Beleidsnotitie recreatie en toerisme

1.1Aanleiding

De betekenis van toerisme en recreatie neemt toe, in economische zin als nieuwe impuls voor de leegloop op het platteland, maar ook bijvoorbeeld als mogelijkheid voor een gemeente om zich te onderscheiden van andere gemeenten.

Ook de gemeente Leudal is zich bewust van de vele kansen die deze sector biedt voor de gemeente.

In de toekomstvisie 2020 “Leven in Leudal”, die op 11 december 2007 is vastgesteld door gemeenteraad, is toerisme en recreatie een van de vijf speerpunten voor de komende jaren.

Daarnaast bieden regionale en landelijke ontwikkelingen op toeristisch-recreatief gebied diverse kansen om het toerisme en recreatie in de gemeente Leudal verder te ontwikkelen en daarmee ook doelstellingen op andere beleidsterreinen te bereiken. Het bevorderen van het toerisme in de gemeente Leudal is dan ook geen doelstelling op zich, maar is veel eerder een instrument om invulling te geven aan andere doelstellingen.

Om optimaal sturing te kunnen geven aan de verschillende kansen op het gebied van toerisme en recreatie, is een integrale beleidsnotitie toerisme en recreatie van groot belang. Deze beleidsnotitie moet dan ook vooral gezien worden als een kapstok op basis waarvan initiatieven en ontwikkelingen kunnen worden gestimuleerd en bijgestuurd dan wel kunnen worden ontmoedigd.

1.2 Doelstelling

Het in samenspraak met intern en extern betrokkenen komen tot een integrale toeristisch-recreatieve beleidsnotitie voor de gemeente Leudal tot 2020, met daaruit voortvloeiend een toeristisch-recreatief actieprogramma voor de periode van 2009 tot en met 2013.

1.3 Werkwijze

Voor het verkrijgen van een breed draagvlak voor de beleidsnotitie is een interactief proces met diverse intern en extern belanghebbenden gevolgd. In de verkennende fase (februari / maart 2008) is een aantal gesprekken gehouden met diverse belanghebbenden, zoals recreatieondernemers, horecaondernemers, natuur- cultuur- en landschapsorganisaties, organisaties op het gebied van marketing en promotie en agrariërs. Doel van deze gesprekken was het inventariseren van kansen en knelpunten voor de verdere toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de gemeente en het enthousiasmeren van partijen. Zij bijlage 1 voor een overzicht van deelnemers aan deze consultatieronde.

Tevens is op 24 januari 2008 een werkveldbijeenkomst gehouden in Baexheimerhof, waarin de kansenkaart van Leudal is gepresenteerd en bediscussieerd. Tijdens de bijeenkomst zijn ook veel ideeën gegenereerd om uitwerking te geven aan de beleidsvisie. Een aantal van deze ideeën is verwerkt in het actieprogramma. Aan de werkveldbijeenkomst is deelgenomen door een scala aan partijen van ondernemers en belangenorganisaties tot raadsleden. Zij bijlage 2 voor een overzicht van alle ideeën die tijdens deze workshop zijn aangedragen.

1.4 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 worden de toeristisch-recreatieve kwaliteiten, het toeristisch-recreatief product van Leudal en de positie van Leudal in de regio verkend. In hoofdstuk 3 wordt een overzicht gegeven van het relevante beleid op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau. Overzicht van de ontwikkelingen in de toeristisch-recreatieve markt in Leudal treft u aan in hoofdstuk 4. tevens wordt in dit hoofdstuk een beeld geschetst van de algemene trends en ontwikkelingen binnen de toeristisch-recreatieve sector. In hoofdstuk 5 wordt een in de vorm van een SWOT-analyse een samenvatting gegeven van de verkenning van het totale toeristisch-recreatieve product zoals beschreven in hoofdstuk 2 t/m 4. In hoofdstuk 6 wordt vervolgens aan de hand van een visie het toeristisch-recreatieve profiel van Leudal geschetst, bestaande uit de ambitie, profilering en beleidsdoelstellingen. Tot slot wordt in hoofdstuk 7 het actieprogramma toegelicht, dat bestaat uit 20 projecten en maatregelen.

2.1 Inleiding

Dit hoofdstuk geeft een analyse van de toeristisch-recreatieve vraag en het toeristisch-recreatieve aanbod in de gemeente Leudal. In paragraaf 2.2 tot en met 2.5 wordt een beeld geschetst van de ligging van de gemeente, het toeristisch-recreatieve product en de positie van Leudal in de regio. Vervolgens wordt in paragraaf 2.6 ingegaan op de actuele ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie in Limburg. Paragraaf 2.7. gaat in op algemene trends en ontwikkelingen binnen de recreatie- en toerismesector. In paragraaf 2.8 wordt een overzicht gegeven van het relevante beleid op gemeentelijk, regionaal en provinciaal niveau.

2.2. Gemeente Leudal

Centraal in Midden-Limburg, tussen de twee centrumsteden Roermond en Weert in, maar ook gelegen tussen de Peel en de Maas en grenzend aan België, ligt de grote plattelandsgemeente Leudal. Leudal telt bijna 37.000 inwoners, heeft 16 dorpen en is met een oppervlakte van circa 165 km2 de grootste gemeente van Limburg. De gemeente heeft de ruimte om te wonen, te werken en te recreëren. Ze is rijkelijk bedeeld met bedrijven, winkels, scholen, verenigingen, sportfaciliteiten en cultuurhistorische elementen. Bijzonder is het grote natuur- en bosgebied Leudal, waaraan de gemeente haar naam ontleent. Behalve het Leudal zijn er nog diverse andere natuurgebieden. Het uitgestrekte buitengebied herbergt vele agrarische bedrijven.

De gemeente Leudal is dan ook een typische plattelandsgemeente. Heythuysen is met 6.557 inwoners de grootste van de 16 dorpen, Haler met ruim 500 inwoners de kleinste. Voor de inwoners biedt de gemeente een prettige woonomgeving, waar volop ruimte is om te recreëren. Er is een hoog voorzieningenniveau. Dit is belangrijk voor de leefbaarheid van de kernen.

De gemeente Leudal kent enkele bedrijventerreinen, waarvan Windmolenbos in Haelen en bedrijventerrein Ittervoort de belangrijkste zijn. Deze zijn vanwege hun gunstige ligging aan Rijks- c.q. provinciale wegen goed ontsloten. Door haar ligging aan de Maas en het kanaal Wessem-Nederweert is de gemeente Leudal ook per boot goed bereikbaar.

Het winkelaanbod is divers hoewel sommige kerkdorpen door hun kleinschaligheid slechts een beperkte winkelvoorziening hebben. De kern Heythuysen vervult qua winkelvoorziening de meest centrale functie. Bedrijven en instellingen in de gemeente voorzien voor een belangrijk deel zelf in werkgelegenheid voor de inwoners. Daarnaast bieden de regio in het algemeen en de nabijgelegen centrumgemeenten Roermond en Weert in het bijzonder, eveneens de nodige werkgelegenheid.

2.3 Het toeristisch-recreatieve product

Natuur en landschap

De gemeente Leudal ontleent haar naam aan een schitterend natuurgebied. Dit zegt alles over de groene kwaliteiten van Leudal. Een overzicht van het natuurschoon, dat in Leudal te vinden is:

• ·

  Exaten:in dit gebied in Baexem wisselen naald- en eikenbos, lanen van beuk en Amerikaanse eik, hakhoutwallen, weilanden en akkers elkaar af. Exaten bestaat uit enerzijds het beekdal en anderzijds de hoge zandgronden.

• ·

  Heioord:Heioord in Neeritter duidt op een voormalig open heidelandschap, dat is ontgonnen ten behoeve van land- en bosbouw. Langs de percelen bos en landbouwgrond loopt de Uffelse beek. In deze omgeving liggen ook de visvijvers van Forellenvijver Heioord.

• ·

  Heijkersbroek en de Ellerschans:ten westen van het kerkdorp Ell ligt het drassige “Heijkersbroek” aan de Tungelroyse beek en de hoger gelegen Ellerheide. Beide gebieden zijn rijk aan waterplanten, vogels en vlinders. Ten noorden van Ell ligt een archeologisch waardevolle vluchtschans, die in de 17de eeuw werd gebruikt als schuilplaats. Deze schans is gereconstrueerd en is opgenomen in het Bronshornpad, een wandelroute rondom de kernen van de voormalige gemeente Hunsel.

• ·

  Keversbroek: het Keversbroek is een fraai stukje natuurschoon in Kelpen-Oler bestaande uit percelen hooiland, nat grasland, populieren- en moerasbos en gelegen in het dal van de Tungelroyse beek. Even buiten de bebouwde kom van Oler tref je ’t Kaufven aan, een prachtige tuin met waterpartijen, een oud bakhuisje waar je brood kunt bakken en een ouderwetse schuur met oude ambachten.

• ·

  Natuurgebied het Leudal:het natuur- en bosgebied Leudal is 900 hectare groot en ligt tussen de kernen Haelen, Heythuysen, Neer, Nunhem en Roggel. Het gebied wordt gekenmerkt door een tweetal diep ingesnede beken: de Leubeek en de Zelsterbeek. Het gebied is een oud cultuurlandschap, waarin de functies natuur, houtproductie en recreatie in een onderlinge verwevenheid voorkomen.

• ·

  Tungelroyse beek:Waterschap Peel en Maasvallei is bezig om verschillende beken in Leudal weer zoals vroeger door het landschap te laten meanderen (slingeren). Op deze manier wordt het water langer vastgehouden en komt de dynamiek in de beken weer terug. Het grootste beekproject binnen Leudal en daarbuiten is de hermeandering van de Tungelroyse beek, waarlangs twee wandelroutes lopen: de Beylshofroute en de Tungelroyse beekroute.

Rijk cultureel verenigingsleven

Leudal herbergt een ongekend reservoir aan kunstzinnigheid binnen de gemeentegrenzen: van schilders en beeldhouders, tamboers en blazers, vaandelzwaaiers en dansers, zangers en dichters, toneelspelers, en bronsgieters tot edelsmeden en kantklossers. Kunst en cultuur is tot in alle poriën en op alle niveaus vertegenwoordigd. De talrijke muzikanten en zangers kunnen terecht bij verscheidene muziek- en zangverenigingen en bij educatieve culturele centra in de omgeving. Bijzonder is Stichting Kunst en Cultuur Leudal, een actieve en kunstminnende club mensen uit Leudal, die kwalitatief goede en vernieuwende cultuurevenementen ontwikkelt en organiseert. De uitvoering ligt in handen van een vijftal commissies die werkzaam zijn op het gebied van beeldende kunst, film muziek en dans, literatuur en theater.

Molens en kastelen

Daarnaast heeft de gemeente Leudal een rijke cultuurhistorie. Zo is Leudal een echte molengemeente.

Ze heeft maar liefst 6 watermolens en 5 windmolens. Dankzij de inzet van een groep enthousiaste vrijwillige molenliefhebber hebben veel molens in Leudal hun monumentale en landschappelijke waarde behouden. Naast

de vele molens staat de gemeente Leudal ook bekend om haar karakteristieke kastelen. Al fietsend door Leudal kom je enkele goed bewaardekastelen tegen van dertiende- tot negentiende-eeuws, omgeven door een gracht of prachtige tuinen.

Musea

De musea in Leudal laten bezoekers graag kennismaken met “wat ooit was”. Een bezoek aan bakkerij-museum “Marleetjeshof” in Roggel laat zien hoe men vroeger op ambachtelijke wijze brood bakte. Het Leudalmuseum in Centrum St. Elisabethshof in Haelen en heemkundemuseum “De Leimskoel” in Roggel informeren over de historie van deze streek. De jaren 50 en 60 van de vorige eeuw komen weer tot leven in museum “Terug in de Tijd” langs de Napoleonsweg in Horn.

Ateliers en galerieën

Kunstliefhebbers kunnen in Leudal terecht bij de verschillende ateliers en galerieën, die Leudal rijk is.

In de gemeente Leudal worden daarnaast diverse creatieve workshops gegeven. Creatievelingen kunnen hier hun hart ophalen. Denk aan bloemsierkunst, sieraden maken, mozaïek of power & stone art. Voor de kunst van het koken worden er culinaire workshops gegeven bij Kasteel Baexem of Hoeve de Schoor.

Particuliere siertuinen

Paradijsjes in de vorm van unieke siertuinen in Leudal. Fraaie kasteeltuinen, maar vooral ook prachtige tuinen op eigen erf. De trotse eigenaren laten bezoekers met plezier zien van al wat hier bloeit en boeit. De fietsroute “Op de fiets door de tuin van Limburg” verbindt aan de hand van het fietsknooppuntensysteem deze paradijsjes met elkaar.

Fiets- wandel- en ruiterroutes

Wandelaars, fietsers en rustzoekers zitten goed in Leudal met de recreatiekaart voor Leudal. Aan de hand van het fietsknooppuntensysteem worden de op de kaart aangegeven bedrijven eenvoudig met elkaar verbonden. Een diversiteit aan bezienswaardigheden, toeristische activiteiten, galeries, tuinen, boerderijwinkels, restaurants, cafés en verblijven kan men op deze manier gemakkelijk vinden. De recreatiekaart is een initiatief van Stichting Natuurlijk Leudal. Stichting Natuurlijk Leudal is een stichting, die ondernemers door promotie en activiteiten met elkaar in contact brengt op en rond het vernieuwend platteland. Het fietsknooppuntensysteem is een provinciebreed bordjessysteem met behulp waarvan fietsers zelf korte en lange fietstochten samenstellen door van knooppunt naar knooppunt te fietsen. Op de Limburgse fietsknooppuntenkaart worden maar liefst 600 kilometer fietsroute met elkaar verbonden door 135 knooppunten. Gezellige dorpjes, boerenland en bossen worden zo moeiteloos met de fiets aan elkaar geregen

Naast fietsroutes zijn er rondom de 16 kernen van Leudal ook verschillende wandelroutes uitgezet met ANWB-borden. De startpunten van deze wandelroutes staan aangegeven op de recreatiekaart. Leudal leent zich bovendien perfect voor nordic walking: op eigen houtje, onder begeleiding van een instructeur of door mee te doen aan één van de vele nordic walkingtochten die regelmatig in het Leudal worden gehouden. Vanuit alle 16 dorpen van Leudal zijn geo-cache routes te ontdekken. Geo-caching is een moderne versie van het ouderwets avontuurlijke schat zoeken.

Om een fiets- of wandeltocht aan beide kanten van de Maas te kunnen maken, kan men bij de jachthaven in Neer met het fietsvoetveer oversteken naar Rijkel, gemeente Beesel. Het fietsvoetveer sluit aan op het fiestknooppuntensysteem. De paardensport beoefenen in Leudal is puur genieten. Leudal heeft een compleet netwerk van ruiter- en menpaden met een totale lengte van 70 kilometer.

Watersport

In Neer is een kleine jachthaven, waar booteigenaren een ligplaats kunnen huren en passanten in de zomermaanden kunnen aanleggen om van daaruit bijvoorbeeld per fiets dagtrips te maken. Liefhebbers van een boottocht over de Maas kunnen terecht bij Rederij “het Veerhuis” in Neer. Vanuit Neer en andere opsta-plaatsen bevaart de rederij met het schip “De Veerman” vrijwel elke dag trajecten over de Limburgse Maas. Sportvissers kunnen hun hart ophalen bij Forellenvijver “Heioord” in Neeritter. Tevens liggen er nog een tweetal recreatieve visvijvers. Om deze vijvers te mogen vissen moet men echter lid van een hengelsportvereniging, die toestemming heeft om daar te vissen. Om te zwemmen kan men in Leudal terecht bij de zwembaden in Haelen en Heythuysen of bij Recreatiepark “De Leistert” in Roggel.

Overige dagrecreatie

Even buiten Hunsel ligt een 9-holes golfbaan. Voor een partijtje boerengolf of boerendart kan men terecht bij camping Geelenhoof in Kelpen-Oler of bij het Hobbyschuurtje in Haler. Op verschillende maneges in de gemeente Leudal kan worden paardgereden. Een baan huren voor een partijtje tennis kan bij het overdekte tenniscentrum “De Leistert” in Roggel. Voor de fysieke inspanning zijn er diverse fitnesscentra, waaronder Micosport in Roggel, Sportcentrum “Aoreven” en sport- en dansschool Anita Meijer in Heythuysen en Relife Fitness in Hunsel. Voor rust en ontspanning zijn er ook saunacentra in Leudal. Top Alivio in Horn is het saunaparadijs bij uitstek.

Verblijfsrecreatie

De gemeente Leudal biedt diverse mogelijkheden om lang of kort te verblijven. De een eenvoudig, de ander luxe en weer een ander echt speciaal. Keuze genoeg. Zo kent Leudal diverse campings: negen (mini-) campings /kamperen bij de boer, vier reguliere campings en twee naturistencampings. Daarnaast telt de gemeente vijf sfeervol ingerichte familiehotels, zeven groepsaccommodaties, tien karakteristieke B&B’s, vakantiehuizen en diverse vakantieappartementen. Voor een bijzonder verblijf kan men zelfs terecht ineen kasteel of pipowagen.

Evenementen

Gedurende het hele jaar worden er diverse evenementen georganiseerd door diverse verenigingenen instellingen. Het evenementenseizoen in Leudal start met Sleuteloverdracht, een ware happing voor jong en oud dat kan rekenen op enkele honderden bezoekers per jaar. Voor de amateurkunstenaars is Picturama Leudal het geijkte moment om tweejaarlijks hun werk te presenteren aan een breed publiek. Buggenum heeft een reputatie opgebouwd met de Open Poorten Dag, een keur aan kunst en kunstnijverheid en open tuinen. Onder de noemer Kleurrijk Festival Leudal wordt jaarlijks een multidisciplinaire voorstelling en/of optreden op de planken gebracht voor en door het Leudalse verenigingsleven met aandacht voor dans, theater, performance, beeldende kunst, audiovisuele kunst en muziek. Kleurrijk Festival Leudal heeft als doel een bijdrage te leveren aan de toenemende culturele diversiteit binnen de kunsten in zijn algemeenheid en een bijdrage leveren aan de dynamiek van het lokale culturele verenigingsleven, waarbij bewust de samenwerking wordt opgezocht met (internationale spelende en acterende) professionals in een bepaald genre. In augustus is het Limburg Festival vaste prik in Leudal, een week lang straattheater in de 16 dorpen, met dagelijks voorstellingen van jonge professionele theatermakers in de boerenschuur van Op Kapittelsbos in Grathem met als afsluiter van de week, het succesnummer: de theaterfietstocht.

Cultureel Centrum De Zaal programmeert gedurende het hele jaar een gevarieerd theater- en muziekprogramma. Tevens is het elke maandagavond filmavond in CC De Zaal. De kunstminnende club mensen van Stichting Kunst en Cultuur Leudal organiseren geregeld een reeks culturele activiteiten, waaronder kunstexcursies en cursussen kunstgeschiedenis. Twee keer per jaar staat een beeldende kunstexpositie van Limburgse kunstenaars in het gemeentehuis van Heythuysen op de rol. Daarnaast organiseert deze stichting maandelijks het literaire café Niet Direct, Jazz in de Tuin, Kunstfietsen en Muziekfietsen en het innovatieve Cultuur Weekend Leudal, dat jaarlijks begin september wordt plaatsvindt.

De exacte data en tijdstippen van de meeste evenementen, theater- en filmvoorstellingen, exposities, etc. in de gemeente Leudal staan vermeld op de gemeentelijke website www.leudal.nl, in de Streekbode en in veel gevallen ook in de Regionale uitwijzer, de (maandelijkse) krant voor uitgaan en vrije tijd in Noord- en Midden Limburg en op de website van Uit en Thuis in Leudal.

Markten en kermissen

In de gemeente Leudal zijn er twee warenmarkten en enkele minimarkten. Vele inwoners lopen wekelijks over de markt, om met name verse producten in te kopen. Maar ook voor bezoekers en toeristen is het de moeite waard om een kijkje te nemen op een van de lokale (mini)markten in Leudal.

Streekproducten

Bij culinair genieten in Leudal denk je aan de Bourgondische levensstijl van de Limburger. En daarbij de trots op de diverse streekproducten. Limburg staat bekend om zijn asperges, vlaai en stroop. Ook in Leudal vind je dan ook in het voorjaar overal kraampjes langs de weg met asperges en aardbeien. Bijna alle bakkers en slagers in Leudal hebben wel een huisgemaakt streekproduct, zoals molenkoekjes, Leudalbrood, Leudalvlaai, balkenbrij, bloedworst of zult. Leudal kent talrijke imkers, die zelf honing bereiden. De vele fruitboomgaarden leveren nog steeds de beste ingrediënten voor de stroopproductie. Ambachtelijke kaas wordt nog gemaakt op de boerderij van de familie Weijers uit Buggenum. Een ander bijzonder product is de biologische hazelnootpasta van de gebroeders Frenken uit Grathem. Leudal staat tot slot bekend om zijn Appellation Pays de Dieu Contrôlée, Leudal Kruidenbitter. Een Franse baron verzamelde begin 20ste eeuw maar liefst 19 kruiden voor dit kruidige extract dat goed is tegen maagpijn en slapeloosheid.

2.4 De toeristisch-recreatieve markt in Limburg

Binnenlandse vakantiemarkt

Uit het ContinuVakantieOnderzoek (CVO) blijkt dat Limburg in 2007 met 11,3 miljoen vakantieovernachtingen van Nederlanders, haar tweede plaats op de binnenlandse vakantiemarkt heeft verstevigd. Limburg steeg met

4% naar 2,2 miljoen vakanties. De groei is vooral zichtbaar in Zuid-Limburg, in Noord- & Midden-Limburg neemt de vakantieduur af wat resulteert in minder overnachtingen.

Van de 2,24 miljoen vakanties die door Nederlanders in Limburg worden doorgebracht, waren 111.000 vakanties van vaste gasten, mensen met een eigen accommodatie in Limburg. De overige 2,13 miljoen vakanties werden door Nederlandse toeristen ondernomen. 49% van hen ging voor het eerst op vakantie in Limburg, het herhalingsbezoek in Limburg is derhalve 51%. Dit is hoger dan het landelijk gemiddelde van 49%.

Het herhalingsbezoek is in Zuid-Limburg (55%) hoger dan in Noord- en Midden-Limburg (48%). Binnen Limburg vond 55% van de vakanties van Nederlanders plaats in Noord- & Midden-Limburg en 45% in Zuid-Limburg. In Zuid-Limburg steeg echter het aantal vakanties met ruim 6% en het aantal vakantie-overnachtingen nam toe met 12%. In Noord- en Midden-Limburg nam het aantal vakanties met 3% toe, maar het aantal overnachtingen daalde met 2%.

Toeristische bestedingen

In 2007 werd in Limburg zo’n 427 miljoen EUR uitgegeven door Nederlandse vakantiegangers, zo’n 12 % meer dan in 2006. Deze bestedingen zijn in de afgelopen 10 jaar steeds gegroeid, waarbij de bestedingen in Limburg steeds hoger waren dan gemiddeld in Nederland. De gemiddelde bestedingen per vakantiedag bedroegen in Limburg in 2007 € 32, in 2006 was dat nog € 29. Dit is een groei van bijna 8%, gelijk aan de landelijke groei.

Toeristisch aanbod

Het aantal slaapplaatsen in hotels, vakantiewoningen en groepsaccommodaties stijgt in Limburg. Het aantal bedden in groepsaccommodaties loopt wat terug. Op de campings neemt het aantal toeristische standplaatsen af ten gunste van grotere en luxere standplaatsen

Accommodaties

In de toeristische sector komt een breed scala van accommodatietypen voor. Limburg telt 773 toeristische accommodaties met 123.445 slaapplaatsen. Elke type verblijfsaccommodatie trekt een eigen type gast. Daarnaast verschilt de ontwikkeling per accommodatietype sterk. Zo stijgt het aantal overnachtingen en staan de toeristische kampeerovernachtingen nog verder onder druk. Het aantal hotelvakanties in Limburg neemt gestaag toe, de groei geldt met name voor de lange vakanties (5 dagen of meer). Het aantal overnachtingen in “overige toeristische accommodaties” varieert sterk, de groep accommodatievormen is immers ook zeer divers van aard. Kijkend naar de verschillende types accommodatie blijkt het aantal vakanties in een groepsaccommodatie min of meer stabiel, daarentegen varieert het aantal vakanties in een woning van een particulier per jaar sterk, evenals het aantal vakanties op de boot (passanten). Onderstaande tabel toont diverse kenmerken per accommodatietype.

Inkomend toerisme

Het aantal buitenlandse gasten in Nederland neemt de laatste jaren sterk toe. In 2007 kwamen ruim 11 miljoen buitenlandse gasten voor minimaal één overnachting naar. Nederland. Samen waren zij goed voor bijna 28 miljoen overnachtingen. In de afgelopen vijf jaar steeg het aantal buitenlandse gasten in Limburg met 15%. Ook het aantal overnachtingen nam met 15% toe. Al met al is het marktaandeel van Limburg in het inkomend toerisme naar Nederland verstevigd. Het aantal buitenlandse gasten is in Noord- en Midden-Limburg licht gegroeid, hun verblijfsduur is flink toegenomen. Het aantal buitenlandse gasten in Zuid-Limburg liep iets terug, hun overnachtingen namen wel flink in aantal toe.

Vrijetijdsgedrag

In Limburg werden in de periode april 2006 t/m maart 2007 maar liefst 280 miljoen vrijetijdsactiviteiten ondernomen, met een totale economische waarde van € 3,1 miljard. Meest ondernomen zijn activiteiten in het kader van het cluster buitenrecreatie, zoals wandelen en fietsen. De clusters recreatief winkelen en zelf sporten zijn nummer 2 en 3. Een aantal clusters doen het bijzonder goed in Limburg, te weten ‘wellness/beauty/ ontspanning’, ‘uitgaan’ en ‘buitenrecreatie’. Deze clusters hebben een groter dan gemiddeld aandeel van activiteiten in Limburg.

Werkgelegenheid

In 2007 waren er 37.000 personen werkzaam in de Limburgse toeristisch-recreatieve sector. Het aantal banen in de toeristisch-recreatieve sector is daarmee met 3% gestegen, deze stijging is groter dan de groei van de totale werkgelegenheid in Limburg.

Op een totale werkgelegenheid van 508.590 personen scoort de sector een aandeel van 7,3%. Het aandeel van toerisme & recreatie is in de afgelopen vijf jaar licht gegroeid, van 7,1% in 2003 naar 7,3% in 2007. Dit betekent dat de toeristisch-recreatieve sector zich iets beter ontwikkelt dan de totale werkgelegenheid in de provincie. Hiermee is toerisme & recreatie belangrijker voor de Limburgse werkgelegenheid dan sectoren als de landbouw (4,2%), de bouw (5,3%) en het onderwijs (5,8%).

In een periode van vijf jaar is er sprake van groei voor een viertal sectoren: Logiesverstrekking (+7%), Sport (+8%), Cultuur, recreatie & amusement (+4%) en Overig. De groep Overig kent de grootste groei in aantal banen: +30%. De toename komt deels voort uit een fors stijgende werkgelegenheid bij ‘fitnesscentra, sauna's, zonnebanken, massagesalons, bronnenbaden e.d.’. De wellnesstrend toont zich dus ook in een toenemende werkgelegenheid. Een andere oorzaak ligt bij meer banen in ‘overige recreatie’, een verzamelgroep voor o.a. loterijen en kansspelen, de exploitatie van speelautomaten, de organisatie van evenementen en groepsdagtochten en de hengelsport.

Over 5 jaar bezien is er sprake van een dalende werkgelegenheid voor de Horeca (-1%), Vervoer (-4%) en Detail- & groothandel in recreatiegoederen e.d. (-3%). Bij de horeca kan de daling worden verklaard door de trend waarbij personeel steeds vaker wordt ingehuurd via payroll- en uitzendorganisaties.

Tabel 2.1: diverse kenmerken per accommodatietype

3.1 Provinciaal beleid

Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) 2006

Het POL2006 is een streekplan, het provinciaal waterhuishoudingplan, het provinciaal milieubeleidsplan en bevat de hoofdlijnen van het provinciaal verkeer- en vervoersplan. Tevens vormt het POL 2006 een economisch beleidskader een welzijnsplan op hoofdlijnen, voor zover het de fysieke elementen daarvan betreft. Hierin wordt aangegeven dat toerisme een belangrijke economische sector is voor Limburg en bovendien van belang is voor de kwaliteit en vitaliteit van het platteland en de instandhouding van het cultureel erfgoed binnen Limburg. Die positie wil de provincie verder versterken. Daarvoor is nodig: vernieuwing, imago en ruimte. De noodzakelijke professionalisering en schaalvergroting in de sector vraagt om een kwaliteitsimpuls. Een goede omgevingskwaliteit vormt de basisvoorwaarde voor een bloeiende toeristische sector. De vergrijzing wordt gezien als een ontwikkeling die kansen biedt. Een belangrijke flankerende inspanning is de versterking van het toeristisch imago van Limburg.

Kadernota ‘Nieuwe Impulsen Voor Toerisme’, 2005

Het Provinciaal toeristisch beleid is gericht op een sterker imago voor Limburg, stimuleren van de vernieuwings-kracht binnen de sector en vercommercialisering van de toeristische infrastructuur.

Nieuwe Markten voor Toerisme

om nieuwe innovatieve concepten te ontwikkelen in het toerisme in Limburg. Deze landelijk nieuwe aanpak is door de provincie ontwikkeld in samenwerking met het LIOF en de Universiteit van Tilburg in het kader van het Interreg-IIIC project ‘TouriSME'. Vanuit de kracht van de regio worden kansrijke concepten benoemd en investeerders gezocht. Met deze sectoroverstijgende projecten wil de provincie traditioneel denken doorbreken en tot nieuwe kansen komen. Er is een traject in gang gezet voor het Heuvelland en voor Noord- en Midden-Limburg. Als kansrijke concepten voor Noord- en Midden-Limburg worden genoemd: In het provinciaal project ‘Nieuwe Markten voor Toerisme’ worden allianties ontwikkeld met andere sectoren

• 1.

  Luxe Lust

• 2.

  Waterwereld

• 3.

  Het Avontuur

• 4.

  De Lekkerweg

• 5.

  De Bezinning

Product-markt-combinaties (PMC’s)

De provincie Limburg heeft zich tot doel gesteld een aantal nieuwe product-marktcombinaties (pmc's) te ontwikkelen rondom thema’s waar kansen liggen voor de groei van het toerisme naar Limburg. De kracht

promotioneel bewerken, wordt een product-marktcombinatie (pmc) genoemd. De opzet hierbij is dat bedrijven in een pmc meerjarig samenwerken en de deelnemende bedrijven na de aanloop- en leerfase de kosten volledig zelf trekken. De pmc moet dus na de aanloopfase voldoende omvang hebben om in potentie bedrijfseconomisch rendabel zijn. Voor Leudal kunnen de volgende pmc’s tot de ontwikkelingsmogelijkheden behoren: en de dienstverlening daarop afstemmen en die markt in een alliantie samen met voldoende andere bedrijvenIn de pmc's ligt in de samenwerking tussen bedrijven. De combinatie van een kansrijke markt, het product

• -

  Karakteristiek Logeren, pmc logeren in monumentaal erfgoed;

• -

  Smaakvol ontdekken, pmc rondom het Limburgse streekproduct;

• -

  Gastvrij, de kroon op je werk, pmc rondom gastvrijheid;

• -

  Dagtoerisme Limburg, pmc rondom de thema’s water en avontuur.

Provinciaal Meerjarenprogramma Plattelandsontwikkeling 2007-2013

“Structuurversterking van recreatie en toerisme: gericht op nieuwe markten, sluiten van nieuwe allianties zowel binnen als buiten de sector en landelijke routenetwerken”.Op basis van bestaand beleid zijn in het provinciaal meerjarenprogramma (PMJP) de integrale doelen en prestaties voor het landelijk gebied opgebouwd rondom zeven programmalijnen. Eén van de programmalijnen is:

Beleidsregel Kampeerbeleid

van belang dat er een goed en concurrerend toeristisch product kan worden aangeboden, dat niet alleen in overeenstemming is met de markt, maar ook met de draagkracht van de natuur en landschap. van de afschaffing van de WOR per 1 januari 2008. De provincie is van mening dat een ruimtelijke toeristische recreatieve visie als een noodzakelijke onderbouwing voor het provinciale kampeerbeleid geldt. Het is namelijk In de provinciale beleidsregel kampeerbeleid wordt het kampeerbeleid per type beschreven, dit naar aanleiding

Reconstructie Noord- en Midden-Limburg

Reconstructiewet

Noord- en Midden-Limburg heeft net als andere (zand)gebieden in Zuid- en Oost-Nederland te maken met een hoge veedichtheid. In deze gebieden – de zogenaamde concentratiegebieden - is de intensieve veehouderij sterk vertegenwoordigd en doen zich verschillende problemen voor die nauw met elkaar samenhangen. Kern daarvan is dat (intensieve) landbouw, wonen, werken, mobiliteit, recreatie en natuur elkaar te vaak in de weg zitten. Gevolg is dat landbouw en recreatie zich niet goed kunnen ontwikkelen, en dat de kwaliteit van natuur, landschap en water onder druk staat. Bovendien zijn er regelmatig grote veterinaire problemen, zoals de varkenspest, de MKZ en de vogelpest. Om de problemen in het landelijk gebied structureel en op een samenhangende manier aan te pakken is de “Reconstructiewet” in het leven geroepen. Directe aanleiding voor de wet was de varkenspestepidemie van 1997, maar in de concrete uitwerking is de wet veel breder. Doel van de wet is:

• 1.

  De versterking van de sociaaleconomische vitaliteit van het landelijk gebied (versterking van landbouw en recreatie, en van wonen, werken en leefbaarheid);

• 2.

  De verbetering van de omgevingskwaliteit (natuur, landschap, water, ammoniak, stank);

• 3.

  De vermindering van de veterinaire kwetsbaarheid (met name de aanleg van varkensvrije zones).

Voorrang voor gestapelde problemen

thema’s:Met het Reconstructieplan worden sectorale beleidsdoelen zo veel mogelijk op elkaar afgestemd. Door bijvoorbeeld beekdalen opnieuw in te richten wordt niet alleen gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe natuur en waterberging, maar ook aan een aantrekkelijk landschap, en aan het creëren van perspectieven voor agrarisch en recreatief medegebruik. Ook het verplaatsen van een intensieve veehouderijbedrijf uit een kwetsbaar gebied lost meerdere problemen tegelijk op. Door het bieden van enerzijds een duurzaam ontwikkelingsperspectief aan het bedrijf, vermindert de ammoniak- en stankproblematiek, en verbetert de landschappelijke kwaliteit. Zo’n maatregel brengt de broodnodige dynamiek in het landelijk gebied op gang. In de reconstructie krijgen dergelijke gestapelde problemen voorrang. Het reconstructieplan besteedt speciale aandacht aan de volgende (samenhangende)

• 1.

  Toekomst voor intensieve veehouderijbedrijven, natuur en landschap: naar een afwaartse beweging.

• 2.

  Versterking van de economische vitaliteit van het landelijk gebied (landbouw en recreatie).

• 3.

  Versterken van natuur en landschap.

• 4.

  Naar een veerkrachtig watersysteem.

• 5.

  Leefbare dorpen.

Reconstructie en recreatie en toerisme

Komen tot een verbetering van de kwaliteit van het landschap in Noord en Midden Limburg is een van de speerpunten van het Reconstructieplan. Door de impuls die de reconstructie zal geven aan de verbetering van de kwaliteit van het landschap worden er tevens kansen geboden voor de verdere versterking van positie van de toeristisch-recreatieve sector. De aanpak binnen de reconstructie is met name gericht op het recreatief medegebruik van de natuur, het versterken van de relatie tussen de toeristisch-recreatieve bedrijven en haar omgeving en het oplossen van ruimtelijke knelpunten. Daarnaast zal ook worden ingezet op een versterking van de samenwerking tussen ondernemers in deze sector, de zogenaamde plattelandsvernieuwers- en verbreders. Denk aan zorgboeren, boeren die aan landschapsbeheer doen en streekproducten verkopen, culturele en kunstzinnige boerderijen, hoeves die kookstudio’s herbergen. Maar denk ook aan plattelandsondernemers die zich richten op plattelandsbeleving, toerisme en (verblijfs) recreatie.

3.2 Regionaal beleid

Toeristisch-recreatieve Ontwikkelingsmaatschappij (TROM)

In Midden-Limburgs een samenwerkingsverband opgericht tussen overheid en bedrijfsleven. Deze toeristisch-recreatieve ontwikkelingsmaatschappij (TROM) wil Midden-Limburg de komende jaren op de toeristische kaart

van Nederland zetten. Achter de TROM gaan negen gemeenten schuil (Weert, Nederweert, Leudal, Roermond, Roerdalen, Maasgouw, Echt-Susteren, Kessel en Beesel), èn het Toeristisch Samenwerkingsverband Midden-Limburg, voorheen Stichting de Maasplassen. Gemeenten en bedrijven vormen samen de TROM. Dit publiek-private samenwerkingsverband wordt als zelfstandig functionerende organisatie verantwoordelijk voor de toeristische promotie van de regio en voor de uitvoering van tal van toeristisch-recreatieve projecten, waaronder

het digitaliseren van fietsknooppuntensysteem en andere toeristisch-recreatieve routestructuren. Er komt een promotiecampagne, waarin de regio Midden-Limburg op de toeristische markt zal worden neergezet.

Toeristisch-recreatieve toekomstvisie Peel en Maas en Leudal

Sinds 1990 werken de gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel samen op het gebied van recreatie en toerisme. In 1994 heeft de voormalige gemeente Roggel en Neer zich hierbij aangesloten. Een project-coördinator verzorgt de voorbereiding van intergemeentelijke projecten alsook de terugkoppeling naar de deelnemende gemeenten.

Tussen juli 2005 en september 2007 zijn er binnen de deelnemende gemeenten ontwikkelingen in gang gezet die een nieuwe toekomstvisie wenselijk maakten, waaronder het opgaan van de gemeente Roggel en Neer in de nieuwe gemeente Leudal en de voorgenomen fusie van de gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel per 1 januari 2010.

In de toekomstvisie Peel en Maas en Leudal, vastgesteld door de raad op 3 maart 2009 worden de sterke en zwakke punten van de regio geschetst en een koers uitgestippeld voor de toekomst. Een van de bedreigingen

is dat er sinds het wegvallen van de Regio VVV Noord- en Midden-Limburg geen overkoepelende organisatie meer is voor promotie en het stimuleren van nieuwe initiatieven. Daarom moet er een toeristisch-recreatief ondernemersplatform komen, met onder meer vertegenwoordigers van bestaande overlegplatformen en de diverse gemeenten. Samen met zo’n platform willen de gemeenten bekijken of er een speciale marketingorganisatie nodig is. Het streven is dat over vijf jaar de toeristische bestedingen in de regio met 2% zijn gestegen.

Peel en Maas en Leudal moeten het op toeristisch gebied vooral hebben van de natuur en het landelijke karakter. Daarom moeten die elementen beter uitgebuit worden. Onder meer de aanleg van een wandelnetwerk om elk dorp - de zogenaamde ommetjes – die aan elkaar worden gekoppeld. Een deugdelijk fietsnetwerk is er al, maar dat kan aangevuld worden met thematische fietsroutes. Een netwerk van ruiter- en mountainbikeroutes en parkeerplaatsen voor campers moet het toeristisch-recreatieve aanbod compleet maken. Daarnaast moet het “gastheerschap” worden versterkt: meer activiteiten vanuit de agrarische traditie, zoals dineren op de boerderij.

Campings heeft de regio genoeg, maar die zijn vooral gericht op gezinnen en juist in deze doelgroep zit momenteel de klad. Deze ontwikkeling is al merkbaar en heeft grote consequenties voor de bedrijven in de regio. Hotel-accommodaties daarentegen zijn er relatief weinig. Een (grootschalige) attractie ontbeert de regio ook nog.

Grensoverschrijdend toeristisch-recreatief kaderplan De Maashoorn

De gemeenten Leudal, Maasgouw, Weert en Kinrooi willen komen tot een toeristisch-recreatief grensoverschrijdend project. Doel is om de bestaande en nieuwe toeristische mogelijkheden van het gebied te vergroten in een nauwe, onderlinge samenhang. De vier gemeenten hebben al het nodige voorwerk gedaan. Zo is in 2008 het grensoverschrijdend toeristisch-recreatief kaderplan De Maashoorn opgesteld. Hieruit blijkt dat er binnen de Maashoorn-gemeenten diverse locaties zijn om deze sterke punten te ontsluiten en (nog) beter aan de bezoekers te laten zien en beleven. Ook zijn er vele plannen. De realisatie hiervan leidt tot een versterking van het ‘museale netwerk’. Daarmee worden niet alleen museumgebouwen bedoeld, maar ook bezienswaardigheden in de openlucht en langs routes. Er zijn kansen om deze opwaardering van het “museale netwerk” als drager voor het ‘Verhaal van De Maashoorn’ in te zetten, waarbij het thans verlaten douanekantoor te Kinrooi als transferium dient. Het streven is te komen tot een financiering met Europese (Interreg)gelden.

3.3Gemeentelijk beleid

Toekomstvisie 2020 “Leven in Leudal

De gemeente Leudal kiest voor “Leven in Leudal”. Een toekomst met aandacht voor de groene koers, die optimaal gebruik maakt van de groene en ruimtelijke kwaliteiten van de gemeente. Maar ook een toekomst, waarin ruimte is voor de noodzakelijke dynamiek in de samenleving, dus ruimte voor de ontwikkeling van bijvoorbeeld agribusiness, zorg en toerisme en aandacht voor de vitaliteit en kracht van de kernen. Leudal werkt de groene kwaliteit en de noodzaak voor dynamiek integraal uit in concrete doelen voor de thema’s: samenleving, omgeving, wonen, werken en vrije tijd. Zo heeft Leudal een groot toeristisch potentieel, maar is er onvoldoende diversiteit in het toeristisch-recreatieve aanbod met name op het gebied van overnachtingsmogelijkheden en dagrecreatie.

Meerjaren begroting 2009-2012

Missie:

“Met de focus op behoefte aan natuur, beleving, afwisseling en eigenheid, de parels in de gemeente duurzaam ontwikkelen en verbinden voor de bezoekers en de eigen inwoners”.

Kwalitatieve versterking van de toeristisch-recreatieve sector

In de periode 2009-2012 wil de gemeente Leudal onder andere komen tot een kwalitatieve versterking van detoeristisch-recreatieve sector door te faciliteren bij de ontwikkeling van nieuwe vrijetijdsvoorzieningen en de verbetering van het huidige voorzieningenniveau. Om deze doelstelling in de komende periode te bewerk-stelligen zal de gemeente Leudal verdere uitwerking geven aan de ambities op het gebied van recreatie en toerisme uit de strategische visie. Dit zal zij niet alleen doen, maar in nauwe samenwerking met de betrokken ondernemers. Alhoewel de gemeente primair een faciliterende rol heeft met betrekking tot initiatieven van ondernemers, mag van de gemeente ook verwacht worden dat richting gegeven wordt aan ontwikkelings-mogelijkheden (bijvoorbeeld: welke ontwikkelingen zijn wenselijk en waar kunnen die ontplooid worden en onder welke voorwaarden?)

Voor de talrijke, kleinschalige toeristisch-recreatieve trekkers, die verspreid in het gebied liggen, is het met name belangrijk om goede verbindingen tot stand te brengen. Niet alleen op het gebied van promotie, maar ook qua infrastructuur. Het upgraden, uitbreiden en digitaliseren van toeristisch-recreatieve routestructuren om te fietsen, wandelen, paardrijden, nordic walking en de ontwikkeling van nieuwe thematische routes geven het voorzieningen-niveau in Leudal een nieuwe impuls. Daarom zoeken we op regionaal niveau aansluiting bij initiatieven om te komen tot een verbetering van de toeristisch-recreatieve infrastructuur.

Daarnaast liggen grote kansen op toeristisch-recreatief vlak voor Leudal door het project Mooie Maas in Neer. Hiermee wordt naast de kwaliteitsimpuls ter plekke ook een concrete verbinding gelegd met de belangrijkste regionale opgave op het gebied van recreatie en toerisme, namelijk de ontwikkeling van de Maasplassen.

Tot slot is specifieke aandacht nodig voor de enige grootschalige toeristisch-recreatieve voorziening in Leudal: recreatiepark De Leistert. Zeker nu de gemeenteraad van Leudal onlangs heeft ingestemd met het pal naast dit recreatiepark realiseren van 225 luxe recreatiewoningen. Deze voorziening kan een nog belangrijkere rol spelen als trekker en aanjager voor nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente. De komende periode zal samen met de marktpartijen verkend worden op welke wijze nieuwe ontwikkelingen ter plaatse het beste vormgegeven kunnen worden.

Samenwerking en promotie

In de periode 2009-2012 wil de gemeente Leudal tevens de (eu)regionale samenwerking bevorderen, de promotie van Leudal versterken en nieuwe arrangementen ontwikkelen. Om dit te realiseren heeft de gemeenteraad onlangs ingestemd met het businessplan om te komen tot de oprichting van de TROM, een toeristisch-recreatieve uitvoeringsorganisatie die onder meer de regionale promotie van Midden-Limburg op zich zal nemen.

Daarnaast zal in 2009 in het kader van Interreg IV een studie worden gedaan naar de haalbaarheid van het grensoverschrijdende toeristisch-recreatieve kaderplan “De Maashoorn”, dat de grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van toerisme en recreatie tussen de gemeenten Kinrooi, Leudal, Maasgouw en Weert verder op gang moet brengen. Verder zal op basis van een door de gemeenteraad op 3 maart jl. vastgesteld actieprogramma uitvoering worden gegeven aan de toeristisch-recreatieve toekomstvisie Peel en Maas en Leudal, (een intergemeentelijk samenwerkingsverband tussen de plattelandsgemeenten Helden, Kessel, Maas, Meijel en de voormalige gemeente Roggel en Neer/Leudal).

Ook wil de gemeente Leudal de 15 prioriteiten die door ondernemers zijn aangewezen op de Kansenkaart nader uitwerken in concrete projecten en activiteiten. Om de regionale samenwerking voordurend te bevorderen en partijen bij elkaar te brengen vervult de gemeente Leudal tevens de rol van initiator en stimulator in verschillende overlegstructuren, waaronder de TROM, het Ondernemersplatform Leudal, Stichting Natuurlijk Leudal, Werkgroep Toeristische Wandelpaden (voormalige gemeente Hunsel), de subregio’s Land van Peel en Maas en Maasplassen/Ons WCL.

Cultuur

Om de actieve en passieve cultuurparticipatie de komende periode te versterken, zet de gemeente in op de organisatie van meerdere beeldbepalende evenementen met een bovenlokale aantrekkingskracht.

Voor de komende periode is dat onder meer de organisatie van Kleurrijk Festival Leudal, een multicultureel muziekevenement waar verbindingen worden gelegd tussen professionele (internationale) muzikanten enerzijds

en amateurmuziekverenigingen in Leudal anderzijds. Een ander evenement dat uit kan groeien tot een beeldbepalend evenement is Culinair Festival Leudal op het kerkplein in Baexem.

Door het winnen van het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS) in 2008 door schutterij St. Sebastianus uit Neer, vindt dit jaar dit mega evenement in Neer plaats. Dit is voor Leudal een uitgelezen kans om de kwaliteiten op het gebied van cultuur, toerisme en recreatie naar buiten toe uit te venten en verder te versterken. De gemeente zal dit festijn dan ook zo goed mogelijk faciliteren.

4.1 Maatschappelijke trends

Vergrijzing

Nederland vergrijst in een rap tempo. De senior van nu heeft relatief veel tijd en geld en een goede gezondheid. Verder is het bereiken van een bepaalde leeftijd tegenwoordig geen reden meer om het gedrag aan te passen, zoals dat vroeger wel het geval was. De senior van tegenwoordig is veelal geëmancipeerd, actief, zelfbewust, neemt nieuwe initiatieven, doet aan sport en surft steeds meer op internet. Bij de actieve senior staat service en comfort voorop. Hij gaat vaker en langer op vakantie dan mensen uit andere leeftijdsgroepen. Landelijk gezien vormen 50-plussers een derde van de vakantiemarkt.

Individualisering

De samenleving kent steeds meer individualisten. Een voorbeeld hiervan is het aantal éénpersoons huishoudens dat toeneemt. De individualist wil baas zijn over zijn eigen leven. Dit heeft ook zijn weerslag in zijn recreatiegedrag. Hij wil geen standaardproduct, maar zijn dagtocht of vakantie zelf samenstellen. Hierbij kiest hij elementen uit het aanbod van een regio en maakt zo zelf een op maat gesneden arrangement.

Verkleuring

Het aandeel allochtone Nederlanders is de laatste decennia gestegen. Dit geldt vooral voor de grote steden en de tweede generatie allochtonen. Als doelgroep voor recreatie moet met deze groep steeds meer rekening gehouden worden. Voor wat betreft vrijetijdsbesteding hecht de tweede generatie allochtonen minder aan etnische cultuur dan de eerste generatie.

Toenemende mobiliteit

De toerist wordt steeds mobieler en de wereld wordt steeds kleiner. Immers grote afstanden zijn gemakkelijk te overbruggen. De moderne mens kijkt steeds meer over de landgrenzen heen, ook voor een vakantie. Dit houdt in dat Nederlandse bestemmingen de concurrentie met buitenlandse bestemmingen aan moeten gaan, maar ook dat het buitenland steeds meer als potentieel afzetgebied gezien mag worden. Dit effect wordt vergroot door het feit dat vliegen steeds goedkoper wordt en derhalve ook voor korte vakanties in aanmerking komt.

Nieuwe technologie

De ontwikkeling van allerlei nieuwe technologieën heeft door de hele samenleving zijn invloed doen gelden, zo ook bij toerisme en recreatie, van het bieden van informatie, het boeken van vakanties tot aan de activiteiten die ondernomen worden. Internet, mobiele telefonie en GPS-systemen hebben de laatste decennia hun intrede gedaan en bieden kansen voor nieuwe innovatieve recreatieproducten.

Voorkeuren van consumenten veranderen snel en een belevenis is voor iedereen anders. Mensen willen een breed scala aan belevenissen meemaken. Voorheen schijnbaar tegengestelde belevenissen, worden nu gemakkelijk gecombineerd. Aangezien de toerist voortdurend wisselt tussen groepen, is het niet langer mogelijk om te spreken van doelgroepen. Veel meer geven de motieven die de mensen bewegen om een bepaalde activiteit te ondernemen of een bepaalde bestemming aan te doen, een beeld van het recreatiegedrag.

Trends in de vraag 4.2

Toeristen en recreanten laten zich tegenwoordig niet meer in een hokje duwen. Voorkeuren van consumenten veranderen snel en een belevenis is voor iedereen anders. Mensen willen een breed scala aan belevenissen meemaken. Voorheen schijnbaar tegengestelde belevenissen, worden nu gemakkelijk gecombineerd. Aangezien de toerist voortdurend wisselt tussen groepen, is het niet langer mogelijk om te spreken van doelgroepen.

Veel meer geven de motieven die de mensen bewegen om een bepaalde activiteit te ondernemen of een bepaalde bestemming aan te doen, een beeld van het recreatiegedrag.

Unieke beleving

Het behoeftepatroon van mensen wordt meer dan ooit bepaald en vormgegeven door het begrip “belevenissen”. Hierbij gaat het om bijzondere ervaringen die men zich blijft herinneren. De kwaliteit van vrije tijd wordt vaak beoordeeld aan de hand van de verhalen die daarover verteld worden. Hoe unieker en bijzonderder de belevenissen waren, hoe beter de vakantiedagen.

Combinatie van beleving

Belevenissen die voorheen schijnbaar tegengesteld waren, worden nu gemakkelijk gecombineerd. Mensen willen zowel natuur als cultuur, authentieke producten en technologische snufjes meemaken. De recreant ‘zapt’ door het aanbod en combineert de verschillende belevenissen naar zijn eigen inzicht. Grenzen tussen sport, recreatie en toerisme vervagen hierdoor. Het grillige karakter van de vrijetijdsbesteding van de recreant van tegenwoordig betekent dat regio’s en ondernemers die een totaalpakket aanbieden (voor ieder wat wils) populair zijn.

Onderscheidend karakter

De toerist is, door ervaringen eerder of elders opgedaan, verwend geworden. Om de aandacht van de toerist te trekken, dient het aanbod een uitstraling te hebben die ‘anders dan anders’ is en die nieuwsgierigheidwekt. De onderscheidende uitstraling werkt succesvol als het beeld dat de uitstraling oproept overeenkomt met het daadwerkelijke product.

Veeleisende toerist

en goede dienstverlening. Dit betekent dat er hogere eisen worden gesteld aan het aanbod van voorzieningen. De schaarse vrije tijd is erg kostbaar en waardevol. Daarom dienen de vrije uren zinvol, efficiënt en op een kwalitatief hoog niveau te worden ingevuld. Er is sprake van een toenemende vraag naar kwaliteitsproducten

De toerist is bereid om hiervoor te betalen.

Behoefte aan ruimte en vrijheid

Ruimtelijk gezien wordt Nederland steeds voller; met name in de Randstad. Dit maakt dat de consument in zijn vrije tijd de drukte en de congestie wil ontvluchten. Gebieden met vergezichten, een horizon, weidsheid,een schone lucht en aandacht voor duurzaamheid appelleren aan deze behoefte.

Back-to-basic

de groep, samen dingen doen staat weer centraal. Het gaat hierbij om eenvoudige zaken als een boswandeling maken, bij het kampvuur zitten of knutselen met de kinderen. Aan de andere kant is men thuis inmiddels zo gewend aan luxe voorzieningen dat men die ook op de recreatieplek niet wil missen. Daarnaast willen sommige consumenten juist tijdens hun vakantie wat extra comfort in vergelijking met wat men thuis heeft, bijvoorbeeld een bubbelbad of een eigen sauna. Beide stromingen, back-to-basic en comfort, doen zich tegelijkertijd voor. Zo blijft bijvoorbeeld fietsen in Nederland onverminderd populair, maar tegenwoordig doet men dat met een complete uitrusting, zoals een GPS routebeschrijving. Er is een beweging zichtbaar die gekarakteriseerd kan worden als 'back-to-basic'. Het individu maakt plaats voor

Belangstelling voor eigen omgeving

voor hun eigen omgeving en zijn op zoek naar de eigen identiteit. In dit kader worden zaken als cultuurhistorische gebouwen en schepen en de ontstaansgeschiedenis van het landschap weer gewaardeerd. Ook verhalen over vroeger worden op prijs gesteld.De globalisering heeft een soort tegenbeweging veroorzaakt: veel mensen hebben weer meer belangstelling

Gezondheid

in de toenemende aandacht voor sport, beweging, gezond eten en drinken.de opkomst van allerlei voorzieningen op het gebied van ‘wellness’, kuren en zorg. Maar bijvoorbeeld ook In de vergrijzende samenleving is gezondheid een steeds belangrijker thema. Dit uit zich onder meer in

4.3 Trends in het aanbod

Toerisme is een verdringingsmarkt geworden. Door de groei van het aanbod is de concurrentie sterk toegenomen. Gemeenten zien steeds meer de toegevoegde waarde van een goed functionerende toeristisch-recreatieve sector. Hierbij zien zij voor zichzelf veelal een stimulerende en voorwaardenscheppende rol.

In het aanbod van verblijfsrecreatie doen zich de volgende ontwikkelingen voor.

• ·

  Productverbreding/diversificatie;

• ·

  De variatie in het aanbod neemt steeds meer toe waardoor er steeds meer mengvormen ontstaan. Het ruimtelijk beleid is hier niet altijd op ingesteld, waardoor marktkansen vaak niet optimaal worden benut;

• ·

  Toename mogelijkheden binnen vrijkomende agrarische bebouwing;

• ·

  In veel regio’s wordt het ontwikkelen van logiesaccommodaties op het platteland gestimuleerd. Door versoepeling van de regelgeving zal het aanbod aan verblijfsaccommodaties verder toenemen;

• ·

  Accommodaties weinig ingebed in totaalproduct, geen of onvoldoende deeluitmakend van arrangementen;

• ·

  Veel verblijfsaccommodaties zijn erg op zichzelf gericht. Er is nog onvoldoende samenwerking met andere toeristisch-recreatieve bedrijven;

• ·

  Toenemende ruimtebehoefte. Toeristen stellen steeds hogere eisen aan hun verblijfsaccommodatie. Daarnaast wordt meer waarde gehecht aan privacy. Dit vertaalt zich in minder verblijfseenheden per hectare.

5.1 Leudal heeft…..

Unieke mix van groen / blauw / goud

Leudal kenmerkt zich door een unieke combinatie van toeristische troeven, namelijk natuurrecreatie enecotoerisme (groen), waterrecreatie (blauw) en cultuur en welzijn/wellness (goud). In andere gemeenten vind je deze toeristische troeven ook terug, maar zelden in deze gecombineerde vorm. Dit maakt Leudal extra aantrekkelijk voor combitoerisme, namelijk fietsen, wandelen, natuurrecreatie en ecotoerisme, waterrecreatie en cultuurtoerisme. In Leudal is voor ieder wat wils.

Fraaie natuurgebieden

Tussen de kernen Haelen, Heythuysen, Neer, Nunhem en Roggel ligt het Leudal, een 900 hectare groot natuurgebied, waaraan de gemeente haar naam ontleent. Het Leudal wordt gekenmerkt door een tweetal diep ingesneden, vrij meanderende beken: de Leubeek en de Zelsterbeek. Het gebied is een oud cultuurlandschap, waarin de functies natuur, houtproductie en recreatie in een onderlinge verwevenheid en gelijkwaardigheid voorkomen. Maar ook andere fraaie stukjes natuurschoon zoals het drassige Heijkersbroek in Ell, een gebied rijk aan waterplanten en vele vogels, het Keversbroek in Kelpen-Oler en het Vijversbroek in Ittervoort op de grens met de Belgische gemeente Kinrooi zijn een aanrader voor de natuurliefhebber. Verspreid over heel de gemeente Leudal zijn er tot slot diverse particuliere tuinen, die regelmatig hun deuren openen voor het publiek. Elke particuliere tuin heeft zijn eigen unieke karakter.

Aantrekkelijke fiets-, wandel- en ruiterroutes

Fietsers zitten goed in Leudal. Gezellig dorpjes, boerenland en bossen rijgt u moeiteloos met de fiets aan elkaar middels het zogenaamde fietsknooppuntensysteem. Met behulp van dit bordjessysteem kunnen fietsers zelf korte en lange fietstochten samenstellen door van knooppunt naar knooppunt te fietsen. Maar liefst 600 kilometer fietsroute wordt op deze manier met elkaar verbonden door 135 knooppunten. In Leudal zijn er naast fietsroutes ook verschillende wandelroutes uitgezet, de zogenaamde “ommetjes”. De echte wandelfanaat kan zijn hart ophalen door (een gedeelte van) het Pelgrimspad, ook wel St. Jacobsweg te volgen, een bedevaartroute naar Santiago de Compostela in Spanje.

Platteland / kleinschalige dorpen

een kleiner deel is agrarisch, actief in zorg, culinair actief, dienstverlenend of bezig met kunst en cultuur. hun traditionele boerderij. De meesten zijn actief op het terrein van educatie en toerisme/recreatie, teeds meer ondernemers op het platteland ontplooien vernieuwende activiteiten, al dan niet naast S

deze bedrijven. Stichting Natuurlijk Leudal wil ondernemers met een warm hart voor Leudal en actief op het platteland met elkaar verbinden door gezamenlijke promotie en het aanbieden c.q. ontwikkelen van activiteiten op en rond het vernieuwde platteland. De menselijke maat, een uniek karakter en rekening houden met natuur en landschap zijn de peilers van

Goede bereikbaarheid

Vanwege haar centrale ligging, tussen centrumsteden Roermond en Weert, tussen de Peel en de Maas en grenzend aan België, is de gemeente Leudal goed bereikbaar per auto en openbaar vervoer. De A2, de N273 tussen België en Venlo en de N280 tussen Weert en Roermond lopen dwars door Leudal heen. De gemeente is ook via water goed bereikbaar. Denk aan de Maas, waarbij vooral de Bocht bij Neer bekendis bij booteigenaren als ook het kanaal Wessem-Nederweert ten zuiden van Leudal. Als gevolg van de aanleg van de A73 aan de Oostzijde van Maas biedt de N273, ook wel de Napoleonsweg genaamd, in de toekomst kansen op toeristisch-recreatief gebied voor met name mensen die met de caravan of camper op doorreis zijn naar Oost- en Zuid-Europa.

Ruimtelijke kwaliteit

is vanwege onder meer de aantrekkelijke natuurlijke omgeving, rijke cultuurhistorie en de aantrekkelijke dorpen met elk hun eigen karakter. De ruimtelijke kwaliteit van de dorpen en het buitengebied is dan ook een belangrijk pluspunt van Leudal dat in de toekomst verder moet worden beschermd door nog meer in te zetten op de ontwikkeling van groen wonen, werken en recreëren. Leudal wordt gekenmerkt door een aantrekkelijke leefomgeving, waar het goed wonen en goed toeven

5.2 Leudal mist…….

Een herkenbaar profiel c.q. identiteit

eigen toeristisch-recreatieve identiteit te ontwikkelen op basis waarvan strategische ambities kunnen worden geformuleerd en de juiste keuzes voor de toekomst kunnen worden gemaakt. Door het ontbreken van een eigen toeristisch-recreatieve identiteit is het moeilijk om adequaat en snel in te spelen op trends en ontwikkelingen.Met het ontstaan van de nieuwe gemeente Leudal op 1-1-2007 is ook de behoefte ontstaan om een

Een uitgebreid aanbod aan verblijfsrecreatie

De gemeente Leudal heeft een groot aanbod aan toeristische verblijfsmogelijkheden. Met name het aanbod campings in Leudal is groot, waarbij de kleinschaligheid overheerst. Het aanbod is echter weinig divers. Zo ontbeert het Leudal aan een kwalitatief hoogwaardige, sfeervolle en comfortabel ingerichte hotelaccommodatie. Wel zijn er inmiddels serieuze plannen om naast Recreatiepark De Leistert aan de Heldensedijk in Roggel een bungalowpark te realiseren met 225 luxe vakantiewoningen, een welkome aanvulling op het huidige aanbod in de verblijfsrecreatie. Tevens ligt er een concreet plan voor de realisatie van een 18-holes golfbaan met hotel- en congresfaciliteiten in Heythuysen.

Ruimtelijke samenhang en gedeelde ambitie

van het feit dat steeds meer boeren als reactie op het veranderd platteland zich steeds meer gaan richten op toerisme en recreatie al dan niet naast hun traditionele boerderij. Deze ondernemers liggen echter met hun toeristisch-recreatief bedrijf verspreid over de gemeente Leudal, waardoor er in Leudal nauwelijks toeristisch-recreatieve concentratiegebieden zijn met uitzondering van het gebied rondom Recreatiepark De Leistert. Bovendien is er tussen de toeristisch-recreatieve ondernemers niet of nauwelijks sprake van enige vorm van samenwerking. Door de komst van Stichting Natuurlijk Leudal, die als doel heeft om ondernemers, die tevens actief zijn op het platteland met elkaar te verbinden, komt hier geleidelijk aan verandering in. Kortom er is nog veel sprake van zogenaamde stand alones. Het aantal toeristisch-recreatieve ondernemers is de laatste jaren aanzienlijk toegenomen als gevolg

Goede informatievoorziening

ook dat toeristisch-recreatieve ondernemers van Leudal hun folders en activiteitenkalenders niet meer mogen neerleggen bij de VVV-winkels in de regio, terwijl zij soms jarenlang lid zijn geweest van de Regio VVV Noord- en Midden-Limburg en indirect hebben bijgedragen aan de instandhouding van de VVV-winkels.aan de Regio VVV Noord- en Midden-Limburg, waarmee een dekkende verspreiding van allerlei toeristische informatie in de regio was gegarandeerd. Niet zijn aangesloten bij Stichting VVV Midden-Limburg betekent VVV-winkels in andere gemeenten. Hiervoor was jaarlijks een x-bedrag opgenomen in de subsidiebijdrage De gemeente Leudal heeft binnen haar gemeentegrenzen geen VVV-winkel. Doordat Leudal geen VVV-winkel geen lid is van Stichting VVV Midden-Limburg worden de folderposten niet meer bevoorraad met nieuwe brochures, folders, fiets- en wandelkaarten, etc. Voor de liquidatie van de Regio VVV Noord- en Midden-Limburg per 1 januari 2008 betaalden gemeenten zonder VVV-winkel, mee aan de instandhouding van de

5.3 Leudal kan inspelen op….

Opkomend agrotoerisme

in de breedste zin van het woord. Denk aan zorgboeren, boeren die aan landschapsbeheer doen en (biologische) streekproducten verkopen, culturele en kunstzinnige boerderijen, hoeves die kookstudio’s herbergen. Maar denk ook aan de plattelandsondernemers die zich richten op plattelandsbeleving, toerisme en (verblijfs)recreatie. Dit biedt nieuwe kansen voor Leudal op het gebied van landschapsontwikkeling met agro-innovatie en agro-beleving.Het platteland is volop in verandering. Ook in de gemeente Leudal duiken plattelandsvernieuwers op

Grensoverschrijdende samenwerking

Samenwerken over de grenzen heen wordt in een verenigd Europa steeds belangrijker. De Europese Commissie grensoverschrijdende activiteiten en ondersteunt dit met subsidies. In 1990 ging het communautaire initiatief INTERREG van start. Het huidige zogeheten INTERREG IV programma loopt nog tot 2013. Door middel van inzet van financiële middelen en een gestructureerde en projectmatige aanpak wordt de wederzijdse samenwerking in de grensgebieden gestimuleerd. Vooral projecten die een bijdrage leveren aan de verbetering van de structuur van de economie en de arbeidsmarkt in grensregio’s met als thema’s o.a. technologieontwikkeling, toerisme, scholing, gezondheidszorg, culturele uitwisseling en milieu komen voor subsidie in aanmerking.

Tegen deze achtergrond hebben de gemeenten Leudal, Kinrooi, Maasgouw en Weert in samenwerking met de Regio Noord- en Midden-Limburg (NML) het initiatief genomen om te komen tot een toeristisch-recreatief grensoverschrijdend project onder de naam “De Maashoorn”. Doel is om de bestaande en nieuwe toeristische mogelijkheden van het gebied te vergroten in een nauwe, onderlinge samenhang. Centraal daarbij staat de renovatie en opwaardering van het thans verlaten douanekantoor te Kinrooi. Daarnaast hebben alle gemeenten hun eigen plannen en projecten. Het streven is te komen tot een financiering met Europese (Interreg)gelden.

Nieuwe Markten voor Toerisme: kansen voor vernieuwende ondernemers

De sector recreatie en toerisme kenmerkt zich door (veelal kleinschalige) bedrijven, die zich constant moeten (door)ontwikkelen in reactie op de steeds weer veranderende behoeften van de consument.

Midden-Limburg in het algemeen en voor Leudal in het bijzonder worden genoemd: Veel bedrijven lukt dit niet. Hier kunnen verschillende oorzaken voor zijn, zoals te weinig capaciteit, kennis of investeringsvermogen. Met het project Nieuwe Markten voor Toerisme proberen Provincie Limburg en Industriebank LIOF ondernemers concreet tot vernieuwing aan te sporen. Dit doen ze niet door subsidies te verstrekken, maar door vernieuwende concepten te bedenken die ondernemers aansporen nieuwe allianties met andere partijen aan te gaan. Als die ‘andere partijen’ ook nog eens van buiten de sector recreatie en toerisme komen, krijg je ook meteen nieuw investeringskapitaal binnen waardoor het toerisme in Limburg nieuwe impulsen krijgt. Als kansrijke concepten voor Noord- en

• ·

  de Luxe Lust: luxe overnachtingsmogelijkheden in karakteristieke kastelen en stijlvolle boerenhoeves;

• ·

  de Waterwereld: ontwikkeling van Mooie Maas;

• ·

  het Avontuur: het bieden van actieve recreatiemogelijkheden op de hogere zandgronden aan de rand van de Kempen en de Peel met als actief middelpunt recreatiegebied De Leistert;

• ·

  de Lekkerweg: het verbinden van boerderijwinkels, streekrestaurants en culinaire eetcafés via aspergebedden, fruitboomgaarden en kruidentuinen;

• ·

  de Bezinning: de vele kruisen en kapellen wijzen je de weg naar de kloosters en landelijk gelegen gezondheidscentra in Leudal, waar even helemaal tot jezelf kunt komen

Oprichting Toeristisch-Recreatieve Ontwikkelingsmaatschappij (TROM)

De bevordering van het toerisme en de recreatie in Midden-Limburg vormt een speerpunt in het regionaal economisch beleid van de gemeenten, de Provincie Limburg, de NV Industriebank LIOF, de Kamer van Koophandel Limburg, MKB-Limburg, de VVV en de organisaties Hiswa, Recron en Horeca-Nederand en uiteraard het bedrijfsleven zelf. Voornoemde partijen onderkennen dat er op het vlak van toerisme in Midden-Limburg nog veel onbenutte kansen zijn.

Tussen deze partijen bestaan weliswaar diverse bilaterale overleggen en samenwerkingsvormen, veelal op projectmatige basis. Maar van enige samenhang tussen deze overlegstructuren en projecten is tot op heden nog niet of nauwelijks sprake. Om hier verandering in te brengen wordt de TROM opgericht, een publiek-privaat samenwerkingsverband tussen overheid en bedrijfsleven. Binnen deze organisatiestructuur wordt ingezet op een meer integrale aanpak van de bevordering van het toerisme door het uitvoeren van meerdere op elkaar aansluitende actielijnen. De TROM zal zich m.n. richten op de volgende 3 actielijnen:

• -

  Actielijn 1) het verzorgen van de toeristische regiopromotie;

• -

  Actielijn 2) de uitbouw, het onderhoud en beheer van toeristische routestructuren;

• -

  Actielijn 3) het uitvoeren van structuurversterkende economische projecten.

Opkomst internetgebruik

Internet is één van de belangrijkste technologische ontwikkelingen voor de toeristisch-recreatieve sector. In 2006 had inmiddels 80% van de huishoudens al toegang tot internet. Werd in 2003 nog 25% van de vooraf geregelde vakanties via internet geboekt, in 2006 was dit al 48%. Daarnaast zoeken consumenten elkaar steeds meer op in zogenaamde digitale (vrienden) netwerken, denk aan het succes van Hyves. De impact en het belang van deze digitale netwerken, moeten door de toeristische sector niet onderschat worden. Op deze websites kunnen ‘users’ informatie achterlaten die ook alleen door andere ‘users’ bekeken kan worden. Bekend in de toeristische sector zijn de verschillende waarderingssites, waar consumenten hun oordeel kunnen vellen over accommodaties.

De website Uit en Thuis in Leudal moet de digitale toegangspoort van Leudal worden, waar potentiële bezoekers van onze gemeente uitgebreide (achtergrond)informatie kunnen krijgen over uiteenlopende toeristisch-recreatieve aangelegenheden. Individuele ondernemers en organisaties kunnen hun website al dan niet tegen betaling laten linken met Uit en Thuis in Leudal. De site van Uit en Thuis in Leudal zou bijvoorbeeld ook uitgebreid kunnen worden met een applicatie, zodat bezoekers van onze gemeente hun mening kunnen geven over de verblijfsaccommodaties, de bezienswaardigheden en/of activiteiten in Leudal. Of je laat bezoekers via de website een enquête invullen, waarbij de antwoorden automatisch worden geregistreerd.

De website wordt daarmee tevens een belangrijk sturingsinstrument voor het toeristisch-recreatief beleid.

5.4 Leudal moet alert zijn op….

Calimero-effect

grote steden Roermond en Weert. Leudal moet zich door deze gemeenten niet laten overschaduwen. Door juist lef te tonen en te durven investeren in economische dynamiek, kunnen groene en ruimtelijke kwaliteiten worden versterkt. Focus op innovatie en duurzaamheid in ondermeer de toeristische sector gekoppeld aan kwaliteits-doelstellingen. Het gaat om groei van de lokale bedrijven, maar soms ook om investeringen van elders aan te trekken. Hiervoor moet Leudal de handen in een slaan en de samenwerking met de buurgemeenten opzoeken. De gemeente Leudal vormt als typische plattelandsgemeente een groene verbindingszone met de middel

Verdeeldheid over Regio Promotie

de promotie van Midden-Limburg als toeristische regio georganiseerd moet worden. Er bestaat tussen de TROM en Stichting VVV Midden-Limburg nog verdeeldheid over de wijze waarop

Subsidiering van uitsluitend grote projecten

op het platteland. Deze initiatieven blijken echter vaak te klein van opzet om in aanmerking te komen voor subsidie van de Provincie en de Europese Unie. Leudal is een typische plattelandsgemeente, dat gekenmerkt wordt door een diversiteit aan initiatieven

6.1 Inleiding

De visie voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de gemeente Leudal is gebaseerd op de verkenning van het product, de markt en het beleid, zoals beschreven in het voorgaande hoofdstukken. In hoofdstuk 6 wordt achtereenvolgens ingegaan op de toeristisch-recreatieve visie, de missie en de profilering (het concept) van de gemeente.

6.2 Visie

De gemeente Leudal vormt als typische plattelandsgemeente een groene verbindingszone met de middelgrote steden Roermond en Weert. De keur aan kleinschalige verblijfsaccommodaties, bezienswaardigheden en activiteiten zorgt voor het nodige vertier en vermaak. Leudal is daarmee een uitstekend uitloopgebied voor fietsers, wandelaars en rustzoekers. Even helemaal weg van alle drukte, even op adem komen en vooral nieuwe energie opdoen in een prachtige landelijke omgeving met natuurgebied het Leudal om de hoek.

6.3 Missie

Leudal kiest dan ook voor kleinschalige toeristisch-recreatieve ontwikkelingen met focus op de behoefte aan natuur, beleving, afwisseling en eigenheid, de “parels” in de gemeente duurzaam ontwikkelen en verbinden voor de bezoekers van buiten en de eigen inwoners.

De Tuin van Limburg als verbindend element

De gemeente Leudal kiest voor een toeristisch-recreatief profiel als “De Tuin van Limburg”, omdat gelijk aan een tuin het geheel van toeristisch-recreatief Leudal meer is dan de optelsom van 16 kernen en het buitengebied. De moestuin met verse groenten en fruit uit de eigen streek, de siertuin met prachtige bloemenperken, de speel- en zonneweide en de visvijver vormen samen “de tuin”.

Toeristisch-recreatief Leudal kan dan ook omschreven worden als: “Veelkleurig en veelsoortig, uitgestrekt en kwetsbaar maar winterhard door de sterke sociale samenhang, grijpend naar het laaghangend fruit en ruimte creërend voor bijzondere soorten. Fier meedeinend en wiegend in de soms stormachtige wind en bovenal verrassend mooi. Kortom: de Tuin van Limburg vraagt om ontdekt te worden.”

Binnen dit profiel kunnen de kernkwaliteiten van de gemeente op het gebied van natuur, kunst, cultuur en historie uitstekend onder de aandacht worden gebracht. Bovendien nodigt de gemeente met dit profiel toeristen en recreanten uit om de tuin van Limburg te komen ontdekken. De gemeente positioneert zich daarnaast als onderdeel van Midden-Limburg. Waarmee Leudal zich enerzijds onderscheidt als recreatief uitloopgebied binnen Midden-Limburg en anderzijds als onderdeel van het rijke en gevarieerde aanbod dat Midden-Limburg als toeristische bestemming heeft met enerzijds de Maasplassen en anderzijds de Kempen en de Peel. Het profiel sluit ten slotte goed aan bij het grensoverschrijdend toeristisch-recreatief project De Maashoorn en de toekomstvisie Peel en Maas en Leudal. Binnen het profiel “De Tuin van Limburg” worden een zestal thema’s te onderscheiden:

De Heemtuin

De heemtuin vertelt het verhaal van Leudal een bijzondere cultuurhistorie die bij velen nog onbekend is. Door gewijzigde functies, de verscholen ligging of achterstallig onderhoud ontgaat het de bewoners en bezoekers wellicht onbewust dat er in Leudal vele karakteristieke kastelen, kapellen, molens en oude kloosters en boerenhoeves te bezichtigen zijn. Ieder met een eigen verhaal, maar met elkaar verbonden door een gezamenlijk geschiedenis. Een groot deel van Leudal behoorde in de late Middeleeuwen immers tot het graafschap Horn (Hoorn), te weten de dorpen Buggenum, Haelen met Nunhem, Heythuysen, Horn, Neer met Ghoor, Roggel en Ophoven). De heren van Horn oefenden tijdens hun overheersing o.a. de (onder)-voogdij uit over het stift van Thorn, waartoe Baexem, Grathem, Haler en Ittervoort behoorden. In 1402 werd de Heerlijkheid Kessenich bij het graafschap Horn gevoegd door het huwelijk tussen Jan II, heer van Bronshorn - Reifferscheid en graaf van Horn en Johanna van Schoonvorst de erfdochter van Kessenich. Deze en andere relicten met bijbehorende verhalen en mythen kunnen ingezet worden bij de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de gemeente.

Kortom: de sterke cultuurhistorische context van Leudal moet benut worden in thematische routes, verhalen, educatie, exposities, evenementen en informatievoorzieningen. Een goed voorbeeld hiervan is het idee dat onlangs is gelanceerd voor de ontwikkeling van een of meer wandelroutes in Leudal rond de mythische figuur Zwarte Pier, die in de jaren 60 de bevolking van Leudal terroriseerde. Ook bieden bijvoorbeeld de kastelen, kloosters, boerenhoeves en landerijen een prachtige en onderscheidende uitstraling voor het realiseren van bijzondere vormen van verblijf. Tenslotte liggen er ook aanknopingspunten voor (historische) streekproducten, zoals Lindeboombier uit Neer, de hazelnotenpasta en -olie van uit Grathem en Leudal Kruidenbitter.

De Speeltuin

Het aantrekkelijke buitengebied van de gemeente Leudal biedt een prachtig decor voor allerlei vormen van actieve recreatie, zoals wandelen, fietsen, paardrijden en mountainbiken. Leudal heeft verschillende maneges. De mogelijkheden voor paardensport binnen de gemeente moeten versterkt worden. Binnen het thema passen uiteraard ook nieuwe vormen van buitenactiviteit, zoals nordic walking, struinen, natuurexcursies en survival. Ook moet gedacht worden aan het zoeken van combinaties met de overige thema’s in de vorm van thematische kunst-, cultuur- en historische routes en aan actieve arrangementen en workshops. Wat te denken van forelvissen, beleef het boerderijarrangement met boerenspellen, een zweethut ceremonie, natuurlijke gezondheidsworkshop of natuurkroegentocht. Door de lichte glooiingen van het gebied, is fietsen voor senioren en recreanten in Leudal interessant. Gezondheid en beweging vormen een belangrijke trend in het vrijetijdsgedrag. Hier wil de gemeente Leudal op inspelen.

De Proeftuin

De van oorsprong sterk vertegenwoordigde landbouwsector staat al enige tijd onder druk. Het aantal bedrijven in de agrarische sector neemt af. Een aantal agrarische bedrijven zoekt continuïteit in verdere schaalvergroting. Dat is nodig om internationaal te kunnen concurreren met een lage kostprijs. Andere ondernemers zoeken daarentegen al dan niet gedwongen hun toekomst in verbreding van de activiteiten. De meeste plattelandsverbrederszijn actief op het terrein van educatie en toerisme/recreatie, een kleiner deel is agrarisch, actief in zorg, culinair actief, dienstverlenend of bezig met kunst en cultuur. De menselijke maat, een uniek karakter en rekening houden met natuur en landschap zijn de peilers van deze bedrijven.

Als uitloopgebied van de steden Roermond en Weert wil Leudal de kwaliteit als groene, ruime en natuurlijke gemeente omarmen en benutten door serieus met duurzaam bouwen aan de slag te gaan. Onlangs is het duurzaamheidbeleid vastgelegd voor woningbouw en bedrijventerreinen, waarbij de gemeente burgers en bedrijven wil stimuleren tot energiebesparing. Ook gebruik van milieuvriendelijke(re) materialen en cradle-to-cradle ontwerpen krijgen binnen het duurzaamheidbeleid aandacht. De gemeente wil van Centrum St. Elisabethshof naast een streekmuseum ook een duurzaamheidcentrum maken, waarbij zij bedrijven en organisaties die innovatieve manieren en technieken bedenken om het milieu te besparen of een bijdrage leveren aan natuurontwikkeling een podium wil bieden om zich te presenteren aan een groot en breed publiek. Denk hierbij aan bedrijven als Nuon en Essent, het Limburg Landschap, Waterschap Peel & Maasvallei, etc. De gemeente Leudal wil een proeftuin zijn voor vernieuwende initiatieven op het platteland en innovatieve ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid.

(Ver)beelden(de) Tuin

Cultuur vormt een wezenlijk onderdeel voor de leefbaarheid in de kleine kernen. Zij stimuleert mensen om elkaar te ontmoeten en om nieuwe dingen te ontdekken, op een andere manier naar iets te kijken en open te staan voor andere meningen, culturen en religies. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Leudaleen ongekend reservoir kent aan kunstzinnigheid. De 37.000 inwoners van Leudal, verspreid over 16 kernen, zijn actief in bijna honderd culturele verenigingen: van blazers en fluitisten, tamboers en vendelzwaaiers, van dansers en zangers tot toneelspelers. En niet te vergeten de carnavalsverenigingen. Naast een rijk cultureel verenigingenleven herbergt Leudal ook veel (semi-)professionele kunstenaars, worden (nieuwe) wijken en dorpen gesierd met spraakmakende kunst in de openbare ruimte en worden er door verschillende stichtingen en organisaties regelmatig vernieuwende culturele activiteiten en evenementen georganiseerd van megagroot Piratenfestijn tot een jazz-optreden in de tuin.

De gemeente zet in op het versterken van deze culturele identiteit door het brede culturele aanbod en de aanwezige kwaliteiten op dit terrein in de toekomst beter zichtbaar te maken, dichterbij de mensen te brengen en creatief talent te prikkelen tot nieuwe initiatieven zodat het nog meer tot de verbeelding gaat spreken.

De Siertuin

Dat Leudal ook letterlijk recht doet aan de naam Tuin van Limburg blijkt uit de vele siertuinen, pluktuinen en kwekerijen die Leudal rijk is. Naast prachtige particuliere tuinen op eigen erf kent Leudal enkele fraaie kasteel-tuinen, waaronder die van kasteel Groot Buggenum in Grathem en Kasteel Horn. Op 17, 18 en 19 juli 2009 zal in het kader van de Vijverfeesten voor het eerst sinds jaren de kasteeltuin van Kasteel Aldenghoor in Haelen weer open zijn voor het publiek. Verder is er een ecologische tuin bij Centrum St.- Elisabethshof in Haelen en zijn er verspreid over Leudal verschillende pluktuinen en kwekerijen. Stuk voor stuk paradijsjes.

Botanische tuin

De gemeente Leudal maakt onderdeel uit van het grote toeristisch-recreatieve gebied Midden-Limburg. Om Midden-Limburg in de toekomst op de toeristische kaart van Nederland en de Euregio te plaatsen, zal de komende jaren flink geïnvesteerd moeten worden in grote structuurversterkende projecten, die zorgen voor een grote economische spin-off, waar uiteindelijk zowel de overheid als het bedrijfsleven van profiteert. Om ervoor te zorgen dat dergelijke grootschalige en enigszins vreemde c.q. “wilde” projecten wortel kunnen schieten in Leudal, moet de gemeente met het nodige lef ruimte creëren om dergelijke investeringen ook daadwerkelijk binnen haar gemeentegrenzen mogelijk te maken. Leudal zet binnen de TROM, die kartrekker is in deze, in op de ontwikkeling van de Leistert Boulevard, project Mooie Maas en het grensoverschrijdend project De Maashoorn waarbij zij rekening houdt met de groene kwaliteit.

6.4 Beleidsdoelstellingen

Om de hiervoor beschreven ambitie en profilering te realiseren heeft de gemeente Leudal onderstaande beleidsdoelstellingen geformuleerd. De doelstellingen zullen deels integraal en vanuit de verschillende beleidsafdelingen binnen de gemeente opgepakt moeten worden. De doelstellingen geven ook een ontwikkelingsrichting aan voor het gewenste ondernemersinitiatief. Daarnaast is een actieve betrokkenheid en samenwerking met belangenorganisaties, terreinbeheerders, overige organisaties en overheden essentieel.

Verblijfsrecreatie

Het aanbod aan verblijfsrecreatie binnen de gemeente Leudal is op dit moment vrij beperkt. De gemeente ziet ruimte voor nieuwe ontwikkelingen en zet daarbij in op het stimuleren van vooral kleinschalige en bijzondere verblijfsvormen, zoals minicampings, bed and breakfast accommodaties, pensions, hotels, groepsaccommodatiesen boerderijkamers. Belangrijke aandachtspunten bij de ontwikkeling van nieuwe vormen van verblijfsrecreatie of uitbreiding van bestaande verblijfsrecreatie zijn:

• ·

  nieuwe ontwikkelingen moeten leiden tot kwaliteitsverbetering van het aanbod;

• ·

  nieuwe ontwikkelingen moeten inspelen op duurzame trends in de markt en moeten aansluiten bij het toeristische profiel van Leudal;

• ·

  nieuwe ontwikkelingen moeten landschappelijk worden ingepast;

• ·

  nieuwe ontwikkelingen moeten zorgen voor verbijzondering van het aanbod (niet meer van hetzelfde);

• ·

  nieuwe ontwikkelingen maken bij voorkeur gebruik van cultuurhistorisch waardevolle panden en monumenten;

• ·

  nieuwe ontwikkelingen moeten qua schaal en omvang passen bij de beoogde locatie.

niet is toegestaan.Tot slot dient hier vermeld te worden dat permanente bewoning van recreatiewoningen en kampeermiddelen

Dagrecreatie

Als grootste gemeente van Limburg is het van groot belang dat er een goede geleiding van de dagrecreatieve bezoekersstromen plaatsvindt binnen de gemeente . Dit gebeurt door middel van duidelijke bewegwijzering, goed gesitueerde en herkenbare transferia (parkeerplaatsen) en goede informatievoorzieningen. Bij voorkeur worden transferia gecombineerd met pleisterplaatsen (horeca), zodat een wandeling of fietstocht altijd gecombineerd kan worden met een versnapering. Binnen de gemeente is zowel in de dorpen (meer gezelligheid) als in het buitengebied behoefte aan gastvrije, aantrekkelijke horecagelegenheden.

Vanuit het westen slingeren de Uffelse Beek, de Haelense Beek en de Tungelroyse Beek zich door de gemeente om uiteindelijk in het natuurgebied Leudal samen te vloeien tot de Neerbeek, die uitkomt in de Maas. Belangrijke kansen liggen er in het beter zichtbaar en beleefbaar maken van het bekenstelsel met een route, visualisaties en informatievoorziening. Dit geldt ook voor de karakteristieke kastelen, wind- en watermolens, die verspreid in het landschap liggen.

Door middel van samenwerking tussen ondernemers en belangenorganisaties kunnen uiteenlopende arrangementen van de grond komen. Hierin zijn allerlei combinaties mogelijk op het gebied van actieve recreatie, kunst, cultuur, culinair, historie en natuur. Het is aan deze partijen om hierin gezamenlijk op te trekken en tot nieuwe innovatieve en aansprekende producten te komen, waarbij ook grensoverschrijdende arrangementen aan de orde kunnen zijn. De gemeente ziet verder graag nieuwe evenementen van de grond komen. Zij kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de profilering en bekendheid van de gemeente. Belangrijk uitgangspunt is uiteraard dat deze evenementen aansluiten bij het profiel en de kernkwaliteiten van de van de gemeente. Derhalve is er ruimte voor evenementen op het gebied van natuur, kunst, cultuur en historie.

en op te nemen in het routenetwerk. Ook kunnen “kleine” monumenten zoals kruisen en kapellen in het netwerk worden opgenomen. Ook voor de dorpskernen geldt dat kansen ter verbetering van de gastvrijheid en dagrecreatieve uitstraling moeten worden aangegrepen. Door een aantrekkelijke inrichting van de openbare ruimte wordt de toeristisch-recreatieve kwaliteit van de dorpskernen versterkt. als grafheuvels, houtwallen, steilranden en vluchtschansen zichtbaar te maken en te houden in het landschap stand houden van oude boerderijen met hun karakteristieke lanen en kleinschalige landschapselementen die leiden tot verbetering van de belevingskwaliteiten van het landschap. Het gaat onder meer om het inTen behoeve van de dagrecreatieve uitstraling van de gemeente is het belangrijk om kansen aan te grijpen,

Routes

een kunstroute, molenroute, een middeleeuwse kastelenroute) en route arrangementen (bijvoorbeeld een natuurkroegentocht, happen- en trappen). Aandachtpunt is ook de verwijzing naar en aansluiting op de horecagelegenheden, pleisterplaatsen en dorpskernen. rond de dorpskernen) thematische fiets- en wandelroutes (bijvoorbeeld de Zwarte Pier wandelroute, verder geoptimaliseerd worden door het realiseren van zogenaamde “ommetjes” (korte wandelingen De laatste jaren is veel geïnvesteerd in het fietsknooppuntensysteem. Het routenetwerk kan echter

Promotie, marketing en informatieverstrekking

en de Maasplassen in het bijzonder. De Toeristisch Recreatieve Ontwikkelingsmaatschappij (TROM) is de aangewezen organisatie om de promotie en marketing van de gemeente Leudal uit te voeren. Toeristische promotie is nadrukkelijk geen gemeentelijke kerntaak. Over de promotie en marketing van de gemeente Leudal binnen deze organisatie dienen uiteraard heldere en controleerbare afspraken te worden gemaakt, zodat de promotie van Leudal als onderdeel van deze regionale organisatie gewaarborgd wordt. Bovendien dient de promotionele ‘boodschap’ eenduidig te zijn. Hierbij kan worden aangesloten op de eerder in dit hoofdstuk beschreven profilering als “Ontdek de Tuin van Limburg” en bijgenoemde thema’s. Het toeristisch-recreatieve profiel van de gemeente Leudal is nauw verweven met dat van Midden-Limburg

die bij uitstek plaatsvindt op het lokale niveau. Om als gemeente deze taak goed te kunnen vervullen, zoekt Leudal aansluiting bij de Stichting VVV Midden-Limburg. Deze stichting is in opdracht van de gemeente reeds gestart met een onderzoek naar mogelijke locaties voor een VVV-informatiepost zoals horecagelegenheden, verblijfs-accommodaties en meer specifiek Centrum St.- Elisabehtshof in Haelen, waar tevens informatiebeelden (touchscreens) komen te staan. De informatieverstrekking aan bezoekers van Leudal maar ook de eigen inwoners is daarentegen een activiteit,

Samenwerking

Voor de toeristisch-recreatieve toekomst van de gemeente Leudal is het opzetten en verankeren van een lokaal overlegorgaan essentieel; niet alleen om eenheid binnen het toeristisch-recreatieve werkveld te smeden, maar vooral ook om toeristisch-recreatieve ontwikkelingen daadwerkelijk van de grond te krijgen. Gepleit wordt om een gezamenlijk toeristisch-recreatief overlegplatform in het leven te roepen. Het platform zou op de schaal van de gemeente Leudal moeten gaan opereren. Het is daarbij van belang dat gekozen wordt voor een goed georganiseerde vorm van samenwerking waarin alle partijen betrokken worden: Ondernemers Platform Leudal (OPL) namens de ondernemersverenigingen, Stichting Natuurlijk Leudal namens de plattelandsverbreders en de gemeente. De belangrijkste rol van het platform is afstemming en samenwerking om zo synergie te bewerkstelligen. Het platform signaleert daarnaast belangrijke ontwikkelingskansen en zet nieuwe lijnen uit.

Gemeentelijke organisatie

Binnen de gemeentelijke organisatie van Leudal wordt de toeristisch-recreatieve beleidsambtenaar belast met de volgende taken:

• ·

  Intern en extern aanspreekpunt voor toerisme en recreatie;

• ·

  Duidelijkheid geven aan initiatiefnemers over ontwikkelingsmogelijkheden;

• ·

  Overzicht bewaken van toeristisch beleid;

• ·

  Entameren van wisselwerking met andere sectoren en afdelingen;

• ·

  Coördinator en aanjager van het uitvoeringsprogramma;

• ·

  Het aanjagen en faciliteren van culturele evenementen

• ·

  Op zoek gaan naar subsidiemogelijkheden.

De uitvoering van het toeristisch-recreatieve beleid brengt extra taken met zich mee. Meer capaciteit (0,5 tot 1fte) bij voorkeur structureel voor de beleidsmedewerker toerisme en recreatie zou derhalve meer dan wenselijk zijn.

7.1 Inleiding

De toeristisch-recreatieve visie uit het vorige hoofdstuk is in dit laatste hoofdstuk vertaald in een concreet actieprogramma. De projectideeën zijn samengesteld mede op basis van de ideeën die op 24 januari 2008

Tijdens de workshop met het veld zijn gegenereerd. In bijlage 2 is een overzicht gegeven (groslijst) van alle projectideeën die tijdens deze bijeenkomst zijn voorgedragen.

De projectideeën zijn ingedeeld in de volgende categorieën:

• ·

  Verblijfsrecreatie

• ·

  Dagrecreatie

• ·

  Routes

• ·

  Promotie, markering en informatievoorziening

• ·

  Organisatie

een meerjaren begroting een indicatie gegeven van de totale kosten. De projectideeën omvatten zowel kleinschalige activiteiten die snel realiseerbaar zijn en waarbij op korte termijn resultaten zichtbaar worden, als ook projecten die ambitieuzer zijn en waarvoor een langere adem nodig is. Dit actieprogramma moet gezien worden als een meerjarenwerkplan, dat aangepast en aangevuld kan worden op basis van voortschrijdend inzicht en nieuwe marktkansen. De projecten worden eerst kort toegelicht. Omdat het onmogelijk is om alle projecten, die vermeld staan in het actieprogramma gelijktijdig op te pakken en uit te voeren wordt vervolgens aan de hand van een 8-tal criteria hier prioritering in aangebracht. In de slotparagraaf wordt in

7.2 Verblijfsrecreatie

Ontwikkelen overnachtingsmogelijkheden bij de boer

De hedendaagse toerist is op zoek naar een onderscheidend product en een unieke beleving. Om bij de toerist, die heel wat gewend is, in het vizier te komen, is het belangrijk een onderscheidend product aan te bieden. Een idee hiervoor is bijvoorbeeld kamperen bij de boer of overnachten in een boerenkamer (B&B). Deze vormen van verblijfsaccommodatie spelen tevens in op trends als de wens om te verblijven in een natuurlijke omgeving en de beleving van authenticiteit. Indien er overnacht wordt op een agrarisch bedrijf, leidt dit bovendien tot neven-inkomsten voor de betreffende agrariër, waardoor een bedrijf mogelijk langer kan blijven voortbestaan. Het voortbestaan van de agrarische bedrijven is van belang voor het in tact blijven van het karakteristieke landschap in de gemeente. De gemeente ontwikkelt deze producten niet zelf, maar wil ideeën van ondernemers hiervoor positief benaderen.

Ontwikkelen karakteristiek logeren

De gemeente Leudal kent een groot aantal karakteristieke en monumentale panden, waaronder kastelen en kloosters. Ook het aanbieden van overnachtingsmogelijkheden in deze monumenten en karakteristieke gebouwen, kan de toerist een unieke en authentieke belevenis bieden. Het aanbieden van overnachtingsmogelijkheden in monumentaal erfgoed vormt bovendien één van de nieuwe product-markt-combinaties (pmc's) voor groeikansen van het toerisme in Limburg, die de provincie Limburg zich tot doel heeft gesteld. De gemeente ontwikkelt ook hier zelf geen overnachtingsmogelijkheden in monumenten, maar neemt een positieve houding aan ten opzichte van dergelijke ideeën c.q. plannen van ondernemers door eveneens in het bestemmingsplan hiervoor ruimte te creëren, zij het onder bepaalde voorwaarden.

7.3 Dagrecreatie

Gastvrije uitstraling kernen

de andere kant wordt dit bereikt door de aanwezige gezelligheid. Bij de herinrichting van kernen en bij nieuwbouw, zou door de Welstandscommissie een toets plaats kunnen vinden over wat wel en niet gewenst is. de dorpskernen van groot belang. De kernen moeten uitnodigen om er wat langer te verblijven. Aan de ene kant wordt dit bereikt door de aankleding, inrichting van straten, pleinen en bebouwing en goede bewegwijzering. Aan Om de bestedingen van de toeristen in de gemeente Leudal te laten toenemen, is een gastvrije uitstraling van

De uitstraling die de kernen hebben voor toeristen, dient daarin te worden meegenomen. Om beter in te spelen op de wensen van recreanten en toeristen, worden horecaondernemers gestimuleerd de openingstijden van de horecagelegen-heden aan te passen. De dorpskernen kunnen gezelliger worden gemaakt door middel van een groenere aankleding en het openen van meer terrassen door horecaondernemers.

Leudal als groene gemeente ontwikkelen

Om zich duidelijk een herkenbaar als de groene gemeente binnen de regio Midden-Limburg te profileren zet de gemeente Leudal in op het realiseren van een aantrekkelijke groene (kleurige) aankleding van deopenbare ruimten bij de dorpskernen en (verkeers)pleinen. De groene uitstraling van de gemeente kan ook versterkt worden door naast subsidie voor energiebesparing ook subsidies te verstrekken voor het realiseren van hoogstamboomgaarden en bloemrijke graslanden, bermen (Groenfonds).

Streekproducten/specialiteiten aanbieden

Leudal is teeltgebied van de frietaardappel van Aviko, maar ook van oude rassen als het Buggenummer muuske, een delicatesse aardappel, de paarse truffelaardappel en de roseval. Tevens staat Leudal bekend om zijn Appellation Pays de Dieu Contrôlée, Leudal Kruidenbitter. In het voorjaar en zomer vind je in Leudal overal kraampjes langs de weg met asperges en aardbeien. Flink in opmars zijn de frambozen- en bessenteelt.

Locale producenten bieden hun producten aan in buurtwinkels, op markten en bij agrarische bedrijven.

Leudal moet zich in de toekomst sterker profileren met haar streekproducten.

Het thema “De Lekkerweg” vormt één van de productmarkt combinaties, waar de gemeente Leudal de komende jaren op in wil spelen. Doel daarvan is het meer toegankelijk maken voor de toeristische markt van het Limburgse streekproduct in zijn algemeenheid en de (recreatieve) activiteiten daaromheen in het bijzonder. Een eerste aanzet is gemaakt door de organisatie van de Culinaire Kerstmarkt in december 2008, de eerste in de reeks van culinaire markten op het kerkplein in Baexem onder de naam Culinair Festival Leudal. Maar ook het organiseren van specifieke workshops waarin streekproducten worden vervaardigd, kan tot de mogelijkheden behoren. Hierbij kan gedacht worden aan het bakken van Limburgse vlaaien, het brouwen van bier, het zelf stroop maken, het aanbieden van (groeps)spelen in de boomgaard en de mogelijkheid om zelf fruit te plukken.

Cultuurhistorische elementen beleefbaar maken

10.000 jaar geleden heeft de mens zich blijvend in deze streken gevestigd. Het landschap laat een grote hoeveel-heid sporen zien van de aanwezigheid van elkaar opvolgende culturen. De gevonden historische elementen in de gemeente Leudal dienen zichtbaar en beleefbaar te worden gemaakt. Om de elementen meer zichtbaar te maken, dienen aanpassingen in het landschap plaats te vinden. Ook kan gedacht worden aan de aanleg van paden, zodat dichter bij de grafheuvels en schansen kan worden gekomen. Voorkomen moet echter worden dat mensen de grafheuvels en schansen zelf betreden en daarmee mogelijk beschadigen. Mogelijk kan een van de schansen wel op een veilige wijze toegankelijk gemaakt worden (bijvoorbeeld met een trap) en kan zelfs een uitkijktoren op de schans geplaatst worden, waardoor een prachtig uitkijkpunt ontstaat.

de tot begin 20ste eeuw) uit Hunsel, Roggel en Neer en andere dorpen die op de handelsroute Weert – Keulen lagen, zijn toeristisch erg interessant. Een andere manier om de geschiedenis van de gemeente meer beleefbaar te maken, is het opstellen van een cultuurhistorische kaart met de cultuurhistorische bezienswaardigheden in de gemeente.Door informatieborden bij cultuurhistorische bezienswaardigheden te plaatsen wordt de geschiedenis van de gemeente beter beleefbaar gemaakt. Er kan onder andere informatie verstrekt worden over de vele molens en kastelen die de gemeente rijk is of over de vele historische verhalen die de gemeente kent. Met name de verhalen over de Heren van Horn in de late Middeleeuwen en hun rol in de wereldgeschiedenis spreekt menigeen tot de verbeelding. Maar ook het mythische verhaal van Zwarte Pier, die in de jaren 60 van de vorige eeuw de mensen van het Leudal terroriseerde of de verhalen over de handel en wandel van “teuten” (rondtrekkende handelaren in de periode van de 17

Kunst als recreatiethema benutten

Er kan meer ingespeeld worden op het grote aantal kunstenaars dat in de gemeente woont en de vele kunst-zinnige activiteiten die er in de gemeente plaatsvinden. Voor de amateurkunstenaars is Picturama Leudal het geijkte moment om tweejaarlijks hun werk te presenteren aan een breed publiek. Buggenum heeft een reputatie opgebouwd met de Open Poorten Dag, een keur aan kunst en kunstnijverheid en open tuinen. Op en rond Kasteel Horn vindt om de twee jaar de internationale glasexpositie “Glas in Historisch Licht” plaats. Meer dan nu al gebeurd moet hierop ingespeeld worden door de samenwerking tussen de kunstenaars op gang te brengen en kunstzinnige evenementen te faciliteren. Leudal kan een aantrekkelijke verblijf- en/of ontmoetingsplaats worden voor uiteenlopende kunstenaars.

Organisatie evenementen / kernenmanager

er in Leudal regelmatig beeldbepalende evenementen georganiseerd. Denk hierbij aan de Limburgse Kampioen-schappen pony’s en paarden in 2007 in Baexem, het onlangs gehouden Internationale Springconcours bij Manege de Leistert in Roggel alsmede aan het jaarlijks terugkerende internationale volleybaltoernooi in Heythuysen groter wordt de leefbaarheid en gezelligheid binnen de kernen. De attractiewaarde voor de Leudal en omgeving neemt evenredig toe. Leudal heeft inmiddels een aantal jaarlijks terugkerende evenementen met bovenlokale aantrekkingskracht weten te omarmen, zoals de Sleuteloverdracht, het Limburg Festival, de Kunstfietsroute c.q. Muziekfietsroute, het Cultuurweekend, Glas in Historisch licht en Open Poortendag. Ook op sportgebied worden Sport- en cultuurevenementen zijn een middel om Leudal toeristisch op de kaart te zetten. Daarnaast leveren zij een belangrijke bijdrage aan de identiteit van de kleine kernen. Hoe meer evenementen plaatsvinden, des te

Een evenement waarmee Leudal zich op de toeristisch kaart kan zetten, is het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS), dat in 2009 zal plaatsvinden in Neer. Het OLS is het culturele festijn van Limburg, dat jaarlijks kan rekenen op maar liefst 40.000 bezoekers. De vraag is hoe het “merk” Leudal zodanig kan worden weggezet dat het een enorme spin-off met zich meebrengt, waar verenigingen nog lang van kunnen en mogen profiteren.

Bij de organisatie van het OLS en andere bovenlokale evenementen komt doorgaans veel bij kijken. Denk hierbij aan het zorgen voor de juiste vergunningen, het waarborgen van de (verkeers)veiligheid, de inrichting van het terrein c.q. locatie, het binnenhalen van sponsors & subsidies en het voeren van goede PR & communicatie. Deze taken worden bij de meeste evenementen uitgevoerd door vrijwilligers van verenigingen, stichtingen en andere maatschappelijke organisaties. Zij worden echter te vaak belemmerd door trage besluitvorming, overbodige regels en stroperige processen. Beter bekend als de “Paarse Krokodil”. Voor vrijwilligers gaat er dan al snel de lol van af.

Om ervoor te zorgen dat dergelijke evenementen in stand worden gehouden, zou de gemeente in de toekomsthier een actievere rol in moeten spelen zowel in financiële, materiële en/of organisatorische zin. Bij steeds meer verenigingen en bedrijven in Leudal - met name vanuit de kant van het Ondernemersplatform Leudal- gaan daarom stemmen op om een onderzoek te verrichten naar de mogelijkheden voor een kernenmanager, die verenigingen helpt bij de organisatie van een evenement, zaken m.b.t. vergunningen coördineert, ondersteuning biedt bij het aanboren van subsidiepotjes, een communicatieplan opzet etc. De kennis en ervaring die met de organisatie van het OLS wordt opgedaan, kan hierin worden ondergebracht en gaat daarmee niet verloren voor de toekomst.

Versterken Centrum St.-Elisabethshof

van de Maashoorn.zich te presenteren aan een groot en breed publiek. Centrum St.- Elisabethshof, dat onlangs het predicaat “museum” heeft ontvangen, wordt daarmee een geschikte partner in het nog te ontwikkelen museumnetwerk ook een duurzaamheidcentrum maken, waarbij bedrijven en organisaties die innovatieve manieren en technieken bedenken om het milieu te besparen of een bijdrage leveren aan natuurontwikkeling een podium wil bieden om en verder opgetuigd moeten worden. Zo is het idee gelanceerd om van St. Elisabethshof naast een streekmuseum Centrum St.-Elisabethshof vormt de toegangspoort tot natuurgebied het Leudal. Echter de organisatie rond het kleinschalige streekmuseum bestaat uit actieve en goedwillende vrijwilligers. Om een duurzame toekomst en gezonde exploitatie van Centrum St.-Elisabethshof mogelijk te maken, zal de bestaande organisatie versterkt

7.4 Routes

Routebureau Noord- en Midden Limburg

De samenwerkende overheden in Noord- en Midden-Limburg zijn voornemens hun activiteiten op het vlak van routebeheer, bewegwijzering en informatieverstrekking te coördineren en bundelen. De TROM zal hier concreet uitvoering aan gaan geven In principe neemt iedere gemeente deel aan deze overkoepelende en daarmee coherente activiteit. Het routebureau wordt in eerste instantie opgezet voor de regionale fietsknooppuntenroutes. In een later stadium kunnen gemeenten ook de overige routes inbrengen.

Optimaliseren routestructuren

in het Leudal en een tuinenroute. Door het aanbieden van nordic walkingroutes kan de gemeente tevens inspelen op deze wandeltrend. Daarnaast worden ondernemers gestimuleerd in te spelen op de steeds populairder wordende actieve buitenrecreatie. Er kan daarbij gedacht worden aan het uitzetten van GPS- en PDA-routes, maar ook bijvoorbeeld aan het organiseren van excursies met een gids. In de gemeente zijn al een groot aantal wandel- en fietsroutes aanwezig. Deze routes kunnen worden uitgebreid met een aantal thematische routes, zoals een culinaire route, een kastelenroute, als educatieve belevingsroute,

Ontwikkeling lokale ommetjes

Onderdeel van de leefbaarheid van de kernen is een aantrekkelijk, veilig en samenhangend en goed bewegwijzerd netwerk van paden in en om de diverse woonkernen, de zogenaamde “ommetjes”. Met de ommetjes in de voormalige gemeente Hunsel als voorbeeld zullen in en om de kernen van Leudal fijnmazige wandelpaden-netwerken worden ontwikkeld waarlangs dorpsbewoners maar ook vakantiegangers op een prettige wijze korte maar ook langere wandelingen kunnen maken. De paden liggen bij voorkeur op onverharde, van de (auto)weg vrij liggende wandelpaden. Voor de niet-inwonende toerist worden delen van het netwerk waar nodig bewegwijzerd.

De uitvoering van het project berust bij de lokale bewoners waarbij de supervisie in handen ligt van de gemeente. De ommetjes in Leudal zullen uiteindelijk binnen het intergemeentelijk samenwerkingsverband ’t Land van Peel en Maas met elkaar verbonden tot één regionaal wandelnetwerk.

Verbeteren (onderharde) paden en bermen

De kwaliteit van de wandel- en fietspaden in Leudal kan op verschillende plekken verbeterd worden. De wandel- en fietspaden worden niet overal als verkeersveilig ervaren. Er is een goed en structureel onderhoud van de fiets- en wandelpaden binnen de gemeente nodig. Momenteel wordt onderzocht op welke plekken paden en ook bermen verbeterd moeten worden en waar de verkeersveiligheid moet worden aangepakt.

Aanbod ruiter- en menroutes versterken

Leudal kent een aantal maneges. Paarden kunnen dan ook een toeristische trekker vormen in de gemeente.

kunnen daarop inspelen door meerdaagse arrangementen voor ruiters te ontwikkelen met mogelijkheden voor picknicken, lunchen en overnachten bij de unieke B&B’s appartementen en boerderijen op het platteland. Leudal heeft een netwerk van ruiterpaden van in totaal 70 km. Leudal is bezig om samen met andere gemeenten als Maasgouw en Nederweert het ruiterpadennet in de toekomst nog beter op elkaar aan te sluiten Ondernemers

Daarnaast kunnen ondernemers koetsentochten aanbieden en koetsen verhuren.

7.5 Marketing en Promotie

Regiopromotie

op een meer integrale aanpak van de bevordering van het toerisme door het uitvoeren van meerdere op elkaar aansluitende actielijnen. Een van die actielijnen zal zijn het verzorgen van de toeristische regiopromotie, waarmee Midden-Limburg op de toeristische kaart van Nederland en Europa wordt gezet. In juni 2009 wordt de TROM opgericht, een publiek-privaat samenwerkingsverband tussen overheid en het toeristisch-recreatieve bedrijfsleven in Midden-Limburg. Binnen deze organisatiestructuur wordt ingezet

Realiseren VVV-informatiepunten / touchscreens

touchscreens worden geplaatst, waar men eenvoudig en snel over aanvullende informatie kan beschikken. Bezoekers kunnen ook adres- en contactgegevens van hotels, restaurants, etc. vanuit de touch screen naar hun mobiele telefoon laten sms’en. Wandel- en fietsroutes die bezoekers uitgezocht hebben, kunnen zij bovendien ter plekke printen en meenemen. Stichting VVV Midden-Limburg zal ervoor zorgen dat de VVV-informatiepunten continue worden bevoorraad met nieuwe brochures, folders, fiets- en wandelkaarten, etc. alsmede vanuit de back-office ondersteuning zal bieden bij het ontwikkelen van nieuwe producten en kaartmateriaal.Om de informatieverstrekking aan bezoekers van Leudal maar ook de eigen inwoners te verbeteren zullen er verspreid over Leudal een aantal VVV-informatiepunten worden ingericht. Op deze concentratiepunten van bezoekers zoals horecagelegenheden, verblijfsaccommodaties, etc. zullen tevens

Ontwikkeling nieuw promotieplan voor Leudal

Als gevolg van de gemeentelijke herindeling per 1 januari 2007 en de daaruit voortvloeiende noodzaak tot herpositionering is het voor Leudal van belang om vanuit de in hoofdstuk 6 geformuleerde visie een concreet promotieplan te ontwikkelen, die aansluit bij de regionale promotie van Midden-Limburg door de TROM. Het plan moet concreet aangeven op welke wijze Leudal zich de komende vijf jaar wil presenteren, op welke doelgroepen zij zich wil focussen, via welke activiteiten en op welke momenten. Het plan moet een derhalve coherente opsomming van activiteiten bevatten, alsmede een kostenraming, financieringsplan en uitvoeringsplan.

Arrangementen opstellen

de samenstelling van de arrangementen.gebruik worden gemaakt (samenwerking worden gezocht) met voorzieningen in de regio (Intergemeentelijke samenwerkingsverband Peel en Maas en Leudal, grensoverschrijdend project De Maashoorn en de Toeristisch-Recreatieve Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg).” Leudal als de Tuin van Limburg (actief, cultureel, gastvrij, historisch en natuurlijk) als ook de mythische figuur Zwarte Pier bieden volop aanknopingspunten voor ag of meerdere dagen. Het gaat hierbij om het aantrekkelijk combineren van activiteiten (b.v. fietsen, wandelen, workshops volgen, mountainbiken, paardrijden), eten en drinken (b.v. horeca en streekproducten) en over-nachtingen (bij de accommodaties in Leudal ). Bij het samenstellen van arrangementen kan natuurlijk ook dOndernemers, gemeente en belangenorganisaties op het gebied van kunst, cultuur, natuur en historie moeten gezamenlijk arrangementen opstellen. Hierbij kan gemikt worden op arrangementen van een dagdeel, een

7.6 Organisatie

Instellen Platform recreatie en toerisme

afstemming en taakverdeling zijn hiervoor noodzakelijk. Daarbij moet voortdurend gewerkt worden vanuit één visie op de toeristische ontwikkeling en één pakket aan maatregelen. De doelstelling van het platform is als volgt: Voor de toeristisch-recreatieve toekomst van Leudal is een goed georganiseerd en verenigd toeristisch-recreatief werkveld van essentieel belang. Niet alleen om eenheid binnen de gelederen te smeden, maar vooral ook om concrete zaken daadwerkelijk van de grond te krijgen. Het is van belang dat goed gecommuniceerd wordt tussen de diverse actoren in het toeristische veld en dat men goed op de hoogte is van elkaars activiteiten, van elkaars mogelijkheden en vooral ook van elkaars problemen. Structureel overleg, begrip voor elkaars situatie,

• ·

  bewaken van de kwaliteit van het toeristisch-recreatieve product in Leudal;

• ·

  coördineren en begeleiden van projectuitvoering;

• ·

  voortgangsbewaking en strategiebepaling;

• ·

  adviseren aan college van Burgemeester en Wethouders aangaande het toeristisch-recreatieve beleid.

evenementen. Het platform is hierin de initiator en zoekt vervolgens per project een taak- of werkgroep. Belangrijkste taak van het platform is de ontwikkeling van toeristisch-recreatieve producten voor Leudal. Voorbeelden hiervan zijn folders, een evenementenkalender, ontwikkelen van arrangementen, routes en

en het Platform zich hiermee naar buiten toe kan profileren. De algemene coördinatie van het platform zou weggezet kunnen worden bij de kernenmanager. met een eenvoudig en snel uitvoerbaar project aan de slag gaat, zodat op korte termijn succes geboekt wordt Die kan bestaan uit leden van het platform, maar ook uit buitenstaanders. Het is belangrijk dat men direct

Monitoring

de ontwikkeling in de regionale sector goed te kunnen volgen, is het van belang om goed te monitoren en continue te onderzoeken en gegevens te verzamelen. Voor een deel kan dit worden uitgevoerd door informatie van bedrijven te verzamelen over bezoek en overnachtingen, door websitebezoek te registreren, door verkeertellingen te houden als ook tenslotte door specifiek onderzoek waaronder onderzoek onder de eigen inwoners te laten uitvoeren. Met betrekking tot de ontwikkeling van toerisme kan gekeken worden naar:Teneinde te kunnen beoordelen of de maatregelen zoals voorgesteld ook daadwerkelijk effectief zijn als ook

• -

  Aantal bezoekers aan musea, recreatieterreinen en te bezoeken bedrijven;

• -

  Aantal deelnemers aan excursies en dagtochten;

• -

  Aantal bezoekers aan evenementen;

• -

  Aantal overnachtingen in op groepsaccommodaties, op campings, in hotels en in B&B-adressen;

• -

  Bezoekgegevens verschillende websites;

• -

  Waardering voor verblijven in een accommodatie of bestemming (www.zoover.nl);

• -

  Investeringen in toerisme;

• -

  Omzetmonitor van het bedrijfsleven (via de KvK).

Geadviseerd wordt om nu al een zogenaamde ‘nulmeting’ uit te voeren op basis van gegevens die reeds beschikbaar zijn, zoals:

• -

  Aantal bezoekers aan musea;

• -

  Inkomsten uit toeristenbelasting en daaruit afgeleid het aantal overnachtingen in groepsaccommodaties, op campings, in hotels en in B&B-adressen;

• -

  Aantal deelnemers aan excursies en dagtochten;

• -

  Aantal bezoekers aan evenementen;

• -

  Waardering voor verblijven in een accommodatie of bestemming (www.zoover.nl)

7.7 Keuze projecten

Omdat het onmogelijk is om alle projecten gelijktijdig op te starten en uit te voeren, te meer daar ook lopende zaken moeten worden gecontinueerd, is getracht om op basis van criteria prioritering aan te brengen in onderstaande lijst met projecten.

zijn de projecten die in 2009-2010 als eerste worden opgepakt. De overige projecten komen in de jaren erna pas aan de beurt. Zoals reeds vermeld is het actieprogramma geen statisch geheel, maar moet het worden gezien als een meerjarenplan, dat aangepast en aangevuld kan worden op basis van voorschrijdend inzicht en nieuwe kansenElk project kan per criterium maximaal 4 en minimaal 0 punten scoren. De projecten met de hoogste totaalscore

Voor de selectie van projecten zijn de volgende criteria gehanteerd:

• 1.

  Aansluiten Kansenkaart;

• 2.

  Aansluiting TROM;

• 3.

  Aansluiting Toekomstvisie Peel en Maas en Leudal en/of Maashoornproject

• 4.

  Stimulans toeristische ontwikkeling

• 5.

  Bijdrage aan samenwerking

• 6.

  Versterking concurrentiepositie

• 7.

  Versterking promotie en marketing

• 8.

  Verbetering recreatieve mogelijkheden

Tabel 7.1: projecten 2009-2013

Van bovenstaande lijst van projecten hebben de volgende projecten de hoogste totaalscore en zijn derhalve geselecteerd om het komend jaar (2009-2010) uitgevoerd te worden:

• 1.

  Ontwikkeling beleid ten aanzien van karakteristiek logeren

• 2.

  Ontwikkeling beleid ten aanzien van overnachtingsmogelijkheden bij de boer;

• 3.

  Organisatie evenementen / kernenmanagement

• 4.

  Versterken Centrum St.-Elisabethshof

• 5.

  Routebureau Noord- en Midden-Limburg

• 6.

  Optimaliseren routestructuren

• 7.

  Ontwikkeling lokale wandelommetjes

• 8.

  Regiopromotie Midden-Limburg

• 9.

  Realiseren VVV-informatiepunten / touchscreens

7.8 Kosten en financiering

Tabel 7.2 geeft inzicht in de financiële consequenties van het actieprogramma van de beleidsnotitie. Het betreft in bijna alle gevallen een indicatie van kosten. In de begroting is hiervoor dit jaar géén extra geld beschikbaar gesteld. Wel heeft de raad van Leudal in maart 2009 ingestemd met het businessplan TROM en de toekomstvisie recreatie en toerisme Peel en Maas en Leudal, waarmee de raad tevens heeft ingestemd met het onder de vlag van de TROM verder inhoud geven en de uitvoering van de Regiopromotie Midden-Limburg en het Routebureau Noord- en Midden-Limburg alsmede met het ontwikkelen van het gastheerschap / TIV (touchscreens) en het wandelnetwerk binnen het intergemeentelijk samenwerkingsverband Peel en Maas en Leudal.

projecten, te weten: voor het jaar 2009 / 2010 gekozen voor de uitvoering van een beperkt aantal aanvullende toeristisch-recreatieveNaast de projecten zoals vermeld in het businessplan TROM en de toekomstvisie Peel en Maas en Leudal is

• 1.

  Ontwikkeling beleid ten aanzien van karakteristiek logeren

• 2.

  Ontwikkeling beleid ten aanzien van overnachtingsmogelijkheden bij de boer;

• 3.

  Organisatie evenementen / kernenmanagement

• 4.

  Versterken Centrum St.-Elisabethshof

• 5.

  Optimaliseren routestructuren

De eerste twee aanvullende projecten vragen vooral personele inzet. Voor de uitvoering van het derde en vierde project zal nà vaststelling van dit uitvoeringsprogramma voor ieder project een afzonderlijk plan van aanpak worden opgesteld en ter besluitvorming worden voorgeleid aan het college en de raad. Voor het vijfde project zal eveneens het komend jaar om besluitvorming worden gevraagd middels een apart college- en raadsvoorstel.

Tabel 7.2: meerjarenbegroting actieprogramma recreatie en toerisme