Beleidsregel 35: Verblijfsvergunning, het recht op bijstand, het bieden van bijzondere bijstand ivm het verlenen, verlengen of wijzigen van een verblijfsvergunning

Inleiding

Vreemdelingen die zich tijdelijk in Nederland willen vestigen dienen daartoe een verblijfsvergunning aan te vragen. Onder bepaalde voorwaarden kunnen zij zich na verloop laten naturaliseren tot Nederlander. In beide gevallen zijn voor de in behandeling nemen van de aanvragen legeskosten verschuldigd. Voor vreemdelingen die niet afkomstig zijn uit lidstaten van de Europese Unie kan het daarbij gaan om bedragen die kunnen oplopen tot vele honderden euro’s. Het is daarom zeer wel denkbaar dat vreemdelingen met een laag inkomen die met dergelijke kosten worden geconfronteerd, hiervoor een beroep zullen doen op de bijzondere bijstand. Voor de vergoeding van legeskosten in verband met het verkrijgen van vreemdelingendocumenten zijn geen voorliggende voorzieningen beschikbaar. Om in aanmerking te komen voor bijzondere bijstand voor de legeskosten in verband met het aanvragen van een verblijfsvergunning of naturalisatie moet de aanvrager ten tijde van het opkomen van deze kosten een met een Nederlandse gelijkgestelde vreemdeling zijn (artikel 7 lid 1 onderdeel b en lid 6 WWB). Gemeenten zullen met betrekking tot het verlenen van bijzondere bijstand voor de legeskosten in verband met aanvragen verblijfsvergunning beleid moeten formuleren. Dit beleid zal worden verwerkt in een richtlijn.

Vreemdelingenwet 2000 en Bijstand

1 April 2001 is de nieuwe Vreemdelingenwet 2000 van kracht geworden. Deze nieuwe Vreemdelingenwet beoogt een vereenvoudiging van de vreemdelingenwetgeving. Daarnaast geeft het bepaalde groepen vreemdelingen toegang tot onze sociale zekerheid, waaronder de Algemene bijstandswet.

Verblijfsvergunningen en het recht op bijstand

In art. 9 Vreemdelingen wet 2000 is geregeld dat een vreemdeling die rechtmatig verblijft in Nederland, een document of verklaring krijgt waaruit het rechtmatig verblijf blijkt.

Document I: de (gewone) verblijfsvergunning voor bepaalde tijd

• -

  Deze vergunning wordt verstrekt wanneer verblijf op reguliere gronden wordt toegestaan. De vergunning wordt altijd onder een beperking verstrekt. Voorbeelden van een beperking zijn; studie, gezinshereniging of arbeid in loondienst. De vergunning wordt in de regel verleend voor de duur van een jaar. Afhankelijk van de beperking, kan dat ook drie of vijf jaar zijn.

• -

  Met deze verblijfsvergunning is beroep op bijstand mogelijk. Indien er beroep op de bijstand wordt gedaan dan kan dit gevolgen hebben voor het verblijfsrecht.

• -

  Een toekenning van bijzondere bijstand zal niet worden gehonoreerd bij een eerste aanvraag. Immers de vergunning wordt verstrekt onder een beperking. Dit zijn situaties die enige voorbereiding vergen en kosten voor de cliënt met zich meebrengen. De cliënt dient dan ook te reserveren in land van herkomst.

• -

  Indien er sprake is van gezinshereniging dienen de kosten die gebonden zijn aan de aanschaf van een verblijfsvergunning zelf te worden voldaan. Immers men kon dit zien aankomen en dus reserveren.

Document II: de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd regulier

• -

  Deze vergunning wordt verstrekt na verblijf van minimaal vijf jaar op basis van een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd regulier, mits de vreemdeling voldoet aan een aantal voorwaarden, zoals het beschikken over voldoende middelen van bestaan, geen gevaar voor de openbare orde e.d.. Met dit document is arbeid vrij toegestaan en is een tewerkstellingsvergunning niet nodig. Het zogenaamde middelen vereiste vervalt na 10 jaar verblijf op grond van een verblijfsvergunning.

• -

  Indien een vreemdeling een beroep doet op bijstand en hierbij een vergunning met beperking overlegt, zal afdeling Sociale Zaken de Vreemdelingendienst hiervan op de hoogte stellen waarna het verblijfsrecht opnieuw zal worden beoordeeld.

Document III: de verblijfsvergunning voor bepaalde tijd asiel

• -

  Deze vergunning wordt verstrekt aan vreemdelingen aan wie op asielgronden verblijf in Nederland wordt toegestaan. De “verblijfsvergunning voor bepaalde tijd asiel” wordt in beginsel voor een periode van drie jaar verleend. De verblijfsvergunning kan worden ingetrokken onder meer als blijkt dat de grond voor de statusverlening is weggevallen. Deze verblijfsvergunning is niet afhankelijk van de grond waarop men asiel heeft aangevraagd. Arbeid is toegestaan indien de werkgever beschikt over een tewerkstellingsvergunning.

• -

  Een vreemdeling met document III en code 34 heeft geen recht op bijstand tenzij verschoonbaar is dat hij / zij te laat de verlenging van de verblijfsvergunning heeft aangevraagd.

• -

  Met deze verblijfsvergunning kan men een beroep doen op bijstand, zonder dat dit gevolgen heeft voor de verblijfstitel.

Document IV: de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd asiel

• -

  Deze verblijfsvergunning wordt verstrekt indien de betrokkene na 3 jaar verblijf in Nederland nog steeds bescherming in Nederland nodig heeft. Als men deze vergunning heeft mag men werken en is er geen tewerkstellingsvergunning nodig.

• -

  Ook met dit document is een beroep op bijstand mogelijk zonder dat dit gevolgen heeft voor de verblijfstitel

EU/EER document:

• -

  Dit document wordt verstrekt aan vreemdelingen uit de landen van de Europese Unie of de Europese Economische Ruimte die voor langere tijd in Nederland verblijven en aan hun gezinsleden, ongeacht hun nationaliteit.

• -

  Dit document geeft recht op bijstand.

Het W-document:

• -

  Het W-document is bestemd voor vreemdelingen die asiel hebben aangevraagd en nog geen beslissing op hun aanvraag ontvangen hebben. Daarnaast is het een document voor personen die niet kunnen reizen en vreemdelingen aan wie uitstel van vertrek is verleend.

• -

  Met het W-document bestaat geen recht op bijstand.

Situatie

Vanaf 1 mei 2002 heeft het Ministerie van Justitie de kosten voor het aanvragen en het verlengen van een verblijfsvergunning vergaand verhoogd. De verhoging van de kosten heeft alleen betrekking op reguliere verblijfsvergunningen en is daarom niet op asielzoekers van toepassing. De reden voor deze verhoging is dat de burger voor deze diensten een vergoeding moet betalen, die in verhouding staat tot de kostprijs. Inmiddels wordt beroep gedaan op de bijzondere bijstand om deze kosten te kunnen betalen.

De kosten bedragen vanaf 1 januari 2003:

• -

  voor het aanvragen van een verblijfsvergunning € 430, < 12 jaar € 285

• -

  voor het verlengen van een verblijfsvergunning € 285

• -

  voor het aanvragen van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd € 890

Deze tarieven gelden, met uitzondering van de vergunning voor onbepaalde tijd, alleen wanneer men geen onderdaan van de Europese Unie is.

Uitzonderingen:

• -

  Voor verblijf op grond van het gemeenschapsrecht zijn de kosten voor een vergunning en verlenging € 28,--

• -

  Vreemdelingen met een verblijfsvergunning asiel betalen niets

De koppelingswet verhindert bijstandsverlening, wanneer men een aanvraag indient op het moment dat men geen geldige verblijfstatus heeft. Indien dit niet aan de orde is, heeft de aanvrager op grond van artikel 35 van de WWB recht op bijzondere bijstand, “voor zover hij niet beschikt over de middelen om te voorzien in de uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten van het bestaan en deze kosten niet kunnen worden voldaan uit de bijstandsnorm en de aanwezige draagkracht.

De kosten voor het aanvragen of verlengen van een verblijfsvergunning zijn incidenteel voorkomende, algemeen noodzakelijke kosten: ze zijn vergelijkbaar met de legeskosten, die gemaakt worden voor het aanvragen van documenten als een paspoort of rijbewijs. Deze dienen in beginsel ook uit een inkomen op het sociaal minimum te worden betaald. Wanneer dit vanwege de hoogte van de kosten niet mogelijk is, moet men hiervoor sparen of lenen. Alleen wanneer dit niet mogelijk is, kan bijzondere bijstand verleend worden.

Daarbij is overwogen dat deze kosten zeer hoog zijn voor personen met een inkomen op sociaal minimum, geen vrijstelling voor deze kosten wordt verleend, geen speciaal tarief voor lage inkomens bestaat en het betalen in termijnen niet mogelijk is. Het komt dan vooral aan op de mogelijkheden om voor deze kosten te reserveren.

Hoewel die beoordeling aan de hand van de individuele omstandigheden van de aanvrager plaatsvindt, hebben deze personen vaak weinig of geen reserveringsruimte.

Ons inziens is na individuele beoordeling het verlenen van bijzondere bijstand dan ook op zijn plaats. Bij de hoogte van de bijzondere bijstand moet rekening worden gehouden met de omstandigheden dat iedereen soms leges moet betalen voor officiële documenten. Het is dan ook redelijk om dat deel van de kosten voor rekening van de aanvrager te laten. Over de meerkosten zal bijzondere bijstand worden verleend. Onder meerkosten wordt verstaan de kosten die meer bedragen dan de aanschaf van een Nederlandse paspoort.

Indien de vreemdeling aanspraak kan maken op een vergoeding door het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) dan zal er geen vergoeding bijzondere bijstand plaatsvinden. Deze beoordeling vindt plaats door het COA, de casemanager hoeft hiervoor geen actie te ondernemen.

Tenslotte

In alle andere gevallen moet gelden dat het verstrekken van bijzondere bijstand voor het verlenen, verlengen of wijzigen van een verblijfsvergunning, maatwerk moet blijven.

Citeertitel

Deze beleidsregel kan worden aangehaald als: beleidsregel 35 : Verblijfsvergunningen, het recht op bijstand, het bieden van bijzondere bijstand in verband met het verlenen, verlengen of wijzigen van een verblijfsvergunning.