Preventie- en Handhavingsplan alcohol Jongeren gemeente Laarbeek 2019-2022

2.1 Alcoholgebruik

Alcohol is het meest gebruikte genotmiddel in ons land. Het gebruik is sociaal en economisch diep in onze samenleving geworteld. Ruim 80% van de volwassen Nederlanders drinkt alcohol. Een derde van de Nederlanders van 18 jaar of ouder voldeed in 2015 niet aan de nieuwe norm van de Gezondheidsraad om geen, dan wel maximaal 1, glas alcohol per dag te drinken. Ook onder jongeren wordt er verontrustend veel gedronken. Mede door de landelijke aandacht, maar ook door de vele regionale campagnes is het alcoholgebruik onder Nederlandse scholieren van 12 t/m 16 jaar de afgelopen jaren flink gedaald. Toch is het alcoholgebruik in Laarbeek nog vrij hoog.

Meer dan de helft van de drinkende jongeren drinkt in thuissituatie

Uit het onderzoek van Youngworks in opdracht van het ministerie van VWS blijkt dat het grootste deel van de drinkende jongeren (13-23 jaar) bij vrienden thuis drinkt (66%). Daarnaast geeft 60% van de jongeren aan ook thuis bij hun ouders alcoholische dranken te nuttigen. Met name de jongste jongeren (13-17 jaar) drinken thuis bij hun ouders.

Ouders NIX18 afspraak

Als jongeren thuis mogen drinken, is de drempel ergens anders te drinken lager. Uit onderzoek blijkt dat jongeren onder de 18 die thuis leren drinken uiteindelijk meer gaan drinken. Sterker nog: dat er thuis gedronken mag worden is bepalend voor later drankgebruik. Bovendien is er bij kinderen die thuis ‘leren” drinken later vaker sprake van problematisch alcoholgebruik.

Ondanks het feit dat de meeste jongeren thuis drinken, is de attitude ten aanzien van de nix18 norm onder ouders/verzorgers wel positief verbeterd. Ten tijde van de nix18 campagne zijn steeds meer ouders het normaal gaan vinden dat jongeren niet drinken (en roken) voor hun 18e.

Kosten alcoholproblematiek

De kosten ten gevolge van alcoholproblematiek zijn vele malen hoger dan de middelen die nodig zijn voor preventie. De kosten liggen per jaar rond de 8,1 miljard euro. Dagelijks worden we geconfronteerd met alcoholschade. Denk aan verkeersongelukken, productiviteitsverlies, vroegtijdig overlijden aan ziekten die verband houden met alcoholgebruik, zorgkosten, kosten voor inzet politie en justitie door alcoholgebruik, etc. De baten (consumentengeluksgevoel, accijnzen, producentensurplus) liggen per jaar rond de 5,5 miljard euro. De netto kostenpost bedraagt 2,6 miljard euro per jaar.

2.2 Risico’s van alcohol

Alcohol is een verslavende drug en brengt daarom flink wat risico’s met zich mee. In het algemeen geldt hoe hoger de totale consumptie van alcohol, hoe groter het risico op schade. Maar ook: hoe meer alcohol per keer wordt gedronken, des te ernstiger de schade (de aandoening of verwonding).

Verstoring van de ontwikkeling van

• •

  De hersenen ontwikkelen zich tot gemiddeld het 24e jaar. Alcohol verstoort die ontwikkeling en dat kan van invloed zijn op het karakter en het gedrag van kinderen. En bij jongeren die regelmatig drinken is de kans op alcoholverslaving op latere leeftijd groter.

• •

  Overmatig drinken vanaf jonge leeftijd kan voor onherstelbare beschadigingen zorgen. Hierdoor worden denkprocessen, geheugen en zelfcontrole negatief beïnvloed. Dit heeft gevolgen voor intellectueel en doelgericht handelen, redeneren en problemen oplossen.

• •

  Door het verminderen van de zelfcontrole is er meer kans op impulsieve reacties en zijn er minder remmingen, o.a. om verder te blijven drinken.

• •

  Langdurig drinken heeft dikwijls ook gevolgen voor de geheugenwerking in het algemeen. Na een avond drinken werkt het geheugen slechter. Concentreren wordt daardoor moeilijker.

Schade aan overige organen

Door veel drinken kan het slijmvlies van de maag beschadigen en kan de afbraakfunctie van de lever verstoord raken. Het drinken van alcohol kan hart- en vaatziekten tot gevolg hebben, zoals hoge bloeddruk, hartritmestoornissen en hersenbloedingen.

Meer kans op onveilig vrijen

Onder invloed van alcohol durven jongeren meer en doen ze eerder dingen die ze zonder alcohol niet zouden doen. Zo vrijen jongeren vaker onveilig als ze gedronken hebben.

Toename van ongelukken en agressie

Naast controlevermindering neemt ook het reactievermogen af. De kans op ongelukken is hierdoor groter. Uit onderzoek blijkt dat jongeren die drinken tijdens het uitgaan vaker slachtoffer of dader zijn van agressief gedrag.

Alcoholvergiftiging (intoxicatie)

Alcohol is een neurotoxische stof. Dat wil zeggen dat het drinken van alcohol leidt tot het ‘vergiftigen’ en verminderd functioneren van de hersenen. Bij jongeren die lichamelijk nog niet volgroeid zijn, is de invloed van alcohol groter en het effect van alcohol onverwachter en sneller dan bij volwassenen. Het ene moment hebben zij de ervaring dat er niets aan de hand is en het volgende moment worden zij heel ziek, gaan ‘out’ en raken soms bewusteloos. De hersenen zijn verantwoordelijk voor een aantal autonome functies zoals ademhaling en hartslag. Wanneer dit gedeelte verdoofd wordt door veel drinken kan er coma optreden en kan men zelfs overlijden. Vooral binge drinkers (drinken van 5 glazen alcohol of meer tijdens 1 enkele gelegenheid) die in een korte tijd grote hoeveelheden alcohol drinken, lopen dit risico.

3.1 Landelijke cijfers

• •

  In 2016 is door het Trimbos instituut een groot landelijk uitgaansonderzoek gehouden onder jongeren in de leeftijd van 15 t/m 35 jaar die weleens een uitgaansgelegenheid hebben bezocht in het afgelopen jaar. In grote lijnen kan geconcludeerd worden dat, net als in de algemene populatie, alcohol, tabak en cannabis de meest gebruikte middelen zijn en ecstasy de meest gebruikte uitgaansdrug. Alcohol en tabak zijn net als in de algemene bevolking de meest gebruikte middelen. Bijna alle respondenten (96%) hebben in de afgelopen maand alcohol gedronken en 58% heeft in de afgelopen maand gerookt. Vooral op uitgaansavonden wordt veel alcohol gedronken. Indrinken is gebruikelijk (gemiddeld ruim 5 glazen), en tijdens het uitgaan worden gemiddeld nog eens 7 glazen alcohol gedronken.

• •

  In 2016 werden 1.400 jongeren onder de 18 jaar vanwege een alcoholvergiftiging behandeld op de afdeling Spoedeisende Hulp van een ziekenhuis, aldus VeiligheidNL. De leeftijd van de jongeren met een alcoholvergiftiging op de Spoedeisende hulp was in 2016 gemiddeld 15 1/2 jaar.

• •

  In 2017 zijn 860 jongeren onder de 18 jaar opgenomen in een ziekenhuis na overmatig alcoholgebruik. Bij 671 van de 860 opgenomen jongeren was er sprake van een coma als gevolg van alcoholvergiftiging (intoxicatie). Hun gemiddelde leeftijd bedroeg ook 15 1/2 jaar.

3.2 Regionale cijfers

Uit de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) van de GGD blijkt dat het alcoholgebruik in Laarbeek nog vrij hoog is: 47% van de 12-18 jarigen heeft wel eens alcohol gedronken; 41% heeft de afgelopen maand alcohol gedronken. Ongunstig is dat jongeren die drinken vaak véél drinken, het aantal binge drinkers lijkt zelfs te stijgen. In 2015 zijn 78 jongeren van 13-18 jaar uit Zuidoost-Brabant met een alcoholintoxicatie opgenomen in het Catharina Ziekenhuis, één van hen kwam uit Laarbeek.

3.3 Wat hebben we tot op heden gedaan?

Project ‘Laat je niet flessen’

In 2005 is het project ‘Laat je niet flessen’ opgestart in 21 gemeenten in Zuid- Oost Brabant. Het project is in 2013 afgerond.

Laat je niet flessen had de volgende hoofddoelstellingen:

• •

  Opschuiven van de startleeftijd qua alcoholgebruik

• •

  Afname van het dronkenschap in het gehele publieke domein

De 21 gemeenten in Zuid-Oost Brabant hebben afgesproken de zogenaamde ‘toolkit’ (website met dan 60 ontwikkelde interventies), de jaarlijkse regionale conferentie en de bestuurlijke inhoudelijke afstemming via een bestuurlijke klankbordgroep regionaal in stand te houden en in te bedden bij de GGD.

Alcohol- en drugspreventie in Laarbeek (plan van aanpak)

In 2013 is een plan van aanpak ‘Alcohol- en drugspreventie in Laarbeek’ opgesteld. In het plan van aanpak worden twaalf acties op het terrein van educatie en draagvlak, vijf acties op het terrein van beleid en regelgeving en twee acties op het terrein van handhaven beschreven

Alcoholmatiging bij evenementen

Alcohol en sport en alcohol en jeugd gaan volgens onze gemeente niet samen. In 2015 is daarom besloten dat (sport) evenementen voor kinderen of jeugd geen toestemming krijgen om voor 16.00 uur alcohol te schenken. Daarnaast krijgen deze evenementen in het algemeen ’s ochtends geen en ’s avonds tot minder laat een ontheffing voor het schenken van alcohol. Op enkele uitzonderingen na, eindigen ontheffingen voor evenementen die buiten of in een tent worden georganiseerd uiterlijk om middernacht. In de avonden van vrijdag op zaterdag en van zaterdag op zondag kan daar maximaal 1 uur aan toegevoegd worden. Er mag tot een kwartier voor sluitingstijd alcohol geschonken worden.

Voor evenementen die niet sport gerelateerd zijn of waar geen jeugd bij is betrokken, mag alcohol op zijn vroegst niet vanaf 16.00 uur, maar vanaf 12.00 uur geschonken worden.

Jong Proef Onderzoek BHBW

Eind 2017 begin 2018 heeft Bureau Horeca Bijzondere Wetten het zogenaamde Jong Proef Onderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek geeft een objectief beeld van de alcoholvertrekking binnen onze gemeente aan personen die niet onmiskenbaar ouder zijn dan 18 jaar. Hierbij is het verkoopbeleid van alcoholhoudende dranken getoetst bij cafés, para-commerciële instellingen en een slijterij getoetst. Hiervoor zijn jongeren ingezet die er niet onmiskenbaar ouder uitzien dan 18 jaar en daarmee onderzocht of deze jongeren alcoholhoudende drank konden kopen, zonder dat hun leeftijd werd vastgesteld aan de hand van een identiteitsbewijs.

Tijdens het Jong Proefonderzoek hebben er in totaal 43 aankooppogingen plaatsgevonden,

• •

  bij 33 aankooppogingen sprake was van directe verstrekking van alcoholhoudende drank aan een persoon jonger dan 18 jaar

• •

  bij 2 aankooppogingen de jongeren wel om hun identiteitsbewijs werden gevraagd, maar de verstrekking van alcoholhoudende drank aan een persoon jonger dan 18 jaar niet werd geweigerd

• •

  bij 8 aankooppogingen de jongeren om hun identiteitsbewijs werden gevraagd, teneinde vast te stellen dat de jongeren de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt. Hierna werd de verstrekking van alcoholhoudende drank geweigerd

Het gemiddelde nalevingspercentage van de bezochte bedrijven en evenementen komt hiermee op 19%.

Werkgroep Jeugd en Veiligheid Laarbeek

• •

  De deelnemende organisaties zijn Novadic Kentron, GGD Zuidoost Brabant, Bureau Halt, Voortgezet onderwijs, jongerenwerk, politie en gemeente Laarbeek (handhaving, veiligheid en sociaal domein).

• •

  Per periode (trimester/kwartaal) wordt er één thema uitgelicht waarop specifiek wordt ingezet. Alcoholpreventie en handhaving is ondergebracht in het thema ‘Veilig (uit)gaan’. De hiermee samenhangede doelstellingen zijn: Jongeren gaan verantwoord om met alcohol- en drugsgebruik

• •

  Ondernemers vallende onder de DHW nemen hun verantwoordelijkheid op het toezien van de minimale leeftijd voor alcoholconsumptie

• •

  Ouders zijn een actieve partner in de alcoholmatiging onder jongeren en het doen stijgen van de startleeftijd van alcoholconsumptie

3.4 Regelgeving en vergunningen

Drank- en Horecawet

Met het optrekken van de leeftijdsgrens naar 18 jaar per 1 januari 2014 en een verdere aanscherping van de regels van de Drank- en Horecawet voor het verstrekken van alcoholhoudende drank en het nuttigen hiervan door jongeren hebben gemeenten meer en betere instrumenten om uitvoering aan het alcoholmatigingsbeleid te geven.

De artikelen 25a t/m 25d van de Drank- en Horecawet geven de gemeenteraad de mogelijkheid om in het belang van de volksgezondheid nadere regels ter beperking van de verstrekking van alcoholhoudende drank vast te stellen.

Wetboek van Strafrecht

Artikel 252: het is verboden om dronken personen te schenken.

Artikel 453: het is verboden om zich in een kennelijke staat van dronkenschap op de openbare weg te begeven.

Wegenverkeerswet

De wegenverkeerswet bepaalt dat bestuurders niet meer dan 0,5 promille alcohol in het bloed mogen hebben. Voor beginnende bestuurders ligt deze grens lager, op 0,2 promille.

Algemene Plaatselijke Verordening (APV)

In artikel 2:48 van de APV is het verboden op een openbare plaats, die deel uitmaakt van een door het college aangewezen gebied, alcoholhoudende drank te gebruiken of aangebroken flessen, blikjes en dergelijke met alcoholhoudende drank bij zich te hebben. Het verbod is niet van toepassing op:

• a.

  een terras dat behoort bij een horecabedrijf, als bedoeld in artikel 1 van de Drank- en Horecawet;

• b.

  een andere plaats dan een horecabedrijf als bedoeld onder a, waarvoor een ontheffing geldt krachtens artikel 35 van de Drank- en Horecawet.

Drank- en Horecaverordening

In de Drank- en Horecaverordening gemeente Laarbeek (vastgesteld op 4 december 2013) is het volgende bepaald voor een para-commercieel rechtspersoon.

Een para-commercieel rechtspersoon dat zich richt op het organiseren van activiteiten van sportieve aard in het kader van teamsport kan alcoholhoudende drank uitsluitend verstrekken op:

maandag tot en met vrijdag vanaf 15:00 uur tot 23:30 uur;

zaterdag vanaf 15:00 uur tot 20:00 uur;

zondag vanaf 12:00 uur tot 20:00 uur.

Een para-commercieel rechtspersoon dat zich richt op het organiseren van activiteiten van sportieve aard in het kader van een individuele sport kan alcoholhoudende drank uitsluitend verstrekken op:

maandag tot en met vrijdag vanaf 15:00 uur tot 23:30 uur;

zaterdag vanaf 15:00 uur tot 23:30 uur;

zondag vanaf 12:00 uur tot 23:30 uur.

Voor overige para-commerciële rechtspersonen is het verboden alcoholhoudende drank te verstrekken tussen de volgende tijdstippen:

maandag tot en met vrijdag tussen 01:00 uur en 15:00 uur;

zaterdag tussen 02:00 uur en 15.00 uur;

zondag tussen 02:00 uur en 12:00 uur.

Op erkende feestdagen gelden de tijden die in lid 1 t/m 3 van dit artikel zijn opgenomen voor de zondag.

Verder is bepaald dat para-commerciële rechtspersonen geen alcoholhoudende drank verstrekken tijdens bijeenkomsten van persoonlijke aard en tijdens bijeenkomsten die gericht zijn op personen die niet rechtstreeks bij de activiteiten van de desbetreffende rechtspersoon betrokken zijn wanneer dit leidt tot oneerlijke mededinging.

4.1 Doelstellingen

We willen graag dat jongeren op een gezonde en veilige wijze kunnen opgroeien, zodat hun talenten zo optimaal mogelijk tot ontwikkeling kunnen komen. Daarbij streven wij ernaar dat jongeren onder de 18 jaar geen alcohol drinken en jongeren van 18 tot 24 jaar matigen in het alcoholgebruik. Hiermee willen we gezondheidsschade voorkomen.

Doelstellingen:

• •

  Het bestrijden van alcoholgebruik door jongeren onder 18 jaar

• •

  Het bestrijden van overmatig alcoholgebruik door jongeren in de leeftijd van 18 tot 24 jaar

Acties om alcoholgebruik onder jongeren te voorkomen

Integrale aanpak

Uit onderzoek door het RVM is gebleken dat een belangrijke overeenkomst tussen succesvolle projecten op het gebied van alcoholmatiging een integrale aanpak is. Dat betekent: een aanpak die inspeelt op verschillende factoren die het alcoholgebruik beïnvloeden en dus ook op verschillende doelgroepen. Een integrale aanpak richt zich op alle factoren die van invloed zijn op gezondheid, veiligheid en opvoeding in samenhang met elkaar. Dat betekent bijvoorbeeld dat alcoholbeleid zich niet alleen op individuele jongeren en probleemdrinkers richt, maar ook op hun omgeving, met bijvoorbeeld aandacht voor: sluitingstijden in de horeca, schenkbeleid van sportverenigingen, handhaving op straat, leeftijdscontrole in supermarkten en de horeca, en voorlichting aan ouders en andere opvoeders (zoals docenten, elftalbegeleiders of jeugdleiders).

Beleidsterreinen en samenwerkingspartners

Veel factoren vereisen maatregelen op verschillende beleidsterreinen, zoals openbare orde en veiligheid, verkeersveiligheid, onderwijs, jeugdbeleid, horecabeleid, toerisme en sportbeleid. Dat betekent Er moet worden samengewerkt met verschillende beleidsterreinen en met uiteenlopende (private) partners, zoals politie, de verslavingszorg, scholen, sportverenigingen, supermarkten, slijters en horecaondernemers.