Groenbeleidsplan 2009

Artikel 1.1 Haaren, een moderne gemeente in een groene omgeving

De gemeente Haaren profileert zich met de bovenstaande slogan nadrukkelijk als groene gemeente. Het groen in de kernen van de gemeente bepaalt in hoge mate de kwaliteit van de dagelijkse leefomgeving. Het zorgt voor een aangename en dorpse sfeer, het geeft een beleving van natuur, groei en seizoenen en verbindt de kernen met het omliggende landschap. Daarnaast herbergt groen gebruiksfuncties zoals wandelen, spelen, uitzicht geven of afschermen van ongewenste beelden. Tegelijkertijd staan grote delen van het openbaar groen onder druk: ze worden volgebouwd, plekken worden als sociaal onveilig ervaren, bomen komen in de knel en/of worden gekapt en groenstroken worden uitgegeven. Tevens vraagt de verzorgde en nette uitstraling van het openbaar groen continu onderhoud. Om deze gewenste uitstraling in stand te houden zijn duidelijke afspraken benodigd.

Juist daarom is het noodzakelijk dat de verschillende waarden van het openbaar groen voor de middellange en lange termijn worden verzekerd en de visies op het groen worden vastgelegd. Om het gewenste beeld te realiseren dienen daartoe acties te worden uitgezet en middelen te worden gereserveerd. Hiervoor is in 2003 het Groenbeleidsplan 2003 opgesteld door de gemeente Haaren en BTL Advies. Dit plan biedt de basis voor het geactualiseerde plan. Het Groenbeleidsplan 2009 is aangepast aan actuele wet- en regelgeving en de visie van de gemeente Haaren. De actiepunten zijn afgestemd op de huidige kwaliteit van het groen.

Het gemeentebestuur heeft als beheerder van de openbare ruimte een aantal taken en verantwoordelijkheden:

· creëren van een veilige, gezonde en prettige leefomgeving · instandhouding van een vitaal bomenbestand door juiste zorg (zorgplicht), controle en het creëren van goede groeicondities; · bewaking verkeersveiligheid, door uitzichtbelemmerend groen te vervangen of intensief te onderhouden en onkruid op bestratingen te beperken; · het volgen van milieuwetgeving als het gaat om het afbouwen en verbieden van chemische bestrijdingsmiddelen en het beperken van afvalstromen; · verplichte bestrijding van ziekten en plagen in het openbaar groen; · het ter beschikking stellen, controleren en onderhouden van speel- en trapveldjes en andere recreatieve voorzieningen; · bewaking van de sociale veiligheid door openbaar groen dat leidt tot onveilig gevoel actief te zoeken en verbeteren; · onderhoud van het openbaar groen waarbij niet in strijd met de Flora- en faunawet wordt gehandeld.

Bij het opstellen van het Groenbeleidsplan 2009 is aansluiting gezocht bij andere beleids- en bestemmingsplannen. Een overzicht hiervan is opgenomen in de literatuurlijst. De landschapskenmerken en visies hieruit zijn waar mogelijk doorvertaald naar de groenstructuur in het voorliggend plan.

Artikel 1.2 doelstelling van het Groenbeleidsplan

Voorgaande achtergronden zijn vertaald in een primaire doelstelling voor het Groenbeleidsplan 2009. Deze primaire doelstelling is uitgewerkt in verschillende secundaire doelstellingen die in de verschillende onderdelen van voorliggend plan zijn beantwoord. De primaire doelstelling van het Groenbeleidsplan 2009 is:

Bepaling van het gemeentelijk beleid met betrekking tot ontwikkeling, inrichting en beheer van het groen in de kernen naar een karaktervolle, duurzame en hoogwaardige groenstructuur binnen gestelde financiële kaders.

De primaire doelstelling is geconcretiseerd tot volgende secundaire doelstellingen:

• 1.

  vaststelling van de gewenste groene dorp- en wijkstructuur voor de kernen:· Biezenmortel;· Esch;· Haaren;· Helvoirt;

• 2.

  beschrijving van het gemeentelijk beleid met betrekking tot· beheer van het openbaar groen,· natuur- en milieubeleid,· uitgifte van openbaar groen,· behoud en ontwikkeling van de bomenstructuur,· hondenbeleid,· natuur en natuurlijk groenbeheer,· dorpsentrees en de overgangen van de bebouwde kom naar het landelijk gebied.· onverharde bermen in de dorpen· kerkepaden

• 3.

  beschrijving van het gemeentelijk beleid met betrekking tot organisatorische aspecten (inspraak, integraal werken) van het openbaar groen

• 4.

  financiële toelichting en onderbouwing van de voorstellen

De actiepunten die bijdragen aan het realiseren van de gewenste groenstructuur zijn opgenomen in het Uitvoeringsplan groen 2009. Met behulp van dit uitvoeringsplan groen wordt jaarlijks bekeken in welke straten en op welke locaties herinrichting plaats vindt. Deze acties zijn gericht op het behouden en versterken van de gewenste groenstructuur.Om flexibiliteit te behouden voor het inspelen op eventueel veranderde situaties en nieuwe problematieken wordt niet elk onderdeel van het gemeentelijk beleid tot in detail uitgewerkt. Dit plan legt de hoofdlijnen vast. Deze worden continu beoordeeld en getoets aan de praktijk. Indien nodig worden de hoofdlijnen uitgewerkt en toegepast op de actuele omstandigheden.

Artikel 1.3 Status en gebruik van het Groenbeleidsplan

Het Groenbeleidsplan 2009 heeft geen juridische status. Het is een beleidsdocument waarmee de gemeente Haaren, bestuur en ambtelijke dienst, de richting voor beleid, inrichting en beheer van het openbaar groen binnen de kernen omschrijft. Door de politieke vaststelling van het Groenbeleidsplan 2009 heeft het gemeentebestuur de inhoud van het Groenbeleidsplan 2009 onderschreven en vastgesteld als zijnde het gemeentelijk beleid.

Het Groenbeleidsplan 2009 is een duurzaam beleidsinstrument met betrekking tot alle onderwerpen welke direct of zijdelings met het openbaar groen in de kernen van de gemeente Haaren te maken hebben. Het vastgestelde Groenbeleidsplan 2009 kan op verschillende manieren worden gebruikt door de verschillende ambtelijke diensten en het bestuur van de gemeente: · als informatiebron over de functies, de waarde en het belang van het groen in de woon- en werkomgeving; · als idee!nboek bij planontwikkelingen en als basis voor interactieve planuitwerkingen op wijk- en buurtniveau; · als kader voor integrale plantoetsingen, termijngerichte kwaliteitsverbeteringen en beheerafwegingen; · als instrument voor het toekennen van budgetten door het gemeentebestuur.

De afdeling Ruimtelijk Beheer gebruikt het Groenbeleidsplan 2009 als richtinggevend afwegingenkader bij hun dagelijkse werkzaamheden. Het Groenbeleidsplan 2009 vormt derhalve het uitgangspunt voor de behandeling van: · aanvragen voor uitgifte van openbaar groen of ingebruikname door particulieren; · renovaties en reconstructies van het openbaar groen; · functiewijziging van het openbaar groen; · dagelijks beheer van het groen.

Het Groenbeleidsplan 2009 geeft inzicht in de achtergronden van de gewenste groenstructuur en is derhalve qua tijdsbestek niet gebonden aan termijnen. Uiteraard moeten visies en voorgestelde acties wel regelmatig tegen het licht worden gehouden op hun actualiteitswaarde. In dit verband is een inhoudelijke actualisatie van actiepunten na respectievelijk vijf en tien jaar na vaststelling van het Groenbeleidsplan 2009 wenselijk. In de volgende paragraaf zijn de belangrijkste inhoudelijke wijzigingen opgesomd en kort toegelicht.

Artikel 1.4 Wijzigingen ten opzichte v an Groenbeleidsplan 2003

In het Groenbeleidsplan 2003 zijn de huidige en gewenste groenstructuur opgenomen. Om deze structuur te realiseren zijn diverse actiepunten opgenomen. De afgelopen jaren zijn diverse van deze actiepunten uitgevoerd. Met name de actiepunten in de woon- en werkomgeving zijn ten uitvoer gebracht. Ook in de groene dorpsstructuur en de groene wijkstructuur zijn actiepunten uitgevoerd. Omdat deze vaak een integraal karakter hebben (verharding, verlichting en riolering worden samen met groen aangepakt), zijn in deze structuren echter minder actiepunten gerealiseerd. Voorbeelden van gerealiseerde acties zijn de reconstructie van de Capucijnenstraat en de herinrichting van Tempeliersdal I.

De niet uitgevoerde actiepunten zijn opgenomen in het uitvoeringsplan groen 2009. Hierin zijn op basis van een inventarisatie alle maatregelen die de komende jaren noodzakelijk worden geacht opgenomen. Realisatie van deze actiepunten blijft op een integrale manier (in combinatie met andere elementen wegen, verlichting) plaats vinden, waardoor het exacte moment van uitvoeren niet hard is aan te geven. Jaarlijks wordt de noodzaak en mogelijkheid tot het uitvoeren vanmaatregelen getoetst aan noodzaak en beschikbaar budget. Bijzonder aandachtspunt hierbij is het verfraaien van de groenstructuur. Het groen in de gemeente wordt duurzaam en beheervriendelijk ingericht. Op bepaalde locaties in de groene dorpsstructuur en de groene wijkstructuur kan door het toepassen van vaste planten, bloembollen, zomergoed of bloembakken een verbeterslag worden gemaakt.

Het Groenbeleidsplan 2003 stelt voor een pilot uit te voeren van chemischvrij beheer. Deze pilot is uitgevoerd en heeft ertoe geleid dat de gemeente nagenoeg al haar groenonderhoud chemischvrij is gaan uitvoeren. Daarnaast wordt ook het onkruidbeheer op verharding inmiddels chemischvrij uitgevoerd. De gemeente gaat zich in 2009 certificeren voor de Barometer Duurzaam Terreinbeheer, niveau zilver. De doelstelling en uitgangspunten van deze certificering zijn in dit plan toegelicht.

Gedurende de looptijd van het Groenbeleidsplan 2003 is de Flora- en faunawet in werking getreden. Bij het onderhouden en reconstrueren van het openbaar groen dient de gemeente te voldoen aan de regels die hierin ten aanzien van het beschermen van inheemse soorten worden gesteld. Deze regels zijn erop gericht verstoring, verontrusting en dergelijke van inheemse soorten te voorkomen. De gemeente Haaren doet dit door de gedragscode ªbestendig beheer van gemeentelijke groenvoorzieningenº van de Vereniging Stadswerk Nederland en de Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners te implementeren. De gemeente herziet momenteel haar beleid voor de bescherming van bomen. De uitgangspunten van dit nieuwe beleid zijn in dit Groenbeleidsplan 2009 toegelicht. Het beleidsdocument dat de basis vormt voor dit nieuwe beleid wordt in een later stadium aan de gemeenteraad gepresenteerd.

Een belangrijke uitwerking van het beleid die nog niet heeft plaats gevonden is de structurele uitvoering van boomveiligheidscontroles en ±registratie met behulp van de VTA-systematiek.

Daarom wordt hier in dit geactualiseerde plan opnieuw aandacht aan besteed. Tevens zijn bij het onderdeel bomen algemene richtlijen aan het beleid toegevoegd. Deze dragen bij aan het realiseren van een duurzame en veilige boomstructuur in de komende decennia.

Diverse andere beleidsthema's zijn gehandhaafd en waar nodig aangescherpt en aangepast op gewijzigde inzichten, nieuw vastgesteld gerelateerd beleid en ontwikkelingen in de gemeente Haaren. Hiermee heeft de gemeente Haaren een geactualiseerd Groenbeleidsplan 2009 waarmee zij de komende 10 jaar vooruit kan (evaluatie in 2014, actualisatie in 2019). Het uitvoeringsplan groen 2009 dat gelijktijdig met de actualisatie is opgesteld heeft een looptijd van 5 jaar en dient in 2014 herzien te worden.

Artikel 2.1 uitgangspunten groenstructuur

Om te komen tot een karakteristieke groenstructuur dient deze aan te sluiten op de specifieke situatie en kenmerken van de verschillende dorpen en wijken. Hierdoor kan de groenstructuur bijdragen aan de identiteit van de verschillende kernen. Om tot een karakteristieke groenstructuur te komen zijn verschillende uitgangspunten gehanteerd: de landschapsstructuur, de stedenbouwkundige structuur, de wegenstructuur en de huidige groenstructuur. Hierin is met name aandacht besteed aan sferen of karakteristieken van: · de verschillende gebiedsdelen (vlakken), zoals landschapstypen en  bebouwingskarakteristieken; · de kenmerkende patronen (lijnen), zoals wegen, beken en landschappelijke patronen; · de aanwezige bijzondere elementen (punten), zoals kerken, landgoederen en dorpsentrees.

De verrichte analyses en de daaruit volgende gehanteerde uitgangspunten zijn in de volgende paragrafen thematisch beschreven en verbeeld. Omwille van de compactheid van de rapportage en de nadruk die ligt op het uitvoeringsgerichte karakter ervan zijn slechts een samenvattende themakaart en tekst opgenomen. landschapsstructuurDe identiteit van een dorp wordt in grote mate bepaald door de structuur van het omliggende landschap. Door de ligging in een omgeving met specifieke kenmerken (zoals bodem, waterhuishouding, ecologische en landschappelijke structuren) heeft elke kern een eigen ontwikkeling en groei doorgemaakt. Op basis van deze kenmerken kan een indeling in verschillende landschapstypen en landschappelijke eenheden worden gemaakt. Deze landschapstypen en eenheden zijn ook binnen de kernen veelal nog herkenbaar in de stedenbouwkundige patronen en in de bijbehorende groenstructuur. Door deze kenmerken aan te grijpen en te versterken behoudt elke kern een eigen identiteit. Door aansluiting op historische en landschappelijke patronen en structuren wordt de verbinding en eenheid met het omliggende buitengebied versterkt, met alle recreatieve en ecologische voordelen.

Het landschap van de gemeente Haaren bestaat uit een zandgebied wat relatief laaggelegen is ten opzichte van de natuurgebieden de Loonse en Drunense Duinen in het noorden van de gemeente en de Kampina ten zuiden ervan. Door deze laaggelegen zandvlakte stromen globaal gezien van zuidwest naar noordoost verschillende beken en waterlopen. De aanwezige landschappelijke verschillen zijn ontstaan doordat de gronden op verschillende manieren zijn ontgonnen en gebruikt. Hierin zijn diverse occupatiepatronen te onderscheiden die hun ruimtelijke weerslag hebben gekregen in verschillende delen van het landschap. Onderscheiden worden: · het esdorpenlandschap, met als kenmerkende landschappelijke elementen slingerende wegen en met verspreide bebouwing en kleine gehuchten, de bolle akkercomplexen, de heidevelden, de open graslanden in de beekdalen en de beplante wegen en schaapsdriften; · het landgoederenlandschap met als landschappelijke elementen de strakke en formele kavel- en wegpatronen, de landhuizen, kloosters of kastelen, lanen en bossen; · het landschap van de kampontginningen, met als kenmerkende landschappelijke elementen de rechtlijnige wegenpatronen en blokvormige verkaveling. De uit de landschapsst ructuur volgende uitgangspunten voor het Groenbeleidsplan 2009 zijn het versterken van de onderstaande landschappelijke kenmerken per dorp: Biezenmortel · gelegen tussen de Loonse en Drunense Duinen en de Leemkuilen · gelegen in een jonge ontginning met rechtlijnige patronen · 't Winkel als oudere nederzettingrond laagte in landschap · landgoederen, kloosters en buitenplaatsen met veel laanbeplantingen in de directe omgeving Esch · omsloten door beekdal van de Essche Stroom en laagte met oudere beekloop · formele patronen en beplanting verbonden met nabijgelegen landgoederen ten zuiden en oosten van het dorp Haaren · gelegen tussen Ruysbossche Waterloop en Raamsche Loop · twee landgoederen direct ten noorden (Haarendael) en zuiden (Nemelaer) van het dorp · buurtschappen langs doorgaande en beplante wegen in zuidwest-noordoost richting Helvoirt · gelegen tussen beekdal Broekleij (oostzijde) en Raamsche Loop (westzijde) · daarnaast ingeklemd tussen grootschalige infrastructuur (spoorlijn en N65)

stedenbouwkundige structuur De huidige opbouw van de dorpen is gegroeid op basis van het landschap, andere ontwikkelingen zoals de aanleg van wegen en veranderende planologische inzichten. Elk onderdeel van de stedenbouwkundige structuur (bijvoorbeeld centrum, villawijk of naoorlogse woonwijk) heeft een eigen identiteit en kwaliteit, maar kent ook specifieke problemen in de groenstructuur. De groenstructuur dient derhalve de stedenbouwkundige structuur te versterken om dorpsidentiteiten te vergroten en moet tegelijkertijd waar mogelijk structurele problemen in de stedenbouwkundige opzet mee helpen oplossen, door bijvoorbeeld onduidelijke hoofdwegen en dorpscentra te versterken met een stevige of onderscheidende boomstructuur.

De historische kenmerken en actuele karakteristieken van de dorpsontwikkelingen hebben geleid tot onderstaande stedenbouwkundige kenmerken per kern. Deze bepalen mede de uitgangspunten voor de groenstructuur en zullen waar gewenst of mogelijk worden ondersteund door de opbouw van het openbaar groen.

Biezenmortel · straatdorp, opgebouwd aan weerszijde van de rechte lijn van de Capucijnenstraat · contrast tussen de rechte vorm van de Capucijnenstraat en de oudere bochtige vorm van 't Winkel Esch · esdorp bestaande uit enkele oudere straten die samenkomen rond het marktplein · karakteristiek centrum met leilindes en historische bewoning · jongere wijken rond het centrum zijn veelal naar binnen gekeerd Haaren · dorp is ontstaan uit aaneenschakeling van verschillende buurtschappen · kenmerkende driehoekige open ruimten binnen de bebouwde kom · centrum van Haaren is in de loop der tijd verplaatst van het Kerkeind naar het huidig centrum · buurtschap 't Eind heeft een sterke en kenmerkende structuur · scheiding van 't Eind van de rest van Haaren door de Ruysbossche Waterloop die nauwelijks zichtbaar is omdat de dorpen niet zijn geori!nteerd op deze waterloop · jongere woonwijken aan westkant van Haaren worden geleed door een parkstrook Helvoirt · ontstaan als straatdorp aan de Torenstraat tussen de Oude Rijksweg en het spoor welke het dorp nu aan de noord en zuidzijde begrenzen · de jongere woonwijken bevinden zich voornamelijk aan de westzijde van de Torenstraat en worden begrensd door de Raamse Loop

wegenstructuur Naast het verschaffen van identiteit kan het groen verkeerskundige structuren ondersteunen en het verkeer begeleiden. De schaal en maat van het groen, en in het bijzonder de boombeplanting, dienen daarom te worden afgestemd op de (gewenste) verkeersintensiteit en snelheid. In het Groenbeleidsplan 2009 worden doorgaande wegen die een ontsluitingsfunctie voor de kernen hebben indien mogelijk beplant met doorgaande bomenrijen van bomen van de 1e orde aan elke kant van de weg. Hierdoor ontstaat een strakke geleiding van het verkeer, een visuele versmalling van het profiel (wat hardrijden tegengaat) en wordt op veel locaties de veiligheid van het fietspad vergroot doordat de bomenrij als scheiding optreedt. Daarnaast wordt de oriëntatie binnen de kern vergroot. Langs veel doorgaande wegen is dit streven moeilijk realiseerbaar vanwege de beperkte beschikbare ruimte. Naast ontsluitingswegen kunnen ook wijkontsluitingswegen en doorgaande routes voor fietsers en wandelaars worden begeleid en geaccentueerd door beplanting.

Bij de belangrijkste wegen van en naar de kernen kunnen de entrees uitnodigend zijn in de vorm van mooie overgangen en aansluitingen tussen dorp en landschap of andere vormen van `groene' poorten. Op basis van de analyses en wegfuncties zijn de voornaamste van deze entrees op kaart gezet.

De van belang zijnde onderdelen van de wegenstructuur voor het groenstructuurplan zijn: Biezenmortel · hoofdweg is de Capucijnenstraat, · als dorpsentrees worden aangemerkt de ruimte welke wordt omsloten door 't Winkel en de kruising Capucijnenstraat/Biezenmortelsestraat Esch · hoofdwegen zijn de Haarenseweg, de Dorpsstraat/Runsdijk en de Leunisdijk · als dorpsentrees worden aangemerkt de aansluiting Haarenseweg/Witvensedijk tot en met de brug over de Essche Stroom, begin bebouwde kom Leunisdijk en begin bebouwde kom Runsdijk Haaren · hoofdwegen zijn Kerkeind/Langeweg, Kerkstraat/Helvoirtseweg, Mgr. Zwijsenstraat, Haarendijk/Eind en Oisterwijksedreef/Driehoekweg/Belversestraat/Belversedijk · als dorpsentrees worden aangemerkt de zone Helvoirtseweg/Kantstraat, begin bebouwde kom Kerkeind en kruispunt Belversedijk/Driehoekweg/Oisterwijksedreef en kruispunt Eind/Driehoekweg/Belversestraat, kruispunt Kantstraat/Heuvelstraat/Keizerstraat en kruispunt Mgr. Zwijsenstraat/Kantstraat. Helvoirt · hoofdwegen zijn Torenstraat/Helvoirtsestraat en Udenhoutseweg/Lindelaan/Kastanjelaan · als dorpsentrees worden aangemerkt de ruimte tussen de Oude Rijksweg en de N65 rond de Torenstraat, de inham aan de Udenhoutseweg,begin bebouwde kom Helvoirtsestraat en de ruimte tussen de Raamse Loop en De Gijzel aanwezige groenstructuur Het huidige areaal aan openbaar groen binnen de gemeente Haaren kent vele mooie, karakteristieke en goed functionerende onderdelen. Door deze op te nemen in de groenstructuur kunnen deze worden beschermd tegen ongewenste ontwikkelingen en krijgen ze het benodigde onderhoud. Daarnaast vormt de aanwezige groenstructuur de basis voor de gewenste groenstructuur, omdat groen en in het bijzonder bomen jaren nodig hebben om tot volle wasdom te komen. Ten behoeve van dit groenbeleidsplan hebben grofmazige gebiedsinspecties plaats gevonden, zijn bestaande groengegevens gebruikt en is de inhoudelijke kennis van de dienst gebruikt voor specifieke plekken of ontstane situaties.

De waardering ervan is daarbij bepaald aan een aantal criteria. De belangrijkste daarvan: · ondersteunt de groenstructuur de maatschappelijke en stedenbouwkundige functies en het gebruik (wonen, werken, verkeer, recre!ren, milieu en natuur); · wordt aangesloten op dorps- en landschapskarakteristieken en streekeigenheden; · heeft het groen voldoende duurzaamheid en vitaliteit in zich; · voegt het huidige of gewenste groen iets toe aan welzijn, trots en kwaliteit van het woon,- werk- en leefmilieu in de gemeente Haaren. De huidige groenstructuur is per kern aangegeven op afzonderlijke structuurtekeningen.

Artikel 2.2 legenda groenstructuur

De uitvouwbare legenda voor de groenstructuurkaarten bevindt zich achter in het rapport.

Artikel 3

De uitvouwbare legenda voor de groenstructuurkaarten bevindt zich achter in het rapport.

Artikel 3.1

Omdat de kwaliteit van het groen afneemt zijn acties noodzakelijk. Deze acties zijn het gevolg van slijtage, wetgeving of veranderende maatschappelijke inzichten; onderhouden alleen is immers geen garantie voor een duurzame en hoogwaardige groenvoorziening. Daarom zijn theoretisch de jaarlijkse ko sten voor het vervangen van groen bepaald. Hierin wordt op basis van het areaal, de verwachte levensduur en de vervangingskosten een jaarlijks benodigd budget bepaald. De technische afschrijving van het groen is gebaseerd op het gegeven dat het groen onderhevig is aan slijtage. Dit is het gevolg van verjongingsmaatregelen (regelmatig afzetten van heesters leidt uiteindelijk tot uitputting van de plant), intensief gebruik of omdat planten na een levenscyclus gewoon dood gaan. Door de jaren heen gebeurt dat natuurlijk niet gelijkmatig en overal. Indien er in een relatief korte periode veel wijken zijn gebouwd ontstaat na circa 30 jaar een verhevigde uitval. Vervanging is uiteindelijk nodig. Acties en kosten dienen dan ook tijdig en structureel in de termijnplanningen opgenomen te worden. Hiermee wordt voorkomen dat onverhoeds een grote inhaalslag moet worden gemaakt met alle commotie zoals kaalslagsituaties van dien. Een reële manier om tot een jaarlijks raambudget te komen is het opzetten van een groenafschrijvingsregime. In de concrete vervanging van het groen in de kernen is het uiteraard niet nodig exact dezelfde situatie terug te brengen. Samen met de dienst en bewoners kan een herinrichting op maat worden gemaakt. In de tabel op de volgende pagina zijn alle voorkomende groenvoorzieningen in de kernen opgenomen en doorgerekend op de afschrijvingswaarde. De levensduur van de beplanting is hierbij in vergelijking met andere gemeenten relatief hoog ingeschat. De beplanting in de gemeente Haaren is van goede kwaliteit. Het onderhoud dat wordt uitgevoerd draagt bovendien positief bij aan de kwaliteit van het openbaar groen. In de vervangingskosten zijn rooi- en opruimingswerkzaamheden, grondbewerking en ±verbetering en nieuwe aanplant opgenomen. Uitgangspunten bij het bepalen van de hierbij zijn: - Openbaar groen binnen de bebouwde kom is meegenomen, buiten de bebouwde kom niet; - Externe plankosten zijn opgenomen, gemeentelijke interne plankosten en begeleiding niet; - De bedragen zijn gebaseerd op het prijspeil 2009. Alle bedragen zijn exclusief 19% btw.

Op basis van het huidige groenareaal betekent dit een verantwoorde reservering per jaar van:

In de bepaling van de jaarlijkse ko sten zijn de plankosten niet opgenomen. In onderstaande tabel zijn de plankosten toegevoegd. De kosten worden berekend exclusief btw.

Door jaarlijks dit bedrag te reserveren is het mogelijk beplanting tijdig te vervangen en hierdoor achterstanden te voorkomen. Achterstanden leiden in de toekomst tot hogere vervangingskosten (en dus een hoger te reserveren bedrag). Tevens voorkomt de gemeente extra beheerinspanningen als gevolg van de slechte kwaliteit van beplanting.

In het Groenbeleidsplan 2003 is geadviseerd een bedrag van € 136.000,- te reserveren. De toename van de kosten wordt veroorzaakt door een kleine toename van het areaal, gewijzigde verdeling beheertypen waardoor andere m2 prijzen van toepassing zijn en indexering van de kosten.

Het budget dat werkelijk jaarlijks benodigd is wordt bepaald aan de hand van het uitvoeringsplan groen. Door een inventarisatie in alle straten binnen de bebouwde kom bekeken waar de komende jaren maatregelen nodig zijn. Hieraan is tevens een prioritering gekoppeld. Jaarlijks wordt bekeken welke maatregelen voorbereid en uitgevoerd gaan worden. Het uitvoeringsplan groen wordt iedere 5 jaar geactualiseerd.

Artikel 3.2 actiepunten groenstructuur

In het uitvoeringsplan groen 2009 is per straat de vitaliteit van beplantingen en bomen en het algemene beeld (gebruik / beleving) beoordeeld. Op basis van deze beoordeling is bepaald of maatregelen gewenst zijn, en zo ja op welke termijn. De daadwerkelijk uitvoering van de maatregelen is overigens afhankelijk van allerlei factoren zoals de beschikbare budgetten en andere disciplines. De planning van groen wordt afgestemd op de planning van riolering en wegen, zodat projecten integraal uitgevoerd kunnen worden. Hierdoor worden de overlast voor bewoners en de totaalkosten van een project beperkt. De aangegeven termijnen kunnen dus nog wijzigen. In het uitvoeringsplan groen zijn geen maatregelen opgenomen die verband houden met de herinrichting van de centra van Haaren en Helvoirt. Deze herinrichting draagt zeker bij aan het eerste deel van de ondertitel een moderne gemeente. Om het groen dorpse karakter te behouden en recht te doen aan het tweede deel van de ondertitel van dit plan in een groene omgeving is de opname van groen in beide plannen van wezenlijk belang. De visies voor beide plannen zijn als bijlage bijgevoegd. Bij de uitwerking van deze plannen is het van belang te beoordelen of het opgenomen groen de gewenste groene uitstraling ondersteund en een volwaardige groeiplaats geboden kan worden. De opgenomen maatregelen in het uitvoeringsplan groen zijn erop gericht de huidige kwaliteit in stand te houden en de structuren te versterken. In het plan is het verfraaien van structuren niet opgenomen. De geraamde kosten zijn voor een basisinrichting. De groene dorpsstructuur en de groene wijkstructuur krijgen hierdoor een passende maar sobere inrichting. Het is daarom wenselijk deze structuren te benadrukken en de belevingswaarde te vergroten door deze te verfraaien. Dit kan onder andere door de plaatsing van bloembakken of het toepassen van zomer/wintergoed, vaste planten of bloembollen. In het beleidsthema verfraaiing groenstructuur wordt dit nader uitgewerkt.

In het uitvoeringsplan groen zijn geen maatregelen opgenomen die verband houden met de herinrichting van de centra van Haaren en Helvoirt. Deze herinrichting draagt zeker bij aan het eerste deel van de ondertitel een moderne gemeente. Om het groen dorpse karakter te behouden en recht te doen aan het tweede deel van de ondertitel van dit plan in een groene omgeving is de opname van groen in beide plannen van wezenlijk belang. De visies voor beide plannen zijn als bijlage bijgevoegd. Bij de uitwerking van deze plannen is het van belang te beoordelen of het opgenomen groen de gewenste groene uitstraling ondersteund en een volwaardige groeiplaats geboden kan worden. De opgenomen maatregelen in het uitvoeringsplan groen zijn erop gericht de huidige kwaliteit in stand te houden en de structuren te versterken. In het plan is het verfraaien van structuren niet opgenomen. De geraamde kosten zijn voor een basisinrichting. De groene dorpsstructuur en de groene wijkstructuur krijgen hierdoor een passende maar sobere inrichting. Het is daarom wenselijk deze structuren te benadrukken en de belevingswaarde te vergroten door deze te verfraaien. Dit kan onder andere door de plaatsing van bloembakken of het toepassen van zomer/wintergoed, vaste planten of bloembollen. In het beleidsthema verfraaiing groenstructuur wordt dit nader uitgewerkt.

Artikel 4.1 zonering van het groenbeheer

Zo pluriform als de samenleving is, zo verschillend is ook de mening over een schoon, verzorgd en acceptabel beeld. Doorgaans wordt de kwaliteitsnorm `goed' of `onvoldoende' afgelezen aan storende factoren zoals de mate van voorkomen van blad, zwerfvuil, onkruid, overhangende takken en versleten of open plekken. Deze beoordeling heeft eveneens te maken met de plaats en het soort groen. Zo wordt in een natuurlijk bosje eerder een kruidenvegetatie getolereerd dan in een rozenperk. In de winkelcentra, nabij de markt, op de begraafplaats en in de omgeving vanverzorgingscentra kunnen eerder klachten worden verwacht dan in een natuurlijker gebied tegen de dorpsrand.Op basis van functies en gebruik van de openbare ruimte is voor elke plek binnen een kern of wijk aangegeven op welk niveau het onderhoud van het groen moet plaatsvinden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in 3 kwaliteitsniveaus (intensief ± normaal ± extensief). De toekenning van de onderhoudsniveaus over de kernen en wijken is gemaakt op basis van gangbare indelingen.Het beeld dat per niveau gerealiseerd wordt sluit aan op de kwaliteitscatalogus openbare ruimte van het CROW (Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek, publicatie 245) Deze normen worden landelijk door gemeenten toegepast.De keuze voor de aangegeven zonering van onderhoudsniveaus is ingegeven door een groot aantal verschillende afwegingen, waarvan de onderstaande de meeste betekenis hebben voor de uiteindelijke indeling:· bij een hogere gebruiksdruk wordt het openbaar groen op een hoger niveau onderhouden, bijvoorbeeld centrumgebieden en hoofdverkeerswegen; terwijl bij een lagere gebruiksdruk gezocht kan worden naar mogelijkheden voor extensief beheer, bijvoorbeeld parken en bermen; · bij gebieden die een representatieve uitstraling dienen te hebben, wordt het openbaar groen op een hoger niveau onderhouden, bijvoorbeeld dorpsentrees, wijkentrees, hoofdverkeerswegen, begraafplaatsen; · daar waar het openbaar groen een voorbeeldfunctie vervult wordt het openbaar groen op een hoger niveau onderhouden, bijvoorbeeld nabij scholen, speelterreintjes en openbare gebouwen; dit geldt met name voor het ruimen van zwerfvuil; randen of delen van dergelijke terreinen kunnen een meer extensief en natuurlijk karakter hebben; · bij een directe relatie met het landelijk gebied wordt op een extensiever niveau onderhouden om een overgang naar het landschap te cre!ren. Bijvoorbeeld ter verhoging van de ecologische waarden.Veranderingen in de mate van onderhoud en het beeld van de verzorging van de groenvoorziening kunnen sterke reacties bij bewoners en andere betrokkenen oproepen. Het tijdig informeren over de keuzes en de gevolgen op korte en lange termijn van deze zonering is van invloed op de acceptatie van de burger. Hierbij is ook meegenomen dat het gebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen maatschappelijk steeds minder acceptatie zal ondervinden en zelfs wettelijk nog verder zal worden beperkt. Het chemischvrije onderhoud van de gemeente Haaren is hier al op afgestemd. 

De ruimtelijke verdeling van de onderhoudsniveaus is terug te vinden op de zoneringskaarten in hoofdstuk 2. Deze verdeling heeft ook technische en organisatorische consequenties. Een hoger of lager onderhoudsniveau betekent veelal extra of minder onderhoudsrondes met een rationelelogistiek. Wijzigingen in de zonering kunnen bij een gelijkblijvend budget betekenen dat: · een hoger niveau in centrumgebieden ten koste gaat van een lagere onderhoudsfrequentie in de zones normaal en/of extensief;· goede voorlichting omtrent deze keuzes richting burgers is nodig;· cultuurlijk groen in de extensieve zone omgevormd dient te worden tot groen met een meer natuurlijke samenstelling en uitstraling, waarin kruiden als vanzelfsprekend worden ervaren.

Om bestuur, dienst en burger te laten participeren in beleidskeuzes over het onderhoudsniveau zijn duidelijke en leesbare normen gewenst. Hiernaast is een voorbeeldblad (gazon) opgenomen waarin verschillende onderhoudsniveaus met beeldnormen als een soort van `productcatalogus'kan worden ingezet.Het beheren van het openbaar groen aan de hand van een dergelijke productcatalogus geeft helderheid en eenduidigheid in discussies tussen burgers, gemeentebestuur, gemeentelijke dienst en aannemers omtrent het beoogde beeld. Deze methode is vertaald naar een beeldgericht contact met derden. Ook de aanbesteding, het toezicht en de verantwoordelijkheden zijn gebaseerd op het gewenste beeld. Op basis van het groenbeleidsplan 2003 is dit traject ingezet. Hierbij heeft een geleidelijke omschakeling plaats gevonden. Inmiddels werkt de gemeente Haaren al enkele jaren met een beeldbestek. Dit verloopt naar tevredenheid van zowel bewoners als gemeente.Ook in de Criteria voor duurzaam inkopen van Groenvoorzieningen wordt onderhoud op basis van beeldnormen positief beoordeeld: ªBeeldgericht onderhoudº maakt het onderhoud voor de uitvoerder beter beheersbaar en voor de aanbestedende dienst eenvoudiger te controleren. In de uitvoering kan het leiden tot gericht en doelmatig onderhoud, andere onderhoudsroutes etc. in vergelijking tot `frequentiegericht onderhoud'.Het beeldbestek dat de gemeente momenteel gebruikt is gegund op basis van de Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI). Bij de aanbesteding dient de aannemer zowel een prijs als een plan van aanpak in. Met dit plan van aanpak wordt de kwaliteit van de aannemer bepaald envastgelegd. Tevens controleert de gemeente op basis van het plan van aanpak de werkzaamheden. Voor zowel prijs als plan van aanpak kan de aannemer punten scoren. De aannemer die in totaal het meeste aantal punten scoort krijgt het werk gegund. Door op deze manier aan te besteden heeft de gemeente voldoende garantie voor kwaliteit tegen een marktconforme prijs. Ook in de toekomst is de gemeente voornemens haar groenonderhoud op deze manier in de markt te zetten.

Artikel 4.2 groenbeheer met oog voor natuur en milieu

Chemischvrij beheer In het Groenbeleidsplan 2003 is opgenomen dat in een proefgebied de gevolgen van chemischvrij beheer beoordeeld zouden worden. Deze pilot heeft met positief resultaat plaats gevonden. Het huidig gemeentelijk beleid omtrent onkruidbestrijding behelst het sinds 2008 nagenoeg chemischvrij beheren van zowel groenvoorzieningen als verharding. Dit beheer is tot en met 2011 aanbesteed. Het voortzetten van dit chemischvrije beheer leidt naar verwachting niet tot hogere kosten. Het aantal middelen dat wettelijk in beplanting toegepast mag worden neemt af. De gemeente Haaren past alleen in specifieke gevallen (enorme groei wortelonkruiden, voorkomen groei ongewenste soorten) tijdelijk en selectief chemische bestrijding toe. Op verharding mag het middel Roundup volgens de DOB-methode nog worden toegepast. De DOB-methode stelt onder andere eisen aan: weersomstandigheden, materiaal waarmee het middel wordt toegediend en locaties waar nooit chemische middelen toegepast mogen worden. Doelstelling is de afspoeling naar het milieu en met name oppervlaktewater te beperken. Daarnaast vindt structurele registratie plaats als bewijs van een correcte werkwijze. De gemeente Haaren bestrijdt onkruid op verharding niet chemisch maar mechanisch. Mechanische onkruidbestrijding kan op diverse manieren plaats vinden. De volgende methoden kunnen gebruikt worden: · Borstelen · Heet water · Hete lucht · Branden In bijlage II zijn de voor- en nadelen van deze methoden opgesomd. In de gemeente Haaren wordt met name heet water toegepast. Daarnaast worden reinigingswerkzaamheden gecombineerd, waardoor de ontwikkeling van onkruiden wordt tegengegaan.  

De gemeente Haaren is in het kader van het convenant ªDuurzame Onkruidbestrijding in de Driehoekº voornemens zich te certificeren volgens de Barometer Duurzaam Terreinbeheer, niveau Zilver. Dit is een certificatiesysteem voor het duurzame beheer van groene en verharde terreinen. Belangrijkste uitgangspunt is om de emissie van bestrijdingsmiddelen naar oppervlaktewater zo veel mogelijk terug te dringen en te voorkomen.  

Het certificaat Zilver stelt eisen aan het onkruidbeheer op verharding en in beplanting. Chemisch beheer is onder bepaalde voorwaarden toegestaan (DOB-methode en in enkele gevallen in beplanting). Voor niet chemische methoden op verharding geldt dat het totale oppervlak niet meer dan 4 keer behandeld mag worden. Specifieke plekken met een hoge onkruiddruk mogen meer dan 4 keer behandeld worden. Om selectie van minder gevoelige onkruiden tegen te gaan dienen dan wel verschillende methoden toegepast te worden.

Het beheer van de gemeente Haaren voldoet op dit moment nagenoeg aan de gestelde eisen. In het openbaar groen en op verharding worden in principe geen chemische middelen toegepast. Op sportvelden wordt nog beperkt gebruik gemaakt van chemische middelen. Om te voldoen aan de eisen die de Barometer Duurzaam Terreinbeheer stelt gaat de gemeente op zoek naar alternatieven voor het beheer van haar sportvelden. Flora- en faunawet Nieuw landelijk beleid waarmee de gemeente rekening moet houden bij haar groenbeheer is de Flora- en faunawet. Het doel van de Flora- en faunawet is het beschermen van inheemse soorten (vastgelegd in 3 tabellen) en elementen/objecten door het verbieden van handelingen die tot verstoring, verontrusting en dergelijke leiden. Verschillende organisaties hebben gedragscodes opgesteld om beheer volgens de Flora- en faunawet in de praktijk mogelijk te maken. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft de gedragscode ªbestendig beheer van gemeentelijke groenvoorzieningenº van de Vereniging Stadswerk Nederland en de Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG) in juni 2008 goedgekeurd. Gemeenten doen er verstandig aan het gebruik van de gedragscode te implementeren in de organisatie. Hiertoe dient de gemeente een leidraad op te stellen. Onderdeel van deze leidraad is een natuurwaardenkaart.  

Het uitvoeren van werkzaamheden volgens de gedragscode is noodzakelijk wanneer onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd aan groenvoorzieningen waar (mogelijk) beschermde soorten voorkomen. Wanneer hierbij wordt gehandeld volgens de gedragscode, wordt schade aan (lokale) populaties van beschermde dieren en planten voorkomen of tot een minimum beperkt. De gedragscode geldt alleen bij bestendig beheer (bijv. maaiwerkzaamheden). Dit betekent dat het beheer gelijk is aan het beheer dat voorgaande jaren is uitgevoerd en hiermee het bestaande groen in stand gehouden wordt. Voor werkzaamheden bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen of renovaties dient een aparte ontheffing in het kader van de Flora- en faunawet te worden aangevraagd.  

Volgens de gedragscode dient de opdrachtgever informatie over de aanwezige (waardevolle) flora en fauna aan te leveren. Hij geeft hierbij de beschermingsstatus aan en hoe deze soorten te beschermen. De opdrachtnemer dient op zijn beurt aan te geven hoe hij zijn werkzaamheden afstemt op deze flora en fauna en instrueert hierover zijn medewerkers. Dit wordt door de opdrachtnemer in een plan van aanpak vastgelegd. Tijdens de uitvoering legt de opdrachtnemer vervolgens waarnemingen van flora en fauna en de hieruit voortkomende wijzigingen van het beheer vast. Na uitvoering van de werkzaamheden vindt een evaluatie plaats, waarbij wordt bekeken of wijziging van het plan van aanpak noodzakelijk is.

De volgende aspecten spelen dus een rol:  

Het is voor de gemeente dus van belang dat zij weet op welke locaties mogelijk beschermde soorten aanwezig zijn. Dit kan bijvoorbeeld worden vastgelegd op een natuurwaardenkaart. Hierop wordt na een inventarisatie aangegeven waar flora en fauna onderhoudswerkzaamheden beïnvloed. Door de input van de opdrachtnemer continu te verwerken en de natuurwaardenkaart periodiek te actualiseren (3 tot 5 jaar) kan de gemeente tijdig informatie verstrekken aan aannemers. De gemeente Haaren gaat in de toekomst werken volgens de gedragscode ªbestendig beheer van gemeentelijke groenvoorzieningenº van de Vereniging Stadswerk Nederland en de vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG). Medio 2011 wordt parallel aan het opstellen van het nieuwe onderhoudsbestek gestart met de voorbereiding hiervan.

Artikel 4.3 verkoop en herbestemming van openbaar groen

Binnen de provincie Noord-Brabant wordt ernaar gestreefd om de groei van de plattelandskernen op te vangen door inbreiding. Daarnaast komen frequent aanvragen tot koop of huur van smalle groenstroken bij kopgevels en op andere plaatsen grenzend aan particuliere tuinen. Enerzijds heeft dit positieve effecten op de ontsnippering van de buitenruimte en de gemeentelijke exploitatierekening. De mogelijke opbrengsten kunnen worden ingezet voor renovatie en kwaliteitsverbeteringen in het openbaar groen. Anderzijds schuilt hierin een gevaar dat het gewenste groene en dorpse imago, inclusief de aansluitingen naar platteland, langzaam en ongemerkt afbrokkelt. Binnen verkoop en herbestemming van openbaar groen worden gerekend: verkoop aan particulieren ten behoeve van uitbreiding van de tuin en herbestemming ten behoeve van projectontwikkeling/woningbouw. Andere vormen van overdracht van openbaar groen naar derden, zoals verhuur worden enkel als oplossing gezien indien sprake is van bijzondere omstandigheden zoals: · een tijdelijke situatie, wanneer de grond bijvoorbeeld gereserveerd is voor mogelijke wegverbredingen; · in het terrein kabel- en leidingentrac$s zijn gelegen; · beeldbepalende bomen op het perceel staan. Naast deze uitzonderlijke situaties leidt verhuur alleen tot onduidelijkheid en toename van administratieve werkzaamheden. Uitgifte vindt alleen plaats indien de verzoeker eigenaar is van het aangrenzende perceel. Aan de verkoop van reststroken zijn voorwaarden verbonden voor een acceptabel straatbeeld, effectiviteit van het beheer van het resterend openbaar groen en restricties aan het toekomstig gebruik. Deze voorwaarden zijn opgenomen in de nota uitgifte van openbaar groen 2005. Enkele voorwaarden die hierin gesteld worden aan verkoop van openbaar groen zijn: · verkoop uitsluitend van reststroken binnen de bebouwde kom; · verkoop uitsluitend voor objecten die niet in de groene dorpstructuur en groene wijkstructuur zijn gelegen; · verkoop uitsluitend voor kleine objecten tot 75 m2; · verkoop uitsluitend per woningblok of stedenbouwkundige eenheid; · verkoop uitsluitend wanneer veilig uitzicht gegarandeerd blijft; · onverharde bermen vormen een beeldbepalende structuur en worden niet verkocht; · reststroken met beeldbepalende bomen worden niet verkocht; · de uitbreiding van het kaveloppervlak heeft geen gevolgen in de voorwaarden van het bestemmingsplan, zoals het toegestaan oppervlak bebouwing; · werk- en schouwpaden langs waterpartijen en watergangen worden niet uitgegeven. De gemeente heeft in het algemeen een passief beleid. Dit wil zeggen dat de gemeente alleen reageert op aanvragen van burgers. Bij reconstructies bekijkt de gemeente of uitgifte mogelijk is. Indien dit het geval is wordt wel een actief beleid gevoerd waarbij de gemeente bewoners benadert met de vraag of zij geïnteresseerd zijn in de aankoop van een reststrook.

Ook voor illegaal gebruik is beleid opgenomen in de nota uitgifte openbaar groen. In deze gevallen hebben bewoners het groen zonder verdere afspraken in gebruik genomen. Om dit beleid ten uitvoer te brengen is allereerst een inventarisatie van deze locaties nodig. Na 20 jaar illegaal gebruik kan de gemeente de grond niet meer terug vorderen. Deze mogelijkheid is dan verjaard. Daarom is het noodzakelijk tijdig invulling te geven aan de nota uitgifte openbaar groen. Binnen de gemeente Haaren is herbestemming van openbaar groen ten behoeve van projectontwikkeling/woningbouw maar incidenteel aan de orde. De groene plekjes binnen de kernen die in aanmerking komen dragen echter sterk bij aan het dorpse karakter van de kernen. Bij de herbestemming dient daarom een afweging te worden gemaakt. De betekenis van het openbaar groen voor de burgers in de huidige situatie wordt hierbij afgezet tegen de toekomstige bijdrage van de projectontwikkeling aan de ruimtelijke en sociale structuur van de kern. Hiertoe dient een aanvraag voor herbestemming van het openbaar groen te worden onderbouwd met een studie naar de effecten op de openbare ruimte. In deze studie dienen ten minste de volgende vragen te worden beantwoord: · wat is de huidige ruimtelijke, functionele en sociale betekenis van het openbaar groen? · wat zijn de oppervlakte en kwaliteit van de openbare ruimte in de nieuwe ontwikkeling? · compenseert de openbare ruimte in de nieuwe ontwikkeling het verlies aan openbaar groen in de huidige situatie voldoende? · zijn waardevolle bomen aanwezig op het terrein en hoe worden deze beschermd? De antwoorden op bovenstaande vragen zijn in elke situatie anders. In het algemeen is de ruimte voor groen bij een inbreiding echter beperkt. Dit komt de kwaliteit van de openbare ruimte niet ten goede. Behoud en ontwikkeling van de doorgaande groene dorpsstructuur en groene wijkstructuur langs wegen is daarom een belangrijk uitgangspunt. Aansluiting op de overige aanwezige groenstructuren in de woon- en werkomgeving draagt er tevens toe bij dat de inbreiding geen op zich zelf staand element in het dorp wordt maar aansluit op de omliggende bebouwing. Behoud van groen op de inbreidingslocatie is gewenst, maar past niet in alle gevallen in de planvorming. Volwassen groen draagt echter direct volwaardig bij aan de uitstraling van de nieuwbouw, wat ook voor ontwikkelaars interessant is. Belangrijk aspect bij bovenstaande vragen is of de nieuwe ontwikkeling het verlies voldoende compenseert. Met name bij groen met een gebruiksfunctie (speelterrein, trapveld) is het van belang dat deze functie opnieuw wordt opgenomen op de inbreidingslocatie of in de nabije omgeving wordt gecompenseerd. De waarde van de te compenseren bomen wordt bepaald met behulp van de methode NVTB. Wanneer compensatie niet mogelijk is, vindt inbreiding in principe niet plaats. Het college heeft de mogelijkheid hier gemotiveerd vanaf te wijken. De groenelementen die toegepast worden dienen voldoende groeiruimte te hebben om zich volwaardig te kunnen ontwikkelen (bomen zi e richtlijnen par. 4.4) en te passen binnen het gemeentelijk beleid. De gemeentelijke groenbeheerder dient daartoe de inbreidingplannen door middel van een beheertoets te beoordelen.

Artikel 4.4 bomen als duurzaam raamwerk

Bomen zijn de meest bepalende en duurzame objecten binnen het openbaar groen. Door hun lange levensduur en doordat bomen van oudsher zijn geplant langs doorgaande wegen, op pleinen en bij monumentale gebouwen vormen bomen het raamwerk van de groenstructuur van de kernen. Daarbij zijn bomen een belangrijk biotoop voor vele natuurwaarden zoals vogels en vleermuizen. Tenslotte zorgen bomen voor een aangename beschutting, verzachting van weersinvloeden en een aantrekkelijk straatbeeld. Het gemeentelijk groenbeleid dient dan ook gericht te zijn op een instandhouding en versterking van de bomenstructuur. 

Boombescherming Het gemeentelijk beleid met betrekking tot handhaving van de bomenstructuur is vastgelegd in de APV. Hierin is vastgelegd dat bij een aanvraag voor een kapvergunning de boom wordt beoordeeld op waardevolle, landschappelijke/stedenbouwkundige, ecologische en cultuurhistorische kwaliteiten. Dit is een tijdrovende procedure waarin de vakinhoudelijke kennis van de betrokken ambtenaar van doorslaggevend belang is. In de praktijk blijkt tevens dat voor meer dan 95% van de aanvragen een vergunning wordt verleend. Daarom wordt momenteel een Lijst Waardevolle Bomen opgezet. Op deze lijst neemt de gemeente alle bomen binnen de bebouwde kom met een beschermde status op. De bomen zonder beschermde status kennen vereenvoudigde procedures en regelgeving. Uiteindelijk wordt het nieuwe beleid en de hierbij behorende lijst ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeenteraad. 

Boomveiligheid De gemeente moet voldoen aan de wettelijke zorgplicht voor bomen. In de basis betekent dit dat de gemeente haar eigendommen op een juiste manier en moment onderhoud. Wanneer de gemeente onvoldoende zorg besteed heeft kan zij aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade als gevolg van bijvoorbeeld omvallen of stam- of takbreuk. De benadeelde moet om voor een schadevergoeding in aanmerking te komen kunnen aantonen dat de boom een gebrekvertoont dat de eigenaar bij een normale controle had kunnen of moeten vaststellen.De eigenaar moet bij aansprakelijkheidsstelling kunnen aantonen dat hij de zorgplicht is nagekomen. Dit betekent op de eerste plaats dat de gemeente de vitaliteit van haar bomen periodiek beoordeelt (1x per 3 tot 5 jaar) en dit registreert. De beoordeling kan worden uitgevoerd door de VTA-methode (Visual Tree Assessment) toe te passen. Bij deze controle wordt de boom beoordeeld op visueel waarneembare (biologische en mechanische) kenmerken. Bomen waarbijgeconstateerd wordt dat onveilige situaties aanwezig zijn of kunnen ontstaan dienen vaker beoordeeld en eventueel nader onderzocht te worden.Momenteel vindt deze vitaliteitbeoordeling van bomen ad-hoc plaats. Locaties die als risico worden gezien, beoordeelt de gemeente jaarlijks. De overige bomen in de gemeente worden niet structureel beoordeeld en geregistreerd. Eventuele nieuwe risico's die ontstaan kunnen zo over het hoofd worden gezien. De gemeente is dan ook voornemens alle bomen periodiek te gaan beoordelen. Een registratiesysteem voor deze gegevens is al in het groenbeheersysteem opgenomen.

Ontwikkeling boomstructuur Voor instandhouding van de bomenstructuur is het van belang dat bij geplandewegreconstructies beoordeeld wordt of de aanwezige bomen voldoende levensvatbaar zijn vooreen periode van minimaal 15 jaar. Indien de bomen niet of onvoldoende levensvatbaar zijn of destabiliteit te wensen overlaat dienen de bomen vervangen te worden. Bij voldoendelevensverwachting dient in het wegprofiel ruimte gecre!erd te worden om de bomen zowelondergronds als bovengronds uit te kunnen laten groeien.Wanneer bomen niet ingepast kunnen worden of nieuwe structuren worden gerealiseerd is hetvan belang bomen een goed toekomstperspectief te bieden. Dit betekent dat de bomenvoldoende onder- en bovengrondse groeiruimte krijgen om volledig uit te kunnen groeien tot deomvang en habitus (vorm) die de boomsoort van nature heeft en kan bereiken. De gemeentehanteert hierbij de volgende algemene richtlijnen om te komen tot een duurzame enkarakteristieke boomstructuur. 

Bomen planten die geschikt zijn voor locatie; technische en ruimtelijke criteria zijn weliswaar niet wettelijk of juridisch vastgelegd maar geven wel vanuit vakkennis en ervaring aan wat de kansen van een boom op een bepaalde locatie zijn. Een boom die als jonge boom uitstekend past, maar bij het volwassen worden onherroepelijk problemen oplevert kan beter op voorhand niet worden geplant. Uitgangspunt bij het inpassen van bomen is kwaliteit en niet kwantiteit. Beter potentieel duurzame en kwalitatief hoogwaardige bomen in mindere aantallen dan meerdere bomen zonder duurzaam perspectief. 

In bepaalde gevallen geen bomen planten versterkt de ervaring van de bomen die er wel staan; het beleven van een open landschap of een stenige en stedelijke wijk kan een contrast oproepen met besloten of bosachtige delen en met dorpse en lommerrijke straten. Deze contrasten kunnen in de beleving van een dorp of landschap zeer waardevol zijn. 

Beter één grote boom dan meerdere kleine; bomen van de eerste grootte kunnen uitgroeien tot imposante, grote en monumentale bomen. Kleinere bomen zijn over het algemeen sneller versleten en worden eerder vervangen. De meest waardevolle bomen in de openbare ruimte zijn vaak oude, grote en monumentale bomen. Plant daarom bomen die kunnen uitgroeien tot een dergelijk exemplaar. Ook in straatprofielen wordt de voorkeur gegeven aan één rij grote bomen boven toepassing van twee rijen kleinere bomen. De gemeente Haaren kiest nadrukkelijk voor bomen die een lange levensverwachting hebben. Boomsoorten als beuk, eik, linde, es, plataan, kastanje, esdoorn en haagbeuk passen goed binnen deze omschrijving. 

Bomen bij voorkeur in beplanting of gras; ongeacht de groeiplaatsverbeteringen bij bomen in verhardingen blijven bomen beter groeien als ze in beplanting of gras staan. De betere vochthuishouding, beluchting van de wortels en het ontbreken van te grote druk zorgen voorbetere groeiomstandigheden en bieden meer mogelijkheden tot het uitgroeien van een boom. Een standplaats in gras heeft daarbij als nadeel dat het gevaar op stambeschadigingen bestaat door het maaiwerk. In een straat met aan twee zijden een trottoir kan overwogen worden om ééntrottoir te laten vervallen, zodat de bomen in gras of beplanting kunnen groeien.

Artikel 4.5 hondenbeleid

De gemeente Haaren heeft geen beleid voor de inrichting en het beheer van hondenuitlaatplaatsen. De hondenuitlaat-problematiek hangt nauw samen met de groenstructuur omdat bijvoorbeeld op speelterreinen geen overlast mag ontstaan, terwijl groengebieden vaak een functie vervullen als losloopterrein of uitlaatplaats. Voor een goed functioneren van deze terreinen dienen inrichting, beheer, controle en voorlichting afgestemd te zijn op dit gebruik. De huidige werkwijze van de gemeente Haaren bestaat uit het verbieden van honden op speelvoorzieningen en het gedogen van het uitlaten van honden elders. De overlast in gemeente Haaren is beperkt. Dit komt waarschijnlijk door de nabijheid van landelijke gebieden, waar het uitlaten van honden geen overlast veroorzaakt, en door de relatief grote sociale controle en gemeenschapsband. Wel is het belangrijk om de bermen en grasvelden waar honden worden uitgelaten te beheren als hondenuitlaatplaats, omdat bij het achterwege blijven van het opruimen van de hondenpoep gevaar ontstaat voor de besmetting met spoelwormen. Daarom wordt voorgesteld het huidige beleid te continueren. De ontwikkelingen op dit gebied, zowel het landelijk beleid als de eventuele problemen welke kunnen ontstaan, worden nauwlettend gevolgd en indien nodig wordt aanvullend beleid opgesteld. Het huidige beleid houdt in dat: · de speelplekken verboden worden voor honden, wat wordt gemarkeerd met borden bij de ingangen; · voor het overige geen maatregelen worden genomen tenzij nadrukkelijke klachten hier aanleidingen voor geven, in dat geval kan in overleg met de buurt worden gezocht naar een geschikte uitlaatplek. In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) zijn in de artikelen 2.57 en 2.58 verplichtingen opgenomen voor eigenaren van honden. Op basis van deze artikelen kan de politie ad-hoc of actiegericht handhaven. Indien blijkt dat het huidige beleid niet meer toereikend is kunnen voor het uitlaten van honden de volgende verschillende voorzieningen worden aangeboden in de openbare ruimte: · plaatsing van afvalbakken zodat de eigenaar de hondenpoep zelf kan en moet opruimen; · grasbermen/-velden worden aangewezen als hondenuitlaatplaats; het beheer bestaat uit het frequent uitvoeren van een gecombineerde werkhandeling van het opzuigen van de uitwerpselen en het maaien van het gras; deze oplossing vergt meer ruimte maar wordt over het algemeen als goed bruikbaar ervaren door hondenbezitters; · de aanleg van hondentoiletten met een ondergrond van zand, houtsnippers of tegels; het beheer bestaat uit het regelmatig schonen van het toilet; deze oplossing kost aanzienlijk minder ruimte maar wordt minder bruikbaar ervaren door hondenbezitters; · honden uitlaten in de goot; Naast het aanbieden van voorzieningen dient ook een gerichte regelgeving ingesteld te worden voor een goed functioneren van de voorzieningen. Tot de mogelijke regelgeving behoren: · de opruimplicht; de plicht tot het opruimen van de ontlasting van de hond door de eigenaar; · de aanlijnplicht; de plicht om de hond aangelijnd te houden in verband met veiligheid en ter vergemakkelijking van het opruimen van de poep; · gebieden verboden voor honden; door bijvoorbeeld de speelvoorzieningen door middel van bebording tot verboden gebied voor honden te maken wordt overlast voorkomen. Alleen een combinatie van voorzieningen, regelgeving en voorlichting kan een goed functionerende oplossing van hondenuitlaat-problematiek bewerkstelligen.

De overlast in gemeente Haaren is beperkt. Dit komt waarschijnlijk door de nabijheid van landelijke gebieden, waar het uitlaten van honden geen overlast veroorzaakt, en door de relatief grote sociale controle en gemeenschapsband. Wel is het belangrijk om de bermen en grasvelden waar honden worden uitgelaten te beheren als hondenuitlaatplaats, omdat bij het achterwege blijven van het opruimen van de hondenpoep gevaar ontstaat voor de besmetting met spoelwormen. Daarom wordt voorgesteld het huidige beleid te continueren. De ontwikkelingen op dit gebied, zowel het landelijk beleid als de eventuele problemen welke kunnen ontstaan, worden nauwlettend gevolgd en indien nodig wordt aanvullend beleid opgesteld. Het huidige beleid houdt in dat: · de speelplekken verboden worden voor honden, wat wordt gemarkeerd met borden bij de ingangen; · voor het overige geen maatregelen worden genomen tenzij nadrukkelijke klachten hier aanleidingen voor geven, in dat geval kan in overleg met de buurt worden gezocht naar een geschikte uitlaatplek. In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) zijn in de artikelen 2.57 en 2.58 verplichtingen opgenomen voor eigenaren van honden. Op basis van deze artikelen kan de politie ad-hoc of actiegericht handhaven. Indien blijkt dat het huidige beleid niet meer toereikend is kunnen voor het uitlaten van honden de volgende verschillende voorzieningen worden aangeboden in de openbare ruimte: · plaatsing van afvalbakken zodat de eigenaar de hondenpoep zelf kan en moet opruimen; · grasbermen/-velden worden aangewezen als hondenuitlaatplaats; het beheer bestaat uit het frequent uitvoeren van een gecombineerde werkhandeling van het opzuigen van de uitwerpselen en het maaien van het gras; deze oplossing vergt meer ruimte maar wordt over het algemeen als goed bruikbaar ervaren door hondenbezitters; · de aanleg van hondentoiletten met een ondergrond van zand, houtsnippers of tegels; het beheer bestaat uit het regelmatig schonen van het toilet; deze oplossing kost aanzienlijk minder ruimte maar wordt minder bruikbaar ervaren door hondenbezitters; · honden uitlaten in de goot; Naast het aanbieden van voorzieningen dient ook een gerichte regelgeving ingesteld te worden voor een goed functioneren van de voorzieningen. Tot de mogelijke regelgeving behoren: · de opruimplicht; de plicht tot het opruimen van de ontlasting van de hond door de eigenaar; · de aanlijnplicht; de plicht om de hond aangelijnd te houden in verband met veiligheid en ter vergemakkelijking van het opruimen van de poep; · gebieden verboden voor honden; door bijvoorbeeld de speelvoorzieningen door middel van bebording tot verboden gebied voor honden te maken wordt overlast voorkomen. Alleen een combinatie van voorzieningen, regelgeving en voorlichting kan een goed functionerende oplossing van hondenuitlaat-problematiek bewerkstelligen.

Artikel 4.6 natuur in de kernen

Groen binnen de kernen heeft een ecologische betekenis voor verschillende soorten flora en fauna. In het openbaar groen komen mensen, en in het bijzonder kinderen, in contact met de natuur. In het algemeen zijn grasbermen belangrijke verbindingen en leefgebieden voor dagvlinders en andere insecten. Struweelvogels vinden evenals kleine zoogdieren in beplantingen en bomen hun leef- en foerageergebied. Bomenrijen en waterpartijen zijn daarbij ook interessant vanwege hun betekenis voor verschillende soorten vleermuizen. Vanuit rijks- en provinciaal beleid zijn verschillende gebieden in de directe omgeving van de kernen aangewezen als behorende tot de Ecologische Hoofdstructuur (rijksoverheid, EHS) en de Groene Hoofdstructuur (provinciaal, GHS). In hoofdlijnen betreft het de gebieden: Nemelaer, het beekdal van de Essche Stroom, het Uilenbroek, de Ruijsbossche Waterloop, het Helvoirtsche Broek, de Broekleij/Oude Leij, het Brokkenbroek, de Zandleij en de Leemkuilen. Direct relevant voor het Groenbeleidsplan 2009 zijn de gebieden die (deels) binnen de bebouwde kom liggen, dit zijn: · natuurontwikkelingsgebied beekdal Essche Stroom; · ecologische verbindingszone ten zuiden van Esch; · ecologische verbindingszone Ruijsbossche Waterloop; · beheersgebied Belverse Dijk; · beheers- en reservaatsgebied Helvoirtsche Broek. Door actiepunten voor omvorming, herinrichting en zonering van beheer wordt binnen de groenstructuur van de verschillende kernen aangesloten op dit beleid. De gemeente kent geen beleid met betrekking tot natuur in de kernen. In het Groenbeleidsplan 2009 wordt door een zonering van de onderhoudsniveaus aangegeven waar een meer extensief en natuurgericht onderhoud kan plaatsvinden. Deze zones liggen met name rond de sportvelden en aan de randen van de dorpen. Bij (her-)inrichting en beheer van deze gebieden dient ingespeeld te worden op de natuurwaarden en landschappelijke kenmerken. Hierdoor ontstaan verschillen in beeld en natuurwaarde tussen de kernen waarmee de identiteit wordt versterkt. Bij de ontwikkeling van natuurwaarden binnen de bebouwde kommen staat niet zozeer het voorkomen van bijzondere of zeldzame soorten of leefgemeenschappen voorop, maar het directe contact tussen mens en natuur. In dit verband is het belangrijk om goed beleefbare (zichtbaar, hoorbaar) natuurwaarden, liefst met een hoge `aaibaarheidsfactor' (aansprekend en aandoenlijk) te stimuleren. Daarnaast is een gerichte voorlichting onontbeerlijk om bevolking te betrekken bij initiatieven op dit gebied. Het is opvallend dat relatief veel verschillende soorten vleermuizen en dagvlinders in de gemeente Haaren voorkomen. Voorgesteld wordt om middels verschillende projecten het voorkomen van deze soortengroepen te stimuleren en daarnaast de betrokkenheid van de bewoners bij de natuur in hun directe omgeving te vergroten. De verschillende projecten worden gegroepeerd onder de noemers: vleermuizenproject en dagvlinderproject.

vleermuizenproject Als gevolg van de ontwikkelingen in het landschap en de toename van het gewasbeschermingsmiddelengebruik zijn de aantallen vleermuizen landelijk bezien drastisch teruggelopen. Binnen de gemeente Haaren bevinden zich populaties van verschillende meer en minder algemene vleermuissoorten. Daarnaast is nabij Biezenmortel een vleermuizenkelder aangelegd. Middels het vleermuizenproject wordt het gemeentelijk groenbeleid afgestemd op deze bijzondere diergroep. · lijnvormige beplantingselementen Om de afstand tussen kolonieplaats en jachtgebied te overbruggen, gebruiken veel soorten vliegroutes waarlangs ze tevens kunnen jagen. Vliegroutes liggen langs landschappelijke structuren zoals heggen, houtwallen, bomenrijen, rietkragen of bosranden. Belangrijk is daarom dat zowel in het buitengebied als binnen de bebouwde kommen voldoende beplantingsstructuren aanwezig zijn. Juist door doorgaande lanen vanuit het landelijk gebied tot in de kern kunnen vleermuizen tot in de woongebieden worden gesignaleerd. In de groenstructuurkaarten per kern zijn de boomstructuren die tot de groene dorp- en groene wijkstructuur behoren aangegeven. Deze krijgen vanwege hun status een bijzondere bescherming. Aparte maatregelen binnen dit project zijn derhalve niet nodig. · bescherming vleermuizenbiotoop Verschillende soorten vleermuizen nestelen in holtes en spleten van oude bomen en in speciale nestkasten. Het voorkomen van oude en grote bomen in een woongebied kan worden bevorderd door enerzijds de aanwezige bomen te beschermen (opgenomen in paragraaf 3.4) en anderzijds door in nieuwbouwplannen ruimte te maken voor de aanplant van solitaire of in groepen staande bomen van de 1e grootte. De gemeente kan de aanwezige zomer- en winterverblijven voor vleermuizen en de vaste vliegroutes beschermen door deze eerst goed in kaart te brengen en vervolgens een beschermde status te geven. · excursies Vleermuizen kunnen goed worden bekeken tijdens excursies onder leiding van gidsen. Mogelijk kunnen in samenwerking met plaatselijke natuurorganisaties dergelijke excursies periodiek worden georganiseerd, waarbij extra aandacht wordt besteed aan de mogelijkheden voor vleermuizen binnen de bebouwde kom.

dagvlinderproject · bermenbeheer Zowel binnen als buiten de bebouwde kommen van de gemeente Haaren zijn grasbermen, sloten en beken aanwezig die door de gemeente worden beheerd. Met name de bermen zijn beeldbepalend en kunnen een dorpse en landelijke uitstraling geven aan de kernen. Daarnaast zijn bermen zeer geschikte biotopen en verspreidingslinten voor dagvlinders. Dit vereist wel een extensiever beheer en bewustwording bij bewoners en gemeente. De buitenbermen langs fietspaden (20 km berm in buitengebied) worden in 2009 ingezaaid met een kruidenmengsel. In dit mengsel zijn soorten opgenomen die voor vlinders interessant zijn. Op deze wijze worden verbindingen tussen leefgebieden van dagvlinders gecreerd en komen recreanten in aanraking met vlinders. Het is van belang om te monitoren welke bijdrage de kruidenvegetaties leveren aan de vlinderpopulatie in Haaren. Door een hoger onderhoudsniveau in bijvoorbeeld zwerfvuilrondes aan te houden blijft dan een verzorgde doch dorpse uitstraling intact. · drachtplanten in openbaar groen Het voorkomen van vlinders (en andere insecten zoals bijen en hommels) kan worden bevorderd door de aanplant van beplanting die als drachtplant of waardplant voor de betreffende soort fungeert. Bekend voorbeeld is de vlinderstruik waar vele vlindersoorten op af komen. Ook veel boomsoorten hebben bijzondere aantrekkingskracht op vlinders; een voorbeeld daarvan is de honingboom (Sophora japonica). Door het bewust aanplanten van deze soorten kan de vlinderstand op eenvoudige wijze toenemen. · vlinders in particuliere tuinen Particulieren kunnen op eenvoudige wijze in hun eigen tuin het voorkomen van vlinders stimuleren door het aanplanten van bepaalde tuinplanten die als dracht- of waardplant fungeren. Op de website van de vlinderstichting is informatie te vinden hoe particulieren in hun tuin de aanwezigheid van vlinders kunnen stimuleren. Zo'n 20 soorten komen algemeen voor in Nederland. Door bij de beplantingskeuze rekening te houden met vlinders en een gevarieerde beplanting te realiseren neemt de kans op vlinders in de tuin toe. · voorlichting over vlinders De stichting Landschap Natuur en Milieu Haaren zet zich in voor het landschap in Haaren. Deze stichting levert een praktische bijdrage om het landelijke karakter van de gemeente zoveel mogelijk te behouden. In 2009 worden diverse activiteiten georganiseerd die verband houden met de de adoptie van de vlinder door de gemeente Haaren in het kader van de duurzame driehoek. Deze activieiten zijn gericht op het betrekken van bewoners en het verbeteren van de leefomstandigheden voor vlinders.

Artikel 4.7 dorpsranden en dorpsentrees

Alle kernen van Haaren hebben sterke raakvlakken met het omringende landschap. Deze relatie van bebouwde kom en buitengebied vormt één van de belangrijkste kwaliteiten van het wonen in een dorp. Op plaatsen waar deze relatie aanwezig is wordt deze natuurlijk behouden door verbindende paden of groengebieden als overgang (bijvoorbeeld bij de Raamse Loop in Helvoirt). Deze groengebieden worden aangemerkt binnen de groene dorpstructuur. Door de groengebieden aan de dorpsranden extensief te beheren wordt deze landschappelijkheid benadrukt en worden tevens de ecologische kwaliteiten vergroot. Vaak zijn de dorpskernen geori!nteerd op een centraal gelegen ruimte zoals een dorpsplein. De bebouwde kern grenst dan met een achterkant van tuinen aan het omliggende landschap, waardoor de functionele en visuele relatie tussen dorp en omgeving wordt onderbroken. Door rond de kernen op strategische plekken groene, landschappelijke uitloopgebieden te ontwikkelen, en de aanwezige beplantingen te handhaven, keert het dorp zich als het ware naar zijn omgeving. Voor dorpsbewoners wordt het landelijk gebied beter toegankelijk, terwijl het zicht vanuit het landschap op de dorpskern wordt verzacht. Dergelijke groengebieden hebben betekenis voor het gehele dorp en worden daarom tot de dorpsparken gerekend. Dit is bijvoorbeeld mogelijk tussen het centrum van Haaren en de Ruysbossche Waterloop en in verschillende gebieden rond Esch. In nieuwe bouwplannen dienen altijd het dorpsaanzicht vanuit het buitengebied en de functionele en visuele relatie van de bebouwde kom naar de omgeving zorgvuldig vormgegeven te worden. Hierbij dienen de volgende aandachtspunten te worden gehanteerd: · kleinschalig en dorps aanzicht van de bebouwde kom vanuit het landschap; · functionele toegankelijkheid van het buitengebied vanuit de bebouwde kom; · overgang van landschappelijke en meer natuurlijke beplanting aan de buitenrand van het dorp naar meer cultuurlijke beplanting in de wijk; · historische structuren (zie o.a. par. 4.9 ker kepaden) in planvorming meenemen · gebruikmaking van ecologisch interessante gradiënt van nat naar droog. De toegangen tot de dorpen over de doorgaande wegen krijgen extra aandacht binnen het groenbeleid. In de beleving van de dorpen zijn juist deze plekken, waar het dorpse overgaat in het landschappelijke zeer essentieel. Het karakter van het dorp krijgt hier vorm. In de gewenste groenstructuur per kern is aangegeven welke dorpsentrees onderscheiden worden. In de zonering van de onderhoudsniveau krijgen deze dorpsentrees een hoger onderhoudsniveau, terwijl in de prioriteitstelling van de actiepunten herinrichting voorrang wordt verleend aan projecten die verbonden zijn met de dorpsentrees. Gestreefd wordt naar een eenvoudige markering van de entree van het dorp met behulp van subtiele en passende groenelementen zoals een solitaire boom, een bijzondere heestergroep, stinzeplanten en dergelijke. De keuze van de inrichtingsmiddelen dient de identiteit van het dorp en het omliggende landschap te versterken. Zo markeren stinzeplanten de aanwezigheid van landgoederen, geven wilgen een relatie met water aan en duiden leilindes op oude buurtschappen.

Artikel 4.8 onverharde bermen in de dorpen

Veel van de oudere en doorgaande wegen in de kernen binnen de gemeente Haaren hebben een breed profiel en een landschappelijke uitstraling. De Brabantse sfeer in de dorpen wordt voornamelijk bepaald door de bermen langs deze wegen die veelal onbegroeid zijn of voorzien zijn van een grasvegetatie. De bermen zijn eigendom van en in beheer bij de gemeente. Op veel plaatsen en in veel straten wordt aanvullend onderhoud gepleegd door de aanwonende. Zij schoffelen of maaien van oudsher de ruimte tussen hun tuinafscheiding en de openbare weg. Hierdoor ontstaat een verzorgd beeld. Daar waar uitsluitend de gemeente de bermen beheert worden deze extensief gemaaid, waardoor een grasachtige vegetatie ontstaat. De bermen worden gebruikt als extra informele parkeerplaatsen ten tijde van grote drukte. Bij een te intensief gebruik als parkeerplaats kan de berm worden beschadigd. Indien de parkeerdruk structureel is moet daarom worden gezocht naar een andere oplossing. Het verharden van de berm tot een doorlopende parkeerstrook moet daarbij slechts als laatste optie worden beschouwd. Het behoud van de berm in haar huidige vorm staat voorop. Naast de beeldkwaliteit en de parkeerruimte hebben de bermen nog enkele andere functies. Veelal kan het hemelwater afstromen van aangrenzende verharding en infiltreren in deze berm. Ten aanzien van het beheer van deze bermen spelen diverse vragen en afwegingen waarvoor in dit Groenbeleidsplan 2009 een inhoudelijke richting vastgesteld dient te worden. Uitgangspunt voor het beleid is dat de bermen met open grond of grasachtige vegetatie een grote bijdrage leveren aan het dorpse en landelijke karakter van de dorpen. Dit temeer omdat deze straten over het algemeen deel uitmaken van de groene dorpstructuur. Verkoop of ingebruikname van deze bermen is daarom niet gewenst. Het initiatief van de aanwonende is een prachtig teken van een grote betrokkenheid van de inwoners met hun leefomgeving. Dat hiermee een kleinschalige afwisseling ontstaat tussen onbegroeide bermen, particulier initiatief en door de gemeente beheerde grasbermen draagt sterk bij aan het gewenste landschappelijk karakter. Onder particulier initiatief wordt verstaan: het door aanwonende plegen van extra onderhoud aan bermen, dit in de vorm van schoffelen, harken en maaien van de bermen.Voordeel van het particulier initiatief is dat het areaal van de te maaien bermen door de gemeente afneemt, nadeel dat het beheer door de gemeente wordt versnipperd. Het huidige beheer wordt daarom gecontinueerd. Particulier initiatief door maaien of schoffelen wordt geaccepteerd. Ingebruikname of bij de tuin trekken van deze stroken is niet wenselijk en wordt door handhaving tijdens het reguliere beheerwerk bestreden. Dit houdt in dat geen tuinafscheidingen, verhardingen of beplantingen mogen worden aangebracht in/op de bermen.

De bermen die niet door particulieren worden beheerd, worden door de gemeente gemaaid in het reguliere maaiprogramma. Afhankelijk van de ligging van de berm betekent dit dat deze als gazon of grasachtige vegetatie wordt beheerd.

Artikel 4.9 kerkepaden

Kerkepaden hebben een rijke cultuurhistorische geschiedenis. Vroeger draaide alles om het kerkelijke leven. Om de kortste weg naar de kerk te kunnen nemen liepen veel gelovigen door de weilanden. Zo ontstonden langzaam maar zeker grasachtige paadjes over en langs het boerenland. Na de oprichting van de school in het dorp kregen deze paadjes ook steeds meer de functie van schoolpad. Nederland is van oudsher een wandelland. Kerkepaden, molenpaden en tiendwegen zorgden voor een dooradering van het landelijk gebied. Een korte wandeling op zondagmiddag met het hele gezin in bos, hei of langs het eiland is nog steeds een belangrijke manier van vrijetijdsbesteding. In de tweede helft van de vorige eeuw werd de landschapsstructuur in veel gebieden echter ingrijpend aangetast door de ruilverkaveling. Zo ook in de gemeente Haaren, percelen werden vergroot ten behoeve van een economisch gezonde agrarische sector. Nieuwe rechte ruilverkavelingwegen werden aangelegd, bestaande wegen en waterlopen rechtgetrokken en de kerkpaden moesten wijken voor de eisen van het snelverkeer. Voor fietsers en wandelaars werd de situatie er na de ruilverkaveling niet beter op. De verarming van het cultuurlandschap lijkt zich te verhouden tot de toegankelijkheid daarvan. Tegenwoordig kunnen deze cultuurhistorische paden een belangrijke recreatieve verbinding vormen van en naar het buitengebied. De kernen onderdeel van gemeente Haaren zijn stuk voor stuk dorpen met een eigen karakter, wat grotendeels wordt bepaald door de landschappelijke ligging ervan. In veel gevallen laat de toegankelijkheid van het buitengebied te wensen over. Deze landschappelijke ligging kan optimaal worden benut door de cultuurhistorische paden in ere te herstellen. Wandelen en fietsen over deze paden is verbonden met de beleving van ruimte, landschap en het zich bewegen. Deze beleving verandert en is vervangen door een turbulente wereld, grote mobiliteit en andere ervaring van tijd en ruimte. Bestaande wandel- en fietsroutes van en naar het buitengebeid hebben een belangrijke recreatieve betekenis en zouden daarom ook moeten worden gerespecteerd bij een eventuele dorpsuitbreiding. Ze hebben tevens een belangrijke verbindingsfunctie voor natuurontwikkeling. Veel van deze cultuurhistorische paden zijn herkenbaar in het landschap aanwezig en bijvoorbeeld gemarkeerd door knotwilgenrijen.

De volgende cultuurhistorische paden in het binnen- en buitengebied van gemeente Haaren worden vastgelegd als zodanig: Biezenmortel · laan naar complex stichting prisma vanaf N65 Esch · smaldijkje · reigerkant Haaren · laan raamse akkers naar timpaan (huize Haarendael) · broederspaadje · kasteellanen naar Nemelaer · pad naar kerkhof Helvoirt · rode pad · den hoek · laan bij helvoirtse hoeve (bij margrietweg) en giersbergse baan Deze lijst is onvolledig, op basis van een grondige inventarisatie van de gehele gemeente kan deze lijst worden aangevuld. De cultuurhistorische paden die binnen de kernen vallen zijn weergegeven op de groenstructuur-kaarten. De paden die buiten de kern vallen zijn niet op kaart weergegeven.

Artikel 4.10 verfraaiing groenstructuur

Primaire doelstelling is het realiseren van een duurzame en beheerbare groenstructuur. De budgetten die voor herinrichting en reconstructie beschikbaar zijn, zijn hierop gericht. De groene dorpsstructuur en de groene wijkstructuur krijgen hierdoor een passende maar sobere inrichting. Het is daarom wenselijk deze structuren te benadrukken en de belevingswaarde te vergroten door deze te verfraaien. Dit kan onder andere door de plaatsing van bloembakken of het toepassen van zomer/wintergoed, vaste planten of bloembollen.

Bij de toepassing van beplanting ter verfraaiing spelen de volgende aspecten een rol: 1. Kleurgebruik In het kleurgebruik kan aangesloten worden op de landelijke sfeer en de vriendelijke uitstraling van de kernen. Dit kan door toepassing van sobere kleuren(mengsels) nabij de entree's in aansluiting op het buitengebied en opvallende kleuren(mengsels) als accenten binnen de bebouwde kom. Naast het kleurgebruik is de vormgeving bepalend voor de sfeer. Door eenheid te cre!ren in kleurtoepassingen ontstaat een herkenbaar en rustig beeld. Voorgesteld wordt om per dorpskern één kleursoort of type kleurmengsel voor de bollen/zomergoed toe te passen. Dit principe kan ook toegepast worden in het kleurgebruik van de vaste planten. Door het laten terugkomen van kleuren in de samenstellingen, ontstaat eenheid in het beeld. 2. Bloeiperiode Bij de toepassingen van bollen in gras is het van belang de bloeiperiode af te stemmen op het maairegime van het gras. In gazon kunnen vroegbloeiende bollen worden toegepast die voor de eerste maaibeurt bloeien. In ruigere grasbermen zijn er mogelijkheden voor mengsels die over een langere periode bloeien. Daarnaast is onderlinge afstemming van bloeiperiodes van bollen, vaste planten en zomergoed van belang, zodat in elk seizoen kleuraccenten aanwezig zijn. 3. Hoogtes en dichtheid Mede bepalend voor de gewenste uitstraling zijn hoogtes en dichtheden in de bloeiende beplanting. De hoogte van de beplanting waarin bijvoorbeeld bollen worden aangeplant is hierbij van belang. In gras kunnen lagere soorten toegepast worden dan in beplantingsvakken. Nauw samenhangend hiermee is de dichtheid waarin aangeplant wordt. Accenten in gras komen het best tot zijn recht door toepassing van grote dichtheden. In beplantingsvakken kan pleksgewijze toepassing voldoende zijn om te komen tot een kleurrijk geheel. 4. Vormgeving De vormgeving van de toe te passen accenten wordt bepaald door de omgeving en het formaat van de plekken. Ingespeeld kan worden op de belijning van bestaande beplanting, door hierin mee te gaan of door een contrast aan te gaan. De toepassing van een losse structuur (strooimethode) geeft een natuurlijkere uitstraling dan de toepassing van een strakke structuur. Voor de toepassing van bloembollen en vaste planten geldt dat een eenmalige investering noodzakelijk is. De onderhoudsko sten van bloembollen zijn vervolgens beperkt. Het onderhoud van vaste planten is intensiever, maar door een goede soortkeuze en groeiplaatsinrichting zijn deze kosten niet substantieel hoger als het onderhoud van sierheesters. Bloembakken en zomergoed dienen jaarlijks opnieuw geplaatst/geplant te worden. Daarnaast is het noodzakelijk deze in droge periodes water te geven. Voordeel is dat deze beplanting een lange bloeiperiode heeft en zo lang bij draagt aan de groene uitstraling van de kernen. Vanuit het duurzaamheidsaspect adviseren wij met name vaste planten en bloembollen in gazon toe te passen. Door hier jaarlijks in te investeren neemt het areaal geleidelijk toe (bij investering € 10.000,- neemt areaal met circa 800m2 toe). In een stenige omgeving is dit echter niet altijd mogelijk. Hier zijn bloembakken een uitstekend middel om de openbare ruimte te verfraaien. Het plaatsen van bloembakken vraagt om een jaarlijkse investering.

Artikel 5.1 inrichtingscriteria voor een duurzame groenstructuur

Doelstelling is een hoogwaardige en duurzame groenstructuur te realiseren. Het opzetten van een stelsel van kwaliteitseisen waaraan de inrichting van het groen in de openbare ruimte moet voldoen levert hieraan een structurele bijdrage. Deze inrichtingscriteria hebben betrekking op twee aspecten: · toepassingsgebied beheertypen Is het gewenst dat het betreffende beheertype aanwezig is of wordt aangelegd op deze plek binnen de groenstructuur. Bijvoorbeeld: Perkrozen zijn niet gewenst in groen in de woon- of werkomgeving omdat het onderhoud van perkrozen kostbaar is. Dit beheertype wordt daarom alleen in het dorpscentrum toepassen. · aanlegvoorwaarden per beheertype Welke randvoorwaarden worden gesteld bij de aanleg van het betreffende beheertype. Bijvoorbeeld: hoeveel bomenzand wordt toegepast bij bomen van de 1e grootte in verharding. De inrichtingscriteria die voortkomen uit de eerste vraagstelling zijn verwoord in het schema op de volgende bladzijde. Hierin zijn de legenda-eenheden uit de gewenste groenstructuur uitgezet tegen de beheertypen die in het groenbeheersysteem zijn opgenomen. De kruisjes in de vakken geven aan dat het betreffende beheertype toegepast mag worden binnen de betreffende legenda-eenheid. Het schema kan worden uitgebreid met verhardingen, bebording en verlichting. Op deze wijze kunnen ook bijvoorbeeld het toepassen van verhardingstype waar regenwater infiltreert en verhardingstype met minimale overlast van onkruidbegroeiing worden gestimuleerd op bepaalde plekken. De gemaakte indeling is een uitgangspunt bij de inrichting van het openbaar groen. Het is niet noodzakelijk het huidige groen direct om te vormen. Bij (her)inrichting kan met een gefundeerde argumentatie van het schema worden afgeweken. De inrichtingseisen zijn gericht opeen eenduidige en beheerbare groenstructuur. Het is wenselijk om op bepaalde locaties accenten aan te brengen en hier de groenstructuur te verfraaien. Bloembakken, zomergoed, vaste planten en bloembollen zijn hiervoor goede middelen. Paragraaf 4.10 gaat hier nader op in. In principe worden banken en afvalbakken in de gehele gemeente toegepast. Een goede afweging waar banken en bakken te plaatsen is echter noodzakelijk om verromeling en veel onderhoud te voorkomen. Daarom worden deze voorzieningen uitsluitend toegepast bij een aantal voorzieningen:

Het schema kan desgewenst worden uitgebreid met voorkeurslijsten voor het toe te passen sortiment en materiaal. Zo kunnen zitbanken op de sportparken van een bepaald type zijn en toepassing van sterke en gezonde heestersoorten worden bevorderd. Om dit te bereiken worden de matrix-vakken welke donker gekleurd zijn voorzien van een nummer, wat verwijst naar een sortiments-/of materiaallijst. De inrichtingscriteria die voortkomen uit de tweede vraagstelling zijn dusdanig concreet en uitvoeringsgericht dat deze niet zijn opgenomen in dit Groenbeleidsplan 2009. Deze criteria dienen in een afzonderlijke rapportage te worden opgenomen. Daarbij is het van belang dat deze een interactief karakter krijgt, waarmee wordt bedoeld dat de eigen gemeentelijke dienst het document continue kan aanvullen en bijstellen afhankelijk van de ervaringen binnen projecten. Voorgesteld wordt te starten met een basisdocument.

Artikel 5.2 participatie, inspraak en informatie van bewoners

Voor een duurzame instandhouding van een groenstructuur is draagvlak bij bewoners noodzakelijk. Zo zullen bewoners minder snel oneigenlijk gebruik maken van een plantsoen wanneer ze zelf hebben meegedacht over de inrichting. Tevens kan door het draagvlak bij bewoners het aantal klachten over inrichting en beheer afnemen. Het is echter niet gewenst dat de burgers de inrichting van elk stukje openbaar groen binnen de gemeente bepalen. Daarmee zou de realisatie van boomstructuren, wat een langlopend proces is, vrijwel onmogelijk worden en zou het creëren van identiteit en eigenheid van de verschillende kernen in het niet vallen. Immers wonen in een straat met bomen wil iedereen, maar de boom voor het eigen huis is voor vele mensen een bron van ergernis. Het betrekken van bewoners bij de besluitvorming is vooral van belang indien sprake is van een verandering van de bestaande situatie (herinrichting, veranderingen in het groenbeheer) en wanneer het plangebied dicht tegen woningen gelegen is (groen in woon- en werkomgeving). Binnen het betrekken van burgers bij het groen wordt onderscheid gemaakt in drie vormen, welke afhankelijk van de locatie in de groenstructuur en de toegekende status mogelijk toegepast kunnen worden: participatie Bewoners voeren zelfwerkzaamheden uit in het groen in hun omgeving. De werkzaamheden kunnen bestaan uit het (mee) bedenken van de inrichting, het uitvoeren of meehelpen bij de aanleg en het (meehelpen bij) uitvoering van onderhoudsmaatregelen. Dit is de meest verregaande vorm van betrokkenheid van bewoners bij het groen in hun omgeving. Deze vorm van betrokkenheid van bewoners is alleen in uitzonderlijke gevallen mogelijk waarbij in ieder geval wordt voldaan aan: · duidelijk afgebakend plangebied, wat niet behoort tot de groene dorps- of wijkstructuur; · grote betrokkenheid en saamhorigheid van alle bewoners; · weinig veranderingen in de bewonersgroep; · duidelijke afspraken tussen de gemeente en de bewoners over welke taken op welke wijze door de bewoners uitgevoerd zullen worden. Het is duidelijk dat deze vorm van bewonersinbreng zeer veel begeleiding vanuit de gemeente vergt en daarom zeer incidenteel toegepast kan worden. inspraak Bewoners hebben een stem in de planvorming betreffende de inrichting en het beheer van hun omgeving. Inspraak is in beginsel mogelijk op alle terreinen van het gemeentelijk bestuur, dus ook op de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. Geen inspraak wordt verleend onder andere ten aanzien van ondergeschikte herzieningen van eerder vastgesteld beleid, zoals uitwerkingen van plannen en uitvoeringsvoorbereidingen. De inspraakprocedure welke toegepast wordt bestaat in hoofdlijnen uit: · inspraakavond waarbij een voorstel wordt voorgelegd aan de betrokken bewoners; twee mogelijke vormen hiervan zijn de inloopavond waarbij de plannen worden opgehangen en bewoners deze individueel met de aanwezige ambtenaren kunnen bespreken en de presentatieavond waarbij een voorstel plenair wordt gepresenteerd en besproken; · beoordeling van de reacties door de gemeente; de gemeente is niet verplicht de gegeven reacties te verwerken in het plan, maar kan het plan, met kennisname van de reacties, verder uitwerken; · ter inzage legging van het definitief plan; met de mogelijkheid om schriftelijk bezwaar te maken; · behandeling bezwaar door college van burgemeester en wethouders. De exacte inspraakprocedure is vastgesteld in Inspraakverordening Haaren 2003 van de gemeente Haaren. informatie Bewoners worden ingelicht over de inrichting en het beheer van deze delen van het openbaar groen. Dit kan gebeuren door een informatieavond waarop het plan wordt gepresenteerd, met borden in de hal van het gemeentehuis of door middel van publicatie in huis-aan-huis-bladen.

Artikel 5.3 integraal werken

Door het combineren van verschillende werkzaamheden in de openbare ruimte kan op een effectieve manier worden gewerkt, wordt de overlast voor bewoners beperkt en kan mogelijk in sommige projecten worden bespaard door het maken van werk met werk. Vooral bij de reconstructie van bestaande openbare ruimtes kan de afstemming van planningen tussen de verschillende afdelingen positieve effecten hebben. Zo kan een aanpassing in het wegprofiel gelijktijdig plaatsvinden met een renovatie van het riool en kan na het leggen van een nieuwe leiding meteen het plantvak worden verjongd. Inrichting en beheer van het openbaar groen kunnen worden bemoeilijkt door bijvoorbeeld het plaatsen van teveel obstakels in verharding (onkruidbestrijding) en in gras (maaien). Daarnaast wordt groen incidenteel als verkeersremmende maatregel (bijvoorbeeld bloembakken) toegepast op locaties waar het vanuit de groenstructuur en het groenbeheer niet wenselijk is. Integraal werken betekent dat de verschillende gemeentelijke diensten die werkzaamheden uitvoeren in de openbare ruimte hun planningen en werkzaamheden afstemmen en indien mogelijk in samenwerking uitvoeren. Om integraal werken mogelijk te maken dient in eerste instantie inzichtelijk te worden gemaakt welke knelpunten in de openbare ruimte aanwezig zijn (bezien vanuit groen, civiel, rioleringen, verlichting, spelen). Na een vaststelling van een meerjarenprogramma reconstructies kan binnen projectgroepen, waarvan de samenstelling afhankelijk is van het type project, een en ander per project worden uitgewerkt. In het hiernaast staande schema is deze integrale en planmatige werkwijze verbeeld. Integraal werken is al beleidsmatig ingebed binnen de gemeente Haaren.

Artikel 5.4 faciliteiten

Aansturing en coördinatie van het beheer van het openbaar groen vindt plaats met behulp van een groenbeheersysteem. Binnen de gemeente Haaren wordt momenteel het systeem DG Dialog gehanteerd. Hierin staan groenbeheertype en bijbehorende werkpakketten omschreven en zijn de hoeveelheden opgenomen. De standplaats van de bomen is in groenbeheersysteem gekoppeld aan de administratieve gegevens die bij de boom horen. Een koppeling van de overige groenbeheergegevens met een digitaal kaartenbestand is vooralsnog niet gewenst. Het beheren en muteren van een dergelijk systeem zou relatief veel middelen kosten. De basis voor een dergelijk op te zetten koppeling, een bestand van digitale kaarten van de gemeente Haaren wordt gevormd door de GBKN-kaart die al in het bezit is van de gemeente. Omdat het beheren en registreren van het bomenbestand andere gegevens en andere uitgangspunten kent dan het overig openbaar groen is hiervoor al wel een boomregistratiesysteem worden opgezet (zie paragraaf 4.4). De gegevens van de voorgenomen VTA-inspecties kunnen hierin worden opgenomen.

Artikel 6.1 overzicht acties nieuw te vormen beleid

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de acties die nodig zijn om het nieuwe beleid vast te stellen. Onderstaande tabel kan derhalve worden beschouwd als een samenvatting van de hoofdstukken 3, 4 en 5. De geraamde kosten zijn exclusief btw en gebaseerd op hetprijspeil van 2009. Indien de werkzaamheden worden beschouwd als een regulier onderdeel van de werkzaamheden van de afdeling Ruimtelijk beheer van de gemeente Haaren worden deze kosten niet als aanvullend budget aangegeven.