Toeslagenverordening Wet werk en bijstand Leidschendam-Voorburg 2005

Ondertekening

Algemene Toelichting

Overeenkomstig artikel 30 van de Wet werk en bijstand (WWB) dienen alle gemeenten hun toeslagenbeleid vast te leggen in een verordening. Daarin moet worden opgenomen wie onder welke voorwaarden in aanmerking komen voor een toeslag op de landelijke normen of een verlaging daarvan. De normen zoals die in de artikelen 20 tot en met 24 van de WWB genoemd worden moeten gezien worden als basisnormen.

Op grond van de Algemene bijstandswet (Abw) kenden alle gemeenten een soortgelijke verordening. De Abw wordt met ingang van 1 januari 2004 in fasen vervangen door de WWB. Een van de verordeningen die door de inwerkingtreding van de WWB van rechtswege vervallen is de Toeslagenverordening. Deze is in de Gemeente Leidschendam-Voorburg laatstelijk vastgesteld in verband met harmonisatie van het beleid in de voormalige gemeenten Leidschendam en Voorburg. De Invoeringswet Wet werk en bijstand (IWWB) geeft aan dat de Toeslagenverordening zoals die onder de Abw geldend was, ook gezien kan worden als de Toeslagenverordening in het kader van de WWB. De raad heeft aangegeven geen inhoudelijke wijzigingen in het beleid met betrekking tot het voeren van toeslagen en verlagingen aan te willen brengen. De Toeslagenverordening dient wel opnieuw in het kader van de WWB vastgesteld te worden. Wat betreft de inhoudelijke wijzigingen ten opzichte van de ‘oude’ verordening is er alleen sprake van andere begrippen en technische aanpassingen en verwijzingen.

Artikelgewijze toelichting

Artikel 1

De wet spreekt telkens over het begrip woning. Toch wordt het begrip ‘woning’ in de wet zelf niet gedefinieerd. In de verordening wordt wel een beschrijving van het begrip ‘woning’ opgenomen. De kern hiervan is dat indien niet wordt beschikt over eigen woonruimte waarin alle beschreven functies aanwezig zijn, per definitie sprake is van het (kunnen) delen van de noodzakelijke bestaanskosten in de zin van de WWB. Het (kunnen) delen van deze kosten is de grondslag voor het toeslagenbeleid.

Aan de verordening is in artikel 1 een onderdeel f toegevoegd. Er dient in de verordening een relatie gelegd te worden met het bepaalde in artikel 3, tweede lid, onderdeel a, van de WWB. In de wet wordt geregeld dat samenwonenden van verschillend of gelijk geslacht als gehuwden worden aangemerkt, behalve als het gaat samenwoning met bloedverwanten in de eerste graad. Dat betreft de samenwoning van ouders met hun kinderen. In het algemeen wordt de samenwoning tussen bloedverwanten in de tweede graad gelijkgesteld met die van gehuwden. De wet maakt echter een uitzondering op de regel, indien er sprake is van een zorgbehoefte van één van de bloedverwanten in de tweede graad. Als die zorgbehoefte er is, dan wordt de samenwoning NIET gelijkgesteld met die van gehuwden, maar worden de beide personen als alleenstaanden aangemerkt. Het begrip zorgbehoefte wordt in de wet niet gedefinieerd. In de verordening is ervoor gekozen om voor de definitie van het begrip <zorgbehoefte> aan te sluiten bij de definitie van het begrip <hulpbehoevende> in artikel 1, onderdeel e van de verordening. Door dat te doen wordt bereikt, dat bij de vaststelling van de hoogte van de bijstandsuitkering van de zorgbehoeftige bloedverwanten in de tweede graad zij als alleenstaanden in aanmerking komen voor een toeslag op de norm van 20%. (artikel 8 van de verordening). Overigens wordt in de wet en de toelichting daarop in het geval van bloedverwantschap in de tweede graad vooral gesproken over de samenwoning tussen broers en zussen. Die omstandigheid komt in de uitvoeringspraktijk het meest voor. Het begrip <bloedverwantschap in de tweede graad> reikt echter verder dan alleen broers en zussen. Er is ook sprake van bloedverwantschap in de tweede graad bij samenwoning van grootouders en kleinkinderen. Indien er in die gevallen sprake is van zorgbehoefte bij één van de bloedverwanten is het bepaalde inzake de toepassing van het begrip hulpbehoevende dus van overeenkomstige toepassing.

Artikel 2

Artikel 3

Volgens de WWB moet aan diegenen die alleen een woning bewonen de maximale toeslag van 20% worden verleend. Dit is ook volstrekt logisch omdat in deze situatie immers geen kosten kunnen worden gedeeld. Voorts wordt hier geregeld dat inwonende eigen kinderen, waarmee volgens de wet gelijk worden gesteld adoptie- en stiefkinderen, geen korting genereren op de uitkering van de ouder. Tevens wordt - verderop apart benoemd - onder kinderen tevens verstaan pleegkinderen, voor wie, afhankelijk van hun status, al dan niet een pleegkinderenvergoeding wordt ontvangen. Het begrip pleegkind wordt hier dus ruim geïnterpreteerd. Het kan ook gaan om kinderen die buiten het eigen gezin worden opgevangen, zonder officiële plaatsing of voogdijbeschikking. Het inkomen van al deze kinderen vormt derhalve, voor zover zij nog geen 18 jaar zijn, nooit aanleiding om de toeslag voor de (verzorgende) ouder te beperken.

Indien de woning niet alleen wordt bewoond, is de hoofdregel dat zowel degene die inwoont, als kostganger of als onderhuurder, als degene die inwoning verschaft slechts een toeslag krijgen van 10%, omdat gesteld kan worden dat een dergelijke inwoning aan beide partijen financiële (schaal)voordelen verschaft, op grond waarvan een beperking van de toeslag gerechtvaardigd is. Deze situatie is in onderdeel b. van dit artikel tot uitdrukking gebracht. In een van de volgende artikelen worden uitzonderingen op deze hoofdregel beschreven, waar het onder meer de inwoning van meerderjarige kinderen betreft.

Artikel 4

De landelijke norm voor gehuwden is in de WWB op 100% van het netto minimumloon gesteld. Zij kunnen dus nooit een toeslag krijgen, maar wel een verlaging, indien de noodzakelijke bestaanskosten kunnen worden gedeeld. Dit is dus de spiegelbeeldsituatie van de toeslagensystematiek.

Artikel 5

Wat hier wordt geregeld is van dezelfde orde als hetgeen is opgemerkt bij de toeslag van 10% ten aanzien van de alleenstaande en de alleenstaande ouder.

Artikel 6

De situatie die hier wordt beschreven komt overeen met de toeslag van 20% bij de alleenstaande en de alleenstaande ouder. Indien de woning niet wordt gedeeld, is geen sprake van een verlaging van de norm.

Artikel 7

In dit artikel wordt ingegaan op de uitzonderingen op de hoofdregel dat inwoning van meerderjarigen leidt tot beperking van de toeslag dan wel tot verlaging. In het gezinsverband van ouders en kinderen is het niet ongebruikelijk dat de ouders het leeuwendeel van de kosten voor hun rekening nemen, ook indien kinderen een inkomen hebben uit arbeid of uitkering. Gezien het feit dat inwonende kinderen in de leeftijd van 18 tot en met 20 jaar meestal een laag inkomen zullen hebben, gelet op de minimumjeugdlonen en de studietoelage op grond van de WSF, wordt hier voorgesteld het inkomen, ongeacht de hoogte daarvan, buiten beschouwing te laten voor wat betreft de uitkering van de ouder(s). Die ouders ontvangen derhalve de maximale toeslag van 20%, uiteraard voor zover er naast deze kinderen niet nog andere meerderjarigen inwonend zijn. Met kinderen worden hier gelijkgesteld (voormalige) pleegkinderen die eerder in het gezin zijn geplaatst op grond van de wet op de Jeugdhulpverlening en na hun meerderjarigheid daar blijven wonen. Het gaat hier dus uitsluitend om officieel geplaatste kinderen.

Artikel 8

Zoals eerder is opgemerkt krijgen de hulpbehoevende en de verzorger, indien op bijstand aangewezen, beiden de maximale toeslag van 20%. Uiteraard geldt ook hier dat dit uitzondering lijdt indien naast de inwonende kinderen zoals beschreven onder artikel 7, nog andere meerderjarigen in dezelfde woning verblijven.

Artikel 9

Dit artikel ziet op situaties waarin de toeslag of de norm voor gehuwden verlaagd kan worden als gevolg van de woonsituatie, waaronder begrepen het niet aanhouden van een woning. Van lagere bestaanskosten als gevolg van de woonsituatie kan sprake zijn bij de bewoning van een woning waaraan geen woonlasten verbonden zijn, bijvoorbeeld in het geval van krakers. Hiervan is echter ook sprake wanneer een derde, bijvoorbeeld een onderhoudsplichtige, de woonlasten van de woning betaalt. Er wordt dan een woning bewoond, waaraan voor de bijstandsgerechtigde geen woonlasten verbonden zijn. Het financiële voordeel van het niet verschuldigd zijn van woonlasten rechtvaardigt een lager bedrag aan algemene bijstand. Voor de toepassing van dit artikel is doorslaggevend dat de belanghebbende niet jegens een derde woonlasten verschuldigd is.

Artikel 10

In de wet is opgenomen dat de toeslag voor alleenstaanden van 21 en 22 jaar mag worden beperkt, indien dit, gelet op de hoogte van het minimum jeugdloon, in de rede ligt. Voorkomen moet immers worden dat de hoogte van de bijstand een belemmering vormt om arbeid in loondienst te aanvaarden. Berekend is dat indien deze jongeren op grond van hun woonsituatie in aanmerking zouden komen voor de maximale toeslag, de bijstandsuitkering hoger is dan het bij de leeftijd passende minimumloon. Op grond hiervan wordt voorgesteld de toeslag in beide gevallen te beperken tot 10%.

Artikel 11

Dit artikel regelt het overgangsrecht. Het overgangsrecht wordt voor een groot deel al in de Invoeringswet Wet werk en bijstand (IWWB) geregeld. Artikel 3 van de IWWB bijvoorbeeld regelt dat de toeslagenverordening, zoals die onder de Algemene bijstandswet (Abw) gold, ook van toepassing is op besluiten in het kader van de WWB. Formeel hoeft de raad dus niet een geheel nieuwe verordening vast te stellen. Dat is echter wel noodzakelijk, omdat de verordening wel op technische gronden – andere begripsomschrijvingen en verwijzingen naar wetsartikelen bijvoorbeeld – aangepast moet worden. De besluiten die het college onder de Abw genomen heeft, bijvoorbeeld wat betreft het recht op uitkering, gelden automatisch als besluiten die ook geldend zijn onder de werking van de WWB. Wel dient het college voor 1 januari 2006 alle besluiten, voor zover noodzakelijk, in overeenstemming te brengen met de WWB. Dat betekent dat iedere beslissing ten aanzien van een belanghebbende aan een herbeoordeling onderworpen moet worden. Aangezien de verordening inhoudelijk – dus wat betreft de hoogte van de toeslagen en verlagingen – niet wijzigt, zullen er vrijwel geen negatieve veranderingen ten aanzien van de hoogte van de bijstand uit deze herbeoordelingen voortvloeien.

Artikel 12/13

Op grond van de bepalingen van de Tijdelijke referendumwet kan dit raadsbesluit onderworpen worden aan een referendum. De verordening kan daarom pas in werking treden op de eerste dag van de derde maand na de datum van bekendmaking in de gemeenterubriek. De IWWB schrijft echter wel voor, dat alle verordeningen die door de raad in het kader van de invoering van de WWB worden vastgesteld, uiterlijk op 1 januari 2005 in werking moeten treden. Daarom wordt deze datum van inwerkingtreding expliciet vermeld in artikel 13.