Beleidsregel gemeentelijke tegemoetkoming in de kosten kinderopvang

Toelichting

Algemene toelichting

De Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wkkp) regelt onder meer de verstrekking van toeslagen voor kinderopvang. De gemeente had tot eind 2012 de wettelijke plicht het ontbrekende ‘werkgeversdeel’ te bekostigen aan wettelijk vastgestelde doelgroepen die geen werkgever hebben.

Op 10 juli 2012 heeft de Eerste Kamer ingestemd met een aantal wijzigingen in de Wkkp. De belangrijkste wijziging betreft de verstrekking van (een deel van de) kinderopvangtoeslag door gemeenten aan doelgroepouders.

Vanaf 1 januari 2013 wordt de uitbetaling van de volledige toeslag voor deze ouders door de Belastingdienst gedaan.

Gemeenten krijgen vanaf 2013 een aantal nieuwe taken.

Tegemoetkoming KOA-kopje

Met de wijzigingen in de Wkkp per 1 januari 2013 veranderd de rol van de gemeente. De gemeente krijgt een aantal andere taken. Eén daarvan is de mogelijkheid tot het verstrekken van een aanvullende tegemoetkoming doelgroepouders, ook wel KOA-kopje genoemd.

Deze extra toelage, die gemeenten onder het oude regime in aanvulling op de kinderopvangtoeslag aan doelgroepouders uitkeerden, blijft een taak van de gemeenten. Voorafgaand aan de wetswijziging was dit nog een wettelijke verplichting, maar na de wetswijziging valt het onder de gemeentelijke beleidsvrijheid. Bij de extra toelage gaat het in feite om een (gedeeltelijke) compensatie van de eigen bijdrage in de kosten van kinderopvang.

Tot de doelgroep ouders behoren ouders die:

-naast hun WWB-, Ioaw- of Ioaz uitkering een re-integratietraject volgen of parttime werken,

-studeren met WSF of Wtos

-die minderjarig zijn en naar school gaan.

Geschiedenis hoogte KOA-kopje

Sinds 2009 is de maximale vergoeding kosten kinderopvang voor het eerste kind 95,5% en voor elk volgende kind 96,5% (binnen de gemaximeerde uurprijs). De vergoeding van het KOA-kopje was 4.5% respectievelijk 3.5%, voor de doelgroep ouders werden de kosten hiermee voor 100% vergoed.

In 2011 was de maximale vergoeding 92% voor het eerste kind en 95,5% voor elk volgende kind, het KOA-kopje bleef 4,5% en 3,5%. Hierdoor werd de maximale vergoeding 96,5% en 99%.

In 2012 was de maximale vergoeding 90,7% voor het eerste kind en 95,5% voor elk volgende kind, het KOA-kopje bleef 4,5% en 3,5%. Hierdoor werd de maximale vergoeding 95,2% en 99%.

Tot en met 2012 stond de hoogte van het KOA-kopje wettelijk vast.

KOA-kopje 2013

Per 2013 is de maximale vergoeding ook 90,7% voor het eerste kind en 93,3% voor elk volgende kind, de hoogte van het KOA-kopje is gemeentelijke beleidsvrijheid geworden.

De kosten van de kinderopvang bedragen al gauw € 300,-- per dag per maand voor een kind tot 4 jaar en € 125,-- voor een kind van 4 tot 13 jaar. Een eigen bijdrage van 9,3% is dan € 27,90/€ 11,64 voor 1 dag opvang per maand (€ 139,50/€ 58,12 voor een volle week) voor het eerste kind. Voor de volgende kinderen is de eigen bijdrage € 20,10/8,38 voor een dag per maand of € 100,50/41,90 voor een week.

 Voor een gezin met meerder kinderen kunnen de kosten dermate oplopen dat de combinatie zorg en arbeid, scholing of re-integratie niet meer is op te brengen.

Gebruik makend van de gemeentelijke beleidsvrijheid wordt het KOA-kopje voor die doelgroepen verhoogd naar 6% voor het eerste en 5% voor het volgende kind. Voor 2012 was het KOA-kopje 3,5 en 4,5%.

Er blijft zo een eigen bijdrage over van 3,3 en 1,7% per kind per maand dit heeft twee reden.

Ten eerste is/blijft de ouder zich ervan bewust dat er kosten verbonden zijn aan de kinderopvang, die de ouder zelf moet betalen. Zodat de ouder zich bewust is van de kosten die gemaakt worden en meebetaalt aan de investering in zijn toekomst. Na uitstroom uit de uitkering of afronden van de opleiding blijft deze verantwoordelijkheid en routine in stand, indien nog steeds gebruik wordt gemaakt van de opvang.

De tweede reden voor een eigen bijdrage is omdat een kind op de opvang  lunch, drinken en tussendoortjes krijgt, en er hierdoor sprake is van uitsparing van kosten.

Schematisch ziet de eigen bijdrage voor de ouders en dan zo uit:

De dikgedrukte bedragen zijn de uiteindelijk eigen bijdrage in de kosten voor de ouders, na bijdrage van het Rijk en het KOA-kopje van de gemeente. Dit zijn de kosten per maand opvang, toegerekend naar het aantal dagen per week dat een kind wordt opgevangen.

Tegemoetkoming kosten kinderopvang sociaal medische indicatie(SMI)

De Wkkp heeft een aantal artikelen die betrekking hebben op de doelgroep met een sociaal-medisch indicatie (artikel 1.6 , eerste lid sub k en l en artikel 1.23 Wkkp). De wetgever heeft bij inwerkingtreding van de Wkkp besloten om deze artikelen vooralsnog niet in werking te laten treden. Als kinderopvang uitsluitend op grond van een sociaal medische reden nodig is, komt men niet voor

een tegemoetkoming via de belastingdienst op grond van de Wet kinderopvang in aanmerking.

Sinds 2005 heeft de wetgever aan de algemene middelen van het gemeentefonds het benodigde budget toegevoegd voor kinderopvang voor de doelgroep ‘sociaal-medische indicatie’. Gemeenten werden daardoor in staat gesteld naar eigen inzicht huishoudens met sociaal-medische problematiek financieel te ondersteunen in het benodigde kinderopvanggebruik. Vanaf 2010 wordt, blijkens de meicirculaire gemeentefonds 2009 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, deze regeling voor een tegemoetkoming voor kinderopvang op grond van een sociaal-medische indicatie structureel voortgezet. De gemeente houdt dus beleidsvrijheid ten aanzien van deze doelgroep.

In 2009 heeft de gemeenteraad invulling gegeven aan het beleid rond kinderopvang als gevolg van een sociaal-medische indicatie. Rekening houdend met de eigen verantwoordelijkheid van de ouder, het beheersbaar houden van de kosten die gemoeid gaan met kinderopvang en het in stand kunnen houden van de voorziening voor deze vaak kwetsbare groep, wordt met deze beleidsregel een striktere invulling gegeven aan tegemoetkoming in de kosten kinderopvang als gevolg van een sociaal–medische indicatie.

In 2009 is ervoor gekozen om geen vermogenstoets te doen bij een aanvraag SMI, vanaf heden wordt wel onderzocht of de ouder met eigen vermogen in (een deel van) de kosten kan voorzien. Hierbij wordt aangesloten bij vermogensbepaling uit de WWB.

Daarnaast werd in 2009 voor ouders met een minimuminkomen 100% van de kosten kinderopvang vergoed, via de Wet kinderopvang. Deze volledige vergoeding is overgenomen in het gemeentelijke beleid voor de SMI. In de jaren 2010-2013 is de maximale vergoeding voor ouders die onder de doelgroep van de Wet kinderopvang vallen afgebouwd. We schakelen de berekening van de vergoeding nu gelijk met ouders die de maximale vergoeding van het rijk ontvangen plus de vergoeding van de KOA-kopje door de gemeente. Ook voor ouders die een vergoeding ontvangen op grond van de SMI geldt immers dat zij op deze wijze zich bewust zijn van de kosten en dat zij enige kosten uitsparen vanwege de lunch en tussendoortjes die het kind nuttigt op de opvang.

In 2009 is er niet voor gekozen om te onderzoeken of de ouder (een deel van) de opvang binnen het eigen netwerk kan oplossen. Vanaf heden gaat dit wel deel uitmaken van het onderzoek.

Verder wordt in deze regeling nadere regels gesteld met betrekking tot een vergoeding in de eigen bijdrage kinderopvang boven het maximumuurtarief. De kosten boven de maximum uurprijs komen volgens de Wet kinderopvang volledig voor rekening van de ouder. Wanneer kinderen speciale zorg nodig hebben kan dat de kosten en dus de prijs voor de opvang verhogen. Om de benodigde zorg te garanderen is vanaf 2009 besloten dat deze extra kosten ook in aanmerking komen voor vergoeding. Hierbij wordt de individuele omstandigheden meegewogen.

Deze extra vergoeding van de eigen bijdrage wordt na 2012 ongewijzigd voortgezet.

Digitale aanlevering

Een andere nieuwe taak van de gemeente per 1 januari 2013 is het digitaal aanleveren van gegevens aan de belastingdienst. Per kwartaal wordt een overzicht van ouders met een re-integratietraject aangeleverd aan de belastingdienst. Met deze aanlevering geeft de gemeente aan welke ouders een beroep kunnen doen op de kinderopvangtoeslag op grond van het volgen van een re-integratietraject.

Hoofdlijnen van het proces van verstrekking van de vergoedingen

In deze beleidsregel worden de hoofdlijnen van het proces van verstrekking van de tegemoetkomingen door gemeente Haarlem vastgelegd. Daarbij zijn twee uitgangspunten gehanteerd.

Het eerste uitgangspunt is dat de uitvoeringslasten voor zowel de gemeente als de aanvragers van de tegemoetkoming zo beperkt mogelijk moeten zijn.

Het tweede uitgangspunt is dat de gemeentelijke uitgaven die gemoeid zijn met de verstrekking van de tegemoetkomingen zo goed mogelijk beheersbaar is. De verstrekking van de tegemoetkoming vindt op dezelfde wijze plaats als aanvragen bijzondere bijstand WWB.

Voordat de tegemoetkoming wordt vastgesteld kan gemeente onderzoek doen naar de rechtmatigheid van de tegemoetkoming door gegevens van de ouders te controleren en eventuele inlichtingen bij de houders van een kinderopvangorganisatie op te vragen.

Artikelsgewijze toelichting

De artikelsgewijze toelichting is beperkt tot die artikelen die ook daadwerkelijk toelichting behoeven.

Artikel 2 tegemoetkoming

De tegemoetkoming wordt verstrekt op grond van artikel 35 WWB. Voor een aantal bepalingen wordt aansluiting gezocht bij de Wkkp. Voor de verstrekking op grond van de WWB is gekozen om zo een eenduidige uitvoering te bewerkstelligen met andere verstrekkingen op grond van de bijzondere bijstand.

Artikel 3 Doelgroep

Lid 1

De doelgroepen zijn niet beperkt tot de in de Wkkp genoemde doelgroepen. Van de mogelijkheid om zelf doelgroepen aan te wijzen is in het kader van deze beleidsregel gebruik gemaakt.

Lid 2

Naast de doelgroepen zoals die zijn opgenomen in de Wkkp voelt de gemeente zich verantwoordelijk voor de aanvullende compensatie voor parttime werkenden met een aanvullende bijstandsuitkering. Daarom is deze groep ook benoemd tot gemeentelijke doelgroep. Het gaat hier overigens om alleenstaande ouders en om partners, die beiden parttime werken op dezelfde tijden. Wanneer een van beide partners thuis is en voor het kind / de kinderen kan zorgen, bestaat er geen recht op de gemeentelijke tegemoetkoming.

Artikel 4 Omvang van de kinderopvang in relatie tot de tegemoetkoming

Een tegemoetkoming wordt slechts verstrekt in zoverre kinderopvang noodzakelijk is voor de combinatie van de zorg voor het kind en de taak van de ouder waardoor deze tot de doelgroep behoort (deelname aan een voorziening gericht op arbeidsinschakeling, participatie, studie of het verrichten van betaald werk). Bij de bepaling van de noodzaak wordt tevens rekening gehouden met de verplichtingen van de eventuele partner van de ouder en de reistijden van de ouder en de partner.

Indien de ouder gedurende meer uren gebruikt maakt van kinderopvang dan naar het oordeel van het college noodzakelijk is, dan wordt bij de bepaling van de tegemoetkoming slechts rekening gehouden met de kosten tot het maximale aantal noodzakelijke uren. De meerkosten als gevolg van het onnodig afnemen van uren worden niet meegenomen bij het bepalen van het recht op de tegemoetkoming. Hierbij wordt aangesloten bij de regels op grond van 1.7 van de Wkkp met betrekking tot de kinderopvangtoeslag.

Lid 1 onder c

De aanvullende gemeentelijke tegemoetkoming in de kosten kinderopvang verstrekken wij aan parttime werkenden met een aanvullende bijstandsuitkering.

Artikel 5 Hoogte inkomen en vermogen van de ouders

Voor het gezinsinkomen wordt aangesloten bij de minimaregelingen dit is 110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm. Voor de vermogensvaststelling wordt aangesloten bij artikel 34 derde lid WWB. Hiermee sluiten we aan bij de uitgangspunten van de HaarlemPas, en kunnen houders van deze HaarlemPas een vereenvoudigde aanvraag indienen.

Artikel 6 De periode waarover een tegemoetkoming verstrekt kan worden

De periode waarover de tegemoetkoming kan worden verstrekt is strikt begrensd.

Enerzijds geldt de begin- en einddatum van het traject, de studie of de werkzaamheden, waardoor de noodzaak van kinderopvang ontstaat.

Anderzijds geldt de datum aanvraag. De belastingdienst kent de kinderopvangtoeslag niet vroeger toe dan vanaf de 1e dag van de maand voor de maand waarin de toeslag is aangevraagd.

Deze werkwijze hanteren wij ook ten aanzien van de tegemoetkoming. De aanvraag voor de tegemoetkoming dient echter wel binnen 8 weken na ontvangst van de beschikking van de belastingdienst te worden ingediend. Zodat de vergoeding van de kosten aan ouders, alsook de uitgaven van de gemeente tijdig duidelijk zijn.

Voorbeeld:

Iemand vraagt op 15 oktober kinderopvangtoeslag aan met ingang van 15 augustus. De periode

15 augustus tot 1 september wordt afgewezen, vanaf 1 september wordt toegekend.

Ook voor het overige volgen wij de wettelijke regels.

Per 1 januari 2012 waren de regels al veranderd wat betreft het aantal uren waarover de ouders recht hebben op kinderopvangtoeslag. Ouders ontvangen alleen nog maar kinderopvangtoeslag over de uren van de minst werkende ouder. Als bijvoorbeeld vader 40 uur werkt en moeder 28 uur dan wordt de toeslag berekend over de 28 uur.

Hier wordt onderscheid gemaakt tussen de te vergoeden uren bij de dagopvang en buitenschoolse opvang.

• 1.

  Bij niet schoolgaande kinderen tot 4 jaar die gebruik maken van de dagopvang hebben de ouders recht op 140% over de uren van de minst werkende ouder.

• 2.

  Bij schoolgaande kinderen vanaf 4 jaar hebben ouders recht op 70% over de uren van de minst werkende ouder. De kinderen maken minder gebruik van de kinderopvang.

De gemeente Haarlem heeft sinds 2009 zijn tegemoetkoming aan ouders afgestemd op het aantal uren dat nodig was om de werkzaamheden of activiteiten uit te voeren. Vanaf 1 januari 2013 sluit de gemeente voor de uitvoering van het KOA-kopje aan bij de landelijke urenberekening.

Omdat dit een ingrijpende wijziging is faseert het Rijk de invoering van deze maatregel.

Vanaf 2013 wordt de duur van het recht op kinderopvangtoeslag beperkt. De maanden waarin daadwerkelijk een traject gevolgd wordt komen voor vergoeding in aanmerking met een maximum van 230 uur per maand.

Vanaf 1 januari 2014 wordt het recht op kinderopvangtoeslag gekoppeld aan de uren dat daadwerkelijk een traject wordt gevolgd. Wanneer in een gezin een ouder 40 uur deelneemt aan een re-integratietraject en de ander ouder 30 uur dan is 30 uur de basis voor de berekening van de kinderopvangtoeslag.

In het vierde lid wordt verwezen naar artikel 1.6 lid 5 (1) van de Wkkp. Abusievelijk voegt Stb. 2011, 616 een tweede vijfde lid toe. Om aan te geven om welk vijfde lid dit gaat volgt hierna de tekst:

Een ouder die in een berekeningsjaar of in het daaraan voorafgaande berekeningjaar arbeid heeft verricht als bedoeld in artikel 1.6, eerste lid, onderdeel a of b, behoudt gedurende drie kalendermaanden, gerekend vanaf de eerste dag na de dag waarop het verrichten van die arbeid is beëindigd, dezelfde aanspraak op een kinderopvangtoeslag als voor die beëindiging bestond.

Artikel 7 Hoogte tegemoetkoming KOA-kopje

In het eerste lid is de hoogte van de gemeentelijke tegemoetkoming voor de gemeentelijke doelgroepen geregeld. Hierin is geregeld dat de vergoeding 6% is voor het eerste kind en 5% voor alle volgende kinderen. De wet kinderopvang spreekt van het eerste kind, dit is het kind met de hoogte kosten aan kinderopvang, dit hoeft niet het oudste kind te zijn. Het tweede lid verwijst naar artikel 1.7 Wkkp, in dit artikel wordt de maximale uurprijs voor de kinderopvang geregeld. Indien de uurprijs van de kinderopvang hoger ligt dat deze landelijke grens, komt het meerdere niet in aanmerking voor de vergoeding van zowel de belastingdienst als van de gemeente.

Artikel 8 Doelgroep SMI

Lid 2

In het geval van een sociaal medische indicatie dient een advies te worden ingewonnen bij een

'onafhankelijke organisatie die beschikt over adequate deskundigheid'. Het college kan gebruik maken van een indicatieadvies van de GGD. Wanneer sprake is van begeleiding van de ouder(s) en/of het kind kan gebruik worden gemaakt van de doorverwijzing van een ander organisatie die beschikt over adequate deskundigheid. Niet zijnde een organisatie die belang heeft bij de verstrekking van de

tegemoetkoming zoals een kindercentrum of gastouderbureau.

Lid 3

Wanneer bij een twee-oudergezin een ouder om sociaal of medische reden niet zelf voor het kind kan zorgen, dan wordt de andere ouder geacht om voor hun kind te zorgen. Kinderopvang is pas nodig wanneer voor beide ouders een SMI geldt en de opvang niet op een andere manier is te regelen. Daarnaast kan kinderopvang nodig zijn wanneer één van de ouders een SMI heeft en de andere ouder werk, naar school gaat, of een traject naar werk volgt. Bij gezinssituaties waarbij één ouder werkt en de andere een SMI heeft en daardoor niet zelf voor zijn kinderen kan zorgen is er in de regel geen kinderopvangtoeslag mogelijk via de belastingdienst, deze ouders zijn voor een tegemoetkoming van de kosten kinderopvang geheel afhankelijk van de gemeente.

Artikel 9 Eigen bijdrage kosten kinderopvang

Bij het vaststellen van de hoogte van de draagkracht wordt aangesloten bij de tabel voor de

tegemoetkoming in de kosten kinderopvang vastgesteld door het ministerie van SZW. Voor ouders

met een inkomen tot het minimumniveau wordt het KOA-kopje hierbij opgeteld. Voor het vaststellen van het vermogen wordt aangesloten bij artikel 34 WWB, ouders met een vermogen boven het grensbedrag komen niet in aanmerking voor een tegemoetkoming.

Wanneer kinderen speciale zorg nodig hebben kan dat de kosten en dus de prijs voor de opvang

verhogen. Om de benodigde zorg te garanderen kunnen deze extra kosten ook in aanmerking komen

voor vergoeding . Hierbij wordt de individuele omstandigheden meegewogen.

Artikel 10 Ingangsdatum van de tegemoetkoming

Dit artikel bepaalt de ingangsdatum van verstrekking van de bijzondere bijstand. Er zijn drie

ingangsdata mogelijk:

- De datum waarop de aanvraag voor de bijzondere bijstand door de gemeente in ontvangst is

genomen (eerste lid). In deze situatie zal de ouder op het moment dat hij zijn aanvraag indient

reeds kinderopvang hebben.

- De datum waarop de kinderopvang van start gaat. Het tweede lid bepaalt dat er alleen een

tegemoetkoming wordt verleend als er kinderopvang plaatsvindt.

- De periode van terugwerkende kracht in geval van kennelijke hardheid beperkt zich tot een jaar.

Dit om te voorkomen dat tot in het oneindige een beroep kan worden gedaan op de bijzondere

bijstand over het verleden. In de praktijk is de verwachting dat niet veel ouders zo'n lange

periode wachten met het indienen van de aanvraag, ook gezien de hoogte van de kosten

kinderopvang. De weging van de kennelijke hardheid is aan het college. De periode van 12

maanden sluit aan bij de gehanteerde periode bij de verlening van bijzondere bijstand.

Artikel 12 Omvang van de kinderopvang

Bij het onderzoek naar de noodzaak van de kinderopvang op SMI wordt betrokken wat de ouder binnen het eigen netwerk kan regelen aan kinderopvang.

Van de opvang moet wel daadwerkelijk gebruik worden gemaakt.

Artikel 13 Te verstrekken gegevens bij een aanvraag

Een aanvraag voor een gemeentelijke tegemoetkoming voor het KOA-kopje kan niet eerder ingediend worden dan wanneer de aanvrager een beschikking van de Belastingdienst met betrekking tot de toekenning van de kinder-opvangtoeslag heeft ontvangen.

Een aanvraag op grond van de SMI kan worden ingediend zodra opvang noodzakelijk is en er een contract is tot kinderopvang.

Artikel 15 Inhoud van de beschikking

Het college neemt bij aanvragen SMI het besluit op basis van het uitgebrachte indicatieadvies. Dit advies is niet bindend. Dit betekent dat het college van dat advies kan afwijken.

Als het college een beschikking geeft die afwijkt van het uitgebrachte advies, zal het college de

redenen voor de afwijking in de beschikking moeten motiveren (artikel 4:20 Awb). De

motiveringverplichting geldt vooral voor het geval waarin een positief advies wordt gegeven en het

college een afwijzend besluit neemt.

Artikel 16 De uitbetaling van de tegemoetkoming

Van het bepaalde in het tweede lid kan gebruik worden gemaakt in situaties vergelijkbaar met artikel

57 WWB.

Artikel 18 Weigeringsgronden

Indien de ouder en of de partner in een ander verband recht of aanspraak heeft op een gedeeltelijke vergoeding van de kosten wordt de weigeringsgrond afgestemd op de hoogte van de aanspraak uit ander verband.

Artikel 21 Inwerkingtredingen overgangsrecht

Deze beleidsregels over het KOA-kopje treden met terugwerkende kracht in werking met ingang van 1 januari 2013, om te voorkomen dat ouders de tegemoetkoming mis lopen is de aanvraagtermijn verlengd tot 8 weken na publicatie van deze beleidsregels.

De bepalingen over de verstrekkingen SMI treden in werking daags na het intrekken van de Verordening tegemoetkoming kosten kinderopvang.