Handhavingsprogramma 2012-2015

2.1 Doelstelling

Het gaat in het handhavingsprogramma om toezicht en handhaving van wet- en regelgeving met betrekking tot de bebouwde en onbebouwde leefomgeving. Toezicht en handhaving heeft als doel de kwaliteit van de leefomgeving te beschermen en daar waar mogelijk te verbeteren.

Essentieel is de beantwoording van de vraag waarom wij als gemeente de regels handhaven. Het is onjuist te veronderstellen dat handhaven in Moerdijk gebeurt omdat de gemeente ‘dat wil’. Het stellen van regels wordt gedaan vanuit de gedachte dat deze regels diegene die hiermee c.q. met de naleving ervan direct te maken krijgt, proberen te beschermen. Het is dus in het belang van de burgers en bedrijven dat er voldoende op wordt toegezien dat regels worden nageleefd. Immers, de bouwer van een woning wil niet dat zijn dak instort. En ook degene die met gevaarlijke stoffen werkt en zijn directe omgeving willen niet enig risico lopen door het gebruik en/of de opslag van deze gevaarlijke stoffen.

Los gezien van de vraag of de overheid alle overtredingen kan voorkomen, verplicht de schaarse capaciteit in combinatie met de omvang van de handhavingstaakstelling, de gemeente om keuzes te maken: waarop houden wij actief en systematisch toezicht? De verleiding is groot om bij schaarse capaciteit alleen op inkomende externe verzoeken om handhaving in te gaan. De vraag is of zo met de beschikbare capaciteit tot een werkelijke risico-inperking kan worden gekomen. Vandaar dat er programmatisch wordt gehandhaafd. Programmatisch handhaven wil zeggen een structurele en integrale aanpak van de handhaving. Daarbij zijn prioriteiten gesteld en de handhavingsactiviteiten op elkaar afgestemd. Bij een programmatische aanpak wordt beleid en uitvoering van beleid opgevolgd door evaluatie en bijsturing. Programmatisch handhaven is een cyclisch, integraal en transparant proces en kan op verschillende manieren worden ingezet, o.a. via systeemtoezicht, integraal toezicht, toezicht op operationeel niveau en onaangekondigd toezicht.

De beschikbare capaciteit moet zo verstandig mogelijk worden ingezet, zodat overtredingen op de meest essentiële zaken worden voorkomen dan wel worden aangepakt. Handhaven is dus keuzes maken. Bestuurlijk zullen prioriteiten moeten worden gesteld om aan de hand van deze prioriteiten te kunnen vaststellen op welke wijze het toezicht kan worden ingericht. Aan de hand daarvan wordt uiteindelijk het jaarlijks uitvoeringsprogramma vastgesteld. De systematiek van het programmatisch handhaving vindt plaats conform het Big8-model dat bestaat uit een strategische en operationele cyclus. In onderstaand model is de systematiek van het programmatisch handhaven schematisch uitgewerkt.

Krachtens artikel 7.2 van het Besluit omgevingsrecht moet het handhavingsprogramma gebaseerd zijn op en inzicht verschaffen in:

• ·

  een analyse van problemen die zich voor kunnen doen:

• ·

  de prioriteitenstelling met betrekking tot de voorgenomen activiteiten;

• ·

  de methodiek die wordt gehanteerd om de gestelde doelen te bereiken;

• ·

  de wijze waarop toezicht en rapportage wordt uitgevoerd;

• ·

  de sanctiestrategie inclusief de strafrechtelijke afstemming;

• ·

  de wijze waarop het bestuursorgaan omgaat met overtredingen die zijn begaan door of in naam van het bestuursorgaan of van andere organen van de overheid;

• ·

  de samenwerking en afstemming met andere betrokken bestuursorganen.

Krachtens artikel 7.3 van het Besluit omgevingsrecht moet het handhavingsprogramma jaarlijks worden uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma waarin wordt opgenomen welke activiteiten in het komende jaar worden uitgevoerd. Ook het uitvoeringsprogramma moet met de overige betrokken bestuursorganen worden afgestemd.

Burgemeester en wethouders moeten periodiek rapporteren over:

• ·

  het bereiken van de gestelde doelen;

• ·

  de uitvoering van de voorgenomen activiteiten, in verhouding tot de prioriteitenstelling;

• ·

  de uitvoering van de afspraken.

In dit programma kunt u lezen welke handhavingstaken prioriteit krijgen. Met het inschatten van de risico’s en het vaststellen van de prioriteiten is uitgegaan van de volgende overweging. Wat is het risico voor de leefomgeving van Moerdijk bij het niet of onvoldoende uitoefenen van de handhavingstaken? Houden we niet of onvoldoende toezicht op de directe leefomgeving van de burgers en bedrijven dan ervaren veel van onze inwoners en bedrijven hiervan direct of indirect overlast.

De doelstellingen van het handhavingsprogramma zijn als volgt samen te vatten:

• -

  handhaving moet een bijdrage leveren aan het behouden en verbeteren van de kwaliteit van de (leef)omgeving;

• -

  de betrokkenheid en eigen verantwoordelijkheid van de burgers en bedrijven stimuleren;

• -

  de toezichtslast daar waar mogelijk tot minimum beperken; Uitvoering geven aan wettelijke verplichtingen. Bieden van kaders voor de wijze waarop handhaving als een volwaardig instrument ingezet kan worden bij het realiseren van beleidsdoelen;

• -

  geven van kaders voor prioritering van handhavingstaken.

• -

  geven van kaders voor de overige te maken keuzes (bijv. stappenplan handhaving, begunstigingstermijnen, etc.);

• -

  bieden van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid aan burgers en bedrijven;

• -

  programmatisch werken met meetbare doelen, monitoring en evaluatie;

• -

  handhaving in Moerdijk is servicegericht dat wil zeggen: efficiënt en effectief, streng waar nodig en oplossingsgericht waar mogelijk.

Burgemeester en wethouders evalueren jaarlijks in hoeverre de in het uitvoeringsprogramma opgenomen activiteiten hebben bijgedragen aan het bereiken van de gestelde doelen. Eventueel kan dit leiden tot een bijstelling van het programma. Bij het opstellen van dit handhavingsprogramma is ook rekening gehouden met de conclusies en aanbevelingen van eerdere jaarverslagen.

Het handhavingsprogramma en jaarverslag wordt door burgemeester en wethouders ter kennisname aan de gemeenteraad voorgelegd.

2.2 Reikwijdte

Er zijn twee vormen van handhaving: de bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving.

Onder het begrip handhaving wordt verstaan: ‘Het door controle en het toepassen van bestuursrechtelijke of strafrechtelijke sancties (of dreigen daarmee) bereiken dat het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift wordt nageleefd’. In ruime zin wordt handhaving omschreven als elke handeling die erop gericht is de naleving van rechtsregels door anderen te bevorderen. Toezicht en sancties spelen hier uiteraard een rol in, maar ook voorlichting over welke regels er zijn, de reden voor de regels en het houden van controles vallen hieronder.

Bestuursrechtelijke handhaving is gericht op het voorkomen dan wel ongedaan maken van een situatie die in strijd is met wettelijke voorschriften. Bestuurlijke handhaving is als zodanig niet gericht op straffen, maar op herstel van de gewenste toestand.

Voor de bestuursrechtelijke handhaving maakt het bestuursorgaan gebruik van de in de wetgeving opgenomen juridische handhavingsinstrumenten. Daarbij zijn er verschillende mogelijkheden:

• ·

  toepassen last onder bestuursdwang;

• ·

  opleggen van een last onder dwangsom;

• ·

  administratieve boete. Zie ook onder bestuurlijke boete;

• ·

  intrekken vergunning (van een begunstigende beschikking).

Strafrechtelijke handhaving is gericht op leedtoevoeging aan de overtreder. Het kan wel een stimulans zijn aan de overtreder om de overtreding op te heffen.

Dit handhavingsprogramma heeft betrekking op zowel bestuursrechtelijke handhaving als strafrechtelijke handhaving van de volgende zaken: Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, Wet milieubeheer, Woningwet, Wet ruimtelijke ordening, regelgeving inzake flora en fauna, monumenten, Wet kinderopvang en regelgeving inzake openbare orde en openbare ruimte. Ingegaan wordt op handhavingstaken, zoals deze worden uitgevoerd door of namens de afdeling Vergunningen en Handhaving. Dit betekent dat fraudebestrijding sociale zaken en uitvoering van de leerplichtwet niet onder de reikwijdte van dit handhavingsprogramma vallen.

Moerdijk beoogt in dit programma handhaven in ruime zin te benaderen. Let wel: dit programma heeft betrekking op het invullen van de toezichtsfunctie en uitvoeren van controletaken alsmede het juridisch handhaven en dus niet op vergunningverlening. Bij beleidsontwikkeling is de handhaafbaarheid van beleidsregels wel een essentieel onderdeel.

Naast bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving kan de gemeente het privaatrecht benutten als handhavingsmiddel. De ruimte daarvoor is echter niet zo heel groot. De privaatrechtelijke handhaving speelt een aanvullende rol op de bestuursrechtelijke handhaving. Veelal wordt gehandhaafd vanuit het bestuursrecht, ondanks het feit dat de gemeente ook vaak privaatrechtelijk rechtspersoon is. Het gebruik van het privaatrecht wordt ingezet daar waar het publiekrecht te kort schiet. Op grond van jurisprudentie mag de gemeente geen privaatrechtelijke middelen inzetten wanneer zij ook publiekrechtelijke middelen tot haar beschikking heeft. Privaatrechtelijke handhaving maakt verder geen deel uit van dit handhavingsprogramma.

2.3 Looptijd en inwerkingtreding

Dit handhavingsprogramma treedt in werking op 1 januari 2012 en heeft een looptijd tot 31 december 2015.

2.4 Citeertitel

Deze nota wordt aangehaald als: Handhavingsprogramma 2012-2015.

3.1 Inleiding

3.2 Regionale uitvoeringsdiensten

Om de kwaliteit van en de samenwerking in handhaving te verbeteren heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en milieu (I&M) bepaald dat er regionale uitvoeringsdiensten (RUD) moeten komen die worden belast met het uitvoeren van handhavingstaken inzake de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). De afspraken tussen het ministerie van I&M, IPO en VNG zijn vastgelegd in een zogenaamde landelijke package deal. De doelstelling is dat op 1 januari 2013 de RUD moet functioneren.

Zowel gemeente als provincie worden verplicht een aantal taken onder te brengen bij de RUD voor het uitvoeren van het toezicht. Het college van burgemeester en wethouders blijft bevoegd gezag en blijft het beleid bepalen voor de taken die door de RUD namens de gemeente worden uitgevoerd.

Afhankelijk van de omvang van het (verplichte) takenpakket dat overgedragen moet worden naar een RUD, zal dit van invloed zijn op de omvang en werkzaamheden van de afdeling Vergunningen en Handhaving en op de kosten voor uitbesteding van deze taken.

3.3 Nieuwe wetgeving

3.4 Nieuwe vormen van toezicht.

In 2012 wordt een aantal nieuwe vormen van toezicht ingevoerd. Er is de laatste jaren door middel van pilots landelijk veel ervaring opgedaan met nieuwe toezichtmethodes, zoals systeemtoezicht, onaangekondigde controles, vereenvoudigde hercontroles en zelfcontrole. De invoering hiervan heeft verschillende achtergronden. Systeemtoezicht en onaangekondigde controles zijn bijvoorbeeld met name bedoeld om de kwaliteit van handhaving te verbeteren. Vereenvoudigde hercontroles en zelfcontrole hebben als insteek vermindering van de toezichtslast voor bedrijven. In hoofdstuk 7 (Toezicht) zal het gebruik van de diverse methoden verder worden besproken.

3.5 Toezichtsprotocollen

Om de kwaliteit van handhaving te verbeteren en het niveau van handhaving inzichtelijk te maken wordt steeds meer gebruik gemaakt van toezichtsprotocollen. Een toezichtsprotocol beschrijft transparant en objectief wat een toezichthouder moet controleren in de vorm van een (digitale) checklist. Kenmerkend voor het opstellen van de checklist is een keuze voor prioriteiten: belangrijke zaken krijgen veel aandacht en minder belangrijke minder. Uiteraard moet altijd aan het adequate niveau worden voldaan. Ook in de concept-kwaliteitscriteria die nu in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu beschreven zijn wordt uitgegaan van het gebruik van toezichtsprotocollen. In 2010 is het landelijk Toezichtprotocol bouw geactualiseerd in verband met het in werking treden van de Wabo en het Gebruiksbesluit. De afdeling Vergunningen en Handhaving maakt sinds 2011 gebruik van het landelijk Toezichtprotocol bouw. Inmiddels is ook het Integraal Toezichtsprotocol Gebruik beschikbaar. Dit toezichtsprotocol is bedoeld om het niveau van toezicht vast te leggen voor gebouwen en bedrijven tijdens het gebruik. De doelstelling is om ook dit toezichtsprotocol te gaan gebruiken. Of en wanneer dit wordt ingevoerd is afhankelijk van de beschikbare middelen en de ontwikkelingen rond het oprichten van een RUD.

3.6 Handhavingsteam gemeente en provincie

Om de samenwerking tussen de verschillende bestuursorganen op het Haven- en Industrieterrein Moerdijk met betrekking tot vergunningverlening en handhaving te verbeteren en het creëren van een level playing field wordt gekeken naar de mogelijkheden om een zogenaamd Haventeam te formeren. De doelstelling is om het haventeam in 2012 operationeel te hebben. De verdere ontwikkeling van het haventeam is ook afhankelijk van de ontwikkelingen rond het oprichten van een RUD.

3.7 Nieuw beleid na vaststelling handhavingsprogramma

Het is mogelijk dat er na het vaststellen van dit handhavingsprogramma nieuw beleid wordt vastgesteld. Dit nieuwe beleid zal dan worden ingepast in het jaarlijks vast te stellen uitvoeringsprogramma. Eén van de doelstellingen van dit handhavingsprogramma heeft betrekking op het volwaardig betrekken van handhaving in de beleidscyclus. Nieuw beleid dat beslag legt op de bestaande handhavingscapaciteit wordt pas doorgevoerd wanneer er middelen voor handhaving beschikbaar zijn gesteld of er besluitvorming heeft plaatsgevonden over de gewijzigde handhavingsprioriteiten (nieuw voor oud).

3.8 Mobiel werken

Binnen de handhavingstaken is landelijk een sterke ontwikkeling naar het mobiel werken. De doelstelling hiervan is administratieve lastenverlichting voor de toezichthouders en bedrijven.

Ook de gemeente Moerdijk is bezig met het uitwerken van het mobiel werken.

Voor toezicht in de bouwfase wordt al gebruik gemaakt van het digitaal toezichtsprotocol. Afhankelijk van de beschikbare financiële middelen kan in 2012 ook gestart worden met een digitaal toezichtsprotocol voor de gebruiksfase. Aanpassingen aan de huidige systemen of aanschaf van andere systemen of programma’s kunnen een behoorlijke investering eisen. Hiervoor zullen aparte voorstellen aan het gemeentebestuur worden voorgelegd.

4.1 Kwaliteitseisen

4.2 Samenwerking

4.3 Beleidsregels en verordeningen

Beleid

Verordeningen

Milieubeleidsplan

4.4 Aandachtspunten eerdere handhavingsprogramma’s en jaarverslagen.

Enkele belangrijke aandachtspunten zijn:

• ·

  aandacht voor de samenwerkingspartners en nieuwe samenwerkingsmogelijkheden onderzoeken;

• ·

  het betrekken van meerdere doelgroepen bij de prioritering van handhaving of als klankbordgroep;

• ·

  aandacht voor nieuwe ontwikkelingen;

• ·

  het realiseren van effectieve samenwerking;

• ·

  communiceer over handhaving, zowel intern als extern;

• ·

  afspraken maken met openbaar ministerie en politie over de verdeling van de strafrechtelijke werkzaamheden;

• ·

  communicatie voor en over handhaving verbeteren. Om hieraan een goede uitvoering te kunnen geven is het noodzakelijk dat er een communicatieplan wordt opgesteld;

• ·

  koppelingen realiseren tussen de diverse datasystemen van gemeente (V&H) en de Regionale Milieudienst. Het betreft dan SBA en Verseon.

5.1 Preventief toezicht,

Hieronder vallen alle taken die te maken hebben met het toezicht op de naleving van de voorschriften van een vergunning, melding of algemene regels waarvoor geen meldingsplicht geldt. Dit zijn meestal vooraf bekende locaties die op een programmatische wijze worden gepland.Binnen het handhavingsprogramma wordt dit soort toezicht aangeduid als toezichtstaken. Wanneer bij een toezichtstaak overtredingen worden geconstateerd, wordt er waarschuwend opgetreden en (indien nodig) een hersteltermijn gegeven. Preventief toezicht wordt opgevolgd door repressief optreden, wanneer er na de hersteltermijn controle plaatsvindt op de geconstateerde overtredingen en er nog steeds sprake is van overtredingen. Alle toezichtsbezoeken worden zoveel mogelijk integraal uitgevoerd. Het is mogelijk dat preventieve toezichthouders ook de eerste aanzet geven tot repressieve controletaken, bijvoorbeeld bij het constateren van illegale bouwactiviteiten.

5.2 Repressief toezicht/controle

5.3 Risicogestuurd toezicht

Risicogestuurd toezicht (RGT) wordt ingezet vanuit de visie “meer toezicht waar nodig, minder waar mogelijk”. Het doel is de aandacht van toezicht vooral te leggen op die locaties waar een verhoogd risico aanwezig is, zowel op aspecten als veiligheid als op niet-naleving van de wet- en regelgeving. De doelstelling is ook dat het RGT geen vermindering of verzwaring van de toezichtslast in zijn totaliteit tot gevolg heeft. Op bedrijfsniveau kan RGT wel een vermindering of verzwaring van de toezichtslast geven, afhankelijk van het risicoprofiel van het betrokken bedrijf. Het risicoprofiel geeft geen oordeel over de kwaliteit van het toezicht, het zegt slechts iets over de risico’s, omdat de locatie wel of niet voldoet aan wet- en regelgeving. De uitwerking van het RGT wordt besproken in hoofdstuk 7 ”Toezichtstrategie”.

5.4 Aangekondigd toezicht versus onaangekondigd toezicht

5.7 Soorten toezicht

We onderscheiden de volgende soorten toezicht:

• -

  Oplevering van vergunningen en meldingen: toezichtsbezoek na verlenen vergunning/ontheffing of accepteren melding ( activiteiten bouw, milieu, brandveiligheid en APV)

• -

  Programmatisch toezicht : periodiek toezichtsbezoek na verlenen vergunning/ontheffing of accepteren melding (activiteiten milieu, bouw, brandveiligheid en APV) of toezichtsbezoek met als doel het controleren op algemene voorschriften van een AmvB waarvoor geen meldingsplicht geldt. Onder programmatisch toezicht vallen o.a. regulier, systeem en operationeel toezicht.

• -

  Regulier toezicht: Integraal toezicht op voorzieningenniveau.

• -

  Systeemtoezicht: is een vorm van toezicht gericht op de processen en beheersingsmaatregelen binnen een bedrijf.

• -

  Onaangekondigde toezichtbezoeken (Toezicht operationeel niveau): Dit is een vorm van toezicht om vast te stellen of tijdens werksituaties de voorschriften worden nageleefd.

• -

  Controle: bezoek t.b.v. het constateren van overtredingen. Dit bezoek is niet naar aanleiding van een vergunning/ontheffing of melding. Tijdens het bezoek worden eventueel verleende vergunningen of van toepassing zijnde meldingen wel gecontroleerd. (illegaal bouwen, dumpen afval, strijdig gebruik etc. bij milieu, bouw, brandveiligheid en APV)

• -

  Deeltoezicht: idem als regulier/operationeel toezicht, alleen wordt maar een bepaald deel gecontroleerd, bijv brandveiligheid tijdens carnaval en kerst.

• -

  Toezichtsprotocol activiteit bouwen: bezoeken tijdens bouwperiode volgens de toezichtsmatrix van het toezichtsprotocol. Deze bezoeken worden voorafgaand aan een oplevering van de omgevingsvergunning uitgevoerd.

• -

  Administratief toezicht: toezicht op het naleven van voorschriften zonder fysiek controle ter plaatse, bijvoorbeeld door het indienen van verplichte keuringen, jaarverslagen certificaten etc.

• -

  Klachtenbezoek: Locatiebezoek n.a.v. klachten/meldingen van derden.

• -

  Bezoek n.a.v. verzoek handhaving: Locatiebezoek n.a.v. een verzoek van derden om handhavend op te treden.

• -

  Hercontroles: alle bezoeken n.a.v. eerdere toezichtsbezoeken/controles waarbij opmerkingen zijn gemaakt met betrekking tot het naleven van voorschriften om vast te stellen of de overtredingen zijn opgeheven.

• -

  Controle n.a.v. vooraankondiging: alle bezoeken n.a.v. een vooraankondiging bestuursdwang of dwangsom om vast te stellen of de overtredingen zijn opgeheven.

• -

  Dwangsomcontroles: alle bezoeken n.a.v. opgelegde dwangsom om vast te stellen of de overtredingen zijn opgeheven.

• -

  Bestuursdwangcontroles: alle bezoeken die nodig zijn om uitvoering te geven aan een bestuursdwangbeschikking.

• -

  Zelfcontrole: Bij dit soort toezicht wordt van het bedrijf gevraagd om inspectielijsten in te vullen. Deze inspectielijsten moeten periodiek worden ingeleverd bij het bevoegde gezag. Afhankelijk van de resultaten wordt wel of geen extra toezicht uitgevoerd.

• -

  Toezicht op bedrijfsbeëindiging: toezichtsbezoek na het ambtshalve intrekken van de vergunning of wanneer een bedrijf zijn activiteiten op die locatie staakt om vast te stellen of aan alle voorschriften wordt voldaan die samenhangen met een bedrijfsbeëindiging.

Bij een integraal toezichtsbezoek worden zoveel mogelijk aspecten waarop toezicht moet worden gehouden in één keer gecontroleerd. Dit wil niet zeggen dat het toezicht altijd door één toezichthouder wordt uitgevoerd. Het is ook mogelijk dat een team van toezichthouders het uitvoert wanneer het een specialisatie per onderdeel betreft met complex toezicht, bijvoorbeeld constructies en/of brandveiligheid.

Volledigheidshalve moet worden aangegeven dat alle toezicht- en controlebezoeken momentopname zijn en dat dit bedrijven en/of burgers niet vrijwaart van een eigen verantwoordelijkheid voor een goede naleving van de gestelde voorschriften van alle van toepassing zijnde wet- en regelgeving.

6.1 Inleiding

Om een goede afweging te kunnen maken tussen alle gemeentelijke handhavingstaken wordt gebruik gemaakt van een afwegingsmodel. In samenwerking met het Ministerie van Justitie heeft Moerdijk in 2002/2003 een eigen afwegingsmodel ontwikkeld. Het Moerdijks afwegingsmodel (MAM) is een praktisch instrument om prioriteiten te stellen binnen het totale pakket van handhavingstaken van de gemeente en de daarvoor benodigde personele capaciteit in beeld te brengen. Het MAM is inmiddels een model dat landelijk door een groot aantal handhavingsorganisatie wordt gehanteerd bij het prioriteren van taken. Het MAM is ook binnen de Europese Unie gepresenteerd als een van de best practices voor het prioriteren van handhavingstaken.

In het hoofdstuk Kinderopvang wordt ook verwezen naar een afwegingsmodel. Door de VNG is een afwegingsmodel gebruikt om te bepalen welke overtredingen binnen de Wet kinderopvang de hoogste prioriteit krijgen om te handhaven. Het afwegingsmodel dat hiervoor wordt gebruikt is een afgeleid model van het Moerdijks afwegingsmodel.

Het afwegingsmodel wordt in de Gemeente Moerdijk gebruikt om een afweging te maken welke taken/doelgroepen prioriteit moeten hebben. Het college vindt het belangrijk dat het handhavingsprogramma wordt opgesteld met een zo breed mogelijk draagvlak onder burgers, bestuurders en vakspecialisten. Deze groepen zijn door middel van een internetenquête betrokken bij het opstellen van de prioriteitenlijst.

6.2 Werking afwegingsmodel

Om een kwalitatief goed handhavingsprogramma op te kunnen stellen moeten we eerst inventariseren welke handhavingstaken de gemeente heeft, welke risico’s hieraan zijn verbonden en welke personele inzet (kwantitatief/kwalitatief) nodig is om deze taken te handhaven.

6.3 Resultaten afwegingsmodel

De prioritering in eerdere handhavingsprogramma’s geschiedde op basis van een indeling op wettelijke taken verdeeld in de groepen (o.a milieu, bouwen, APV). Met het in werking treden van de Wabo wordt het integraal toezicht steeds belangrijker en dus ook een integralere benadering van de taken. Vanwege de integrale benadering is bij het opstellen van dit handhavingsprogramma uitgegaan van drie fases en doelgroepen.

Bouwfase

Onder de bouwfase vallen alle activiteiten die te maken hebben met het (ver)bouwen en in gebruik nemen van bouwwerken, bedrijven of overige activiteiten.

Gebruiksfase

Onder de gebruiksfase vallen alle activiteiten gedurende het gebruiken van een pand, het in werking hebben van een bedrijf, of het uitvoeren van activiteiten.

Buitengebruik stellen

Onder deze fase vallen alle activiteiten die betrekking hebben op het (moeten) beëindigen van een activiteit, bijvoorbeeld slopen.

6.4 Aanpassingen op prioriteitenlijst

De gemeentelijke prioriteiten zijn volgens de methodiek van het MAM vastgesteld. Naast gemeentelijke prioriteiten worden er landelijk en regionaal ook prioriteiten gesteld met betrekking tot de handhavingstaken. Landelijk worden prioriteiten gesteld door het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM) en regionaal door het Servicepunt handhaving (Seph).

Deze prioriteiten zijn meegenomen in de prioriteitenlijst. Het is ook mogelijk dat er vanuit wetgeving een verplichting is taken vaker te controleren dan volgens de strategie en de gemeentelijke prioriteitenlijst bepaald is. De wettelijke verplichting wordt dan overgenomen in de prioriteitenlijst. Dit is bijvoorbeeld van toepassing bij de Wet kinderopvang waarin is bepaald dat jaarlijks toezicht moet worden uitgeoefend.

In het jaarlijkse uitvoeringsprogramma worden de prioriteiten gekoppeld aan de beschikbare capaciteit. Hierdoor is het mogelijk jaarlijks de prioriteiten bij te stellen en in te spelen op actuele zaken. Voor nadere informatie over landelijke en regionale prioriteiten en projecten verwijs ik u naar het jaarlijkse uitvoeringsprogramma.

In bijlage 1 is de prioritering volgens het afwegingsmodel aangegeven met correcties op grond van verplichte prioriteiten. Er is daarbij nog geen rekening gehouden met de beschikbare personele capaciteit.

7.1. Algemeen

Een toezichtstrategie geeft aan welke activiteiten worden ondernomen om vast te stellen of wet- en regelgeving worden nageleefd. Om na te gaan of voorschriften ook gedurende langere tijd en in alle situaties worden nageleefd, is het noodzakelijk om programmatisch of operationeel toezicht te blijven uitvoeren. Daarnaast is het nodig om capaciteit te reserveren voor onaangekondigde en steekproefsgewijze controles en surveillance.

Het Moerdijks afwegingsmodel is bedoeld om handhavingstaken te prioriteren. Daarbij is dan nog niet aangegeven hoe met de verschillende prioriteiten wordt omgegaan. Dit hoofdstuk beschrijft de strategie per prioriteit. Aan de hand van de prioriteit en toezichtstrategie kan de benodigde capaciteit worden berekend. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de prioritering volgens het MAM bedoeld is om de programmatische taken te prioriteren, dat betreft 80% van de beschikbare capaciteit. De overige 20% wordt vrijgehouden voor klachten/calamiteiten (10%) en afhandelen verzoeken om handhaving (10%).

Om de benodigde capaciteit per toezichtstaak te berekenen wordt gebruik gemaakt van kengetallen. Bij het vaststellen van het kengetal is rekening gehouden met de toezichtstrategie en het aantal en soort stappen volgens het handhavingstappenplan.

In de loop der jaren is het integraal toezicht een steeds grotere plaats in gaan nemen binnen het toezicht. Vanuit deze integrale benadering is het beter en eenvoudiger om het handhavingsprogramma te richten op doelgroepen. Vanwege deze omschakeling was het nodig om nieuwe kengetallen te bepalen per doelgroep. Voor het berekenen van kengetallen is gebruik gemaakt van de beschikbare gegevens binnen de eigen organisatie, de Regionale Milieudienst West-Brabant en van landelijke gegevens (bijvoorbeeld het toezichtsprotocol bouw en BRZO)

Programmatische toezichtsbezoeken worden zoveel mogelijk integraal uitgevoerd. Integraal wil zeggen dat tijdens het bezoek aandacht wordt besteed aan alle relevante wetgeving. Dit zal daar waar mogelijk door één toezichthouder worden uitgevoerd. In complexere gevallen zal een team van toezichthouders/specialisten worden samengesteld. Vanwege de complexiteit kan besloten worden af te zien van integraal toezicht en andere vormen van toezicht toe te passen, zoals systeemtoezicht, operationeel toezicht etc. Wanneer een inspectieteam wordt ingesteld is het streven om het aantal toezichthouders in een team tot een minimum te beperken. Op termijn moet een behoorlijke efficiëntiewinst te bereiken zijn doordat bij een aantal taken één toezichthouder op meerdere aspecten kan controleren.

Naast de hieronder beschreven toezichtstrategie per prioriteit kan communicatie als een aanvullend instrument worden ingezet om overtredingen zoveel mogelijk te voorkomen. Een voorbeeld is het vooraf verstrekken van informatie/voorlichtingsmaterialen, maar ook van het presenteren van resultaten van handhaving kan een preventieve werking uitgaan. Dit alles zal nog nader worden uitgewerkt in een op te stellen communicatieplan.

De handhavingstrategie, inclusief de koppeling met het strafrechtelijke optreden is opgenomen in hoofdstuk 8.

7.2 Toezicht per doelgroep.

Een doelgroep kan bestaan uit verschillende typen bedrijven/instellingen/taken. Per doelgroep is de samenstelling bepaald en onderverdeeld in een milieu- en gebruikscategorie.

Deze twee categorieën zijn deels bepalend voor het plannen van de programmatische controles. Een andere bepalende factor is het naleefgedrag van de betrokken doelgroep.

In de planning wordt ook rekening gehouden met het uitvoeren van opleveringscontroles. Zes weken na ontvangst van een melding vindt een opleveringscontrole plaats. Omgevingsvergunningen worden voor oplevering gecontroleerd na het onherroepelijk worden van de vergunning.

Na de opleveringscontrole worden omgevingsvergunningen met de activiteit milieu en/of gebruik en milieu- en gebruiksmeldingen opgenomen in het programmatische controleprogramma onder vermelding van doelgroep en categorie. Omgevingsvergunningen voor alleen de activiteit bouw en een aantal APV-vergunningen zijn eenmalige vergunningen. Deze worden ook gecontroleerd aan de hand van de prioriteit volgens het MAM. Na uitvoeren van het toezicht worden zij niet in het programmatische toezichtsprogramma opgenomen.

7.3 Toepassing prioriteit

Bij het opstellen van het toezichtprogramma wordt de volgende systematiek toegepast. Er zijn drie fasen te onderscheiden, te weten de bouw-, gebruik- en buitengebruikstellingsfase.

Eerst wordt per fase en doelgroep het aantal locaties bepaald. Om het jaarlijkse aantal te controleren locaties te bepalen wordt per doelgroep de percentages gebruikt die zijn vastgesteld volgens het MAM.

Het toezichtspercentage voor programmatisch toezicht per prioriteit is

Prioriteit extra hoog 100% toezicht

Prioriteit hoog 75% toezicht.

Prioriteit middel 50% toezicht.

Prioriteit laag 25% toezicht.

Prioriteit extra laag 10% toezicht.

Nadat door middel van het bovenstaande percentage het totaal aantal te controleren locaties per doelgroep is bepaald, wordt binnen een doelgroep een verdeling gemaakt op basis van milieurisico’s en/of brandveiligheidsrisico’s.

De volgorde wordt als volgt bepaald.

• 1.

  Prioriteit doelgroep en categorie 4.

• 2.

  Prioriteit doelgroep en categorie 3.

• 3.

  Prioriteit doelgroep en categorie 2.

• 4.

  Prioriteit doelgroep en categorie 1.

Bij de verdeling wordt verder de volgende uitgangspunten gehanteerd voor de onderverdeling.

• ·

  Het totaal aantal toezichtsbezoeken per doelgroep blijft gelijk aan het hiervoor bepaalde aantal.

• ·

  Categorie 4: Alle locaties krijgen 100% toezicht. Dit kan integraal toezicht zijn of een aspectcontrole brandveiliggebruik.

• ·

  Na vermindering van het totaal aantal locaties per doelgroep met het aantal categorie 4 locaties binnen de betreffende doelgroep worden de overige locaties per categorie verdeeld volgens het volgende percentages.

  • o

    Categorie 3: 60%.

  • o

    Categorie 2: 30%

  • o

    Categorie 1/0: 10 %

  • o

    Niet meldings- of vergunningsplichtige locaties, zgn. A-inrichtingen, worden niet programmatisch ingepland. Zij worden alleen bezocht n.a.v. klachten/meldingen.

  • o

    Wanneer het aantal te controleren locaties is bepaald, wordt door middel van risicogestuurd toezicht (zie paragraaf 7.4) precies bepaald welke specifieke locaties het betreft en hoe deze controle plaatsvindt.

Als vooraf het aantal te controleren locaties niet is te bepalen, wordt op basis van ervaringscijfers een aantal controles per jaar opgenomen. Dit betreft voornamelijk toezichtstaken op illegale zaken, zoals illegale bouwactiviteiten, illegale milieuactiviteiten etc.

7.7.4 Risicogestuurd toezicht

In deze fase van plannen komt ook het risicogestuurd toezicht naar voren. Dat wil zeggen dat het risico van de activiteiten, het aantal klachten en het naleefgedrag van de betreffende locatie/instelling een indicatie geven voor de zwaarte van toezicht. Deze indicatie kan gevolgen hebben voor de programmatische frequentie van het aantal toezichtsbezoeken, maar ook voor de wijze van toezicht en de frequentie van het aantal bezoeken binnen het uitvoeringsprogramma van het betreffende jaar.

Risicogestuurd toezicht kan op verschillende manieren worden ingezet.

• 1.

  Het aantal bedrijven wordt gepland op prioriteitstelling. De geplande bedrijven worden op basis van risicogestuurd toezicht gecontroleerd. (De locatie blijft in de gewone bezoekfrequentie en het toezicht is aangepast op basis van het risicoprofiel.)

• 2.

  Het aantal bedrijven wordt gepland op prioriteitstelling en aan de hand van het risicoprofiel. De geplande bedrijven krijgen regulier toezicht. (De bezoekfrequentie van de locatie wordt aangepast, het toezicht betreft normaal regulier toezicht.)

• 3.

  Het aantal bedrijven wordt gepland op basis van de prioriteitstelling en het risicoprofiel. De geplande bedrijven krijgen toezicht op basis van risicogestuurd toezicht. (De bezoekfrequentie van de locatie wordt aangepast, het toezicht is aangepast op basis van het risicoprofiel.)

Tot op heden werd in de planning voor het uitvoeringsprogramma gewerkt met optie 2. Het risicoprofiel werd alleen meegenomen om de frequentie te bepalen. Vanaf 2012 wordt de planning voor de nieuwe werkprogramma’s opgesteld aan de hand van optie 3. Zowel de frequentie als de vorm van toezicht wordt aangepast volgens het risicoprofiel. Op deze manier worden locaties met een laag risicoprofiel beloond, minder vaak toezicht en eenvoudiger toezicht. Locaties met een hoog risicoprofiel krijgen vaker bezoek en intensiever toezicht. De verdere uitwerking van risicogestuurd toezicht is onderdeel van het jaarlijks op te stellen uitvoeringsprogramma.

7.5 Toezicht op algemene regels

Door deregulering en lastenverlichting is een aantal vergunningen en meldingen vervangen door algemene regels. Voor een aantal type inrichtingen in het kader van de Wet milieubeheer is de vergunnings-/meldingsplicht vervallen met het in werking treden van het BARIM. Een zelfde effect is opgetreden met het in werking treden van het Gebruiksbesluit. Deze inrichtingen moeten wel blijven voldoen aan de algemene regels zoals opgenomen in beide besluiten. Het vergt van de overheid extra inspanning om de locaties die niet (meer) vergunnings-/meldingsplichtig zijn en wel aan algemene regels moeten voldoen in beeld te brengen en te houden om de toezichtstaak naar behoren uit te kunnen voeren. De in het bedrijvenbestand (SBA) opgenomen bekende locaties vallen onder het programmatisch toezicht zoals hiervoor beschreven. Om de niet bekende locaties op te sporen en te controleren op de algemene regels moet hiermee in de capaciteitsplanning rekening worden gehouden.

7.6 Controle op illegale activiteiten

Naast het toezichthouden op de vergunningen/meldingen en de algemene regels is er capaciteit nodig voor het opsporen van illegale activiteiten. Elke toezichthouder krijgt in de jaarplanning capaciteit toegekend voor vrije surveillance voor het opsporen van illegale activiteiten. Dit kan zijn het illegaal bouwen, illegaal storten van afval, strijdig gebruik van percelen en/of gebouwen, etc.

Het is mogelijk om op projectmatige wijze te controleren en hieraan bepaalde prioriteiten te verbinden. Dit kan van toepassing zijn bij bijvoorbeeld een handhavingsactie buitengebied, actieweken in het kader van de Moerdijk schoon etc. De projecten worden in het uitvoeringsprogramma opgenomen.

Voor alle taken die voortkomen uit de vrije surveillance geldt dat de hercontrole en juridische opvolging van de controle wordt geprioriteerd volgens de prioriteitenlijst.

7.7 Verzoeken om handhaving

Verzoeken om handhaving zijn niet apart geprioriteerd. Wettelijk is vastgelegd dat het bevoegde gezag binnen 8 weken een besluit moet nemen op het verzoek. Wanneer hier niet tijdig vervolg aan wordt gegeven kan de verzoeker een beroep doen op de Wet dwangsom. Een verzoek om handhaving moet dus direct worden opgepakt. In de planning wordt 10% van de beschikbare capaciteit ingezet voor verzoeken om handhaving.

Bij het behandelen van verzoeken om handhaving is de verleiding om op elke melding af te gaan en vervolgens juridisch te gaan handhaven groot. De vraag is of zo tot een werkelijke ‘risico-inperking’ kan worden gekomen. Vooral de juridische afhandeling van dergelijke zaken vraagt veel personele capaciteit. Voor het uitvoeren van de controles naar aanleiding van verzoeken om te handhaven wordt beoordeeld of er sprake is van een acute situatie of dat het meegenomen kan worden in één van de reguliere programmatische controles. De volgende uitgangspunten zullen worden gehanteerd:

• -

  De verzoeken om te handhaven en meldingen over illegale activiteiten van burgers en van eigen medewerkers over geconstateerde illegale activiteiten worden altijd in het informatiesysteem geregistreerd.

• -

  Als er sprake is van een mogelijke acute (en niet onomkeerbare) en/of risicovolle situatie, wordt direct een controle uitgevoerd. In de overige gevallen wordt de melding meegenomen/ingepland bij het uitvoeren van de programmatische controles. Afhankelijk van het geconstateerde wordt al dan niet juridische actie ondernomen.

• -

  De indiener van een schriftelijk verzoek tot handhaving krijgt uiterlijk binnen zes weken schriftelijk bericht op welke wijze zijn verzoek wordt opgepakt.

• -

  De (juridische) vervolgprocedure zal volgens de vastgestelde prioriteitenlijst worden geprioriteerd en afgewerkt.

• -

  In het kader van het servicegericht handhaven wordt een werkprocesbeschrijving ‘verzoek om handhaving’ opgesteld waarin wordt opgenomen dat te allen tijde telefonisch contact wordt opgenomen met de indiener(s) van het verzoek om handhaving (zie ook paragraaf 8.4 mediation).

• -

  Beginselplicht om tot handhaving over te gaan geldt in principe ook voor verzoeken om handhaving.

7.6 Klachten en meldingen

Klachten en meldingen zijn niet apart geprioriteerd. Vanuit onze dienstverleningsvisie hebben alle klachten een hoge prioriteit. Alle klachten worden daarom zo spoedig mogelijk in behandeling genomen volgens de vastgestelde procedure. In totaal wordt 10% van de beschikbare handhavingscapaciteit ingezet voor klachten, meldingen calamiteiten (acute zaken).

8.1 Algemeen

8.2 Stappenplan

Het stappenplan bestaat uit een samenhangend systeem, een traject van bestuurs- en strafrechtelijke procedures, dat bij repressief optreden wordt toegepast en heeft betrekking op het volledige omgevingsrecht. De procedures zijn gekoppeld aan het type overtreding. Het aantal stappen in het handhavingtraject wordt beperkt door het hanteren van de volgende uitgangspunten:

• ·

  Er wordt onderscheid gemaakt naar de ernst van de overtreding. Een ernstige overtreding verdient een strengere en snellere aanpak dan een minder ernstige.

• ·

  Het gemaakte onderscheid naar de ernst van de overtreding is voor de strafrechtelijke en bestuursrechtelijke aanpak hetzelfde. Dit betekent in de handhavingspraktijk dat zowel bestuursrechtelijke, als strafrechtelijke handhavers een overtreding in een zelfde categorie moeten indelen.

Op basis van deze uitgangspunten is gekomen tot een indeling in type overtreding:

• -

  Categorie 0- 0vertreding met acuut gevaar voor de fysieke leefomgeving

• -

  Categorie 1-overtredingen

• -

  Categorie 2-overtredingen

Voor een uitgebreid overzicht en toelichting verwijzen wij u naar bijlage 2 van dit Handhavingsprogramma.

Recidive

Wanneer dezelfde overtreding meer dan één keer door dezelfde overtreder wordt gepleegd is sprake van recidive. Van strafrechtelijke recidive is in juridische zin sprake als er eerder een veroordeling heeft plaatsgevonden. Aanvullend wordt in deze handhavingstrategie voor het strafrechtelijke traject ook van recidive gesproken als het OM een aanbod voor transactie aan de overtreder heeft aangeboden (en deze betaald is).

Recidive is een verzwarende factor bij het opleggen van een nieuwe last onder dwangsom of last onder bestuursdwang. Wanneer dezelfde overtreding wordt herhaald, dan is er sprake van een ongewenst patroon in het nalevingsgedrag. Er is dan geen sprake meer van een individueel incident.

Voor het bestuursrechtelijke traject maken wij voor het bepalen van recidive onderscheid in verschillende situaties:

• ·

  Er is sprake van recidive als binnen 5 jaar na verzending van een definitieve last onder dwangsom of bestuursdwang opnieuw dezelfde overtreding wordt geconstateerd.

• ·

  Er is ook sprake van recidive als binnen 1 jaar na verzending van een vooraankondiging last onder dwangsom of bestuursdwang, de overtreding is beëindigd, en nadien opnieuw dezelfde overtreding wordt gepleegd.

• ·

  Bij inrichtingen in milieucategorie 4 is, in afwijking het vorige punt, sprake van recidive als er 2 jaar na feitelijke constatering van dezelfde overtreding deze opnieuw wordt geconstateerd. De reden voor dit onderscheid is dat het bij de laatste vorm gaat om zwaardere bedrijven.

• ·

  Als een overtreding vaker heeft plaatsgevonden, maar de overtreder vanwege juridische constructies een andere rechtspersoon is, is in formele zin geen sprake van recidive. Als door het bestuursorgaan echter kan worden aangetoond dat de overtreder dezelfde natuurlijke persoon is er wel sprake van recidive. In de sanctiebeschikking of het proces-verbaal moet dit expliciet worden verantwoord.

8.3 Zaken met een lage prioriteit

Wij werken met het Moerdijks Afwegings Model (MAM). Handhavingszaken worden opgepakt op basis van de toegekende prioriteit. Zaken met een hogere prioriteit worden eerder opgepakt, dan zaken met een lagere prioriteit. Wij streven er naar om tegen alle overtredingen op te treden. Dit is echter niet altijd direct mogelijk. Een nadelig gevolg van het werken met prioriteiten is dat hierdoor zaken met een lagere prioriteit “op de plank blijven liggen”. Dit is niet gewenst, maar aan de andere kant ook niet uit te sluiten vanwege diezelfde prioritering en beperkte beschikbare capaciteit.

Dit betekent echter niet dat de overtreder rustig achterover kan leunen, als er sinds de constatering van de overtreding langere tijd verstreken is. Het verstrijken van die tijd zorgt er namelijk niet voor dat de overtreding alsnog is toegestaan. De overtreder krijgt na constatering altijd de brief met de aangetroffen overtreding toegestuurd. Daarmee is ook direct het recht van de gemeente Moerdijk veilig gesteld om in de toekomst handhavend op te treden tegen de geconstateerde overtreding. De overtreding is daarmee juridisch “gewraakt”: ondubbelzinnig is met die brief aangegeven dat wij ons het recht voorbehouden om op enig moment, wanneer dat ook zal zijn, handhavend op te treden tegen de geconstateerde overtreding. Zodra de capaciteit en prioriteit het toestaat, worden deze oude zaken alsnog opgepakt.

8.4 Mediation

Uitgangspunt is dat wij tegen elke overtreding van wet- en regelgeving optreden door het opstarten van een formeel handhavingstraject. Gedurende of voorafgaande aan deze formele procedure kan (alsnog) blijken dat een formele procedure niet leidt tot de meest optimale oplossing. Vaak zijn in zo’n situatie meerdere partijen betrokken bij het juridische geschil, bijvoorbeeld in geschillen tussen buren onderling bij een verzoek om handhaving. Het is geen primaire gemeentelijke taak om onderlinge geschillen tussen burgers op te lossen. Burgers kunnen elkaar ook onderling aanspreken via een civiele procedure. In sommige gevallen, waar de gemeente bij betrokken is, is het echter de vraag of partijen gebaad zijn bij het “gelijk krijgen” in formele juridische procedures. Vaak wordt door het voeren van juridische procedures niet het onderliggende geschil opgelost. Het voeren van langdurige juridische procedures kost ook veel geld, energie en tijd.

Wanneer een zaak zich in onze ogen daarvoor leent, kunnen wij een aanbod aan partijen doen om het onderlinge geschil via een zogenoemde mediation-procedure op te lossen. Als alle partijen in kunnen stemmen, dan wordt een mediationprocedure opgestart.

Bij mediation lossen partijen onder begeleiding van een onafhankelijke bemiddelaar samen met de wederpartij(en) het conflict op. Deze mediator helpt partijen de belangen en standpunten helder te krijgen. Het is natuurlijk ook mogelijk dat een mediationtraject wordt opgestart zonder externe mediator. In dit geval zal een bestuurder of ambtenaar optreden als mediator.

8.5 Handhaving bij overtreding door eigen organisatie.

Het kan voorkomen dat de eigen organisatie een handeling verricht die in strijd is met de wet- en regelgeving. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het wijzigen van een gemeentelijk eigendom terwijl er geen Wabovergunning is verleend. Indien dit geconstateerd wordt, moet hiertegen opgetreden worden. Om te zorgen dat er in voorkomende gevallen gelijkluidend zal worden opgetreden, wordt de volgende strategie gevolgd:

1.Collegiaal overleg

In eerste aanleg zal er bij het constateren van een overtreding een collegiaal overleg plaats vinden. De toezichthouder die de overtreding heeft geconstateerd zal, nadat dit is afgestemd met het teamhoofd Handhaving, mondeling contact opnemen met zijn collega die betrokken is bij de gemaakte overtreding. Hij zal trachten het probleem op te lossen. Van het contact zal een verslag gemaakt worden dat naar de betrokken collega wordt gezonden en in het handhavingsdossier gevoegd zal worden.

2.Overleg teamhoofd/afdelingsmanager

Indien het collegiaal overleg niet leidt tot het opheffen van de overtreding zal de toezichthouder die de overtreding heeft geconstateerd de resultaten van de hercontrole terugkoppelen met het teamhoofd Handhaving of afdelingsmanager. Het teamhoofd of afdelingsmanager zal de resultaten van het collegiaal overleg en de hercontrole bespreken met het teamhoofd van de betrokken afdeling. Het verslag van dit overleg zal in het handhavingsdossier gevoegd worden.

3.Advies burgemeester en wethouders

Indien er geen overeenstemming bereikt wordt over de geconstateerde overtreding zal de afdeling Vergunningen en Handhaving een advies voorleggen aan het college van burgemeester en wethouders. De beslissing van het college is dan bindend. Het advies, inclusief het besluit van het college, zal in het handhavingsdossier gevoegd worden.

8.6 Richtlijn handhaving bij overtreding door andere overheden

9.1 Inleiding

Bestuursorganen met een handhavende bevoegdheid moeten deze bevoegdheid ook feitelijk toepassen. Dit vloeit voort uit de algemene handhavingsplicht. Deze handhavingsplicht vloeit voort uit rechterlijke uitspraken over de toepassing van de handhavingsplicht. Slechts in bijzondere gevallen kan van de handhavingsplicht worden afgeweken. Dit kan zich voordoen bij concreet zicht op legalisatie van de overtreding.

Een andere situatie die afwijking van de handhavingsplicht tot gevolg kan hebben, is de individuele afweging van alle bij de zaak betrokken belangen. Ook al blijft er sprake van een overtreding, dan nog kan het bestuursorgaan afzien van handhavend optreden. Het doel (herstel van de overtreding) weegt dan minder zwaar dan de belangen van de overtreder. Vaak wordt dan afgezien van handhaving omdat een algemeen beginsel van behoorlijk bestuur van toepassing is. Dit zijn (oorspronkelijk) op basis van rechtspraak gevormde algemene principes. Een voorbeeld is het vertrouwensbeginsel of het evenredigheidsbeginsel.

Een bijzondere vorm van afzien van handhavend optreden is gedogen. Hierna gaan wij nader in op het gedogen van overtredingen en de criteria voor gedogen.

9.2 Wat is gedogen?

Gedogen is de bevoegdheid van een bestuursorgaan om op schriftelijk verzoek van een overtreder onder voorwaarden (tijdelijk) af te zien van handhavend optreden.

Gedogen is een zogenaamde discretionaire bevoegdheid. Dit betekent dat een bestuursorgaan gebruik kan en mag maken van deze bevoegdheid, maar hier niet toe verplicht is. In Moerdijk wordt er in principe niet gedoogd, tenzij er zich zeer bijzondere omstandigheden voordoen. Gedogen vindt altijd plaats door middel van een zogenaamd gedoogbesluit. Gedogen gebeurt dus slechts in uitzonderingsgevallen en beperkt zich in omvang en tijd tot die gevallen waarbij op korte termijn concreet zicht is op legalisering.

9.3 Wanneer gedogen

De gemeente Moerdijk kan alleen gedogen als er sprake is van de volgende situaties :

• ·

  handhaving zou tot onbillijkheden leiden, bijvoorbeeld bij een nood-, overmachts- of overgangssituatie;

• ·

  het doel van de regelgeving wordt met de handhaving niet bereikt, bijvoorbeeld in overmachts- en overgangssituaties en indien een persoon of rechtspersoon niet over een vergunning beschikt maar wel voldoet aan de eisen die in een dergelijke vergunning zouden worden gesteld;

• ·

  het doel van de regelgeving is evident beter gediend met gedogen, bijvoorbeeld een persoon of rechtspersoon die tijdelijk een proef wil doen met een wellicht milieuvriendelijker product of productiewijze;

• ·

  een ander, zwaarwegend belang dat gedogen rechtvaardigt, bijvoorbeeld indien de ongewenste neveneffecten van handhaving dusdanig groot zijn dat ze niet opwegen tegen het feit dat de overtreding eigenlijk beëindigd moet worden;

Hoewel in het algemeen uitgegaan wordt van de hiervoor genoemde situaties, kunnen de bijzondere omstandigheden van een individueel geval, aanleiding geven om ook in andere situaties te gedogen. Een afweging van alle betrokken belangen kan dit noodzakelijk maken.

Er is sprake van overgangssituaties bij/als:

• ·

  nieuwe wet- en regelgeving;

• ·

  regelgeving in voorbereiding is, die de overtreding van bepaalde voorschriften teniet doet, mits de nieuwe regelgeving op korte termijn te verwachten is;

• ·

  activiteiten die vergunningplichtig zijn geworden als gevolg van nieuwe jurisprudentie.

• ·

  werken zonder vergunning noodzakelijk is omdat, door omstandigheden die buiten de macht van de vergunninghouder liggen, de nieuwe vergunning niet aansluitend op de oude (verlopen) vergunning is verleend;

• ·

  door het starten van een activiteit, vooruitlopend op de vergunningverlening, een ongewenste situatie wordt beëindigd of verbeterd, mits een ontvankelijke aanvraag is ingediend en er voldoende grond is om aan te nemen dat de vergunning op korte termijn wordt verleend;

• ·

  de vergunning op formele gronden is vernietigd en een nieuwe vergunning verleend kan worden;

• ·

  onderzoek moet worden verricht om overtreding van bepaalde voorschriften te beëindigen;

• ·

  een éénmalige activiteit naast de bestaande vergunde activiteiten, aannemelijk is gemaakt dat deze activiteit voor een korte periode wordt uitgevoerd, de periode is korter dan de procedure voor het opstellen en vaststellen van een vergunning en deze vergunning daarna niet (meer) nodig is.

• ·

  bij overtreding van één voorschrift maar waarvan aannemelijk is gemaakt dat deze overtreding binnen afzienbare tijd wordt beëindigd door bijvoorbeeld een ingrijpende verbouwing of andere investering.

Indien één of meer van bovenstaande situaties van toepassing is/zijn, kunnen wij gedogen. Het gedoogbesluit wordt altijd door het college van burgemeester en wethouders zelf genomen: besluitvorming in mandaat is niet toegestaan.

Bij gedogen gelden in ieder geval de volgende voorwaarden:

• ·

  de overtreding moet naar verwachting legaliseerbaar zijn;

• ·

  er mag geen onevenredige schade of hinder ontstaan bij derden;

• ·

  het gedogen moet beperkt zijn in omvang en tijd;

• ·

  er moet een schriftelijk verzoek tot gedogen worden ingediend met alle relevante informatie die nodig is om tot een goed besluit te kunnen komen;

• ·

  de belanghebbende heeft zelf tijdig alle redelijkerwijs mogelijke stappen ondernomen om de overtreding te voorkomen respectievelijk op legale wijze de situatie te creëren of de activiteit uit te voeren;

• ·

  gedogen vindt altijd schriftelijk plaats door middel van een zogenaamd gedoogbesluit.

Gedogen mag niet, dus altijd handhavend optreden bij de volgende gevallen:

• ·

  acuut gevaar;

• ·

  dreigend gevaar of onomkeerbare schade aan monumenten, en/of (leef)milieu, en/of volksgezondheid en/of openbare veiligheid en/of onaanvaardbare hinder voor derden;

• ·

  bij herhaling van dezelfde overtreding; in gevallen waarin het noodzakelijk is dat er een daad gesteld moet worden;

• ·

  ook als niet wordt voldaan aan de aan de gedoogbeschikking verbonden voorwaarden wordt (alsnog) overgegaan tot handhaving.

9.4 Hoe gedogen

Gedogen vindt alleen plaats door een beslissing (gedoogbesluit) te nemen op het schriftelijke verzoek van de overtreder. Daardoor is gedogen openbaar en wordt de motivering kenbaar gemaakt. Daarnaast worden aan de gedoogbeschikking voorschriften verbonden ter bescherming van derden en/of het milieubelang. Een gedoogbeschikking is een besluit in de zin van de Awb en moet voldoen aan de eisen die daarbij gesteld zijn. Tegen een gedoogbeschikking kunnen belanghebbenden bezwaar maken. Indien een verzoek om te gedogen wordt afgewezen, kan de belanghebbende hiertegen geen bezwaar maken. Er is geen sprake van een besluit zoals bedoeld in artikel 1:3, lid 1 van de Algemene wet bestuursrecht. De weigering verandert namelijk niets aan de rechtspositie van de overtreder. Hij mag bij een weigering nog steeds de overtreding niet begaan. De belanghebbende kan wel bezwaar maken tegen het, daarop volgende, handhavingsbesluit. Hier is dan namelijk wel sprake van rechtsgevolg.

Wanneer wel een gedoogbeschikking wordt afgegeven, dan gebeurt dit alleen binnen de hiervoor genoemde vastgestelde criteria en voorwaarden. Deze voorwaarden worden periodiek door het bestuursorgaan gecontroleerd. Indien niet wordt voldaan aan de voorwaarden van de gedoogbeschikking, dan wordt de gedoogbeschikking ingetrokken. Al dan niet gelijktijdig kan het bestuursorgaan optreden tegen de oorspronkelijke overtreding.

9.5 Handhaving

Er is geen sprake van gedogen indien er reeds een handhavingbesluit is genomen, waarin de belanghebbende binnen een gestelde termijn de gelegenheid wordt gegeven om zijn overtreding ongedaan te maken. Vanzelfsprekend moet een dergelijk besluit voldoen aan het bepaalde in de Awb.

9.6 Aansprakelijkheid

In de gedoogbeschikking wordt het voorbehoud gemaakt dat belanghebbenden bezwaar en beroep kunnen instellen tegen het gedoog besluit en/of een verzoek tot handhaving in kunnen dienen. Het OM kan alsnog besluiten om strafrechtelijk op te treden. In de gedoogbeschikking dient dan ook opgenomen te worden dat het besluit de verantwoordelijkheid van het OM voor de strafrechtelijke rechtshandhaving onverlet laat. Ook de niet vergunningstechnische risico’s, indien de situatie achteraf niet kan worden gelegaliseerd, blijven voor rekening van de verzoeker (overtreder).

De risico’s die voortvloeien uit het niet legaal handelen respectievelijk een illegale situatie zijn voor degene die deze handeling verricht of in wiens opdracht deze worden verricht. Het besluit om de illegale handeling of situatie te gedogen verandert deze aansprakelijkheid niet.

Ook kunnen andere overheidsorganen dan de gemeente Moerdijk, gebruik maken van hun zelfstandige handhavingsbevoegdheid.

De risico’s en de aansprakelijkheid worden duidelijk in de gedoogbeschikking vermeld.

9.6 Partiële handhaving

Een bijzondere vorm van handhaving is de gedeeltelijke of partiële handhaving. Dit is in feite een combinatie van handhavend optreden en gedogen tegen (effecten van) een overtreding. De mogelijkheid om gedeeltelijk te handhaven vloeit voort uit bijvoorbeeld de definitie van de last onder bestuursdwang van artikel 5:21 Algemene wet bestuursrecht:

“de herstelsanctie inhoudende een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding”

Het primaire uitgangspunt is dat een geconstateerde overtreding in het geheel wordt opgeheven door de overtreder. Er kunnen zich op basis van een individuele belangenafweging situaties voordoen, waarbij niet de gehele overtreding wordt beëindigd. Een bestuursorgaan kan onder omstandigheden besluiten een minder vergaande sanctie op te leggen, dan feitelijk toegestaan is, om (de effecten van) een overtreding tegen te gaan. In het handhavingsbesluit zelf motiveert het bestuursorgaan expliciet waarom tegen een bepaald gedeelte van de overtreding niet handhavend wordt opgetreden. Dit deel van de overtreding wordt daarmee expliciet gedoogd.

11.1 Inleiding

De laatste jaren heeft een aantal ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van de bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving. Eén van deze ontwikkelingen heeft betrekking op het aanstellen van buitengewone opsporingsambtenaren (BOA). Buitengewoon opsporingsambtenaren functioneren in een bijzondere positie ten opzichte van het Openbaar Ministerie, het eigen bestuur, het eigen management en de eigen toezichthouders. Het bestuur en het OM hebben er belang bij dat het bestuursrechtelijke en strafrechtelijke traject daar waar mogelijk op elkaar worden afgestemd en elkaar versterken en ondersteunen.

In 2009 is de Wet bestuurlijke boete en in 2010 de Wet bestuurlijke strafbeschikking in werking getreden. Wil de gemeente van deze bevoegdheden gebruik maken dan moeten gemeentelijke toezichthouders opgeleid en beëdigd zijn als buitengewoon opsporingsambtenaar. Naast het inwerking treden van de beide wetten is ook een nieuwe functielijst voor Buitengewoon opsporingsambtenaren vastgesteld. De functielijst geeft de bevoegdheden aan van de verschillende type opsporingsambtenaren. Aan de nieuwe functielijst is tevens het verplichte opleidingsniveau gekoppeld.

11.2 BOA´s binnen de afdeling Vergunningen en Handhaving

Binnen team Handhaving zijn in totaal 13 medewerkers belast met de uitvoering van toezichthoudende taken. Alle dertien medewerkers van team handhaving zijn aangewezen als buitengewoon opsporingsambtenaar. Gelet op de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking hecht het gemeentebestuur grote waarde aan het feit dat alle gemeentelijke toezichthouders die dagelijks zijn belast met het toezicht op de naleving van wet- en regelgeving van deze nieuwe handhavingsinstrumenten gebruik kunnen maken. Het is daarom de bedoeling dat alle toezichthouders deze bevoegdheid krijgen. Het verkrijgen van deze bevoegdheid moet derhalve gezien worden als een functie-eis voor alle toezichthouders die belast zijn met het buitentoezicht.

11.3 Toezicht BOA’s in openbare ruimte

De afdeling Vergunningen en Handhaving heeft de beschikking over toezichthouders, taakaccent openbare ruimte voor de volgende overlastfeiten (overzicht is globaal en dus niet uitputtend):

• -

  toezicht op de afvalscheiding (in de ruimste zin van het woord);

• -

  toezicht op illegale afvaldumpingen (incl. zwerfafval);

• -

  toezicht op hondenpoep;

• -

  toezicht op overige overlastfeiten zoals winkeluitstallingen, terrassen;

• -

  toezicht op foutief geparkeerde auto’s, caravans, autowrakken, etc.

Voor de uitvoering van bovengenoemde toezichtstaken is binnen de afdeling 3 fte beschikbaar. Toezicht in de openbare ruimte wordt uitgevoerd door de geüniformeerde BOA’s. De verdeling van de werkzaamheden en de beschikbare capaciteit voor het toezicht in de openbare ruimte wordt bepaald door de prioriteitenlijst van het MAM. De uitwerking hiervan zal jaarlijks in het uitvoeringsprogramma worden opgenomen.

Net zoals in alle andere vormen van toezicht kan bij toezicht in de openbare ruimte gesproken worden van preventief en repressief toezicht. Onder preventief toezicht wordt in dit geval verstaan het voorlichtend en waarschuwend optreden bij geconstateerde constateringen. Onder repressief optreden wordt in dit geval verstaan het opmaken van een pv. De doelstelling van het optreden van de BOA’s in de openbare ruimte is het verbeteren van de leefomgeving. Wanneer we dit zien in combinatie met klantvriendelijkheid (het servicegericht handhaven) is het duidelijk dat preventieve handhaving duidelijk voorkeur heeft boven de repressieve (strafrechtelijke) handhaving. Dit laat onverlet dat bij recidive en excessen direct repressief optreden noodzakelijk is. De verdere uitwerking van de prioriteiten van het toezicht in de openbare ruimte en de daarbij beoogde werkwijzen zal jaarlijks in het uitvoeringsprogramma worden opgenomen.

12.1 Algemeen

Het instrument toezicht en handhaving neemt een cruciale plaats in binnen de Veiligheidsketen. Dit wordt al jaren onderschreven door de gemeente Moerdijk en haar veiligheidspartners. Op het gebied van Veiligheid is de focus van de Rijksoverheid, mede naar aanleiding van de Vuurwerkramp in Enschede en de brand in Volendam, ook meer naar de voorkant van de Veiligheidsketen verschoven. Ingezet is op de verankering van de aandacht voor m.n. externe veiligheid (EV) bij de ontwikkeling van ruimtelijk beleid, de doorvertaling hiervan in bestemmingsplannen, maar ook de mogelijkheden binnen de vergunningverlening.

De afgelopen jaren is door de gemeente Moerdijk veel energie geïnvesteerd in de implementatie van het externe veiligheidsbeleid binnen vergunningverlening en ruimtelijke ordening. Van oudsher was juist de externe veiligheidszorg al meer geïntegreerd in de handhaving van risicovolle inrichtingen.

Veel specifieke EV-maatregelen zijn de afgelopen jaren opgenomen in vergunningen en bestemmingsplannen, waaraan afspraken, uitgangspunten, verantwoordingsprocessen, etc. ten grondslag liggen. Vanuit toezicht en handhaving wordt toegezien op de werkelijke implementatie en naleving hiervan.

De beleidslijnen voor externe veiligheid zijn de afgelopen jaren door de rijksoverheid uitgezet (Bevi, Bevb, concept Btev, etc). De gemeente Moerdijk heeft deze beleidslijnen voor een belangrijk deel geïmplementeerd in vergunningverlening en ruimtelijke ordening. Het moment is nu aangebroken om ook de inzet vanuit toezicht en handhaving hierop aan te passen. In het handhavingprogramma 2012 is vanuit deze gedachte extra aandacht naar externe veiligheid uitgegaan.

12.2 Wat verstaan we onder Externe Veiligheid?

Een belangrijk veiligheidsthema binnen het veiligheidsveld “Fysieke Veiligheid”, betreft het thema “Externe Veiligheid”. Voor een nadere toelichting verwijzen we naar het Integraal risico- en veiligheidsbeleid (2010-2013) van de gemeente Moerdijk.

Het thema “Externe Veiligheid” kan worden gezien als de verbinding tussen de fysieke omgeving (Economie, Ruimtelijke Ordening en Mobiliteit), risicobronnen en beheersbaarheid (bestrijdbaarheid, zelfredzaamheid en risico-/crisiscommunicatie). Dit is in onderstaand figuur weergegeven.

Bij het nemen van beslissingen in het kader van ruimtelijke ordening en vergunningverlening gaat het om het vinden van de juiste balans tussen deze domeinen. Vanuit toezicht en handhaving vindt de toets op het voortbestaan van de juiste balans plaats. Afzonderlijk vindt ook op alle drie de domeinen toezicht plaats. Zowel door de gemeente als door haar veiligheidspartners.

EV richt zich op het beheersen van activiteiten die een risico voor de omgeving kunnen opleveren, zoals milieurisico’s, transportrisico’s en risico’s die kunnen optreden bij de productie, het vervoer en de opslag van gevaarlijke stoffen in inrichtingen.

12.3 Plaats van EV binnen de Veiligheidsketen.

De veiligheidsketen kent de schakels pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg. Voor toezicht en handhaving is vooral een belangrijke rol weggelegd binnen de schakel “preventie”. Preventie is erop gericht om risico’s zo klein mogelijk te houden en de gevolgen van eventuele incidenten te beperken. Dit kan bijvoorbeeld door in te zetten op risicocommunicatie, externe veiligheidseisen te stellen in vergunningen voor risicovolle inrichtingen en de handhaving van deze vergunningen, maar ook meldingen. Naast het feit dat het zwaartepunt voor toezicht- en handhaving binnen de preventieve schakel ligt, moeten we ons ook beseffen dat binnen toezicht en handhaving veel gebiedskennis, kennis van bedrijven en processen aanwezig is. De medewerkers belast met toezicht en handhaving zijn de “oren en ogen” van de gemeente. Ook binnen de andere schakels is deze kennis vaak hard nodig, maar wordt nog te weinig ingezet. De inzet van toezicht- en handhaving is dus van belang binnen de gehele veiligheidsketen. Omdat dit hoofdstuk alleen ingaat op EV beperken we ons tot de beschrijving van de rol en taken binnen de schakel “preventie”.

12.4 Het externe veiligheidsbeleid

Het externe veiligheidsbeleid in ons land is opgehangen aan een tweetal sporen, te weten de normstelling voor het plaatsgebonden risico en de verantwoordingsplicht in het kader van het groepsrisico.

12.5 Externe veiligheidsrisico’s binnen de gemeente

Binnen de gemeente Moerdijk zijn op dit moment (november 2011) 79 risicovolle (op basis van het Registratiebesluit) bedrijven gevestigd. We onderscheiden drie categorieën van risicovolle bedrijven met de volgende aantallen: 18 BRZO-inrichtingen (waarvan 9 gemeentelijke en 9 provinciale inrichtingen), 30 overige BEVI-inrichtingen (27 gemeentelijke en 3 provinciale inrichtingen) en 31 overige risicovolle inrichtingen (27 gemeentelijke en 4 provinciale inrichtingen) .

Om te kunnen bepalen of een bedrijf waar gevaarlijke stoffen worden gebruikt, opgeslagen of geproduceerd risicovol is wordt de Leidraad Risico Inventarisatie (deel Gevaarlijke stoffen) gehanteerd. Een aantal typen risicovolle inrichtingen valt onder de werkingssfeer van het BEVI: de BEVI-bedrijven. De zwaarste typen risicovolle inrichtingen vallen onder de werkingssfeer van het BRZO.

Zo worden propaantanks vanaf 3 m3 inhoud gezien als risicovol. Vanaf 13 m3 inhoud vallen ze ook onder de werkingssfeer van het BEVI en vanaf 120 ton inhoud onder de werkingssfeer van het BRZO.

Naast de risicovolle inrichtingen die op basis van het Registratiebesluit zijn aangewezen (en dus de drempel-waarden overschrijden), heeft de gemeente in 2011 ook een aantal bedrijven aangewezen welke bij brand, omvangrijke effecten kunnen veroorzaken. Deze bedrijven, zoals grote opslagen van hout zoals palletbedrijven (7 stuks), grootschalige opslag van autobanden (7 stuks), zijn facultatief aan de lijst van overige risicovolle inrichtingen toegevoegd.

Op basis van de 12 BRZO-bedrijven die onder de VR-plicht vallen, waaronder 5 onder bevoegd gezag van de gemeente, staat de gemeente Moerdijk op nummer 4 van een lijst van de VROM-inspectie (april 2010) van Nederlandse gemeenten met de meeste risico’s ten aanzien van activiteiten met gevaarlijke stoffen. Naast de 12 zogenaamde VR-bedrijven, zijn er nog 6 inrichtingen die de lage-drempel van het BRZO overschrijden de zogenaamde PBZO-bedrijven, waaronder 4 onder bevoegd gezag van de gemeente vallen. Anders dan in andere gemeenten wordt op het industrieterrein Moerdijk, de komende jaren, ruimte voor nieuwe risicovolle inrichtingen (m.n. BRZO-bedrijven) gecreëerd. Veel gemeenten staan geen nieuwe risicovolle bedrijven meer toe binnen hun gemeentegrenzen, de provincie Noord-Brabant heeft beleid om risicovolle inrichtingen naar het industrieterrein Moerdijk te dirigeren. Het aantal risico’s in de gemeente Moerdijk zal de komende jaren dus alleen maar toenemen.

Op basis van het aantal risicovolle inrichtingen wordt vaak een ranking gemaakt van de meest risicovolle gebieden. In mindere mate wordt gekeken naar de transportrisico’s. Deze zijn binnen de gemeente Moerdijk eveneens ruim vertegenwoordigd.

12.6 EV en Handhaving; Waar zetten we op in?

In 2011 is het Programma Haven door het college van burgemeester en wethouders vastgesteld. Binnen dit programma is een aantal deelopdrachten, waaronder “Veiligheidsketen”, opgenomen. Binnen deze deelopdracht zet de gemeente in op het opstellen van een Nota Fysieke Veiligheid (waarbinnen EV een belangrijk thema is). Binnen deze Nota zal de rol van toezicht en handhaving in de (externe) veiligheidsketen, alsmede de opgave en de vereiste middelen in beeld worden gebracht.

Vooruitlopend op deze nota is een aantal belangrijke aandachtspunten op het gebied van EV al binnen onderhavig handhavingsprogramma meegenomen. Deze worden in onderstaande paragrafen nader beschreven.

13.1 Inleiding

Begripsomschrijvingen

In dit hoofdstuk en bijlage 3 wordt verstaan onder:

• ·

  beroepskracht: de persoon van 18 jaar of ouder die werkzaam is bij een kindercentrum en is belast met de verzorging en opvoeding van kinderen; of de persoon van 18 jaar of ouder die werkzaam is bij een gastouderbureau en is belast met het tot stand brengen en begeleiden van gastouderopvang;

• ·

  gastouder: de natuurlijke persoon van 18 jaar of ouder die gastouderopvang biedt, met uitzondering van natuurlijke personen van wie een of meer kinderen op bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen gronden onderworpen zijn aan ondertoezichtstelling of voorlopige ondertoezichtstelling als bedoeld in artikel 254, onderscheidenlijk artikel 255, van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, en met uitzondering van de persoon die op hetzelfde woonadres als de ouder of diens partner staat ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens;

• ·

  gastouderbureau: een organisatie die gastouderopvang tot stand brengt en begeleidt en door tussenkomst van wie de betaling van ouders aan gastouders geschiedt;

• ·

  houder: de rechtspersoon of natuurlijke persoon van 18 jaar of ouder die een kindercentrum, een voorziening voor gastouderopvang of een gastouderbureau exploiteert;

• ·

  kindercentrum: een voorziening waar kinderopvang plaatsvindt, anders dan gastouderopvang;

• ·

  kinderopvang: het bedrijfsmatig of anders dan om niet verzorgen en opvoeden van kinderen tot de eerste dag van de maand waarop het voortgezet onderwijs voor die kinderen begint;

• ·

  ouder: de bloed- of aanverwant in opgaande lijn of de pleegouder van een kind op wie de kinderopvang betrekking heeft, met dien verstande dat bij de beoordeling of sprake is van pleegouderschap een subsidie op grond van de Wet op de jeugdzorg buiten beschouwing blijft;

• ·

  oudercommissie: de commissie, bedoeld in artikel 1.58 Wet kinderopvang;

• ·

  dagopvang: kinderopvang, verzorgd door een kindercentrum voor kinderen tot de leeftijd waarop zij het basisonderwijs volgen;

• ·

  buitenschoolse opvang: kinderopvang, verzorgd door een kindercentrum voor kinderen in de leeftijd dat zij naar het basisonderwijs kunnen gaan, waarbij opvang wordt geboden voor of na de dagelijkse schooltijd, evenals gedurende vrije dagen of middagen en in de schoolvakanties;

• ·

  risico-inventarisatie: de risico-inventarisatie, bedoeld in artikel 1.51 Wet kinderopvang;

• ·

  Voor eventuele overige begrippen is artikel 1.1 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en artikel 1 Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen van toepassing.

Handhaving kinderopvang is gebaseerd op diverse wetgeving, namelijk de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (kortweg aangeduid als Wet kinderopvang (Wko)), de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen (verder: Beleidsregels kwaliteit) van de staatssecretaris van OCW en de plaatselijke verordeningen met betrekking tot peuterspeelzalen.

Het college van burgemeester en wethouders is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving van de Wet kinderopvang ten aanzien van kindercentra, peuterspeelzalen, gastouderbureau’s en voorzieningen voor gastouderopvang.

Om rechtsongelijkheid te voorkomen en de handhaving efficiënt uit te voeren wordt net zoals bij overige handhavingstaken gebruik gemaakt van een toezichts- en handhavingsstrategie. Het afwegingsmodel handhaving kinderopvang van de VNG, gepubliceerd in januari 2010, is als uitgangspunt genomen voor de nalevingsstrategie. Omdat in de wet kinderopvang een toezicht- en sanctiestrategie is opgenomen die afwijkt van de strategie die gebruikt wordt voor alle overige handhaving binnen de gemeente Moerdijk, de zgn. Brabantse Handhavingsstratgegie wordt de toezichtsstrategies kinderopvang hier apart beschreven.

De gemeente hanteert het Afwegingsmodel Handhaving Kinderopvang bij het uitvoeren van de handhavingacties die nodig zijn als een houder van een kindercentrum, een gastouderbureau, voorziening voor gastouderopvang of een peuterspeelzaal niet voldoet aan één of meer kwaliteitseisen van de Wet kinderopvang en Beleidsregels kwaliteit. De resultaten van het afwegingsmodel zijn in bijlage 3 opgenomen.

Zolang afdeling 2.2 en art 2.20 Wko niet in werking zijn getreden, is het handhavingsbeleid voor peuterspeelzalen (hoofdstuk 13 van het Afwegingsmodel) nog niet van toepassing. Zodra deze artikelen wel in werking treden, treedt op datzelfde moment ook het handhavingsbeleid peuterspeelzalen in werking.

In het model zijn de algemene stappen opgenomen die kunnen worden gehanteerd bij het overtreden van de kwaliteitseisen. Handhaving is maatwerk en zal in elke situatie apart afgewogen moeten worden. Proportionaliteit is daarbij van belang. Daardoor zijn niet automatisch alle genoemde stappen onverkort van toepassing op een geconstateerde overtreding, maar zal telkens afgewogen worden of toepassing onder meer proportioneel is. Dit afwegingsmodel heeft als basis de model(inspectie)rapporten van de GGD. De tekst van het rapport en het afwegingsmodel is gelijk.

Het handhaving- en sanctiebeleid kinderopvang is van toepassing op de volgende onderdelen:

• 1.

  Dagopvang

• 2.

  Buitenschoolse opvang (BSO)

• 3.

  Gastouderbureau

• 4.

  Gastouders

• 5.

  Peuterspeelzalen

• 6.

  Overige overtredingen

13.2 Landelijk Register Kinderopvang (LRK)

Met de invoering van de Wko is er in 2010 ook een verplichte registratie gekomen in een landelijk register. Alle vormen van kinderopvang zijn verplicht zich voorafgaand aan de exploitatie te laten registreren (voor peuterspeelzalen geldt dit vanaf 2013). Een locatie kan pas in exploitatie worden genomen zodra een locatie in het register is opgenomen. De houder dient wijzigingen per direct door te melden en de wijzigingen dienen z.s.m. te worden verwerkt. Binnen de gemeente is de afdeling Vergunningen en Handhaving verantwoordelijk voor het verwerken van de gegevens.

13.3 Toezicht op naleving kwaliteitseisen WKO

Er zijn verschillende typen onderzoeken

• -

  onderzoek na aanvraag registeropname (bedrijf nog niet in exploitatie).

• -

  onderzoek na aanvangsdatum exploitatie (binnen drie maanden na aanvang).

• -

  regulier inspectiebezoek: jaarlijkse standaardinspectie.

• -

  naderonderzoek: herinspectie naar aanleiding van eerdere inspectie.

• -

  incidenteel onderzoek: inspectie naar aanleiding van een signaal/klacht

• -

  onderzoek bij niet-gemelde kinderopvang (illegale kinderopvang)

• -

  bevindingenonderzoek in het kader van handhaving.

Van elk bezoek wordt door de GGD een inspectierapport gemaakt, dat openbaar gemaakt wordt zoals in de WKO is beschreven. Er kunnen redenen zijn om een inspectierapport niet openbaar te maken. Uitzonderingen kunnen alleen gemaakt worden op basis van de Wet openbaarheid van bestuur. Rapporten van een bevindingenonderzoek worden door de GGD niet openbaar gemaakt, omdat zij onderdeel uitmaken van een handhavingstraject.

Het regulier toezicht WKO wordt vanaf 2006 uitgevoerd volgens het principe van risicogestuurd toezicht. Er is door de GGD een systeem ontwikkeld dat bestaat uit 4 type toezicht dat afhankelijk van het naleefgedrag van eerdere inspecties de vorm van de volgende inspecties bepaald (mini-inspectie, verkort toezicht, regulier toezicht en volledig (uitgebreid) toezicht).

13.4 Start handhavingstraject

Een belangrijk verschil met betrekking tot overige handhavingstaken is dat in de Wko is vastgelegd dat er jaarlijks inspecties moeten worden uitgevoerd. Deze inspecties moeten worden uitgevoerd door toezichthouders van de GGD. Het college heeft het toezicht gemandateerd naar de directie van de GGD West-Brabant. Het gemeentelijke handhavingtraject begint direct na ontvangst van het inspectierapport van de GGD. De GGD geeft in het rapport een handhavingadvies aan de gemeente. In het rapport is het ‘Overzicht bevindingen toezichthouder per inspectiedomein’ de basis voor het afwegen van de te ondernemen handhavingactie. In dit overzicht beschrijft de toezichthouder per domein de context van de voorwaarden waar de houder niet aan voldoet. Ook de resultaten van eventueel door de inspecteur toegepast overleg en overreding worden hierin genoemd. De gemeente kan de aangegeven verzwarende of verzachtende omstandigheden, de inspanning van de houder etc. mee laten wegen bij het beoordelen van de te nemen handhavingactie.

De gemeente kan in bijzondere gevallen, voordat de eerste juridische stap van aanwijzing wordt gezet, overwegen eerst een schriftelijke waarschuwing te geven. Ook kan overwogen worden eerst op basis van mondelinge overreding de houder te bewegen de overtreding te herstellen. Zowel de waarschuwing als de overreding hebben geen juridische status en betekenen daarom een uitstel van het handhavingtraject.

13.5 Verschillende soorten sancties

Binnen de handhaving kunnen 2 typen sancties onderscheiden worden, te weten herstellende sancties en bestraffende sancties. Deze typen sancties bestaan naast elkaar en derhalve kunnen sancties van een verschillend type tegelijkertijd worden opgelegd.

Herstellende sancties

Artikel 13:2 Awb bepaalt wat onder een herstellende sanctie wordt verstaan:’een bestuurlijke sanctie die strekt tot het geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beëindigen van een overtreding, tot het voorkomen van herhaling van een overtreding, dan wel tot het wegnemen of beperken van de gevolgen van een overtreding’.

Hieruit volgt dat het doel van de herstellende sanctie dus ook met name gelegen is in het voorkomen van voortduren van de overtreding en/of herhaling in de toekomst. Bestraffing van reeds begane overtredingen kan via de bestraffende sanctie (zie hieronder)

Binnen dit handhavingsbeleid worden de volgende herstellende sancties onderscheiden.

Bevel

Dit is een handhavingsmiddel dat in spoedeisende gevallen door de GGD-inspecteur direct tijdens een inspectie ingezet kan worden. Omdat het middel door de GGD-inspecteur wordt ingezet en niet door het college wordt dit bevel in onderhavig Afwegingsmodel niet nader genoemd. Inzet van dit middel wordt door de GGD-inspecteur bepaald. De GGD geeft alleen een bevel indien hij van mening is dat de kwaliteit bij een kindercentrum of peuterspeelzaal zodanig tekortschiet dat het nemen van maatregelen redelijkerwijs geen uitstel kan lijden. Ingeval van overtredingen met een lage of gemiddelde prioritering zal hier niet snel sprake van zijn.

Aanwijzing

Het college van burgemeester en wethouders kan de houder van een kindercentrum, een voorziening voor gastouderopvang, een gastouderbureau of een peuterspeelzaal een schriftelijke aanwijzing geven.

Last onder dwangsom

Onder last onder dwangsom wordt verstaan: de herstelsanctie, inhoudende een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding en de verplichting tot betaling van een geldsom indien de last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd.

De stap last onder dwangsom kan meerdere keren worden genomen voor een geconstateerde overtreding. Indien een eerste last onder dwangsom geen resultaat heeft gehad, kan worden overwogen een nieuwe, hogere last onder dwangsom op te leggen. Dit vereist dan wel een nieuw besluit.

Last onder bestuursdwang

Onder last onder bestuursdwang wordt verstaan: de herstelsanctie inhoudende een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding en de bevoegdheid van het college van burgemeester en wethouders om de last door feitelijk handelen ten uitvoer te leggen, indien de last niet of niet tijdig wordt uitgevoerd.

Exploitatieverbod

Het college van burgemeester en wethouders kan de houder verbieden de exploitatie van een kindercentrum, een voorziening voor gastouderopvang, een gastouderbureau of de instandhouding van een peuterspeelzaal voort te zetten, zolang hij een bevel of aanwijzing niet opvolgt en het opleggen van een last onder bestuursdwang niet mogelijk is.

Verwijdering uit landelijk register

Er zijn verschillende gronden waarop het college een voorziening uit het register kinderopvang kan verwijderen:

• ·

  indien is gebleken dat de houder niet langer de organisatie voor kinderopvang exploiteert

• ·

  indien uit een GGD-inspectie is gebleken dat de houder naar verwachting niet dan wel niet langer voldoet aan de bij en krachtens hoofdstuk 1 afdeling 3, paragrafen 2 en 3 of hoofdstuk 2, afdeling 2, paragrafen 2 en 3 van de Wko gegeven voorschriften

• ·

  indien drie maanden na de registratie de exploitatie van de organisatie voor kinderopvang niet daadwerkelijk is aangevangen

Vanaf het moment dat een kindercentrum (dagopvang of BSO), een voorziening voor gastouderopvang, een gastouderbureau of een peuterspeelzaal is verwijderd uit het register, is er geen sprake meer van kinderopvang in de zin van de wet. Voortzetten van exploitatie leidt tot illegale kinderopvang en tot een boete op basis van overtreding van de Wet Economische Delicten.

Doordat een kindercentrum (dagopvang of BSO), een voorziening voor gastouderopvang of een gastouderbureau uit het register is verwijderd, wordt ook grond voor het recht op kinderopvangtoeslag voor vraagouders beëindigd.

In bijlage 3 worden alle herstellende sancties schematisch weergegeven.

13.6 Bestraffende sancties

In artikel 13:2 Awb wordt bepaald wat onder een bestraffende sanctie wordt verstaan. Hieronder wordt verstaan: een bestuurlijke sanctie voor zover deze beoogt de overtreder leed toe te voegen.

Een bestraffende sanctie bestraft een overtreding die ‘in het verleden’ begaan is. Er is dus een overtreding geconstateerd en dat feit wordt bestraft. De vorm van een bestraffende sanctie onder de Wko is de bestuurlijke boete. Een bestuurlijke boete kan apart maar ook gelijktijdig met een herstellend handhavingstraject worden opgelegd.

De bestuurlijke boete is door Gemeente Moerdijk (nog) niet ingevoerd.

13.7 Samenwerking

Naast de Wko hebben de kindercentra te maken met andere regelgeving.Het gaat dan om regelgeving met betrekking tot bouwen, brandveiligheid, milieu etc. Alle door de GGD uit te voeren toezichtstaken in het kader van de Wko worden opgenomen in een database waar alle door de gemeente uit te voeren toezichtstaken worden geregistreerd. Hierin worden de koppelingen gelegd om informatie uit te wisselen en indien nodig gezamenlijk op te treden.

13.8 Jaarverslag

De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid houdt toezicht op de rechtmatigheid en doeltereffendheid van de uitvoering van de wettelijke taken. Dit toezicht wordt namens de minister uitgevoerd door de inspectie van het Onderwijs. De minister kan in geval van ernstige tekortkoming een aanwijzing geven aan de gemeente. Het college stelt jaarlijks uiterlijk voor 1 juli een verslag op van de uitgevoerde taken inzake de WKO en zendt dit verslag naar de gemeente raad en naar de Minister.