Grondstoffenplan gemeente Leusden 2016-2020

Inzamelmiddelen

Voor de inzameling van verpakkingsmateriaal krijgen huishoudens in laagbouw een minicontainer. De huishoudens kunnen zich via een opt-out systeem afmelden voor een minicontainer, bijvoorbeeld omdat er te weinig ruimte bij de woning is. Deze huishoudens kunnen alsnog verpakkingsmateriaal wegbrengen naar ondergrondse containers voor verpakkingsmateriaal nabij hoogbouw. Uit de inwonerspeiling blijkt dat gemiddeld 2-3 minicontainers aanvaardbaar zijn.

Voor de inzameling van restafval kunnen huishoudens terecht bij ondergrondse containers. Voor de hoogbouw zijn al 66 ondergrondse containers in gebruik. Dit wordt uitgebreid. Daarbij wordt met de huishoudens in de wijk bekeken welke locaties slim en geschikt zijn. De geschiktheid wordt ook bepaald door de kabels en leidingen die al in de grond liggen of door bomen die de lediging van de container bemoeilijken. Er wordt een afstand van 150 meter als richtsnoer genomen. Daarvan kan worden afgeweken als de omgeving of de technische randvoorwaarden daarom vragen.

In het buitengebied wordt restafval ingezameld met minicontainers. Huishoudens kunnen zelf kiezen tussen een 240, 140 of geen container. In dat laatste geval gebruiken huishoudens de ondergrondse containers in de kernen.

Gft wordt aan huis ingezameld met een groene emmer of een minicontainer. Voor de inzameling van tuingroen blijven de tuingroendepots gehandhaafd. Per locatie wordt afgewogen of er maatregelen nodig zijn om ongeoorloofd gebruik van de tuingroendepots tegen te gaan. Om het makkelijker te maken om organisch keukenafval apart in te zamelen, wordt nader onderzocht welke mogelijkheden er zijn om dit afval vaker aan huis te gaan inzamelen.

Huishoudens in het buitengebied wordt een minicontainer voor oud papier aangeboden. Ook hier geldt dat huishoudens er vanaf kunnen zien. In dat geval kan het oud papier gebracht worden naar een vereniging, school of organisatie die oud papier inzamelt. Door het gebruik van minicontainers voor oud papier inzameling wordt zwerfafval tegengegaan.

Verenigingen profiteren van inspanningen afval scheiden

Veel verenigingen en organisaties zamelen grondstoffen in ruil voor een financiële bijdrage. In de afvalstoffenverordening worden de mogelijkheden uitgebreid. Naast papierinzameling mogen organisaties ook mobieltjes, cartridges, e-waste, textiel, frituurvet (alleen bij eigen keuken). De organisaties zijn zelf verantwoordelijk voor een verantwoorde wijze van inzamelen. Om de bijdrage aan gescheiden inzamelen op gemeenteniveau inzichtelijk te maken worden de organisaties gevraagd om jaarlijks de hoeveelheden te rapporteren aan de gemeente.

De huidige garantieprijs voor oud papier is € 40 per ton. Ongeveer 10 organisaties maken gebruik van deze regeling. De organisaties zijn verantwoordelijk voor ongeveer 18% van het ingezamelde oud papier. Er is weinig tot geen animo bij organisaties om tegen vergoeding met de inzamelaar oud papier in te zamelen. Zo een werkwijze legt een te groot beslag op de vrijwilligers in de organisaties.

Organisaties die oud papier inzamelen, hebben aangegeven de inkomsten van oud papier goed te kunnen gebruiken. De organisaties zoeken naar extra inkomsten die past bij de beschikbaarheid van hun vrijwilligers. Maandelijks oud papier inzamelen door de organisaties sluit aan bij de beschikbaarheid van vrijwilligers. De garantieprijs gaat meebewegen met de oud-papierprijs.

Organisaties ontvangen een opslag als de oud-papierprijs hoger is dan de som van de garantieprijs en de inzamelkosten. De opslag bestaat uit de helft van het verschil tussen de oud-papierprijs en de som van de garantieprijs en de inzamelkosten.

Kleine organisaties mogen gebruik maken van de gemeentelijke inzamelstructuur mits de organisaties bijdragen aan hergebruik grondstoffen en dit uitdragen binnen hun organisatie.

Milieustraat gericht op grondstoffen

De nieuw ingerichte milieustraat is gericht op scheiden van afval. Voor de grondstoffen verpakkingsmateriaal, papier, glas, textiel geldt dat de dienstverlening gericht is op ophalen aan huis of in de wijk met inzamellocaties. Op de milieustraat zijn minimale voorzieningen voor deze grondstoffen zodat huishoudens deze incidenteel daar kwijt kunnen. De milieustraat is vooral gericht op specialistische afvalstromen en grondstoffen die niet aan huis of in de wijk opgehaald worden. De milieustraat vult de inzameling aan huis en voorzieningen in de wijk aan.

Niet gescheiden afval in vuilniszakken kan tegen betaling naar de milieustraat worden gebracht. Een mogelijkheid van inzamelen van vuilniszakken krijgt bij de milieustraat dezelfde vorm als in de wijk.

Het gebruik van de afvalpas als toegangsmiddel voor de milieustraat blijft gehandhaafd. Bij de herinrichting van de milieustraat wordt ook gekeken naar de tariefstelling van de diensten die op de milieustraat worden aangeboden.

Bedrijven zijn zelf verantwoordelijk voor het laten inzamelen en verwerken van hun afval. Alleen huishoudens met een afvalpas kunnen grof afval en grondstoffen brengen naar de milieustraat. Een uitzondering wordt gemaakt voor zogenaamde KWD bedrijven (klein winkel en diensten) die in omvang en samenstelling op huishoudelijk gelijkend afval hebben en die bijdragen aan hergebruik grondstoffen.

Dit is bestaand beleid wat in de praktijk niet strikt is toegepast. Hierdoor maken nu veel bedrijven gebruik van de voorzieningen op de milieustraat en daarbuiten terwijl het afval niet gelijkend is op huishoudelijk afval. Aangescherpte wet- en regelgeving ten aanzien van verwerking van bedrijfsafval door overheden geven aanleiding om de KWD regel weer op de juiste manier toe te passen. In 2016 worden bedrijven en organisaties op de hoogte gesteld dat per 2017 alleen op huishoudelijk afval gelijkend afval nog ingezameld wordt. Momenteel maken circa 200 bedrijven gebruik van de voorzieningen. Bedrijven met afval dat niet gelijkend is op huishoudelijk afval moeten particuliere afvalinzamelaars contracteren.

Het Nieuwe Inzamelen per grondstof

In deze paragraaf worden de effecten van Het Nieuwe Inzamelen per grondstof beschreven. In onderstaande tabel staan de inzamelwijze per grondstof benoemd.

Verpakkingsmateriaal

In Leusden wordt met verzamelcontainers ongeveer 4,8 kg plastic verpakkingsmateriaal ingezameld. Vergelijkbare gemeenten zamelen 9 kg plasticafval in.

In het restafval zit per inwoner ongeveer 22 kg plastic en 10 kg metaal verpakkingsmateriaal (blik) en drankkartons. In de inwonersraadpleging heeft 24-28% van de respondenten aangegeven dat zij verpakkingsmateriaal (bijna) niet scheiden.

Per 2016 kunnen huishoudens naar de verzamelcontainers van plastic ook metaalverpakkings- materiaal (blik) en drankkartons brengen. Vanaf 2017 zal met de invoering van de nieuwe manier van inzamelen het verpakkingsmateriaal om de week aan huis ingezameld met een mini-container waardoor het voor huishoudens makkelijker wordt om deze grondstoffen apart aan te leveren.

Oud papier

Bijna 70 kg oud papier per inwoner per jaar wordt aan huis ingezameld. Vergelijkbare gemeenten zamelen 61 kg per inwoner per jaar in.

In het restafval zit per inwoner ongeveer 16 kg oud papier. Het bestaat voor een groot deel uit kranten, folders, tijdschriften en kartonnen verpakkingen. De respondenten uit de inwonersraadpleging geven aan oud papier bijna altijd apart in te zamelen. Dit lijkt niet in overeenstemming te zijn met de hoeveelheid oud papier in het restafval.

Met de nieuwe manier van inzamelen wordt in het buitengebied het oud papier ingezameld met een mini-container. Het gebruik van een minicontainer beperkt de hoeveelheid zwerfafval. In het uitvoeringsplan wordt bekeken of huishoudens in de bebouwde kom optioneel een mini-container kunnen aanvragen. De inzamelfrequentie blijft gelijk. Organisaties uit de gemeente mogen blijven papier inzamelen. De garantieprijs die de organisaties ontvangen gaat deels mee bewegen met de marktprijs (zie financiën).

Glasverpakkingen

Meer dan 31 kg glas per inwoner per jaar wordt naar de glasbakken in Leusden gebracht. Vergelijkbare gemeenten zamelen bijna 23 kg per inwoner per jaar in.

In het restafval zit nog ongeveer 7 kg aan glas, te weten flessen en potten.

De inzamelcontainers voor glas blijven bestaan. Doordat potten en flessen met deksel, dop en resten in de glascontainer mag, is de drempel voor inwoners verlaagd om glas apart in te leveren. Dit is in 2015 gecommuniceerd. Door de invoering van de nieuwe manier van inzamelen en de variabele tarieven zal de hoeveelheid apart ingezameld glas stijgen.

Groente, fruit en tuinafval

In Leusden wordt aan huis ongeveer 82 kg gft aan huis ingezameld (om de week en in de zomer iedere week). In combinatie met de tuingroendepots wordt er jaarlijks 265 kg per inwoner ingezameld. Vergelijkbare gemeenten zamelen 147 kg per inwoner in.

In het restafval zit per inwoner ongeveer 40 kg gft. Uit de sorteer analyses blijkt dat dit voornamelijk groente-, fruit en etensresten zijn. Dit komt overeen met de inwonersraadpleging 2015 waar 25-49% respondenten aangeven groente-, fruit en etensresten niet of nauwelijks te scheiden.

De inzameling aan huis van gft en de tuingroen depots blijven gehandhaafd. Door invoering van de nieuwe manier van restafval inzamelen en variabele tarieven zal de hoeveelheid apart ingezamelde gft toenemen. Na de invoering wordt onderzocht of de dienstverlening op het gebied van gft verder kan worden geoptimaliseerd, waardoor het voor huishoudens aantrekkelijker wordt om groente-, fruit en etensresten apart in te zamelen.

Textiel

Met de bovengrondse en ondergrondse inzamelcontainers en aan huis wordt jaarlijks bijna 5 kg per inwoner ingezameld. De inzamelcontainers zijn verantwoordelijk voor circa 90% van de hoeveelheid. Vergelijkbare gemeenten zamelen ongeveer 4 kg per inwoner in. De hoeveelheid textiel die bij winkels en/of organisatie wordt ingezameld is niet bekend bij de gemeente.

In het restafval zit ongeveer 6 kg textiel. Circa 18-26% van de respondenten van de inwonersraadpleging zamelt textiel niet of nauwelijks in.

Bij de nieuwe manier van inzamelen zal in met de inzamelaar van de openbare inzamellocaties worden bekeken om de mogelijkheden van textielinzameling meer publiciteit te geven. Niet commerciële organisaties uit de gemeente krijgen de mogelijkheid om textiel in te zamelen.

Klein chemisch afval

Inwoners van Leusden kunnen klein chemisch afval brengen naar verschillende locaties. Alle soorten KCA kunnen naar de milieustraat gebracht worden. Voor producten waarvoor de producentenverantwoordelijkheid geldt, kunnen winkels ook terecht bij bedrijven. Voorbeelden hiervan zijn batterijen inleveren bij winkels, frituurvet bij supermarkten en medicijnen bij apotheken.

In het restafval komt slechts een zeer beperkte hoeveelheid KCA voor.

Gescheiden grof huishoudelijk afval

Gescheiden grof huishoudelijke afval kan gebracht worden naar de milieustraat. De milieustraat is er speciaal op gericht om grondstoffen die niet in de wijk of aan huis worden opgehaald, in te zamelen. Voor inzameling van textiel, glas, papier of verpakkingsmateriaal is een beperkte voorziening bij de milieustraat.

Retourette

De retourette is een onderdeel van de milieustraat. Inwoners met bruikbare bouwmaterialen kunnen deze inleveren bij de retourette voor hergebruik. Andere inwoners kunnen deze bouwmaterialen tegen een vrijwillige bijdrage komen ophalen.

Uit de inwonersraadpleging 2015 blijkt dat slechts een kleine deel van de respondenten de retourette kent en gebruikt. Bij de herinrichting van de milieustraat wordt bekeken of de retourette een meer logische locatie kan krijgen en mogelijk organisatorisch kan worden gekoppeld aan het Kringloop Centrum Leusden.

Kringloop centrum Leusden

Het kringloopcentrum Leusden aan de Bedrijfsweg in Leusden is een zelfstandige organisatie. De gemeente Leusden heeft contracten met het kringloopcentrum ten aanzien van elektronica, wit- en bruingoed en textiel inzameling. Deze contracten worden geactualiseerd.

Afvalstoffenheffing gemeente Leusden

De afvalstoffenheffing in Leusden is relatief laag vergeleken met omliggende en vergelijkbare gemeenten. De afgelopen jaren is de afvalstoffenheffing verlaagd door de afbouw van de egalisatiereserve van de afvalstoffenheffing. Vanaf 2016 is de egalisatiereserve op het gewenste niveau waardoor voor huishoudens hieruit geen bijdrage meer komt. De landelijke verbrandingsbelasting die per 2015 van kracht is op het verbranden van restafval – van € 13 per ton restafval – heeft effect op de heffing in 2016. In onderstaande grafiek staat de ontwikkeling van de afvalstoffenheffing weergegeven exclusief de teruggave van de egalisatiereserve.

Effect op afvalstoffenheffing

Op basis van het inzamelsysteem zoals voorgesteld in dit plan is de verwachting dat de afvalstoffenheffing nagenoeg gelijk blijft (zie tabel). Dit is inclusief de investeringslast van € 1,2 mln. voor de invoering van het nieuwe systeem met mini containers en extra ondergrondse containers. Als deze investeringslasten buiten beschouwing worden gelaten dan daalt de afvalstoffenheffing met gemiddeld meer dan € 11. De uiteindelijke kosten en de doorwerking daarvan in de afvalstoffenheffing hangt sterk af met het aantal ondergrondse containers die geplaatst zullen worden als gevolg van het nieuwe systeem.

Belonen huishoudens

Huishoudens die grondstoffen goed gescheiden inzamelen en daardoor weinig restafval hebben, worden beloond. In de nieuwe situatie betalen huishoudens een basistarief, is het aanleveren van grondstoffen gratis en wordt het restafval afgerekend op basis van hoeveelheden. Huishoudens die veel grondstoffen scheiden houden weinig restafval over en betalen minder. Huishoudens die weinig grondstoffen scheiden houden meer restafval over en betalen meer. In het uitvoeringsplan wordt een voorstel gedaan voor tariefstelling.

Effecten aanpassen garantieprijs oud papier

In 2013 en 2014 heeft de gemeente Leusden respectievelijk € 2980 en € 3680 toegelegd op de garantieprijs (op basis van 350 ton oud papier). Sinds juli 2015 is de papierprijs hoger dan de garantieprijs en de kosten van inzameling. De meerkosten van een opslag van € 10 bovenop de garantieprijs zijn € 3.500 oftewel € 0,27 per aansluiting. Op basis van de huidige oud-papierprijs is de opslag bovenop de garantieprijs ongeveer € 1,50. Bij invoering vanaf 2016 zou de toepassing van het profijtbeginsel ongeveer € 0,05 kosten.

De oud-papierprijs fluctueert sterk en is afhankelijk van ontwikkelingen op de wereldmarkt van papier. In april 2011 was de oud-papierprijs het hoogst: € 148 per ton. Begin 2009 was de oud- papierprijs op zijn dieptepunt van circa € 23 per ton.

Inwonersraadpleging

In voorbereiding op het Grondstoffenplan heeft I&O Research in opdracht van de gemeente Leusden een inwonersraadpleging laten plaatsvinden. Bijna 1.200 respondenten hebben de vragenlijst volledig ingevuld. I&O Research heeft naar aanleiding van de resultaten de volgende conclusies getrokken.

Huidige afvalinzameling

• •

  Gemiddeld gezien is de meerderheid van de respondenten tevreden over de afvalinzameling van huishoudelijk afval.

Inzamellocaties

Er zijn verschillende inzamellocaties in Leusden: (ondergrondse) containers, Milieustraat ’t Spieghel en de kringloop. Ook is er de mogelijkheid om herbruikbare spullen op te halen bij de retourette.

• •

  De (ondergrondse) containers zijn bij de meerderheid van de respondenten bekend, maar ze worden niet door iedereen gebruikt. Respondenten gebruiken ze het vaakst voor glas en het minst vaak voor papier en karton.

• •

  De kringloop wordt goed bezocht: drie vierde heeft het afgelopen jaar producten gebracht.

• •

  Verder wordt Milieustraat ’t Spieghel veel gebruikt voor gescheiden afval. Over het algemeen is men tevreden over de openingstijden en de aanbiedingsvoorzieningen van deze milieustraat. De retourette is minder bekend en wordt ook minder bezocht.

Informatievoorziening

• •

  Bijna de helft van de respondenten maakt gebruikt van de afvalapp en bijna een derde gebruikt de website www.mijnafvalwijzer.nl .

Vervolg conclusies i&o research: afvalscheiden

• •

  Respondenten uit de laagbouw scheiden hun afval vaker dan respondenten uit de hoogbouw.

• •

  Voor ruim de helft is het milieu de belangrijkste reden om afval te scheiden. ‘Teveel gedoe’ en ‘een gebrek aan ruimte’ zijn belangrijke redenen om geen afval te scheiden.

• •

  Meer dan de helft van de respondenten is bereid om blik, drankkartons en (indien van toepassing) luiers en/of incontinentiemateriaal te scheiden.

• •

  Aan de respondenten werd meerdere malen een tweetal situaties voorgelegd waaruit ze konden kiezen. Wat betreft restafval, kiest meer dan de helft van de respondenten voor het huis-aan-huis laten ophalen van restafval (in een minicontainer), in plaats van het naar een ondergrondse container te brengen. Wanneer restafval echter eens in de 3 of 4 weken wordt opgehaald, kiest de meerderheid toch voor een ondergrondse container op korte loopafstand.

• •

  Verder laten respondenten papier het liefst om de week huis-aan-huis ophalen (of in een ondergrondse container voor hoogbouw), in plaats van het te brengen bij een vereniging, school, kerk of milieustraat. Textiel brengt men wel liever zelf weg (naar de ondergrondse container), in plaats van dat dit elk kwartaal aan huis wordt opgehaald.

• •

  Wat betreft het financiële plaatje, zijn de meningen minder uitgesproken dan de overige stellingen. Zo is twee derde van de respondenten uit de laagbouw voor een vast bedrag, in plaats van een kleiner bedrag plus een bijdrage die afhankelijk is van de hoeveelheid restafval. Voor bewoners in de hoogbouw is dit aandeel kleiner (57 procent).

• •

  Meer dan de helft van de respondenten is van mening dat de opbrengsten van gescheiden inzamelen uitsluitend gebruikt moeten worden om de afvalstoffenheffing te verlagen. Het overige deel is van mening dat de opbrengst ook deels mag toekomen aan verenigingen en organisaties als tegenprestatie voor hun bijdrage aan het inzamelen.

Preventie, hergebruik en recycling grondstoffen

Afvalcommunicatie is gericht op het voorkomen van afval, hergebruik en recycling van grondstoffen. Het nieuwe inzamelen omvat een ander inzamelsysteem waarover inwoners en huishoudens geïnformeerd moeten worden. Het nieuwe inzamelen richt zich op het beter scheiden van grondstoffen zodat deze hergebruikt of gerecycled kunnen worden. Door inzet van communicatie op preventie wordt voorkomen dat er onnodig grondstoffen worden gebruikt en restafval ontstaat.

Doelgroepen en aanpak

De huishoudens in de gemeente Leusden vormen de hoofdoelgroep voor afvalcommunicatie. Er worden subdoelgroepen onderscheiden waarbij mogelijk apart overleg en communicatie nodig is:

• •

  ouderen(organisaties)

• •

  thuiswonende patiënten

• •

  jonge gezinnen

• •

  wijken

• •

  scholen, verenigingen en stichtingen

• •

  ondernemers

• •

  deelnemers aan zogenaamd 100-100-100 project

• •

  gemeentelijke organisatie, inclusief klantcontactcentrum

Communicatie bij besluitvorming

De communicatie bij de besluitvorming richt zich op het informeren over de nieuwe manier van afvalinzameling op het moment dat de raad hier een besluit over neemt. Inwoners worden uitgenodigd om mee te denken over invulling locatieplan.

De gemeente Leusden informeert Leusdenaren via verschillende middelen m.b.v. een kernboodschap. Door veel te herhalen in middelen en tijd proberen we de boodschap onder de aandacht te brengen, zodat inwoners weten wat er van hen verwacht wordt op het moment dat de nieuwe manier van afvalinzameling wordt ingevoerd. In het uitvoeringsplan wordt hier verder handen en voeten aan gegeven. Hier worden inwoners ook uitgenodigd om mee te denken, vooral over de locaties van ondergrondse containers en met bijzondere doelgroepen.

Om de mogelijkheden van afval scheiden onder de aandacht te brengen is de bedoeling om in 2016 een project uit te voeren met huishoudens gericht op zo weinig mogelijk restafval (naar voorbeeld van het project 100-100-100 uitgevoerd door ROVA).

Communicatiemiddelen: persbericht, persgesprek, afvalapp/www.mijnafvalwijzer.nl, website, sociale media (ook persoonlijk van de portefeuillehouders) wethouderspreekuren en klantcontactcentrum.

Communicatie bij uitvoering

In het uitvoeringsplan wordt een plan van aanpak opgenomen over de communicatie rondom de invoering van het nieuwe systeem. Er wordt uitgelegd wat, wanneer en hoe de nieuwe manier van inzamelen wordt uitgevoerd.

De communicatiestrategie wordt opgesteld i.s.m. een extern bureau met ervaring op het gebied van afvalinzameling. In de communicatiestrategie worden de doelgroep(en), middelen en de planning bepaald. In het plan van aanpak wordt dit verder uitgewerkt.

Digitale afvalwijzer

Dé informatiebron voor huishoudens op het gebied van afval is de digitale afvalwijzer (afvalapp en www.mijnafvalwijzer.nl). Uit de inwonerspeiling blijkt dat de website door bijna 1/3 wordt gebruikt en dat bijna de helft de app gebruikt. Meer dan 1/3 kent de app of de website niet. Een onderdeel van het plan van aanpak is de inzet van de afvalwijzer en de afvalwijzer meer onder de aandacht brengen.

Controle en handhaving

Bij de invoering van een nieuw inzamelsysteem moeten huishoudens gewennen. Controles van de wijze waarop grondstoffen aan huis aangeboden worden, is onderdeel van de bestaande taken en zal bij het nieuwe inzamelen ook ingezet worden. Huishoudens kunnen aan de hand van controles geïnformeerd worden over de wijze van afval en grondstoffen inzamelen. Bij excessen kunnen de buitengewoon opsporingsambtenaren ingezet worden.