Preventie- en Handhavingsplan Alcohol 2017-2021

Begrippenlijst

APV Algemene plaatselijke verordening gemeente Nunspeet

boa Buitengewoon Opsporingsambtenaar

College Het college van burgemeester en wethouders

DHV Drank- en Horecavergunning

DHW Drank- en Horecawet

HUP Handhavingsuitvoeringsprogramma

NVWA Voedsel- en Warenautoriteit

Inhoudsopgave

Begrippenlijst 3

Inhoudsopgave 5

• 1.

  Aanleiding 7

• 2.

  Bestaand beleid 9

• 3.

  Huidige situatie en noodzaak alcoholpreventie 10

• 4.

  Focus integraal alcoholmatigingsbeleid 12

• 5.

  Interventies preventie en handhaving 14

• 6.

  Financiën 19

Bijlagen

Bijlage 1 - Drank- en Horecawetverordening gemeente Nunspeet 2013

Bijlage 2 - Handhavingsprotocol Drank- en Horecawet gemeente Nunspeet 2014

1.Aanleiding

1.1.Inleiding

Op grond van de Drank- en Horecawet (DHW) (artikel 43a) heeft de gemeente onder andere de verantwoordelijkheid voor de controle op de naleving van de DHW en heeft de wetgever bepaald dat de gemeenteraad iedere vier jaar een preventie- en handhavingsplan alcohol vaststelt. Dit plan dient elke vier jaar te worden vastgesteld, gelijktijdig met de vaststelling van de lokale nota gezondheidsbeleid (zoals bedoeld in artikel 13, lid 2 van de Wet Publieke Gezondheid).

Artikel 43a van de DHW geeft aan dat het preventie- en handhavingsplan alcohol in ieder geval moet bevatten:

• a.

  wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol;

• b.

  welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, vooral onder jongeren, te voorkomen, al dan niet in samenhang met andere preventieprogramma’s, zoals de gezondheidsnota;

• c.

  de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen;

• d.

  welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden.

Zowel op juridisch vlak, handhavingsvlak als educatief vlak is de gemeente regisseur van het alcoholbeleid. De gemeente is verantwoordelijk voor het gehele proces van vergunningverlening tot aan het toezicht op de naleving van de DHW. Sinds 1 januari 2014 is het verboden om alcohol te verkopen aan jongeren onder de 18 jaar. Ook zijn jongeren onder de 18 jaar strafbaar als ze alcohol bij zich hebben, bijvoorbeeld in een café, sportkantine, park of op straat. Een belangrijke reden voor het verlagen van de leeftijdsgrens is dat er steeds meer bekend is over de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik onder met name jongeren. Daarnaast zorgt alcoholgebruik vaak voor overlast in de openbare ruimte en bij het overgrote deel van de geweldsdelicten en vernielingen is alcohol in het spel.

1.2.Integraal beleid

Net als andere leefstijlthema’s is beleid op het gebied van alcoholmatiging het meest effectief als het integraal wordt aangepakt. Sterker nog dan andere leefstijlthema’s vraagt alcoholbeleid om een combinatie van ‘zacht’ en ‘hard’: zowel preventie als wet- en regelgeving, zowel voorlichting als handhaving. De DHW raakt dan ook verschillende beleidsterreinen, zoals gezondheid, jeugd, horeca, handhaving en openbare orde en veiligheid. Om invulling te kunnen geven aan de doelen van de DHW is een integrale benadering vanuit deze beleidsvelden noodzakelijk. De DHW biedt de grondslag voor de gemeente om lokaal beleid te ontwikkelen en uit te voeren, aansluitend op de lokale situatie en problematiek. De gemeente reguleert, houdt toezicht en kan handhaven en is dus verantwoordelijk voor het gehele proces van vergunningverlening tot aan het toezicht op de naleving van de DHW.

1.3.NEO

De gemeenten Nunspeet, Elburg en Oldebroek hebben de afspraak gemaakt om het preventie- en handhavingsplan alcohol zo veel mogelijk gezamenlijk op te stellen. De drie gemeenten werken al samen als het gaat om publieke gezondheid samen met de gemeenten Ermelo, Harderwijk en Putten. Ook is er sprake van samenwerking op het gebied van handhaving. Dit geldt vooral voor de boa’s van de gemeenten Elburg, Nunspeet en Oldebroek. De handhavingsprotocollen van de drie gemeenten verschillen nog wel van elkaar. Het is de bedoeling om op termijn ook die protocollen beter op elkaar af te stemmen. De meerwaarde van een gezamenlijk preventie- en handhavingsplan alcohol is dat de preventieve aanpak beter aansluit op de handhavingsmaatregelen.

1.4.Planperiode

Voor de nota gezondheidsbeleid is gekozen voor de planperiode 2017-2021. Vanwege de verplichting tot gelijktijdige vaststelling van het preventie- en handhavingsplan alcohol is ervoor gekozen om voor dit plan ook de planperiode 2017-2021 aan te houden. Vanaf dit moment lopen de beide plannen samen op in een meerjarige cyclus. Na vaststelling van de beleidsnota ‘Samen voor een gezond Noord-Veluwe 2017-2021’ wordt gestart met het opstellen van een uitvoeringsagenda op basis van het vastgestelde gezondheidsbeleid. Hierin nemen de regiogemeenten diverse activiteiten op gericht op jongeren, (para)commerciële instellingen, scholen en ouders.

Deze preventieve activiteiten richten zich op alcoholmatiging of middelengebruik in het algemeen. Een aantal alcoholmatigingsactiviteiten die vanuit de vorige planperiode worden voortgezet, zijn al beschreven in dit preventie- en handhavingsplan alcohol. De uitvoeringsagenda, die opgesteld wordt door de zes Noord-Veluwse gemeenten, wordt binnen een netwerksamenwerking vormgegeven, waarbij per gemeente de samenwerkingspartners kunnen verschillen. Op deze wijze kan per thema voor de gemeente Nunspeet maatwerk worden geboden en een integrale aanpak worden bewerkstelligd. Waar van toepassing zal de gemeente Nunspeet voor specifieke onderdelen van de uitvoeringsagenda nadere samenwerking zoeken met de gemeenten Elburg en Oldebroek.

2.Bestaand beleid

2.1.Gemeentelijke regelgeving

De gemeenteraad stelt om de vier jaar de nota gezondheidsbeleid vast. Verder heeft de gemeenteraad in de Algemene Plaatselijke verordening (APV) regels omtrent de horeca opgenomen (o.a. de Drank en Horecaverordening). Het college van burgemeester en wethouders bepaalt het integraal handhavingsbeleid en de burgemeester maakt gebruik van het door hem vastgestelde Handhavingsprotocol Toezicht Drank- en Horecawet gemeente Nunspeet. In deze stukken wordt het beleid voor preventie van overmatig alcoholgebruik (nota gezondheidsbeleid) en de handhaving van de geldende regels (integraal handhavingsbeleid en handhavingsprotocol) vastgelegd.

Dit preventie- en handhavingsplan functioneert als een brug tussen de beleidstukken waarbij de wettelijk verplichte inhoud als leidraad wordt gebruikt. Doel van deze nota is om op snelle wijze inzicht te krijgen in de hoofdzaken van het beleid van preventie van alcoholgebruik en handhaving van de wet. Verdieping van het beleid vindt plaats in de eerdergenoemde beleidsstukken.

2.2.Lokale situatie

De gelijktijdig vast te stellen beleidsnota gezondheid 2017-2021 regelt de preventie van alcoholgebruik. Daarnaast heeft de gemeenteraad in de APV regels laten opnemen voor de paracommerciële horeca ten aanzien van schenktijden en feesten en partijen (Drank en Horecaverordening). De afgelopen jaren heeft de gemeente flink ingezet op alcoholmatiging, met name op de preventiekant. Hiervoor heeft de gemeente Nunspeet het eerste Preventie en Handhavingsplan Alcohol 2014-2016 vastgesteld, waarvan de looptijd nu is verstreken. Het beleid en de activiteiten uit die nota worden voortgezet, met ruimte voor inhoudelijke aanpassingen in de dynamische uitvoeringsagenda op basis van de actualiteit.

Voor de preventie van alcoholgebruik wordt al vanaf het schooljaar 2004-2005 jaarlijks het project GEDRAG aangeboden aan alle scholen in de gemeente Nunspeet. Hierin heeft de (alcohol)verslavingspreventie een duidelijke rol. Met de vier voetbalverenigingen wordt, net als in 2012 is gebeurd, een nieuw alcoholconvenant gesloten in het kader van verantwoord alcoholgebruik.

Samen met lokale horecaondernemers en de politie zijn in het lokaal Horecaconvenant afspraken gemaakt voor een veilig en leefbaar uitgaansklimaat in Nunspeet en over alcoholverstrekking aan jeugdigen. Verder vindt er periodiek overleg plaats met de lokale horeca. Alcoholmatiging is hierbij vast onderwerp van gesprek. Periodiek wordt een nalevingsonderzoek uitgevoerd bij verschillende verkooppunten van alcoholische dranken in de gemeente. Uit recent onderzoek blijkt dat de naleving van de DHW wat betreft de verkoop van alcoholhoudende drank sterk uiteen loopt per soort inrichting.

3.Huidige situatie en noodzaak alcoholpreventie

3.1.Landelijke ontwikkelingen

Als jongeren aan drank willen komen, is dat relatief makkelijk in Nederland. In 2016 bedroeg het gewogen totale nalevingscijfer voor de verkoop van alcohol 36%. Sinds 1988 is onder Nederlandse jongeren het alcoholgebruik flink toegenomen. Jongeren gingen in de loop van de afgelopen decennia meer, vaker én op jongere leeftijd drinken. In 2003 waren Nederlandse jongeren zelfs koplopers in Europa als het ging om bingedrinken, oftewel het op een avond meer dan vijf drankjes drinken.

Afgelopen decennium werd sterk ingezet op het voorkomen van alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar en vanaf 1 januari 2014 onder de 18 jaar. Tussen 2011 en 2015 is het aantal scholieren van 12 t/m 16 jaar dat ooit alcohol heeft gedronken dan ook fors gedaald van 66% naar 45%. Vergeleken met 2003 is het percentage alcoholgebruikers bijna gehalveerd, zowel bij jongens als bij meisjes.

3.2.Behandeling ziekenhuis

In 2015 zijn in Nederland 931 jongeren onder de 18 jaar in het ziekenhuis behandeld door een kinderarts als gevolg van alcoholgebruik. In 74% van de gevallen ging het om alcoholvergiftiging. Er was sprake van een toename ten opzichte van 2014. De gemiddelde leeftijd van de opgenomen jongeren is in de loop der jaren gestegen. In 2015 lag de gemiddelde leeftijd op 15,4 jaar, in 2007 was dat 14,9 jaar. Van alle jongeren had 45% thuis bij derden (bijvoorbeeld bij een vriend) alcohol gedronken. In bijna 60% van de gevallen kwam de alcohol via vrienden.

3.3.Gevolgen op lange termijn

Als jongeren in hun puberjaren veel drinken, neemt de kans toe dat ze later problemen met drankgebruik krijgen. Een op de drie mannen in de leeftijdsgroep van 16 tot 24 jaar valt onder de noemer ‘probleemdrinker’. Iemand wordt zo genoemd als ‘hij of zij’ problemen heeft door regelmatig of stevig drinken. Regelmatig drinken is daarbij minstens 21 dagen per maand vier of meer glazen alcoholhoudende drank. Stevig drinken is minstens vier keer per maand zes of meer glazen alcoholhoudende drank. De problemen lopen uiteen van black-outs door drankgebruik tot alcoholongevallen, regelmatige dronkenschap/katers en problemen met vrienden en familie (Van Dijkck e.a. 2005). Geconcludeerd wordt dat de groep die alcohol drinkt kleiner is geworden, maar de groep die drinkt, drinkt behoorlijk veel en dan vooral sterke drank.

3.4.E-MOVO-onderzoek

Uit het E-MOVO-onderzoek van 2015 (een digitaal vragenlijstonderzoek onder tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs) blijkt dat in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek 29% van de Noord-Veluwse jongeren alcohol hadden gedronken. Dat is minder dan in 2011, toen 37% van de jongeren alcohol dronk. In de vier weken voorafgaand aan het onderzoek heeft 18% van de Noord-Veluwse jongeren weleens vijf of meer drankjes met alcohol bij één gelegenheid gedronken (‘bingedrinken’) en is 11% dronken of aangeschoten geweest. In 2011 lagen deze percentages hoger, namelijk respectievelijk 25% en 15%. Het E-MOVO onderzoek 2015 laat dus zien dat het gebruik wederom aanzienlijk is gedaald, maar dat nog steeds 1 op de 3 jongeren onder de 18 jaar alcohol drinkt. Daarnaast zijn er nog veel bingedrinkers, dus jongeren die bij één gelegenheid fors drinken. Noord-Veluwse jongeren nuttigen alcohol vooral bij anderen (16% van alle jongeren); thuis met anderen thuis (14%); in een café, bar, snackbar of op een terras (6%); of in een discotheek (6%). Ten opzichte van 2011 is vooral het drinken in café, bar, snackbar, terras en discotheek afgenomen. Drinken voor het uitgaan doet 11% van de Noord-Veluwse jongeren ( in 2011 16%). Dit indrinken gebeurt meestal bij vrienden thuis (8%) of in een hok, keet of schuur (5%).

3.5.Voorbeeldgedrag

Ouders hebben een belangrijke rol in de ontwikkeling van het alcoholgedrag van hun kinderen (voorbeeldgedrag). Ouders (en ouderen) kunnen het alcoholgebruik van hun (klein)kinderen uitstellen en verminderen door ten aanzien daarvan duidelijke grenzen te stellen. Daarnaast heeft ook het voorbeeld dat ouders zelf geven invloed op hun kind. Naarmate ouders meer drinken, is de kans groter dat kinderen veel gaan drinken en op jonge leeftijd daarmee beginnen. Uit de evaluatie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport blijkt dat 25% van de scholieren die alcohol drinken dit meestal van hun ouders krijgen. Minister Van Rijn geeft in zijn evaluatie aan dat blijvend ingezet moet worden op de sociale norm ‘geen alcohol onder de 18 jaar’, zodat ouders en meerderjarige vrienden van de jeugd zich beter gaan houden aan de norm NIX18.

Hiertoe zal de minister de NIX18-campagne nog meer gaan inzetten op de rol van ouders en de bewustwording over alle vormen van schade dat het gebruik van alcohol met zich meebrengt. Aan jongeren, die recent alcohol hebben gedronken, is gevraagd wat hun ouders daarvan vinden. Bijna de helft antwoordt dat hun ouders het goed vinden of er niets van zeggen, 16% antwoordt dat hun ouders niet weten dat zij alcohol drinken en de resterende jongeren antwoorden dat hun ouders hun alcoholgebruik afraden, verbieden of vinden dat ze minder moeten drinken.

De meeste Noord-Veluwse jongeren (73%) hebben een afspraak met hun ouders over het drinken van alcohol: 37% mag niet drinken voor een bepaalde leeftijd (meestal 18 jaar), 12% mag af en toe een paar slokjes drinken, 7% mag één of twee glazen per keer drinken en 3% mag nooit drinken, bijvoorbeeld vanwege hun geloof. De resterende 14% heeft een andere afspraak. Bij 29% van de jongeren die wel eens alcohol hebben gedronken, kopen ouders wel eens alcohol speciaal voor hen. De meeste jongeren zeggen dat hun ouders alcohol drinken waar zij bij zijn. Bij 13% doen de ouders dat (bijna) dagelijks, bij 62% soms en bij 25% (bijna) nooit. Een harde grens tussen schadelijk en niet-schadelijk alcoholgebruik bestaat niet. De Gezondheidsraad adviseert gezonde volwassen niet meer dan één glas per dag te drinken. Jongeren verdragen alcohol slechter omdat ze nog in de groei zijn. Het drinken van alcohol op jonge leeftijd kan immers leiden tot hersenschade. Daarom adviseert het Trimbos-instituut om alcoholgebruik zo lang mogelijk uit te stellen, in ieder geval tot het 18e jaar. Hoe langer men wacht, hoe beter het is.

3.6.Alcoholgebruik in de gemeente Nunspeet

Het E-MOVO-onderzoek over 2015 dat in de gemeente Nunspeet is afgenomen, geeft een beeld van het alcoholgebruik onder middelbare scholieren. In 2015 heeft in de gemeente Nunspeet 29% van de middelbare scholieren recent (in de vier weken vóór het onderzoek) alcohol gedronken (een glas of meer). Veel alcohol op één avond is extra schadelijk. 18% van de middelbare scholieren heeft recent bij minstens één gelegenheid vijf of meer glazen alcohol gedronken (bingedrinken). Van de middelbare scholieren die alcohol gebruiken, drinkt de meerderheid dus veel alcohol. Het alcoholgebruik in de gemeente Nunspeet is in lijn met het alcoholgebruik in Noord- en Oost-Gelderland en Nederland. In de gemeente Nunspeet zijn er minder ouders die instemmen met het alcoholgebruik van hun kind dan in Noord- en Oost-Gelderland. Middelbare scholieren in de gemeente Nunspeet drinken vooral alcohol thuis met anderen (16%) of bij anderen thuis (15%).

Trends

Landelijk is het percentage middelbare scholieren dat recent alcohol heeft gedronken en het percentage recente bingedrinkers tussen 2003 en 2013 gedaald. Ook in de gemeente Nunspeet is het percentage alcoholgebruikers en het percentage bingedrinkers onder scholieren sinds 2003 flink gedaald. Tussen 2011 en 2015 is alleen het percentage alcoholgebruikers en het percentage bingedrinkers onder vierdeklassers significant gedaald. Dit komt overeen met de ontwikkelingen in de Noord-Veluwe.

Verschillen met doelgroepen in de Noord-Veluwe

Onder jongens is het aandeel alcoholgebruikers en het aandeel bingedrinkers groter dan onder meisjes. Ouders van jongens stemmen vaker in met alcoholgebruik dan ouders van meisjes. Onder vierdeklassers is het aandeel alcoholgebruikers en het aandeel bingedrinkers groter dan onder tweedeklassers. Ouders van vierdeklassers stemmen vaker in met alcoholgebruik dan ouders van tweedeklassers. Onder vmbo'ers is het aandeel alcoholgebruikers en het aandeel bingedrinkers groter dan onder havo/vwo'ers. Ouders van vmbo'ers stemmen vaker in met alcoholgebruik dan ouders van havo/vwo'ers. Onder autochtonen is het aandeel alcoholgebruikers groter dan onder niet-westerse allochtonen. Ouders van autochtonen stemmen vaker in met alcoholgebruik dan ouders van allochtonen. Met 29% recente drinkers hoort de gemeente Nunspeet bij de middenmoot. Met 18% bingedrinkers en 20% ouders die instemmen met alcoholgebruik hoort de gemeente Nunspeet bij de gemeenten die gunstig scoren.

Politiecijfers

De politiejaarcijfers met betrekking tot overlast door alcohol en/of drugsgebruik in de periode 2012-2016 zijn als volgt:

Het aantal overlastmeldingen door alcohol en/of drugsgebruik is in 2016 afgenomen. De laatste jaren blijft het aantal redelijk constant.

4.Focus integraal alcoholmatigingsbeleid

4.1.Beleidsfocus

In het gemeentelijk preventie en handhavingsplan moet aan de orde komen wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol en welke resultaten minimaal behaald moeten worden, welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik onder met name jongeren te voorkomen, de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen. De doelstellingen van het preventie- en handhavingsbeleid en de resultaten die minimaal moeten worden behaald, zijn opgenomen in dit hoofdstuk.

Als uitgangspunt voor integraal alcoholbeleid hanteren wij het preventiemodel van Reynolds dat ook de basis vormt voor de Handreiking Gezonde Gemeenten van het RIVM. Het preventiemodel kent de volgende beleidspijlers:

• -

  educatie en bewustwording (publiek draagvlak);

• -

  vroegsignalering en preventie (vroegsignalering);

• -

  beleid en regelgeving (grenzen stellen);

• -

  handhaving (grenzen bewaken).

De pijlers staan deels op zichzelf maar overlappen elkaar ook. Juist in de overlap zien we het integrale preventiebeleid terug. Het preventiemodel van Reynolds is gebaseerd op de systeemtheorie van Holder die duidelijk maakt dat alcoholgebruik altijd een resultaat is van een combinatie van factoren. De persoon, zijn sociale omgeving, het aanbod van alcoholhoudende drank en het overheidsbeleid vormen samen een systeem dat uiteindelijk de keuze van de gebruiker bepaalt. Holder laat daarmee zien dat alcoholpreventie nooit alleen op het individu gericht kan zijn. Het meest succesvol zijn strategieën die vooral de omgeving van de drinker beïnvloeden. En in die omgeving van de jonge drinker spelen alcoholverstrekkers, scholen en ouders een belangrijke rol. In dit preventie- en handhavingsplan staat daarom de omgeving van de jonge drinker centraal.

4.2.Preventie

Het primaire doel van de DHW is het verminderen van alcoholgebruik onder jongeren en alcoholgerelateerde verstoringen van de openbare orde aanpakken. Een ander doel is het bijdragen aan het verminderen van de administratieve lasten. De aanpak voor alcoholmatiging is een continue proces waarvoor draagvlak moet worden gezocht en gecreëerd in onze samenleving. Het doel is dat jongeren onder de 18 jaar geen alcohol drinken en jongeren van 18 tot 24 jaar hun alcoholgebruik matigen. Het accent ligt nadrukkelijk op de groep onder de 18 jaar en het ‘bingedrinken’ t/m 24 jaar. Het is belangrijk om de jeugd, maar ook de ouders en (para)commerciële instellingen blijvend goed te informeren, ook over de consequenties bij overtredingen van de DHW. Bewustwording van de gevaren van alcoholgebruik door jongeren en de hiermee gepaard gaande consequenties is absoluut noodzakelijk.

Jongeren onder de 18 jaar zijn fysiek nog niet geheel volwassen en vooral de hersenen zijn nog volop in ontwikkeling. Alcohol kan deze ontwikkeling schaden. Met dit gegeven in het achterhoofd heeft het Rijk de leeftijdsgrens voor verkoop én bezit van alcohol gesteld op 18 jaar. Het toezicht op de naleving van deze leeftijdsgrens wordt als een belangrijke prioriteit beschouwd binnen het gemeentelijk preventie- en handhavingsbeleid. De uitgaansavonden zijn een belangrijk risicomoment. Gezien de ontwikkeling van de hersenen van jongeren t/m 24 jaar, de oververtegenwoordiging van de leeftijdsklasse tot 24 jaar in het uitgaansleven én de relatie van alcohol met het uitgaansleven (met de daarbij behorende risico’s op dronkenschap, soms uitmondend in een intoxicatie) blijft dit een belangrijk aandachtspunt.

4.3.Handhaving

Door beter zicht te krijgen op de verkoop van alcohol aan jongeren onder de 18 jaar kan de gemeente zorgvuldiger omgaan met de beschikbare middelen. De handhavingscapaciteit wordt gericht ingezet op leeftijdscontroles en de basiscontroles met daarnaast aandacht voor het voorlichtingsaspect. Een effectief alcoholmatigingsbeleid levert gezondheidswinst, veiligheidswinst en economische winst op. Het kenmerkt zich door een samenhangend geheel van maatregelen en interventies op het terrein van volksgezondheid en veiligheid, waarbij preventieve maatregelen voorop staan en handhaving het sluitstuk vormt.

Nunspeet staat voor een leefbare en veilige samenleving. Het toezicht op de DHW moet effectief en efficiënt worden ingezet. Daarbij is het wenselijk om door voorlichting en preventie goed duidelijk te maken aan horecaondernemers wat de regels zijn en hoe het beleid in elkaar steekt. Daarachter wordt een strak sanctie- en handhavingsbeleid voorgestaan. Bij niet naleven van regels, wordt – afhankelijk van de soort overtreding – gehandhaafd.

4.4.Doelstellingen, doelgroepen en monitoring alcoholmatigingsbeleid

Dit preventie- en handhavingsplan bevat de hoofdzaken van het beleid dat zich richt op de preventie van alcoholgebruik en de handhaving van de DHW. Op basis van de DHW kunnen drie algemene hoofddoelstellingen worden onderscheiden:

• -

  afname alcoholgebruik en de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik onder de 18 jaar;

• -

  afname bingedrinken voor de jeugd tot 24 jaar;

• -

  afname dronkenschap (met name tijdens uitgaansavonden in het publieke domein).

Regionaal en lokaal worden verschillende activiteiten ingezet om alcoholgebruik in het algemeen en bingedrinken in het bijzonder onder jongeren terug te dringen. Ook worden activiteiten ingezet om alcoholtolerantie onder ouders terug te dringen.

Tijdens de looptijd van de beleidsnota Gezondheid 2017-2021 en het Preventie- en Handhavingsplan alcohol 2017-2021 worden de uitkomsten bekend van de gezondheidsmonitors die de GGD Noord- en Oost-Gelderland eenmaal per vier jaar uitvoert onder de verschillende doelgroepen:

• -

  E-MOVO-onderzoek (tweede- en vierdeklassers voortgezet onderwijs, over 2019) en Kindermonitor (over 2017);

• -

  Volwassenen- en Ouderenmonitor (over 2020).

De uitkomsten van deze onderzoeken worden zorgvuldig bekeken. Er is bewust voor gekozen om over een wat langere periode te kijken naar resultaten van alcoholmatigingsbeleid en daarop in te zetten, omdat uit onderzoeken blijkt dat resultaten meestal niet direct zichtbaar zijn, maar pas na enkele jaren. Alcoholmatiging vergt een lange adem. Na de vaststelling van de gezondheidsnota wordt in 2017 een uitvoeringsagenda opgesteld, waarin de speerpunten van de gezondheidsnota worden uitgewerkt, waaronder alcoholmatiging. Omdat er gekozen is voor een dynamische uitvoeringsagenda is er naast een doorgaande lijn wel ruimte om zo nodig bij te sturen op basis van de uitkomsten van de monitors én de actualiteit.

De belangrijkste doelgroep van dit alcoholmatigingsbeleid is de jeugd tot 24 jaar en hun omgeving, met specifieke nadruk op de jongeren in de middelbare schoolleeftijd, en hun ouders/opvoeders en docenten. Maar ook personen van organisaties waarmee jongeren in hun vrije tijd in aanraking komen, zoals sportverenigingen, uitgaansgelegenheden en jeugd- en jongerenwerkers. Het streven is dat de gezondheidsmonitors aantonen dat het schadelijk alcoholgebruik bij de jeugd tot 24 jaar is gedaald ten opzichte van de uitkomsten van de monitors die vier jaar eerder zijn afgenomen. Aangezien de gezondheidsnota zich naast de doelgroep jongeren ook richt op ouderen, wordt in de activiteiten gericht op ‘gezond ouder worden’ ook aandacht gegeven aan alcoholmatiging. De laatste jaren is er een toename van de problematiek bij ouderen in verband met langer zelfstandig blijven wonen met als gevolg vereenzaming en toename van drankgebruik. Dit onderwerp gaat de komende jaren nader aandacht vragen.

In dit plan onderscheiden we drie hoofddoelgroepen, die ieder verdeeld zijn in onderstaande subgroepen:

• 1.

  Gebruikers:

  • a.

    personen onder de 18 jaar

  • b.

    personen boven de 18 jaar

• 2.

  Verstrekkers:

  • a.

    commerciële horeca (zoals cafés)

  • b.

    paracommerciële horeca en verstrekkers zonder winstoogmerk (zoals sportverenigingen)

• 3.

  Niet-vergunningplichtige verstrekkers (zoals supermarkten):

  • a.

    andere betrokkenen

  • b.

    professionele betrokkenen (zoals openbare instellingen)

  • c.

    persoonlijk betrokkenen (zoals ouders)

Ambitie

Ervoor zorgen dat jongeren op een zo gezond en veilig mogelijke wijze kunnen opgroeien, zodat hun talenten zo optimaal mogelijk tot ontwikkeling kunnen komen.

Kort gezegd: het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren.

5.Interventies preventie en handhaving

5.1.Inleiding

Het is van belang dat preventie en handhaving goed op elkaar aansluiten. In dit hoofdstuk is inzichtelijk gemaakt welke preventie- en handhavingsacties de gemeente, aan de hand van de beschreven pijlers, gaat uitvoeren op deze twee gebieden naast de acties die voortkomen uit de op te stellen uitvoeringsagenda op grond van de beleidsnota Gezondheid 2017-2021, en het Handhavingsprotocol Toezicht Drank- en Horecawet gemeente Nunspeet. In het beleid wordt een sterk accent gelegd op preventieactiviteiten. Met een positieve benadering van de omgeving van de jongere, zoals ouders en aanbieders van alcohol, kan de handhavingsinzet waarschijnlijk worden beperkt.

Het inzetten op alle vier de beleidspijlers geeft de meeste kans op resultaat. Een mix van interventies is het meest effectief. Voorwaarde voor een evenwichtig gemeentelijk basispakket is ook dat alle pijlers vertegenwoordigd zijn.

Pijler 1: Educatie en bewustwording

Het creëren van publiek draagvlak voor de doelen van het gewenste alcoholmatigingsbeleid is een belangrijke voorwaarde voor een succesvol beleid. Een belangrijke factor daarbij is de omgeving van de drinker, die door tal van sociale, culturele en religieuze aspecten gestalte krijgt in bepaalde normen. Kernbegrippen binnen deze pijler zijn bewustwording en communicatie. Het gaat er niet slechts om brede steun en begrip voor het beleid te verkrijgen, maar ook om te bevorderen dat burgers het beleid naleven.

Daarbij is van belang:

• 1.

  het vergroten van kennis over de ernst van de risico’s; bewustwording daarvan bij het algemene publiek of bij specifieke doelgroepen;

• 2.

  de inhoud van de beleidsmaatregelen en de normen bekend maken die aan het gewenste beleid ten grondslag liggen;

• 3.

  de resultaten van het gevoerde beleid bekend maken aan het publiek.

Netwerkstructuur

Goede organisatie en coördinatie zijn van essentieel belang om het alcoholmatigingsbeleid uit te voeren. Een belangrijke voorwaarde voor een goede netwerkstructuur is dat de gemeente eventuele werkgroepen aanstuurt. De uitvoering van de pijler publiek draagvlak wordt bewaakt binnen de bestaande werkgroep Verslavingspreventie en Gedrag. De deelnemers hierin zijn Straathoekwerk Nunspeet, jeugd- en jongerenwerk van Stichting Welzijn Nunspeet en SPCJ Radix, Chris en Voorkom!, Tactus Verslavingszorg, GGD, HALT, politie, ambtenaar openbare orde en veiligheid en ambtenaar volksgezondheid van de gemeente Nunspeet. De ambtenaar volksgezondheid zorgt voor de coördinatie. Communicatie is hier een belangrijk instrument. Er wordt gewerkt aan draagvlak en bewustwording.

Vanuit het totaalbudget Volksgezondheid worden, naast de kosten voor uitvoering van de beleidsnota Gezondheid 2017-2021, ook preventieve activiteiten op het gebied van alcoholmatiging vanuit het preventie- en handhavingsplan alcohol gefinancierd.

Pijler 2: Vroegsignalering en preventie

Het ontdekken van alcoholproblemen in een vroeg stadium biedt de meeste kans op herstel en voorkomt ernstiger alcoholschade. Hoe eerder hulp wordt geboden, hoe groter het effect en hoe lager de kosten.

Pijler 3: Beleid en regelgeving

Regels stellen, naleven en handhaven blijken van grote invloed te zijn op het alcoholgebruik. De kracht van goede regelgeving zit niet zozeer in het stellen van een regel als wel in de naleving en de handhaving ervan.

De gemeentelijke beleidsintenties met betrekking tot beleid- en regelgeving zijn:

• -

  Bevorderen van de alcoholmatiging

• -

  Balans vinden tussen belangen van paracommercie en commerciële ondernemers

• -

  Alcoholgerelateerde verstoringen van de openbare orde tegengaan

Om de interventies van deze pijler goed te coördineren, vindt er regelmatig overleg plaats tussen de ambtenaar openbare orde en veiligheid en de ambtenaar volksgezondheid. Verder wordt er goed gecommuniceerd en teruggekoppeld richting de horeca en de ambtenaar belast met toezicht (boa) in de overleggen die al structureel met de horeca en Koninklijke Horeca Nederland plaatsvinden. De coördinatie ligt bij de ambtenaar openbare orde en veiligheid. Een goede samenwerking met politie, ondernemers, bestuursleden van paracommerciële instellingen, GGD etc. is essentieel.

Pijler4: Handhaving

Algemeen

Het primaire doel van handhaving op het gebied van alcohol is bevordering van de naleving van de regels omtrent het verstrekken en consumeren van alcohol. Dit ter voorkoming van schadelijk alcoholgebruik (onder jongeren) en alcoholgerelateerde openbare ordeproblemen. De gemeente wil met dit plan de gezondheid van haar inwoners bevorderen en de openbare orde en veiligheid waarborgen door middel van het uitoefenen van toezicht en daar waar nodig te sanctioneren. De gemeentelijke prioriteit ligt in dit plan bij het voorkomen van problemen rondom alcoholverstrekking aan minderjarigen én dronkenschap onder jongvolwassenen.

Het handhaven van alcoholregels als preventiemaatregel is het meest effectief als dit gepaard gaat met extra ‘handhavingscommunicatie’. Het werkingsprincipe is gebaseerd op het vergroten van de subjectieve pakkans. Hoe hoog schat iemand die de regels overtreedt de kans in dat hij bij een controle gepakt wordt? Het zichtbaar aanwezig zijn van controleurs is een van de vormen van handhavingscommunicatie.

Toezicht en handhaving

De burgemeester is verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de DHW en de handhaving. Dit betekent dat gemeentelijke toezichthouders toezicht houden en indien nodig handhavend optreden tegen overtredingen van de DHW. Toezicht op en handhaving van overtredingen van regels bij of op grond van de DHW gesteld, vindt plaats op grond van het Handhavingsprotocol Toezicht Drank- en Horecawet gemeente Nunspeet. In het handhavingsprotocol wordt beschreven wanneer welke handhavingsinstrumenten uit de DHW worden ingezet ter handhaving van overtredingen en welk stappenplan daarbij wordt gevolgd. Wanneer de regels van de DHW en de APV niet worden nageleefd, kan de gemeente handhavend optreden door bijvoorbeeld te waarschuwen voor mogelijke sancties of ingrijpender maatregelen te nemen zoals schorsing of sluiting.

De uitgangspunten voor toezicht en handhaving zijn:

• -

  Naleving van de normen uit de DHW en het behouden/verhogen van naleefniveau van regels door doelgroepen.

• -

  Bedrijven, instellingen, organisaties en burgers zijn in eerste aanleg zelf verantwoordelijkheid voor regelnaleving, zo veel mogelijk zelfregulering toepassen.

• -

  Er wordt eerst ingezet op het preventieve spoor, toezicht en handhaving wordt ingezet om regelnaleving te verbeteren.

• -

  Waar nodig treedt de gemeente bij niet-naleving consequent op; wie niet wil meewerken aan eigen verantwoordelijkheid en zelfregulering, moet voelen.

• -

  Verdere professionalisering van toezicht en handhaving.

Het toezicht kan zich op vele onderwerpen richten. Zo kan toezicht worden gehouden op de bedrijfsvoering en inrichting van horecazaken, op horecavergunningen, op leeftijdscontroles et cetera. Slim toezicht houden is risicogericht toezicht houden. Door het toezicht gericht in te zetten op alcoholgerelateerde problemen verbetert de regelnaleving.

Er is ook een grote rol weggelegd voor ondernemers en paracommerciële rechtspersonen zelf. Zij hebben een eigen verantwoordelijkheid om de regels van de DHW na te leven en moeten in de eerste plaats zelf het toezicht op zich nemen. De gemeente zal hen stimuleren en de ruimte geven om zelf maatregelen te treffen om de naleving van de DHW te verbeteren.

Uitvoering van de controles

De DHW-toezichthouder heeft te maken met drie vormen van toezicht: basiscontroles, specifieke en bijzondere controles.

• -

  Onder basiscontroles vallen de controles op horeca-inrichtingen en evenementen en richt zich op DHW-regels voor de drankverstrekkende inrichtingen (horeca, paracommerciële horeca, slijterijen, supermarkten, cafetaria’s) en evenementen waar alcoholhoudende drank wordt verstrekt. Daarbij gaat het vooral over de aanwezigheid en actualiteit van de vergunning of ontheffing en het voldoen aan de voorschriften. Deze controles vinden vaak overdag plaats en er is direct contact met de drankverstrekker waardoor ook voorlichtings- en bewustwordingsinstrumenten zijn in te zetten.

• -

  Onder de specifieke controles valt de controle op de leeftijdsgrenzen. Leeftijdsgrenzeninspecties bij drankverstrekkers richt zich op het controleren van verstrekking van alcoholhoudende drank aan jongeren onder de 18 jaar.

• -

  Bijzondere controle: onder andere controle op dronken personen, keten en verkoop van alcohol via internet.

Gelet op de doelstellingen van het handhavingsbeleid, komt de nadruk te liggen bij de basis- en leeftijdsgrenzencontroles. De controles richten zich zowel op de verstrekker als de jongere.

Het terugdringen van alcoholgebruik onder jeugdigen gebeurt niet alleen door handhaving maar ook preventie is een belangrijk punt. Regelgeving zónder handhaving heeft weinig effect. De inzet van ten minste één fulltime (fte) buitengewoon opsporingsambtenaar (boa) is dan ook noodzakelijk om effectief te kunnen handhaven. Het toezicht- en de handhaving op de Drank- en Horecawet is binnen het directieteam Vergunningen, Toezicht en Handhaving belegd. Binnen dit team is 16 uur (0,44 fte) aan formatieruimte aanwezig voor de uitvoering van deze taak. Door omstandigheden heeft de boa die belast was met dit toezicht zijn taak neergelegd. Om die reden is er begin maart 2017 een vacature uitgezet om weer tot invulling van deze boa-functie voor 16 uur per week te kunnen overgaan. Het is van belang dat deze taak goed geborgd wordt. Door uitwisseling van boa’s met de buurgemeenten is ook incidentele ondersteuning mogelijk. Daar staat wel tegenover dat vanuit Nunspeet ook dient te worden bijgedragen aan deze uitwisseling.

De leeftijdsgrenscontroles worden uitgevoerd door de gekwalificeerde toezichthouder (boa). Vanaf 2017 is het de bedoeling de leeftijdscontroles ook uit te laten voeren door jeugdboa’s (inhuurbasis) in NEO-verband.. Om dit te bekostigen wordt aan de gemeenteraad een voorstel gedaan om extra budget beschikbaar te stellen voor bekostiging van dergelijke specifieke toezicht- en handhavingsactiviteiten, gericht op bewustwording van het belang van en naleving van regelgeving op het gebied van alcoholmatiging. De leeftijdsgrenscontroles vinden met name plaats bij cafés, sportkantines, supermarkten en evenementen.

Handhavingsprotocol Toezicht Drank en Horecawet gemeente Nunspeet

In het handhavingsprotocol is vastgelegd hoe de gemeente reageert wanneer zij constateert dat regels uit de DHW en de APV niet worden nageleefd. Het belang van het handhavingsprotocol DHW is dat de gemeente vooraf kenbaar maakt hoe ze gebruikmaakt van de bevoegdheid tot het opleggen van sancties.

Daarbij is van belang deze bevoegdheid te gebruiken met inachtneming van wettelijke bepalingen en algemene beginselen van behoorlijk bestuur (zoals het verbod tot willekeur, misbruik van bevoegdheid, en dergelijke). Diegene die de regels niet naleeft, kan in het handhavingsprotocol lezen welke reactie hij kan verwachten.

De burgemeester heeft het handhavingsprotocol vastgesteld. Het handhavingsprotocol is als bijlage bij dit plan gevoegd.

Handhavingsuitvoeringsprogramma 2017

Jaarlijks worden de toezichtstaken en handhavingsprioriteiten geconcretiseerd in het Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP). In het HUP staat beschreven hoe praktisch uitvoering wordt gegeven aan de handhaving. Toezicht en handhaving zijn belangrijke instrumenten om de naleving te bevorderen. In het HUP 2017 is de capaciteit en inzet van de horeca-boa vastgelegd. In het HUP 2017 is als prestatie-indicator een aantal van 50 DHW-controles opgenomen. In februari 2017 is een vacature uitgezet voor een boa-horeca voor 16 uur. Deze boa zal hoofdzakelijk belast worden met deze 50 controles. Er is in totaal 350 uur in het HUP opgenomen voor de 50 controles.

In 2018 is het wenselijk de inzet uit te breiden om toezicht en handhaving op grond van de Drank- en Horecawet structureel te kunnen borgen, door uitbreiding van de capaciteit van het directieteam Vergunningen, Toezicht en Handhaving. Om dit te bekostigen wordt aan de gemeenteraad een voorstel gedaan om extra budget beschikbaar te stellen om de formatieruimte van het directieteam Vergunningen, Toezicht en Handhaving op te plussen met 16 uur (0,44 fte) voor extra toezicht- en handhavingscapaciteit op grond van de Drank- en Horecawet. In totaal zal de structurele formatieruimte voor deze handhavingstaak dan uitkomen op 32 uur (0,88 fte). Met deze uitbreiding kunnen, eventueel in samenwerking met de buurgemeenten, de controles bij onder andere de cafés, sportkantines en evenementen op een adequaat niveau plaatsvinden.

Hieronder is weergegeven hoe uitvoering wordt gegeven aan de handhaving van de DHW. Hierbij werken de handhavers nauw samen met de politie, justitie, Tactus, Halt en jeugd- en jongerenwerk.

Vanuit het directieteam Vergunningen, Toezicht en Handhaving en Team Bestuur (Afdeling Bestuur en Maatschappij) worden contacten onderhouden met de doelgroepen en uitvoerders, en wordt gezorgd voor de coördinatie.

6.Financiën

Naast de kosten voor uitvoering van de beleidsnota Gezondheid 2017-2021 worden vanuit het totaalbudget Volksgezondheid ook preventieve activiteiten op het gebied van alcoholmatiging vanuit het Preventie- en handhavingsplan alcohol gefinancierd. De mate waarin middelen beschikbaar worden gesteld voor de uitvoering van de beleidsnota gezondheid heeft invloed op de mogelijkheden voor uitvoering van preventieve alcoholmatigingsactiviteiten. Vooruitlopend op de op te stellen uitvoeringsagenda wordt de gemeenteraad verzocht om bij het vaststellen van de beleidsnota gezondheid te besluiten over de financiële kaders voor de beleidsperiode om structurele uitvoering van de beleidsspeerpunten met betrekking tot preventieactiviteiten mogelijk te maken.

Toezicht en -handhavingsacties en -interventies op het gebied van alcoholmatiging worden vanuit de budgetten Openbare orde en veiligheid en Toezicht en handhaving gefinancierd. In 2018 is het wenselijk de inzet uit te breiden om toezicht en handhaving op grond van de Drank- en Horecawet structureel te kunnen borgen, door uitbreiding van de capaciteit van het directieteam Vergunningen, Toezicht en Handhaving. Om dit te bekostigen wordt aan de gemeenteraad een voorstel gedaan om extra budget beschikbaar te stellen om de formatieruimte van het directieteam Vergunningen, Toezicht en Handhaving op te plussen met 16 uur (0,44 fte) voor extra toezicht- en handhavingscapaciteit op grond van de Drank- en Horecawet. In totaal zal de structurele formatieruimte voor deze handhavingstaak dan uitkomen op 32 uur (0,88 fte). Daarnaast wordt de raad voorgelegd extra budget beschikbaar te stellen voor specifieke toezicht- en handhavingsacties gericht op de bewustwording van jongeren én hun ouders/opvoeders van het belang van en naleving van de regelgeving op het gebied van alcoholmatiging, zoals leeftijdscontroles door jeugdboa’s (inhuurbasis). Met deze uitbreiding kunnen, eventueel in samenwerking met de buurgemeenten, de controles bij onder andere cafés, sportkantines en evenementen op een adequaat niveau plaatsvinden. Voor het budget voor o.a. leeftijdscontroles door jeugdboa’s en voor de extra formatieruimte van 16 uur (0,44 fte) aan toezichtcapaciteit wordt ook een voorstel voor nieuw beleid aan de gemeenteraad voorgelegd bij het vaststellen van de meerjarenbegroting 2018-2021.

Waar nodig en mogelijk zal de gemeente Nunspeet met de regiogemeenten gezamenlijk optrekken in een integrale aanpak. De kansen om in een netwerksamenwerking de krachten te bundelen worden verkend. Dit vindt plaats vanuit de basis van beschikbare integrale budgettaire middelen en bestuurlijke en ambtelijke inzet per gemeente.