitgangspunten is voor het grondgebied van onze gemeente een functiekaart opgesteld (zie bijlage 4) met de volgende indeling.

Tabel 3 Toelichting op bodemfunctie-indeling

3.5 De ambitiekaart

We hebben aan de hand van de verschillende functies gekeken welke kwaliteit grond we acceptabel vinden op een bepaalde plek en welke niet. In de vorige nota hebben we vier kwaliteitsniveaus (GR1, GR2 GR2w en GR3) gekoppeld aan de verschillende functies in onze ambitiekaart. Deze indeling blijft gelijk. Wel is er naar aanleiding van het onderzoek naar difuus lood - in overeenstemming met de aanbevelingen uit het adviesrapport van RIVM en het gezondheidskundig advies van de GGD - een apart kwaliteitsniveau (GR2L) voor de functies wonen met tuin en plaatsen waar kinderen spelen, en anders groen en bebouwing (niet of gedeeltelijk verhard) bijgekomen. We hebben dit vastgelegd op onze geactualiseerde ambitiekaart in bijlage 5.

Tabel 4 koppeling functie aan LMW

In tabel 5 is een overzicht gegeven van onze LMW’s voor de meest voorkomende parameters. Ter vergelijking zijn de generieke normen uit het besluit ook in de tabel opgenomen. De gestelde normen zijn vastgesteld voor standaardbodem (lutum 25% en organische stof 10%) met uitzondering voor de in de tabel aangegeven waarden met een sterretje. Deze waarden zijn gebaseerd op RIVM en landelijke landbouwnormen, waarbij wordt uitgegaan van een vaste norm. Bij de toepassing zal getoetst worden op gecorrigeerde waarden voor lutum en organische stof (met uitzondering van de lood norm voor de functie wonen met tuin en plaats waar kinderen spelen en de beide landbouwnormen voor de boezemkades). Op de ambitiekaart in bijlage 5 is aangegeven voor welke gebieden de waarden gelden.

Tabel 5 LMW’s voor de meest voorkomende stoffen in mg/kg d.s. (voor standaardbodem)

Tabel 5 (vervolg) Lokale maximale waarde (LMW’s) voor PFAS in µg/kg d.s.

In het bodembeheergebied dient men alert te zijn op de mogelijkheid van zoute grond of baggerspecie. Voor het toepassen van grond in de gemeente Groningen geldt de norm voor chloride uit het Besluit bodemkwaliteit van 200 mg/kg ds.

De bovenstaande LMW’s zijn bepaald voor de verschillende bodemfuncties en getoetst met behulp van de Risicotoolbox zoals voorgeschreven in het Besluit bodemkwaliteit.

Een LMW voldoet aan de eisen van het Besluit indien de risico-index kleiner dan of gelijk is aan 1,0. Alle gekozen LMW’s voldoen hieraan. Hieruit blijkt dat de bodem in het beheergebied geschikt is voor alle bodemfuncties zoals die zijn toegekend.

3.6 Percentage bodemvreemd materiaal

Onder bodemvreemd materiaal verstaan we materiaal dat zich in een partij bevindt dat niet voldoet aan de definitie van grond zoals opgenomen in het Besluit.

De aanwezigheid van bodemvreemd materiaal zoals puin, hout, kunststoffen, asbest, ijzer, touw en glas duidt op menselijke beïnvloeding van de bodem. Dit maakt de kans op chemische verontreiniging groter. Hoe hoger het percentage bodemvreemd materiaal, hoe groter de kans op chemische verontreiniging, zo leert de ervaring. Daarnaast gelden er fysische toepassingseisen voor grond. Grote brokken puin in een tuin zijn ongewenst. We onderscheiden puinachtig bodemvreemd materiaal en niet-puinachtig bodemvreemd materiaal.

Niet-puinachtig bodemvreemd materiaal: maximaal 1%

Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan hout, kunststoffen, ijzer (bierdoppen, spijkers, blikjes, en dergelijke), gips, touw of glas. Deze materialen worden als afval beschouwd en mogen eigenlijk helemaal niet in de toe te passen grond voorkomen. Dit is in de praktijk niet haalbaar. In vrijwel alle partijen zit wel iets. Alles er uit halen brengt hoge kosten met zich mee en zal in de praktijk tot ernstige stagnatie in hergebruik leiden. Dus is deze nulnorm in de praktijk niet gewenst en staan we toe dat in de toe te passen grond tot 1% (gewichtsprocent) bodemvreemd, niet puinachtig materiaal mag voorkomen.

Puinachtig bodemvreemd materiaal: 0% tot 9% afhankelijk van grootte

Voor puinachtige materialen geldt:

• •

  puinachtige brokken met een volume groter dan 1260 cm3 (het formaat klinkerkei 21 x 10 x 6 cm= 1260 cm3) mogen niet in de toe te passen grond voorkomen (= 0%).

• •

  van het puinachtig materiaal met een diameter groter dan 63 mm tot de puinachtige brokken met een volume tot en met 1260 cm3 mag maximaal 1% (gewichtsprocenten) voorkomen in de toe te passen grond. 1% betekent dat er ongeveer 3 bakstenen (3x5 = 15 kg) in 1 m3 (1500 kg) mogen voorkomen.

• •

  van het puinachtige materiaal, niet zijnde van nature in de grond voorkomend grind en schelpen, met een diameter tot en met 63 mm mag maximaal 9% (gewichtprocenten) voorkomen in de grond. Betekent dus 135 kg (één tot anderhalve kruiwagen) in 1 m3.

Asbest, en asbesthoudende materialen

Een bijzondere plaats neemt asbest in. In de gebieden GR2 (wonen met tuin, plaatsen waar kinderen spelen, groen met natuurwaarden en ander groen en bebouwing) staan we niet toe dat in de toe te passen grond zichtbare stukjes asbest en / of asbesthoudende materialen voorkomen. Voor de gebieden die zijn aangeduid met GR3, staan we toe dat enkele stukjes asbest en/of asbesthoudende materialen in de toe te passen grond mogen voorkomen. Vanzelfsprekend mag de totale hoeveelheid asbest (stukjes en vezels) voor zowel GR2 als GR3 de norm van 100 mg/kg niet overschrijden.

4.1 Melden

Voorafgaand aan het nuttig toepassen van grond of baggerspecie op de landbodem dient van de toepassing melding te worden gemaakt. De melding kan zowel digitaal (meldpuntbodemkwaliteit.agentschapnl.nl) als op papier worden gedaan. U krijgt een ontvangstbevestiging van uw melding van het Meldpunt. Zij sturen de melding door aan de organisatie die de melding afhandelt. Dat was tot 31 december 2017 de gemeente. De gemeente heeft deze taak per 1 januari 2018 belegd bij de Omgevingsdienst Groningen. De Omgevingsdienst beoordeelt vervolgens of aan alle eisen van het Besluit is voldaan.

Voor partijen die voldoen aan de achtergrondwaarden met een volume groter dan 50 m3 geldt een verkort meldingsformulier.

Het Besluit kent enkele vrijstellingen van de meldingsplicht:

• •

  particulieren;

• •

  grondverzet binnen een landbouwbedrijf;

• •

  verspreiding van baggerspecie uit een watergang over de aan de watergang grenzende percelen;

• •

  kleine, schone partijen: grond die de achtergrondwaarde niet overschrijdt en met een volume kleiner dan 50 m3.

4.2 Bewijsmiddel bodemkwaliteitskaart

De kwaliteit van grond en baggerspecie moet worden aangetoond met een milieu-hygiënische verklaring. Voor detailinformatie zie de website van Bodemplus (https://www.bodemplus.nl/). Het besluit kent de volgende verklaringen:

• •

  partijkeuring;

• •

  erkende kwaliteitsverklaring;

• •

  fabrikant eigenverklaring;

• •

  (water)bodemonderzoek;

• •

  bodemkwaliteitskaart.

We accepteren een (water)bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel mits wordt voldaan aan de volgende eisen:

• •

  De (water)bodemkwaliteitskaart is geldig en opgesteld volgens het Besluit Bodemkwaliteit en de Regeling;

• •

  De statistische betrouwbaarheid is voldoende groot. Hiervoor hanteren we een heterogeniteitseis van ≤ 0,65 en een toetsingseis voor hergebruik is gebaseerd op basis van de 80 percentielwaarde.

• •

  De statistische betrouwbaarheid is voor de zones met een heterogeniteit > 0,65 en voor minerale olie > 1,4 voldoende onderbouwd als verificatieonderzoek (onderzoek naar de kwaliteit van de uitkomende grond conform de geldende protocollen) is uitgevoerd en de vastgestelde bodemkwaliteit ‘in grote lijnen’ overeenkomt met de statistische bandbreedte verwachtingen van de bodemkwaliteitskaart. De toetsingseis voor hergebruik is dan gebaseerd op de 90-percentielwaarde van de betreffende zone. We noemen deze onderbouwing: ‘aanvullende geschikheidstoets’ (zie voor een verdere toelichting bijlage 6). De percentielwaarden van de zones 4, 9, 14 en 17 hebben we opgenomen als bijlage 7.

In tabel 6 is de geschiktheid van de regionale bodemkwaliteitskaart aangegeven als bewijsmiddel voor de toepassing in onze ambitiegebieden. Voor een duiding van de ambitiegebieden GR1 t/m GR3 verwijzen we u naar tabel 4.

Tabel 6 – geschiktheid bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel

4.3 Toetsing van partijen aan de LMW’s

De kwaliteit van een partij grond of baggerspecie wordt getoetst aan de Lokale Maximale Waarde die voor het gebied geldt waarbinnen de toepassingslocatie ligt.

De waarden worden voor de gehalten aan lutum en organische stof gecorrigeerd volgens de rekenregels in bijlage G onder II van de Regeling om te bepalen of de kwaliteit van de grond of baggerspecie één van de volgende Lokale Maximale Waarden GR1, GR2, GR2L, GR2w of GR3 overschrijdt.

Tabel 7 LMW’s voor meest voorkomende stoffen in mg/kg ds (voor standaardbodem)

Tabel 7 (vervolg) Lokale maximale waarde (LMW’s) voor PFAS in µg/kg d.s.

Voor de overschrijding van de waarden GR1 gelden de rekenregels zoals die gelden voor overschrijding van de achtergrondwaarden uit de Regeling (zie artikel 4.2.1 Regeling en verder).

De kwaliteit van grond of baggerspecie overschrijdt de waarden GR2, GR2L, GR2w en GR3 indien voor één of meer van de gemeten stoffen het rekenkundig gemiddelde gehalte hoger is dan deze GR2 resp. GR3- waarden.

4.4 De saneringsdoelstelling

De saneringsdoelstelling uit de Wet bodembescherming (Wbb) is gekoppeld aan het Besluit Bodemkwaliteit. Voor de gemeente Groningen betekent dit dat de Lokale Maximale waarden GR1, GR2, GR2L, GR2w en GR3 als terugsaneerwaarden en de kwaliteit van de leeflaag voor immobiele verontreinigingen gelden voor de gebieden zoals vastgelegd op de Ambitiekaart. Deze terugsaneerwaarden gelden alleen voor de historische gevallen van bodemverontreinigingen. Voor bodemverontreinigingen die zijn ontstaan na 1987, geldt de wettelijke zorgplicht (artikel 13 uit de Wbb).

4.5 Herkomst grond en het bodembeheergebied

De begrenzing van het bodembeheergebied ligt op de provinciegrens van de provincie Groningen aangevuld met de boezemkades van het Waterschap Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s gelegen in de provincie Drenthe en Fryslân. Dit betekent dat grond met verschillende kwaliteit en afkomstig uit dit gebied kan worden toegepast binnen de gemeente Groningen. Hierbij geldt voor de toepassing onze lokale maximale waarden GR1, GR2, GR2L, GR2w en GR3.

Voor grond van buiten het beheergebied zullen we alleen grond accepteren die voldoet aan de achtergrondwaarde. Dit om te zorgen dat de totale kwaliteit binnen het beheergebied niet verslechterd. Hiermee voldoen we aan de eis van de regeling Bodemkwaliteit met betrekking tot standstill op gebiedsniveau.

Inwerkingtreding

De Nota Bodembeheer heeft als ontwerpbesluit zes weken ter inzage gelegen. Er zijn geen zienswijzen naar voren gebracht. Dit besluit treedt in werking op de dag na die van de bekendmaking.