Beleidsregels herziening, terugvordering en invordering Krimpenerwaard 2019

Ondertekening

Toelichting

In artikel 58 van de Pw, artikel 25 IOAW en artikel 25 IOAZ zijn bepalingen opgenomen over de terugvordering van bijstand of uitkering. Hierbij geldt dat het college een verplichting heeft om over te gaan tot terugvordering als ten onrechte bijstand of uitkering is verstrekt als gevolg van schending van de inlichtingenplicht door belanghebbende. In een aantal ander gevallen heeft het college de bevoegdheid om terug te vorderen. Bijvoorbeeld omdat de uitkering per ongeluk is doorbetaald, terwijl men tijdig een wijziging heeft doorgegeven. Of bijvoorbeeld omdat de bijstand in de vorm van een geldlening is verleend en de uit de geldlening voorvloeiende verplichtingen niet worden nagekomen.

De wijze waarop we invulling geven aan terugvordering van bijstand en van IOAW- en van IOAZ-uitkering is in deze beleidsregels neergelegd.

Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen

Artikel 1. Begrippen

Begrippen die al zijn omschreven in de Pw, de IOAW, de IOAZ of de Abw zijn vanzelfsprekend ook van toepassing op deze beleidsregels.

Artikel 2. Bevoegdheid tot herziening, intrekking, terugvordering en bruteren

Zowel de Pw als de IOAW en de IOAZ kennen ten aanzien van terugvordering twee categorieën. In de eerste plaats is in artikel 58, eerste lid, Pw, artikel 25, eerste lid, IOAW en artikel 25, eerste lid, IOAZ, bepaald in welke gevallen het college verplicht is tot terugvordering over te gaan. Artikel 54, derde lid eerste volzin Pw, artikel 17, derde lid eerste volzin IOAW en artikel 17, derde lid eerste volzin IOAZ bevatten bepalingen over de verplichte herziening van de uitkering. Daarnaast kennen de betreffende wetten een aantal bepalingen waarin het college een bevoegdheid is gegeven om over te gaan tot terugvordering, herziening en verrekening.

In dit artikel wordt uitgesproken dat gebruik wordt gemaakt van deze bevoegdheid tot herziening, verrekening en terugvordering. Hiermee bieden we transparantie en rechtszekerheid en wordt willekeur voorkomen. In de beschikking tot herziening en terugvordering kan worden verwezen naar deze algemene beleidsregel tot het gebruik maken van deze bevoegdheid tot herziening en terugvordering.

In het tweede lid van dit artikel wordt beschreven dat bij dringende redenen geheel of gedeeltelijk kan worden afgezien van opschorting herziening, intrekking of terugvordering. Bij dringende redenen gaat het om zwaarwegende persoonlijke omstandigheden. Er moet iets bijzonders en uitzonderlijks aan de hand zijn om te rechtvaardigen dat van de regel wordt afgeweken. Gedacht moet worden aan incidentele gevallen waarbij vastgestelde behoeftige omstandigheden van minderjarige gezinsleden van belanghebbende op geen enkele andere wijze te verhelpen zijn.

Bij de beoordeling of er zwaarwegende redenen zijn om af te zien van terugvordering, kan aansluiting worden gevonden bij de jurisprudentie die op dit punt is gevormd. Dringende redenen kunnen alleen betrekking hebben op de gevolgen van de terugvordering voor een belanghebbende en het gezin. Het moet dan om een zodanige bijzondere situatie gaan dat terugvordering leidt tot onaanvaardbare financiële of sociale consequenties voor de belanghebbende of het gezin.

Artikel 3. Uitzonderingen

Het eerste lid geeft de mogelijkheid om een eventueel negatief effect van werkaanvaarding te beperken. Op het moment dat er bij uitstroom vanwege voldoende inkomen uit loon om andere redenen dan schending van inlichtingenplicht teveel bijstand is verstrekt, kan het demotiverend werken wanneer er na de beëindiging direct een terugvordering volgt. Er kan bijvoorbeeld teveel bijstand zijn verstrekt omdat niet alle parttime inkomsten tijdig bekend zijn en daardoor nog niet zijn verrekend. Het gaat hier om uitzonderingen, aangezien in beginsel alle inkomsten direct verrekend worden met de uitkering. Het vakantiegeld en/of een nabetaling van bijstand dient in mindering gebracht te worden op de teveel betaalde bijstand. Het bedrag waarbij afgezien wordt van terugvordering mag in ieder geval niet hoger zijn dan € 700,00. Dit omdat Divosa aangeeft dat vanaf extra inkomsten van ongeveer € 700,00 op jaarbasis er een gevolg kan optreden voor de toeslagen (huurtoeslag, zorgtoeslag). Zie de Werkwijzer verrekening parttime inkomsten, februari 2019 van Divosa.

In het besluit af te zien van terugvordering dient opgenomen worden dat (onvoorziene) gevolgen van dit besluit voor de hoogte van belastingtoeslagen voor eigen rekening komen.

Het tweede lid betreft de situatie dat na de beëindiging van de bijstandsuitkering het recht op bepaalde heffingskortingen wijzigt. Het is mogelijk dat na de beëindiging van de bijstandsuitkering recht ontstaat op andere heffingskortingen. Dit kan bijvoorbeeld wanneer de belanghebbende de pensioengerechtigde leeftijd bereikt en recht krijgt op een AOW-uitkering. De belanghebbende kan dan in aanmerking komen voor de ouderenkorting en de alleenstaande ouderenkorting. Deze heffingskortingen, die worden aangemerkt als middel, hebben betrekking op het gehele jaar en dus ook de periode waarin de belanghebbende bijstand heeft ontvangen. Hierdoor kan belanghebbende teveel bijstand hebben ontvangen. Dit kan tevens het geval zijn op het moment dat een alleenstaande ouder met een kind jonger dan 11 jaar aan het werk gaat en recht krijgt op de inkomensafhankelijke combinatiekorting voor het gehele jaar. Ook samenwoning al dan niet in combinatie met werkaanvaarding kan maken dat er recht bestaat op heffingskorting minst verdienende partner voor het hele jaar. Dit lid creëert de mogelijkheid in dat geval af te zien van terugvordering.

Er geldt nog een uitzondering, en wel terugvordering ter zake van betalingen die gedaan zijn meer dan zes maanden na de ontvangst van een signaal waaruit het uitvoeringsorgaan had moeten afleiden, dat ten onrechte of te veel wordt betaald. De Centrale Raad van beroep heeft de zes-maanden-jurisprudentie geformuleerd. Omdat vaste jurisprudentie betreft hoeft het niet in de beleidsregels te worden vastgesteld, maar is het voor de volledigheid wel wenselijk het in deze toelichting te benoemen. Deze jurisprudentie houdt in dat een bestuursorgaan een bevoegdheid tot terugvordering niet kan uitoefenen ter zake van betalingen die gedaan zijn meer dan zes maanden na de ontvangst van een signaal waaruit het uitvoeringsorgaan had moeten afleiden, dat ten onrechte of te veel wordt betaald. Zie CRvB 24-07-2007, nr. 06/3899 PW en CRvB 21-10 1994, nr. 93/135 AOW. Onder 'signaal' verstaat de CRvB in deze: relevante informatie van de uitkeringsgerechtigde waaruit dusdanig concreet kan worden afgeleid dat sprake is van een fout, dat het bestuursorgaan op grond daarvan actie had moeten ondernemen. Zie CRvB 19-05-2004, nrs. 01/4283 AW e.a..

Als sprake is van het niet tijdig, niet juist of onvolledig verstrekken van voor de beoordeling van het voortduren van het recht op bijstand relevante informatie is in beginsel geen plaats voor de zes-maanden-jurisprudentie (CRvB 24-04-2007, nr. 06/2157 PW en CRvB 17-07-2007, nr. 06/4636 PW e.a.). Een (anonieme) tip die of een signaal dat kan leiden tot de vaststelling dat er ten onrechte of teveel bijstand is verstrekt, vormt op zichzelf onvoldoende grondslag om direct tot intrekking en terugvordering van bijstand over te gaan. Pas als en zodra een onderzoek naar aanleiding van een tip of een signaal voldoende grondslag oplevert voor een nader te nemen besluit van het bestuursorgaan en het bestuursorgaan niettemin niets onderneemt, en aldus de vordering onnodig laat oplopen, kan er aanleiding zijn de zes-maanden-jurisprudentie toe te passen (zie CRvB 18-09-2007, nr. 06/608 PW).

Artikel 4. Bruteren

De uitkering wordt netto uitgekeerd. De gemeente draagt net als een werkgever hierover loonheffing, premies volksverzekering en de inkomensafhankelijke bijdrage af aan de Belastingdienst en het UWV. De gemeente betaalt dus in feite een bruto uitkering. Bij terugvordering van ten onrechte verstrekte uitkering kan de gemeente daarom de uitkering bruto terugvorderen van de debiteur. Dit volgt uit artikel 58, vijfde lid Pw en artikel 25, vijfde lid, van de IOAW of van de IOAZ. De hoogte van het terug te vorderen bedrag wordt berekend aan de hand van hetgeen in totaal aan loonheffing en premies aan de Belastingdienst en het UWV is afgedragen. Ingevolge het eerste lid is de hoofdregel dat de uitkering bruto dient te worden terugbetaald. In de volgende gevallen ziet de gemeente af van brutering en wordt alleen de netto uitkering teruggevorderd:

• •

  Als de vordering betrekking heeft op het lopende boekjaar én belanghebbende voldoet de vordering voor het einde van het boekjaar;

• •

  als sprake is van een vordering die is ontstaan buiten toedoen van de debiteur en deze debiteur niet kan worden verweten dat de betaling van de schuld niet reeds in het kalenderjaar waarop deze betrekking heeft, is voldaan;

• •

  als er sprake is van bijzondere omstandigheden.

Zo kan een late verwerking van een inkomstenverklaring aan het eind van een kalenderjaar in redelijkheid niet aan de debiteur verweten worden. Dit kan aanleiding zijn om de uitkering niet bruto (volledig), maar netto (gedeeltelijk) terug te vorderen.

Artikel 5. Kruimelbedragen

Omdat fraude niet mag lonen kan alleen afgezien worden van terugvordering waar geen sprake is van schending van inlichtingenplicht. Er wordt afgezien van terugvordering uit doelmatigheidsoverwegingen. Het kruimelbedrag van ten hoogste € 150 is het bedrag dat overblijft na verrekening van het openstaande vakantiegeld of een nabetaling van bijstand.

Hoofdstuk 2. Geheel of gedeeltelijk afzien van terugvordering en invordering

Artikel 6. Afzien van terugvordering – alleen ambtshalve

In het terugvorderingsproces kan op twee momenten worden afgezien van terugvordering. Ten eerste kan worden besloten om geen terugvorderingsbesluit te nemen. De terugvordering komt in dat geval niet tot stand. Ten tweede kan worden afgezien van invordering in een later stadium. De term terugvordering staat dan voor de actie terugvorderen. Omdat dan in artikel 58 lid 7 Pw, artikel 25 lid 6 IOAW en artikel 25 lid 6 IOAZ ook gesproken wordt over terugvordering is dit woordgebruik in de kop van dit artikel overgenomen. Het gaat feitelijk om het afzien van invorderen op basis van een eerder genomen terugvorderingsbesluit.

Van invordering kan worden afgezien als de belanghebbende gedurende tien jaar geen betalingen heeft gedaan, en het niet aannemelijk is dat hij deze nog gaat verrichten. In deze gevallen is het vaak de praktijk dat de debiteur niet te traceren is. Wettelijk is het niet toegestaan dat termijn bij fraudevorderingen korter dan tien jaar is. Voor niet fraude-vorderingen is geen minimumtermijn opgenomen. Het betreft immers een bevoegdheid. De termijn is in deze beleidsregels op vijf jaar gesteld. Doelmatigheidsoverwegingen liggen hieraan ten grondslag. Het woord “kan” is ingevoegd aangezien het maatwerk betreft

Artikel 7. Afzien van terugvordering – op verzoek van de debiteur

Kwijtschelding:

Vorderingen kunnen worden kwijtgescholden als de belanghebbende gedurende een periode van tien jaar aan zijn betalingsverplichtingen heeft voldaan.

Afkoop:

Kwijtschelding is ook mogelijk als de debiteur gedurende tien jaar niet volledig aan zijn betalingsverplichtingen heeft voldaan, maar het achterstallige bedrag over die periode, vermeerderd met de daarover verschuldigde wettelijke rente en de op de invordering betrekking hebbende kosten, alsnog heeft betaald. De genoemde termijnen zijn tien jaar bij fraudevordering. De termijnen bedragen vijf jaar voor niet-fraudevorderingen.

Van de mogelijkheid tot afkoop – zie sub b en c - wordt alleen gebruikt gemaakt in situaties waarin tevoren vrijwel vast staat dat de reguliere wijze van invordering minder oplevert dan datgene dat met afkoop kan worden geïncasseerd.

De termijn waarin de belanghebbende niet heeft voldaan aan de betalingsregeling van een verstrekte lening telt niet mee voor de genoemde termijnen van 5 en 10 jaar in het eerste lid.

Dringende redenen

Bij de beoordeling of er zwaarwegende redenen zijn om af te zien van terugvordering, kan aansluiting worden gevonden bij de jurisprudentie die op dit punt is gevormd. Dringende redenen kunnen alleen betrekking hebben op de gevolgen van de terugvordering voor een belanghebbende en het gezin. Het moet dan om een zodanige bijzondere situatie gaan dat terugvordering leidt tot onaanvaardbare financiële of sociale consequenties voor de belanghebbende of het gezin.

Artikel 8. Schuldregeling

Dit artikel betreft de relatie tussen het hebben van schulden enerzijds en de uitkeringsvorderingen van de gemeente anderzijds.

In afwijking van de terugvorderingsbevoegdheid die als plicht wordt uitgevoerd kan tot kwijtschelding worden overgegaan in de aangegeven situaties. In geval van schending van de inlichtingenplicht en waarbij een boete is opgelegd is het college niet bevoegd tot het geheel of gedeeltelijk afzien van terugvorderen. Dit op grond van artikel 60c van de Pw, artikel 29a van de IOAW of artikel 29a van de IOAZ.

Daarnaast is in het tweede lid nog opgenomen dat afzien van terugvordering ook niet aan de orde kan zijn voor zover er sprake is van zekerheidsstelling in de vorm van pand- of hypotheekrecht, of als de uitkering is verstrekt in de vorm van een geldlening op grond van artikel 48, tweede lid, aanhef en onder a, b of c van de Pw.

In het derde lid van dit artikel wordt bepaald dat niet tot kwijtschelding kan worden besloten als er geen schuldregeling (of vergelijkbaar besluit) tot stand gekomen is. In het individuele geval zal beoordeeld moeten worden wanneer dit aan de orde is. Hierbij moet voorkomen worden dat er discussie ontstaat, waarbij geen kwijtschelding wordt verleend omdat er geen schuldregeling tot stand komt en er geen schuldregeling tot stand komt omdat er geen kwijtschelding wordt verleend.

Als er reeds een aflossing op de vordering plaatsvindt blijft deze doorlopen tot het moment dat er een schuldregeling is overeengekomen. Op dat moment worden de afspraken in het kader van de schuldregeling nagekomen. Als er nog geen aflossing plaatsvindt op de vordering, wordt in afwachting van de schuldregeling niet gestart met beslaglegging.

In het vierde lid wordt geregeld dat die kwijtschelding wordt ingetrokken of ten nadele van de belanghebbende wordt gewijzigd als de belanghebbende zijn betalingsverplichting volgens de kwijtscheldingsregeling niet nakomt. Bovendien wordt het eerder genomen kwijtscheldingsbesluit ingetrokken of gewijzigd als de belanghebbende zijn informatieplicht dermate slecht is nagekomen dat, als hij die wel goed zou zijn nagekomen, een ander besluit zou zijn genomen.

Artikel 9. Kwijtschelding bij lening

Voor een uitkering in de vorm van een geldlening geldt dat als na 36 maanden overeenkomstig de aflossingsverplichting op de vordering is afgelost met 5% van de van toepassing zijnde uitkeringsnorm, het restantsaldo kan worden kwijtgescholden. Het gaat hierbij om de uitkeringsnorm inclusief vakantiegeld. Door rekening te houden met 36 maanden binnen 42 maanden wordt voorkomen dat men een kwijtschelding misloopt omdat de aflossing even hapert in de overgang van bijstand naar loon.

In lid 2 gaat het om bijstand in de vorm van een geldlening die verstrekt is omdat men op korte termijn waarschijnlijk over voldoende middelen zal beschikken om van te leven, of omdat de bijstandsverstrekking een gevolg is van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan, dan wel dat de bijstand dient voor een waarborgsom.

Artikel 10. Afzien van terugvordering niet mogelijk

In dit artikel worden de situaties genoemd waarin het in ieder geval niet mogelijk is van terugvordering af te zien.

In onderdeel a. wordt aangegeven dat vorderingen die door pand of hypotheek zijn gedekt, een bijzondere positie innemen. De gemeente zal als pand- of hypotheekhouder niet tot kwijtschelding kunnen overgaan, voor zover van de gemeente zou worden gevraagd een deel van de bijstand niet terug te vorderen. Het betreft hier immers situaties waarin zonder pand of hypotheek geen bijstand zou zijn verleend (bijvoorbeeld krediethypotheek of bijstandsverlening aan een zelfstandige). Als de schuld niet helemaal kan worden voldaan uit de opbrengst van het goed waarop pand of hypotheek is gevestigd, kan voor het restant wel van verdere terugvordering worden afgezien.

Onderdeel e. heeft betrekking op een restrictie in de mogelijkheid die gecreëerd is bij de wetswijziging van 1 januari 2017 van de Pw, IOAW en IOAZ om een deel van de boete kwijt te schelden. Dit kan in ieder geval niet wanneer sprake is van opzet of grove schuld.

Artikel 11. Kwijtschelding boete

Door een wijziging van de Pw, IOAW en IOAZ per 1 januari 2017, is de mogelijkheid ontstaan om, als de belanghebbende daarom vraagt (een deel van) de boete kwijt te schelden. Een belangrijke voorwaarde is dat de beboete overtreding van de inlichtingenplicht niet in een van de categorieën opzet of grove schuld valt, want daarbij is kwijtschelding niet mogelijk. Een andere voorwaarde is dat de belanghebbende meewerkt aan schuldregeling. Kwijtschelding zal niet mogelijk zijn als er bij herhaling wordt vastgesteld van de gedraging die tot de boete heeft geleid. Als de herhaling binnen één jaar na het opleggen van de boete plaatsvindt, wordt een eventueel verzoek om de kwijtschelding afgewezen. Als binnen een periode van 5 jaar, gerekend vanaf het moment dat het verzoek om kwijtschelding is gehonoreerd, de gedraging zich herhaalt, dan wordt de kwijtschelding ingetrokken.

Hoofdstuk 3. Terugbetaling

Artikel 12

In dit artikel wordt beschreven op welke wijze belanghebbenden geacht worden de vorderingen op hen terug te betalen. In het eerste lid staat het uitgangspunt dat de vordering voor zover mogelijk gebeurt via verrekening.

Het tweede lid beschrijft het uitgangspunt dat de vordering voor zover mogelijk in één keer wordt terugbetaald.

In het derde lid wordt gesteld dat artikel 4:87 van de Algemene wet bestuursrecht in acht wordt genomen bij de vaststelling van de betalingstermijn. Het eerste lid van artikel 4:87 van de Algemene wet bestuursrecht stelt dat betaling moet plaatsvinden binnen 6 weken na de beschikking maar ook dat bij beschikking een langere termijn kan worden vastgesteld.

Het vijfde lid beschrijft dat als de belanghebbende vermogen heeft dat te gelde gemaakt kan worden, dat een reden is om geen betalingsregeling te treffen. Hierbij wordt het volledige vermogen boven de grens van € 2500,00 bij de bepaling van de draagkracht betrokken, zodat de belanghebbende een bedrag over heeft om lopende verplichtingen kunnen voldoen. Het bedrag is ongeveer 2,5 keer de bijstandsnorm voor een alleenstaande.

De 5 % genoemd in het zevende lid is gebaseerd op de van toepassing zijnde bijstandsnorm. Dit kan ook de kostendelersnorm zijn.

In lid 9 van dit artikel wordt geregeld dat de verhoogde aflossingscapaciteit als gevolg van werkaanvaarding niet direct benut wordt. Zodoende wordt de prikkel om aan het werk te blijven behouden. Na een jaar vindt er wel een feitelijke correctie van het aflossingsbedrag plaats.

In het tiende lid van dit artikel is bepaald dat de aflossingsverplichting 5 % van de van toepassing zijnde bijstandsnorm bedraagt als bijstand is verstrekt in de vorm van een geldlening. Voor “oude” leningen is de aflossingsverplichting 6 %, dit is een gangbaar aflossingspercentage binnen gemeenteland. Nu echter de beslagvrije voet voor bijstandsgerechtigden op 95 % wordt vastgesteld, ligt het in de rede de aflossingsverplichting op leningen niet hoger vast te stellen. Dit geldt alleen voor leenbijstand toegekend na de inwerkingtreding van onderhavige beleidsregels.

Artikel 13. Volgorde van invordering

Het is mogelijk dat de belanghebbende bij de gemeente verschillende schulden/boetes heeft openstaan. In de Pw, de IOAW en de IOAZ is niets opgenomen over de volgorde van invordering van vorderingen en/of boetes. Om hierover duidelijkheid te geven is dit artikel opgenomen.

In het eerste lid is bepaald dat de aflossingen het eerst in mindering worden gebracht op boetes, dan op fraudevorderingen, vervolgens op overige vorderingen en tenslotte op geldleningen. Hiermee wordt recht gedaan aan het ‘lik-op-stuk’-beleid dat het ministerie van Sociale Zaken voorstaat als het gaat om boetes. Uit jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep blijkt dat bij het opleggen van een boete rekening moet worden gehouden met de draagkracht van de overtreder en dat de hoogte van de boete van iemand met een bijstandsuitkering of vergelijkbaar inkomen binnen maximaal 24 maanden moet kunnen worden voldaan. Ook vanuit dit oogpunt ligt het voor de hand dat met de inning van de boete wordt gestart.

In bepaalde situaties kan dit echter leiden tot ongewenste effecten. Een ongewenst effect kan zijn dat de vordering gebruteerd moet worden omdat deze vordering niet binnen het kalenderjaar kan worden afgelost vanwege de voorrang die aan de inning van de boete wordt gegeven. Dit wordt voorkomen door het derde lid, onderdeel b.

Met het opnemen van het derde lid, onderdeel c worden extra administratieve handelingen voorkomen (maken van een beschikking, handelingen in het uitkeringssysteem) die het gevolg zijn als een lopende aflossing op een vordering moet worden opgeschort om de boete direct te kunnen innen, terwijl de vordering nagenoeg (binnen zes maanden) is afgelost. In dat geval is ervoor gekozen eerst de vordering af te lossen en daarna de boete te innen. Bij gelijksoortige vorderingen wordt de oudste vordering eerst ingevorderd.

Hoofdstuk 4. Overige bepalingen

Artikel 14. Hardheidsclausule en onvoorziene omstandigheden

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.

Artikel 15. Inwerkingtreding

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.

Artikel 16. Citeertitel

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.