Uitvoeringsprogramma beleid participatiebudget 2012 Intergemeentelijke Afdeling Sociale Zaken

De Wet Participatiebudget is in 2009 in werking getreden. Met deze wet zijn de middelen voor het werkdeel WWB (re-integratiemiddelen), inburgering en volwasseneneducatie samengevoegd tot één participatiebudget. Het doel is om gemeenten meer ruimte te bieden in de inzet van middelen, waardoor de burger uiteindelijk meer op maat kan worden bediend.

De Wet Participatiebudget is een financieringswet en bevat geen nieuw inhoudelijk beleid. Maar door de extra beleidsruimte bevat de wet impliciet de opdracht om beleidskeuzen op grond van de verschillende wetten te herijken en op elkaar af te stemmen.

Dit jaar staat het uitvoeringsprogramma onder druk door de bezuinigingsmaatregel op het participatiebudget. In het uitvoeringsprogramma is te lezen wat in 2012 het totale participatiebudget is, welk deel hiervan is vastgelegd, welk deel vrij te besteden is en vooral op welke manier dit vrij te besteden budget ingezet moet worden om zoveel mogelijk mensen te ondersteunen en een overschrijding te voorkomen. Bij het inzetten van voorzieningen gaat het erom dit zo efficiënt mogelijk te doen.

2012 moeten we zien als een overgangsjaar naar integraal participatiebeleid. Participatiebeleid is niet los te zien van ontwikkelingen op andere beleidsterreinen. Het meest duidelijk is de relatie met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), omdat dit ook een Participatiewet betreft. Maar ook de komst van de Wet Werken naar Vermogen (1 januari 2013) vraagt om een duidelijke visie op participatie.

In de visie “beleidskader Wet participatiebudget 2010-2012” is door de gemeenteraad in september 2010 vastgelegd dat de regie met betrekking tot het participatiebeleid is neergelegd bij de Intergemeentelijke Afdeling Sociale Zaken (IASZ).

Dit uitvoeringsprogramma is daarom opgesteld door de IASZ en op hoofdlijnen voor iedere gemeente gelijk. In hoofdstuk 7 wordt het voorgestelde beleid voor zover het financiële consequenties heeft, vertaald naar de financiële situatie. Uitgangspunt bij de voorstellen is een budgettaire neutraliteit.

Gemeenten hebben met het participatiebudget één budget voorhanden om mensen te stimuleren deel te nemen aan inburgering en/of werk en/of school. De intentie van dit budget is dat gemeenten dit geld voortaan effectiever en efficiënter kunnen inzetten. De verantwoording van de besteding van de middelen is daarmee ook vereenvoudigd.

Doelstelling van deze wet is om een grotere beleidsvrijheid en minder administratieve lasten voor gemeenten te creëren doordat de verantwoording over de middelen in één keer plaatsvindt. Hiermee krijgen gemeenten meer ruimte om de re-integratie, inburgering en volwasseneneducatie op elkaar af te stemmen.

Zoals gezegd is de Wet Participatiebudget in hoofdzaak een financieringswet voor de drie bovengenoemde materiewetten (WWB, WI en WEB). De wet bevat, behalve de uitbreiding van de doelgroep, geen nieuw inhoudelijk beleid, de materiewetten blijven ongewijzigd van kracht.

Tot nu toe is daarom de beleidsmatige aanpak van participatie/re-integratie, educatie en inburgering per onderdeel beschreven. Hierna volgt een korte uiteenzetting van de huidige stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van participatie in de gemeente.

Een belangrijk instrument om mensen beter in staat te stellen te participeren, is educatie. De Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB) maakt dit mogelijk. Het Regionaal Opleidingscentrum (ROC) biedt een ruim cursusaanbod voor personen met een opleidingsbehoefte.

In artikel 1 van de Wet Participatiebudget en in artikel 7.3.1 van de WEB is vastgelegd wat onder een educatietraject wordt verstaan:

• •

  voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (VAVO);

• •

  opleidingen Nederlands als tweede taal (NT2);

• •

  opleidingen alfabetisering als voorbereiding op (NT2);

• •

  opleidingen gericht op breed maatschappelijk functioneren;

• •

  andere opleidingen gericht op sociale redzaamheid;

Afhankelijk van de cursus kunnen mensen zichzelf aanmelden bij het ROC of bij de gemeente.

De deelnemers moeten voldoen aan criteria die de regiogemeenten met het ROC hebben afgesproken ten aanzien van de doelgroep. Het gaat om personen die niet over voldoende vaardigheden beschikken om zich in sociaal of economisch opzicht te kunnen redden. Het kan gaan om personen die functioneel analfabeet zijn, die voor een inburgeringstraject eerst nog moeten alfabetiseren, die nog geen startkwalificatie hebben, niet voldoende Nederlands spreken etc. Deze mensen zijn extra kwetsbaar en als zij nog niet afhankelijk zijn van een uitkering, zouden ze dat in de toekomst wel kunnen worden. Om hen beter in staat te stellen zichzelf te kunnen redden op de lange termijn, kan educatie een goed instrument zijn.

Tot op heden kennen we gedwongen winkelnering bij het ROC voor basiseducatie. De aansturing van het ROC beperkt zich logischerwijs dan ook tot het formuleren van doelgroepen en prioriteiten. Voor het besteden van de middelen voor volwasseneneducatie geldt nu nog een overgangsregeling. Zeker tot en met 2012 en mogelijk nog een jaar langer is dit deel van het participatiebudget specifiek voor volwasseneneducatie “geoormerkt”. Gemeenten hebben zoals benoemd een bestedingsverplichting bij de ROC’s voor dit gedeelte van het budget. Op zijn vroegst na 2012 komt deze oormerking én de bestedingsplicht bij de ROC’s te vervallen en is er ook in de praktijk sprake van één integraal participatiebudget.

Het werkdeel WWB in principe bedoeld om gemeentelijke uitkeringsgerechtigden via re-integratietrajecten richting werk te laten uitstromen. We bezien dit vanuit breed perspectief. Dit betekent dat verwacht wordt dat iemand actief meedoet in de maatschappij. Het streven is erop gericht om het WWB-bestand te verkleinen door zoveel mogelijk cliënten duurzaam te laten uitstromen richting de arbeidsmarkt. Is dit (nog) te hoog gegrepen: participatie kan niet alleen door te werken, dat kan ook door onderwijs te volgen, door vrijwilligerswerk te doen of door het ondernemen van bijvoorbeeld culturele activiteiten.

Participatie slaat dus niet alleen op werken, maar is veel breder dan dat. Het komt er op neer dat iemand 'meedoet' in en daardoor bijdraagt aan de maatschappij waarin hij leeft.

De instrumenten die worden ingezet om participatie in de samenleving te bereiken zijn onder meer re-integratietrajecten, work-first trajecten, werkstages, loonkostensubsidies, scholing, schuldhulpverlening en allerlei individueel in te zetten instrumenten (bv reiskostenvergoeding, tussenschoolse opvang).

Het doel en de kracht van het participatiebudget is de samenvoeging van de drie materiewetten om tot één geheel te komen. Maar hoe ziet dit er dan uit in de praktijk?

Wij gaan er vanuit dat iedereen naar vermogen zijn of haar talenten inzet. Het uitgangspunt is integrale benadering: een op maat gesneden traject, zodat men in staat is actief deel te nemen in de samenleving.

Wat daarvoor ingezet kan worden in 2012 is afhankelijk van de keuzes die de Raad maakt met betrekking tot de geformuleerde scenario’s in hoofdstuk 6.

Vanuit het Participatiebudget kunnen dus re-integratievoorzieningen, inburgeringvoorzieningen, opleidingen volwasseneneducatie en combinatievoorzieningen worden ingezet. Mede gebaseerd op de behoefte van de burger wordt een participatievoorziening opgesteld. Een participatievoorziening kan diverse onderdelen bevatten. Bijv. het volgen van een inburgeringscursus in de ochtend en daarnaast in de middag werkervaring (vrijwilligerswerk, stage en/of werken met behoud van uitkering) opdoen.

Een participatiedoelstelling zien we ook in andere wetgevingen terug, voorbeelden zijn de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Een uitdaging voor gemeenten is om een zo integraal mogelijk aanbod aan haar burgers te bieden.

De achterliggende gedachte is dat door beleidsprogramma’s en –terreinen met elkaar te verbinden, de verschillende onderdelen elkaar versterken. Integraal beleid bevordert in deze optiek de participatie van burgers en levert daarnaast een bijdrage aan een doelmatige inzet van middelen.

Met de invoering van de WMO in 2007, is de verantwoordelijkheid voor belangrijke onderdelen van zorg en welzijn verschoven van het landelijke naar het lokale niveau. De WMO is een brede participatiewet: iedereen moet kunnen meedoen. De wet komt voort uit het besef dat de ondersteuning van mensen met een beperking vanuit een andere optiek benaderd moet worden. Het gaat in de WMO niet om het verstrekken van voorzieningen, maar om het compenseren van beperkingen.

In plaats van het behandelen van claimgerichte aanvragen komt het erop aan dat de gemeente, organisaties en de burger de vraag en behoefte, maar ook de eigen mogelijkheden goed verkennen, om daarna te zoeken naar oplossingen.

Deels heeft de WMO betrekking op dezelfde groep kwetsbare burgers als waarvoor het participatiebudget in het leven is geroepen. Het ligt dan ook voor de hand om na te denken over manieren waarop de verschillende beleidslijnen steviger met elkaar te verbinden zijn.

Door integrale interventies te ontwikkelen kunnen de verschillende doelstellingen tegelijkertijd behaald worden. Zo kan de zelfredzaamheid van mensen met een chronische beperking worden bevorderd (WMO), terwijl ook de afstand tot de arbeidsmarkt wordt verkleind (participatiebudget). Een integrale benadering is niet alleen wenselijk vanuit een efficiënte inzet van middelen, maar draagt bovendien bij aan een betere dienstverlening richting de burgers.

In 2008 is de financiële crisis ontstaan. Het Rijk moest met veel geld bijspringen en er trad een grote mate van voorzichtigheid op in de financiële sector.

Uiteindelijk heeft dit in begin 2009 geleid tot een recessie die de hele economie raakt. Gevolg hiervan was dat de ontwikkeling van bedrijven stagneerde, bedrijven failliet gingen, ontslagen vielen en projecten geen doorgang konden vinden.

Mede als gevolg van de crisis zal het Rijk vanaf 2012 fors op gemeentefonds en doeluitkeringen gaan korten. Gemeenten zullen alle bezuinigingszeilen bij moeten zetten. Er dienen dus beleidskeuzes gemaakt te worden om effectiviteitverbetering en efficiencyverhoging te realiseren.

De Tweede kamer heeft het wetsvoorstel Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) aangenomen. Dit voorstel ligt nu ter besluitvorming bij de Eerste kamer. De vermoedelijke invoerdatum is 1 juli 2012. Gemeenten krijgen in dit wetsvoorstel expliciet de taak om de regie te voeren op schuldhulpverlening. Gemeenten moeten integraal beleid gaan ontwikkelen waarbij preventie en nazorg ook tot de taken gaat behoren.

In het wetsvoorstel is opgenomen dat de gemeenteraad verantwoordelijk is voor het bepalen van de visie en het opstellen van een beleidsplan. Voor de gemeente betekent het wetsvoorstel naast de nieuwe zorgplicht dan ook een herbezinning op bestaand beleid c.q. de bestaande uitvoeringspraktijk. Met de wet beoogt de wetgever de effectiviteit van de schuldhulpverlening en schuldenpreventie te verbeteren (meer geslaagde trajecten / minder uitval/ minder mensen in traject).

Het kabinet wil toe naar één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt, die de Wet werk en bijstand, Wajong en de Wet sociale werkvoorziening hervormt. Gemeenten worden in staat gesteld om meer mensen te laten werken door het ontschotten van de budgetten en de inzet van het instrument loondispensatie (tijdelijk werken onder het minimumloon).

De stelling is dat de gemeenten hierdoor meer mensen laten participeren, budgetten gerichter en effectiever inzetten en kosten besparen. Het kabinet wil deze nieuwe Wet werken naar vermogen op 1 januari 2013 laten ingaan. Voor jongeren die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn blijft de Wajong bestaan. Mensen met een indicatie voor een beschutte werkplek houden toegang tot de Wsw. Huidige Wsw-ers worden niet herkeurd en kunnen gewoon op hun werkplaats blijven werken. Dit betekent dat de overige personen die voorheen tot de Wajong of Wsw zouden hebben behoord, bij nieuwe instroom door de gemeenten zullen worden bemiddeld.

Personen met een beperkte verdiencapaciteit worden in de optiek van het rijk zoveel mogelijk via loondispensatie aan de slag geholpen bij reguliere werkgevers. Voor deze groep is een regeling voor begeleid werken beschikbaar, met loonaanvulling tot maximaal het wettelijk minimumloon en persoonlijke voorzieningen (begeleiding, aanpassing werkplek). Overige middelen voor participatie worden alleen nog selectief ingezet voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt.

Het wetsvoorstel tot wijziging van het inburgeringsstelsel is ingediend bij de Tweede Kamer. Het inburgeringsstelsel wordt op een dusdanige wijze gewijzigd dat de eigen verantwoordelijkheid van de inburgeraar meer centraal komt te staan. In de tweede helft van 2012 zal de uitwerking van de nieuwe wet voorgelegd worden aan de Eerste Kamer met het doel de wet per 1 januari 2013 in te laten gaan. In het wetsvoorstel is onder meer opgenomen dat de inburgeraars zelf de kosten voor de inburgering dienen te betalen, dat er een mogelijkheid is om gebruik te maken van een sociaal leenstelsel indien bekostiging niet direct mogelijk is en dat het niet voldoen aan de inburgeringsplicht leidt - met uitzondering van bijzondere omstandigheden - tot intrekking van de verblijfsvergunning.

In toenemende mate zullen inburgeraars gebruik moeten maken van de reguliere voorzieningen zoals de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) en de mogelijkheden binnen de Wet werken naar vermogen (WWNV).

Het VAVO (Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs) maakt een belangrijk deel uit van het aanbod van gemeentes uit de Wet Educatie en Beroepsonderwijs. Ongeveer 50% van het WEB-budget wordt ingezet ten behoeve van deze vorm van onderwijs. Op basis van het principe “Je gaat er over, of niet” heeft het kabinet besloten het VAVO voortaan onder rechtstreekse aansturing van het Rijk te brengen. Zo kan in samenhang met het reguliere onderwijs vanuit het Rijk een bijdrage geleverd worden aan onderwijsdoelstellingen van het Rijk, zoals het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Het VAVO wordt budgetneutraal onder de aansturing van het Rijk gebracht.

Gelet op de oorspronkelijke verdeling binnen de educatie wordt de helft van het educatiebudget voor VAVO ingezet. De leeftijdsgrens voor VAVO wordt 30 jaar. Beoogde ingangsdatum van bovenstaande is schooljaar 2014-2015. Dit voorstel is afkomstig uit het Actieplan MBO-focus op Vakmanschap 2011-2015.

De AWBZ, van waaruit voor de komst van de WMO veel preventieve ondersteuning werd geboden aan mensen met een beperking, wordt steeds verder afgebouwd. Zo is met de invoering van de WMO in 2007 de functie huishoudelijke verzorging uit de AWBZ geschrapt en volgde in 2009 een forse inperking van de toegang tot de nieuwe functie begeleiding (voorheen ondersteunende en activerende begeleiding).

Om langdurige zorg voor mensen met ernstige beperkingen of aandoeningen toegankelijk, betaalbaar en van een kwalitatief hoog niveau te houden, wordt een stelselwijziging van de AWBZ doorgevoerd. Gevolg hiervan is dat mensen met ‘lichte’ beperkingen ten aanzien van zelfredzaamheid niet meer in aanmerking komen voor ondersteuning vanuit de AWBZ. Dit is de zogenaamde IQ-maatregel: burgers die een IQ hebben onder de 80 hadden recht op begeleiding via een indicatie. Deze grens wordt naar beneden geschroefd. De bovengrens voor nieuwe indicatie wordt een IQ van 70.

De afbouw van de AWBZ gaat gepaard met forse bezuinigingen en gemeenten kunnen deze voorzieningen zoals die in de AWBZ waren georganiseerd in de WMO niet op dezelfde wijze vormgeven. Dit betekent enerzijds dat er een groter beroep gedaan moet gaan worden op de mogelijkheden van mensen zelf en anderzijds op de creativiteit van gemeenten om ondersteuning voor kwetsbare burgers op lokaal niveau vorm te geven.

Het bevorderen van sociale samenhang is één van de zes pijlers van het kabinetsbeleid. Het kabinet wil kwaliteit en kracht van de samenleving versterken door te investeren in betrokkenheid. Betrokkenheid begint in de eerste plaats met meedoen. Meedoen kan langs twee wegen, via betaald werk en/of via vrijwilligerswerk.

Een voorwaarde om daadwerkelijk te kunnen meedoen, is dat mensen zelfredzaam zijn. Door de inzet van het participatiebudget kunnen we de zelfredzaamheid van burgers bevorderen.

Hierbij gaat het om:

• Sociale zelfredzaamheid

Sociale zelfredzaamheid is gericht op maatschappelijke deelname aan de samenleving. Hierin raakt de Wet Maatschappelijke Ondersteuning de Wet Participatiebudget het meest: de WMO is namelijk een participatiewet. De WMO wil bevorderen dat alle burgers kunnen meedoen en zich betrokken voelen bij hun gemeente, dorp, wijk en straat. Sommige burgers ondervinden problemen met meedoen, vanwege een slechte gezondheid, psychische problemen, eenzaamheid of bijvoorbeeld een onveilige situatie thuis. De gemeente wil dat burgers ondanks deze beperkingen toch mee kunnen doen.

• Educatieve zelfredzaamheid

Educatieve zelfredzaamheid is gericht op ontplooiing, het behalen van een startkwalificatie en bestrijden van laaggeletterdheid. In de visienota is aangeven dat educatieve redzaamheid voorwaarde scheppend is. We willen daarom het belang van educatie benadrukken:

“Om in een snel en permanent veranderende samenleving te voorkomen dat burgers buiten de boot vallen, moeten vormen van permanente educatie worden aangeboden. Door het aanbieden van volwasseneneducatie wordt de drempel verlaagd om scholing te volgen, waardoor burgers meer kunnen participeren in de maatschappij.” Educatie is hierbij geen doel op zich, maar een instrument dat kan worden ingezet om bredere doelen (vanuit diverse beleidsterreinen) te helpen realiseren.

• Economische zelfredzaamheid

Economische zelfredzaamheid is gericht op het verwerven van een eigen inkomen. Het stelt mensen in staat voor zichzelf (en hun gezin) te zorgen: ze kunnen de huur betalen, zorgen voor ‘brood op de plank’, hebben contacten buiten de deur, ze kunnen het zich veroorloven om lid te worden van een sportvereniging, om een avondje naar het theater te gaan, op vakantie te gaan, etc. Kortom, economische zelfredzaamheid stelt mensen in staat om mee te doen, om te participeren.

We streven voor onze burgers alle drie deze vormen van zelfredzaamheid na. Waar we vroeger de insteek moesten kiezen vanuit de regelgeving (re-integratie-, inburgering- en educatiemiddelen) geeft het participatiebudget ons de mogelijkheid om de behoefte van de burgers meer integraal te bekijken. We willen de burgers zodanig ondersteunen dat zij in staat zijn om zo volwaardig mogelijk deel te nemen aan de samenleving. De inzet van het feitelijke participatiebudget zal voornamelijk gericht zijn op het bevorderen van de economische zelfredzaamheid.

In onderstaand overzicht is de terugloop van het participatiebudget zichtbaar. Het budget voor 2013 betreft al het ontschotte re-integratiebudget waaruit ook, zoals vooralsnog wordt aangenomen, de eventuele tekorten van het zittende WSW bestand betaald moeten worden.

In 2011 is het rijk gestart met de bezuiniging op de WSW. Ten opzichte van 2010 werd het bedrag per arbeidsjaar (fte met een gewogen factor arbeidshandicap) verlaagd van € 27.080 naar € 25.758 (verlaging van 5%). Dit bedrag zal in 2015 gedaald zijn tot circa € 22.000 per arbeidsjaar. Omdat de CAO van het zittende bestand niet is gewijzigd zullen de extra kosten door de gemeente in 2013 opgevangen moeten worden.

De middelen die de minister van SZW in het kader van de Wet werk en bijstand inbrengt in het participatiebudget worden verdeeld op de wijze waarop nu het oude WWB-werkdeel werd verdeeld. Dit betekent dat met de verdeelsleutel voor de middelen van SZW zoveel mogelijk wordt geprobeerd aan te sluiten bij de objectieve gemeentelijke behoefte aan re-integratiemiddelen.

De objectieve gemeentelijke behoefte aan re-integratiemiddelen wordt geïndiceerd door maatstaven die iets zeggen over het bijstandsvolume en de lokale arbeidsmarkt. De behoefte van een gemeente aan re-integratievoorzieningen is groter naarmate een gemeente meer bijstandsgerechtigden heeft en naarmate er sprake is van een slechtere arbeidsmarkt.

Met de komst van de Wet Werken naar Vermogen in 2013 zullen we een re-integratiebudget WWNV ontvangen, waaruit de volgende zaken gefinancierd dienen te worden:

• -

  WSW-plekken (taakstelling);

• -

  Begeleiding WSW-ers;

• -

  Begeleiding- en ondersteuningskosten voor personen die werken op basis van loondispensatie (loondispensatie wordt gefinancierd vanuit Inkomensdeel);

• -

  Re-integratie (begeleiding, ondersteuning, traject) van personen vallend onder WWNV met volledige arbeidsproductiviteit waarvan niet verwacht kan worden dat zij zelf een baan kunnen vinden.

Zoals paragraaf 5.1 van het voorgaande hoofdstuk duidelijk laat zien, nemen de budgetten steeds verder af.

Dit betekent dat we prioriteiten moeten stellen en hier en daar ook keuzes moeten maken: met welke keuze kunnen we het meeste effect bereiken? Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de keuzes die gemaakt kunnen worden op basis van het beschikbare budget, met de opgestelde visie (economische redzaamheid) en de budgettaire neutraliteit als uitgangspunt.

Nu er onvoldoende budget is om de systematiek van de sluitende aanpak te handhaven moet worden gekeken hoe op de meest effectieve wijze invulling gegeven kan worden aan het re-integratiebeleid.

In plaats van het hanteren van de kaasschaaf en het inzetten van subsidieplafonds voor alle re-integratie-instrumenten, wordt voorgesteld te kiezen voor een doelgroepenbeleid.

Inzake het re-integratiebeleid kunnen uitkeringsgerechtigden het meest effectief worden ingedeeld in groepen die zijn gebaseerd op mogelijkheden tot het verwerven van arbeid. De indeling is niet absoluut. Gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld in motivering) kunnen maken dat een nieuwe indeling wordt gemaakt. We onderscheiden de volgende doelgroepen

• 1.

  Kansrijke klanten

• 2.

  Klanten met een gedeeltelijke loonwaarde

• 3.

  Klanten met een zeer beperkte loonwaarde, participatieklanten

• 4.

  Zorgklanten

Jongeren in het kader van de WWB zijn personen jonger dan 27 jaar. Jongeren hebben in de WWB 2012 een aparte status. Voor hen geldt een aparte aanvraagprocedure. Na de melding van de jongere bij het UWV mag een aanvraag niet eerder dan na vier weken in behandeling worden genomen door de gemeente (artikel 41 WWB). Jongeren krijgen een zoektijd van vier weken opgelegd. In deze periode wordt de jongere geacht er alles aan te doen om te voorkomen dat hij/zij instroomt in de uitkering. De jongere wordt hier ook op afgerekend. Na afloop van de zoektijd beoordeelt het college de houding en de gedragingen van de jongere gedurende de vier weken na de melding. Als de jongere niet of nauwelijks heeft voldaan aan de verplichtingen wordt de zoekperiode verlengd. In het geval de jongere wel invulling heeft gegeven aan bovengenoemde verplichtingen, maar in houding en gedrag niet naar vermogen invulling heeft gegeven aan de criteria van de zoekperiode kan op grond van de Maatregelenverordening een maatregel worden opgelegd van 20% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm.

Om de maatregel te kunnen opleggen is het nodig om te bepalen wat van de jongere wordt verwacht en waarop hij kan worden afgerekend.

In 2008 is het re-integratiebudget, het voormalige werkdeel, aanbesteed. De overeenkomsten lopen na de laatste verlengingstermijn in september 2012 af. In 2008 zijn opdrachten gegund aan Paswerk, Prodies en Agens voor re-integratietrajecten en aan Argonaut voor de medische beoordelingen.

De re-integratiemarkt is sindsdien volop in beweging. De IASZ streeft naar korte lijnen met de uitvoering en leiding van de contractpartners en houdt de resultaten scherp in de gaten. Zo zijn gaandeweg de contractperiode producten aangepast aan de behoefte en zijn prijzen hierop aangepast (lees: verlaagd). Om het re-integratiebudget te ontzien zullen de work-firsttrajecten bij zodanig worden aangepast dat de uitkeringsgerechtigde geen loon meer zal ontvangen, maar met behoud van uitkering deelneemt aan het traject. Ook zijn nieuwe producten ontwikkeld in samenwerking met de re-integratiepartners; bijv. een korte en relatief goedkope sollicitatietraining waarbij op individuele basis wordt bezien welke verbeteringen de aangemelde uitkeringsgerechtigde kan realiseren op het gebied van de sollicitatiebrief, het cv., de uitstraling (uiterlijke verzorging) en er wordt geoefend op het voeren van een sollicitatiegesprek.

Vóór 2004 had de gemeente Heemstede op basis van de In en Doorstroomregeling (ID-banen) en de Wet Inschakeling Werkzoekenden (WIW) meer dan 50 fte gesubsidieerde arbeidsplaatsen voor uitkeringsgerechtigden. Door de afschaffing van de twee regelingen is destijds besloten om alle gesubsidieerde banen direct in 2004 af te bouwen, behalve die 4 banen die uit maatschappelijk belang door de gemeente zelf waren gerealiseerd en waarbij sprake was van een arbeidscontract voor onbepaalde duur.

Op dit moment worden nog 4 personen in gesubsidieerde arbeid bekostigd uit het re-integratiebudget. De jaarlijkse kosten, bestaande uit loon- en begeleidingskosten, bedragen ruim € 110.000.

De betrokken personen zijn allen nog ruim onder de 60 jaar, wat betekent dat bij ongewijzigd beleid de gemeente Heemstede jaarlijks ruim € 110.000 moet financieren uit het re-integratiebudget. Deze kosten zorgen er voor dat het besteedbaar budget voor de inkoop van re-integratietrajecten aanzienlijk vermindert. In relatie tot de mislukte doelstelling (doorstroom naar reguliere arbeid) staat een voortzetting van de subsidierelatie haaks op de doelstelling om zo veel als mogelijk uitkeringsgerechtigden weer economisch zelfredzaam te laten worden.

De wethouder heeft de betrokken personen en de werkgevers inmiddels laten weten dat de gemeente Heemstede voornemens is om de loonkostensubsidie te beëindigen met inachtneming van een overgangsperiode. Hiernaast is ingezet op –zo mogelijk- behoud van werkgelegenheid, waarbij een afbouwregeling in de loonkostensubsidie tot de mogelijkheden behoort. Voorwaarde hierbij is een substantiële bijdrage van ten minste 50% loonkosten door de werkgever over het jaar direct na het einde van de overgangsperiode.

Op dit moment hebben twee werkgevers aangegeven om op korte termijn een voorstel te gaan doen voor het behoud van de medewerkers. Twee werkgevers missen hiervoor de financiële middelen. Ten aanzien van deze twee personen is toegezegd dat de gemeente zich middels re-integratiemiddelen zal inspannen om te bezien of instroom in reguliere arbeid mogelijk is. Deze trajecten zijn inmiddels gestart.

Voorstel:

Voorgesteld wordt om de loonkostensubsidies van de resterende WIW / ID-banen conform bovenstaande volledig af te bouwen.

In artikel 9 van de WWB is de mogelijkheid van het opleggen van een ‘tegenprestatie’ opgenomen. Het college kan aan uitkeringsgerechtigden de verplichting opleggen om onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten. Deze werkzaamheden zijn bedoeld als tegenprestatie van mensen die een beroep doen op de solidariteit van de samenleving, waardoor deze tevens invulling geven aan hun maatschappelijke betrokkenheid. De belangrijkste kenmerken zijn:

• -

  De tegenprestatie is naar aard en doel niet direct gericht op toeleiding tot de arbeidsmarkt en is niet bedoeld als re-integratie-instrument.

• -

  De tegenprestatie mag niet in de weg staan aan acceptatie van algemeen geaccepteerde arbeid of aan re-integratieverplichtingen.

• -

  De duur en omvang van de werkzaamheden zijn in de regel beperkt.

• -

  Het gaat om ‘additionele onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden’, waarbij onder additioneel wordt verstaan werkzaamheden die worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid in de organisatie waarin ze worden verricht, en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt.

Op dit moment zijn in Nederland nog niet veel gemeenten die invulling geven aan deze bevoegdheid. Hiervoor zijn een aantal argumenten van juridische aard:

• -

  De regeling is mogelijk in strijd met internationale bepalingen met betrekking tot het verbod op dwangarbeid en verplichte arbeid (art. 4 EVRM). Dit wordt momenteel nader onderzocht.

• -

  Hoe is iemand verzekerd tegen het wegvallen van verdiencapaciteit als een bedrijfsongeval plaatsvindt. Wat is de aansprakelijkheid voor de gemeente als de persoon die de tegenprestatie verricht schade aanricht of ondervindt?