Verordening Ondersteunende Begeleiding (WMO) Gemeente Nuth 2009

Ondertekening

Toelichting op de Verordening Ondersteunende Begeleiding (WMO) gemeente Nuth 2009

Algemeen

1. INLEIDING

In juni 2008, in de brief Zeker van zorg, nu en straks d.d. 13 juni 2008, kondigde de Staatssecretaris van VWS hervormingen aan voor de AWBZ per 1.1.2009. Met deze hervormingen wil zij langdurige zorg voor mensen met ernstige beperkingen of aandoeningen toegankelijk, betaalbaar en van kwalitatief hoog niveau houden. In de brief van 16 september 2008 gaat ze in op de wijze waarop ze wil hervormen (zie paragraaf 2 ‘hervormingen’). Eén van die wijzigingen is het schrappen van de grondslag psychosociaal voor de functie ‘Ondersteunende Begeleiding algemeen’ (OB-ALG).

In de regio Parkstad Limburg (incl. Nuth) zijn n.a.v. deze aankondigingen benodigde acties ondernomen om te komen tot beeld- en opinievorming als het gaat om de consequenties van het schappen van deze grondslag, in voorbereiding op besluitvorming. Zo zijn er inhoudelijke verdiepingsbijeenkomsten geweest, zijn er gegevens opgevraagd via de aanbieders en is er overleg gevoerd met het Zorgkantoor.

Een van de hervormingen van de AWBZ, die uitgevoerd wordt betreft het schrappen van de grondslag psychosociaal binnen OB-ALG voor de doelgroep ontregelde gezinnen per 1 januari 2009. In deze verordening is geregeld dat wij per 1.1.2009 begeleiding aanbieden aan deze ontregelde gezinnen / personen en hoe dit geregeld is.

Voor de andere doelgroepen die onder de grondslag psychosociaal vallen (cliënten van de maatschappelijke en vrouwenopvang) heeft de centrumgemeente, gemeente Heerlen, een aparte bevoegdheid en regelt dit voor 2009.

2. HERVORMINGEN

De Staatssecretaris heeft een aantal hervormingen aangekondigd, (die v.a. 2009 geëffectueerd moeten worden) waarover grotendeels door het Kabinet besluitvorming heeft plaatsgevonden. Om het schrappen van de grondslag psychosociaal binnen de OB-ALG te kunnen plaatsen worden kort alle hervormingen opgesomd.

Wat zijn de hervormingen?

a. De AWBZ functies ondersteunende begeleiding, activerende begeleiding en behandeling worden teruggebracht tot 2 functies: begeleiding en behandeling.

b. Alleen mensen met matige of zware beperkingen komen o.g.v. de AWBZ in aanmerking voor begeleiding. Mensen met een lichte beperking zijn zelf verantwoordelijk voor hun zelfredzaamheid en participatie.

c. De doelstelling voor begeleiding wordt beperkt tot het bevorderen en behouden van zelfredzaamheid. Voor beperkingen bij het participeren in de samenleving is geen begeleiding meer mogelijk vanuit de AWBZ.

d. Het aantal uren begeleiding wordt gemaximeerd, dat betekent in veel gevallen verminderd.

e. De grondslag psychosociaal wordt geschrapt uit de AWBZ. Dat betekent dat de grondslag komt te vervallen voor zowel Ondersteunende Begeleiding Algemeen (OB-Alg), Ondersteunende Begeleiding dagbesteding (OB DAG) en Persoonlijke Verzorging (PV). Hierover heeft reeds een besluit plaatsgevonden. De financiële compensatie voor gemeenten is tot nog toe alleen bekend voor OB-ALG, namelijk dat gemeenten hier in totaal € 53 miljoen voor krijgen. € 30 miljoen daarvan wordt toegevoegd aan de specifieke uitkering maatschappelijke opvang / openbare geestelijke gezondheidszorg en 6 miljoen aan de specifieke uitkering vrouwenopvang. De centrumgemeenten (Heerlen) ontvangt deze middelen (zie paragraaf 1). Een bedrag van € 17 miljoen wordt, ter compensatie voor het regelen van individuele Ondersteunende Begeleiding aan het gemeentefonds toegevoegd. Voor de gemeente Nuth betekent dit voor het jaar 2009 (en verder) een toevoeging aan het gemeentefonds van € 16.000,=.

3. ONDERSTEUNENDE BEGELEIDING

Wat is Ondersteunende Begeleiding en om welke doelgroepen gaat het?

3.1 Doelgroep

3.1.1 Ernst en complexiteit

De doelgroep kenmerkt zich door het ontbreken van voldoende maatschappelijke en zelfredzaamheidvaardigheden en het ontbreken van een bewuste zorgbehoefte. Er is daarnaast veelal sprake van (ernstige) gezondheidsproblemen en (ernstige) gedragsproblematiek. Veel cliënten hebben in het verleden zonder duurzaam resultaat (langdurige) trajecten binnen de hulpverlening gevolgd. Er is duidelijk sprake van een noodzaak om, met begeleiding, in te grijpen in een sterk verstoord leven.

Een kenmerk van de doelgroep is dat er sprake is van ernstige ontregeling op meerdere of alle leefgebieden (wonen, werk, lichamelijke en psychische gezondheid, vrije tijd, inkomen, sociale relaties, maatschappelijk leven).

In toenemende mate is sprake van multiproblematiek (double en triple diagnosis).

3.1.2 Soort

Een belangrijk aandachtspunt bij de doelgroepen die Ondersteunende Begeleiding Algemeen ontvangen, is dat ze vaak niet zelf handelend kunnen optreden in het aanvragen van begeleiding. Velen van hen zijn, in mindere of meerdere mate, zorgmijder.

Bij Ondersteunende Begeleiding Algemeen (met grondslag psychosociaal) gaat het om drie groepen cliënten:

1. Ontregelde gezinnen (hierbij gaat het in ongeveer 80% van de gevallen om gezinnen met kinderen)

2. Cliënten van de maatschappelijke opvang (dak- en thuislozen)

3. Cliënten van de vrouwenopvang

Voor wat betreft de cliënten van de maatschappelijke en vrouwenopvang is het zo dat de gemeente Heerlen de centrumgemeente is voor de regio Parkstad Limburg en daar ook de middelen voor ontvangt. Voor 2009 wordt een overgangsjaar getroffen, op beleidsluwe gronden. In 2009, als voorbereiding op 2010, worden beleidsinhoudelijke keuzes gemaakt en daar worden de regiogemeenten t.z.t. bij betrokken.

3.2 Functie Ondersteunende Begeleiding Algemeen Ondersteunende Begeleiding is begeleiding en/of toezicht bij het dagelijkse leven voor mensen met een sterk beperkte zelfredzaamheid die verband houdt met een in de persoon gelegen beperking. De activiteiten kunnen zowel binnens- als buitenshuis plaatsvinden en zijn gericht op

1) het behouden of bevorderen van de zelfredzaamheid bij een beperkt regelvermogen.

2) de integratie in de samenleving ter voorkoming van een sociaal isolement

3) het ondersteunen van het cliëntsysteem ter voorkoming van overbelasting van de mantelzorg

Voorbeelden van activiteiten zijn: het structureren van de dag, het helpen om besluiten te nemen (aanmoedigen om besluiten te nemen, informeren, adviseren, etc.), plannen en uitvoeren van dagelijkse bezigheden (structureren van administratie, verzorgen van de kinderen, samen koken, etc.).

In praktijk is het vaak zo dat degene die de zorg levert een regisserende rol heeft t.a.v. andere aanbieders die in het gezin actief zijn.

Tot slot is Ondersteunende Begeleiding Algemeen tot 1-1-2009 een individuele voorziening binnen de AWBZ, waar het CIZ de indicatiestelling voor verzorgt, die door zorgaanbieders geleverd wordt en betaald wordt door het rijk via de zorgkantoren. Zowel zorg in natura als PGB is mogelijk. In praktijk blijkt het aantal PGB’s laag.

Zoals eerder aangegeven is binnen de AWBZ de grondslag psychosociaal binnen Ondersteunde Begeleiding Algemeen voor de doelgroep ontregelde gezinnen per 1 januari 2009 geschrapt

Ondersteunende Begeleiding Algemeen gaat vrijwel altijd gepaard met andere functies binnen de AWBZ en/of Wmo. Zo wordt Ondersteunende Begeleiding Algemeen vaak gecombineerd met persoonlijke verzorging en/of hulp bij het huishouden.

Het grote verschil tussen Ondersteunende Begeleiding Algemeen en Hulp bij het Huishouden is dat het bij Hulp bij het Huishouden gaat om het overnemen van huishoudelijke taken. Bij Ondersteunende Begeleiding Algemeen gaat het om het aansterken en behouden van de (toch vaak chronisch beperkte) sociale zelfredzaamheid, als er een restcapaciteit bij de persoon aanwezig is. Zo kan het zijn dat de opvoeding van de kinderen in het honderd loopt, maar dat de moeder/vader het wel aangeleerd krijgt om de kinderen regelmatig te douchen.

Activerende begeleiding wordt in tegenstelling tot Ondersteunende Begeleiding Algemeen ingezet als er echt potentie aanwezig is bij de persoon en er dus toegewerkt kan worden naar een zelfstandig functionerende persoon met voldoende sociale zelfredzaamheid, integratie en participatie in de samenleving.

Artikelgewijze toelichting

Artikel 1. Het recht op individuele Ondersteunende Begeleiding

Door deze formulering is bepaald dat alleen de psychosociale beperkingen van de persoon bepalend zijn voor de vraag of, en zo ja in hoeverre de aanvrager in aanmerking komt voor individuele Ondersteunende Begeleiding. Algemeen criterium om in aanmerking te kunnen komen voor individuele Ondersteunde Begeleiding is dat er sprake is van ernstige beperkingen in de sociale redzaamheid.

Sociale redzaamheid houdt in: de mogelijkheden om sociale contacten aan te gaan, het eigen leven vorm te geven en te regisseren inclusief financiën te regelen.

Men komt niet voor begeleiding in aanmerking wanneer de psychosociale beperking betrekking heeft op het behouden of bevorderen van participatie. De functie Ondersteunde Begeleiding heeft alleen het behouden en bevorderen van zelfredzaamheid als doelstelling. Echter mensen met geen of een lichte beperking met betrekking tot zelfredzaamheid worden eveneens uitgesloten voor deze functie (overeenkomstig met de hervormingen in de AWBZ).

Om duidelijk te maken wat de doelstelling behouden of bevorderen van zelfredzaamheid omvat en te laten zien waarvoor mensen nog begeleiding kunnen krijgen zijn negen onderdelen benoemd waaraan mensen getoetst kunnen worden. Deze zijn hieronder weergegeven.

Zelfredzaamheid

1. Sociale redzaamheid (mogelijk hebben om sociale contacten aan te gaan, het eigen leven

vorm te geven en te regisseren, inclusief financiën regelen);

2. Bewegen en verplaatsen (zelfstandig voorbewegen binnen en buitenshuis);

3. Probleemgedrag (destructief, grensoverschrijdend, agressief, dwangmatig gedrag);

4. Psychisch functioneren (stoornissen in denken, concentratie en waarneming);

5. Geheugen en oriëntatiestoornissen (problemen met oriëntatie in tijd, plaats en persoon);

Participatie

6. Persoonlijke verzorging (eten en drinken, wassen, kleden en toiletteren);

7. Huishoudelijk leven (dagelijkse zorg voor het huishouden: maaltijden, kleding verzorgen en

lichte schoonmaak);

8. Maatschappelijke participatie (zelfstandige contacten opbouwen en onderhouden, activiteiten

buitenshuis ondernemen);

9. Psychisch welbevinden (depressie, angst, eenzaamheid, geen levensvervulling).

Om in aanmerking te komen voor individuele Ondersteunende Begeleiding moet er sprake zijn van ernstige beperkingen op het gebied van sociale redzaamheid (punt 1). Om te bepalen of er daadwerkelijk sprake is van een ernstige beperking zal de gemeente geadviseerd (kunnen) worden door een onafhankelijke derde.

Het onderzoek kan omvatten:

a. de algemene gezondheidstoestand;

b. het psychisch en sociaal functioneren;

c. leefomstandigheden in de woning;

d. de sociale omstandigheden.

Beperkingen op de overige punten van zelfredzaamheid en participatie zullen indien mogelijk gecompenseerd worden middels andere, in de Verordening Individuele Voorzieningen Maatschappelijke Ondersteuning gemeente Nuth 2007 beschreven voorzieningen, dan wel andere voorliggende en algemene voorzieningen (bv. maatschappelijk werk, schuldsanering, etc.).

Artikel 2. Vormen van individuele Ondersteunende Begeleiding

Individuele Ondersteunende Begeleiding kan in twee vormen als voorziening worden aangeboden. Onder a. wordt genoemd de individuele Ondersteunende Begeleiding in natura. Het gaat hier om een vorm van persoonlijke dienstverlening. De toekenningsprocedure is op de persoon afgestemd en is geschikt voor de grote en langdurige behoefte aan hulp.

Onder b. is genoemd het persoonsgebonden budget (pgb) voor individuele Ondersteunende Begeleiding. Met dit persoonsgebonden budget moet de aanvrager zelf hulp inhuren.

Artikel 3. Omvang van de individuele Ondersteunende Begeleiding

De omvang van de individuele Ondersteunende Begeleiding wordt uitgedrukt in uren, afgerond naar 2 decimalen, per week.

Artikel 4. Gebruikelijke zorg

Bij het vaststellen van de aanspraak op individuele Ondersteunende Begeleiding wordt allereerst bezien of en in hoeverre eventueel andere personen binnen de leefeenheid zelf de problemen kunnen oplossen. Deze ontwikkeling is al onder de AWBZ-indicatiestelling in gang gezet vanaf het midden van de jaren '90 van de vorige eeuw. Voor zover de ondervonden problemen door middel van dergelijke gebruikelijke zorg kunnen worden opgelost, is er geen aanspraak op individuele Ondersteunende Begeleiding. In de door het college vastgestelde beleidsregels “individuele Voorzieningen Maatschappelijke Ondersteuning gemeente Nuth 2007”, welke ook van toepassing zijn op de ‘Verordening Ondersteunende Begeleiding, is bepaald hoe er rekening wordt gehouden met gebruikelijke zorg bij het vaststellen van een aanspraak op een voorziening voor individuele Ondersteunende Begeleiding.

Artikel 5. De hoogte van het persoonsgebonden budget

Het PGB voor individuele Ondersteunende Begeleiding wordt vastgesteld in uren.

Voor de bepaling van de hoogte van een PGB dient een onderscheid te worden gemaakt tussen individuele Ondersteunende Begeleiding en de overige individuele voorzieningen (m.u.v. hulp in het huishouden).

De tarieven voor individuele Ondersteunende Begeleiding, die door de cliënt zelf bij particulieren ingekocht dient te worden zijn aanzienlijk lager dan de tarieven voor professionele hulp. Dit komt onder meer door het ontbreken van overheadkosten en kapitaallasten bij particulieren.

In de huidige AWBZ gaat men ervan uit, dat de kosten voor de hulp, die de budgethouder zelf inkoopt, niet meer dan 75% van de kosten voor hulp bij professionele dienstverleners bedraagt.

Een PGB voor individuele Ondersteunende Begeleiding dient dan ook overeen te komen met 75% van de kosten voor de geïndiceerde hulp.

Artikel 6 Overige bepalingen

Voor de overige bepalingen wordt verwezen naar de van toepassing zijnde bepalingen zoals opgenomen in de “Verordening individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Nuth 2007”. Het gaat hier dan met name om de artikelen:

1. begripsbepalingen;

6. voorwaarden verstrekking van een Persoons Gebonden Budget (PGB);

30. gebruik aanvraagformulier;

32. inlichting, onderzoek en advies;

34. verplichting van cliënt om wijzigingen in de gezins- / gezondheidssituatie te melden;

37. de hardheidsclausule, zoals opgenomen in de “Verordening individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Nuth 2007”

De bepalingen zoals opgenomen in de artikelen 7 en 8 spreken voor zich.