Beleidsnota handhaving kwaliteit kindopvang gemeente Oldebroek

Beleidsnota handhaving kwaliteit kinderopvang gemeente Oldebroek

Bijlagen:

1. Afwegingsmodel handhaving kinderopvang

2. Proceslijn GGD (werkafspraken GGD en gemeente)

3. Nieuwsbrief Kinderopvang GGD Gelre-IJssel, januari 2010

4. Brochure van GGD Nederland over toezicht in de kinderopvang voor ouders

Samenvatting

De Wet kinderopvang (artikel 61) bepaalt dat het college toezicht houdt op de naleving van de regels voor de kwaliteit van de kinderopvang in de gemeente Oldebroek. De GGD is aangewezen als toezichthouder. In onze gemeente worden de inspecties uitgevoerd door de GGD Gelre-IJssel. Als de GGD overtredingen in de kinderopvang constateert, moet het college handhavend op treden.

Om consequent optreden mogelijk te maken is handhavingsbeleid nodig. De GGD en de gemeenten hebben afspraken gemaakt om te komen tot een zo uniform mogelijk handhavingsbeleid. Die afspraken komen tot uitdrukking in het hanteren van hetzelfde afwegingsmodel (ontleend aan het VNG model) met een lokale prioritering van de handhaving, hetzelfde sanctieprotocol als richtlijn bij door de GGD geconstateerde overtredingen en een uniforme proceslijn voor inspecties door de GGD. Deze nota is daarvan het resultaat.

Voorgesteld wordt:

1. de nota en het daarin geformuleerde handhavingsbeleid kwaliteit kinderopvang vast te stellen;

2. dit besluit ter kennisneming aan de raad aan te bieden;

3. de houders van een kinderopvangorganisatie per brief te informeren over het handhavingsbeleid;

4. het besluit bekend te maken via de gemeentelijke website en de huis-aan-huis;

5. de nota voor een ieder 4 weken ter inzage te leggen.

1. Inleiding

Op 1 januari 2005 is de Wet kinderopvang in werking getreden. De kinderopvang is met de komst van deze wet een marktsector geworden waarbij de ouders en ondernemers vraag en aanbod bepalen.

De wet kinderopvang bevat:

• -

  een regeling voor tegemoetkoming in de kosten in de kinderopvang;

• -

  waarborging van de kwaliteit van de kinderopvang;

• -

  toezicht op de kwaliteit.

  Een goede kwaliteit van de kinderopvang is belangrijk omdat kinderen een kwetsbare doelgroep vormen. Daarnaast moeten ouders de zorg voor hun kinderen met een gerust hart kunnen uitbesteden.

  De gemeente is onder deze wet onder andere verantwoordelijk voor het toezicht op de kwaliteit, handhaving en sanctionering. De wet gaat uit van landelijke kwaliteitseisen en een uniforme werkwijze voor het toezicht. De GGD Gelre-IJssel voert voor de gemeente Oldebroek het toezicht op de kwaliteit uit. In tegenstelling tot de kwaliteitseisen zijn geen landelijke eisen vastgelegd ten aanzien van de handhaving. Gemeenten ontwikkelen hiervoor lokaal beleid. Een nadeel hiervan kan zijn dat er verschillen kunnen ontstaan tussen gemeenten in de manier van handhaven. De gemeenten in het werkgebied van de GGD Gelre-IJssel hebben om die reden het handhavingsbeleid zoveel mogelijk op elkaar afgestemd.

  2. Gemeentelijke taken en locale situatie

  Gemeentelijke taken Wet Kinderopvang

  De wet geeft drie taken aan waar de gemeente aan moet voldoen, te weten:

  1: melding en registratie van kinderopvangorganisaties.

  Ouders kunnen een tegemoetkoming in de kosten kinderopvang aanvragen bij het Rijk, als zij gebruik maken van geregistreerde kinderopvang. In het landelijke register kinderopvang worden deze gegevens bijgehouden. In dit register staan de geregistreerde kindercentra en gastouderbureau en gastouders. Meer informatie hierover is te vinden op de gemeentelijke website. De gemeente is verantwoordelijk voor het invullen en wijzigen van het landelijk register kinderopvang.

  2: doelgroepenbeleid.

  De wetgever gaat ervan uit dat de kosten van de kinderopvang gedeeld worden door ouders, werkgevers en rijksoverheid. Gemeenten hebben de wettelijke plicht het ontbrekende werkgeversdeel (tegemoetkoming in de kosten voor kinderopvang) te bekostigen aan door het Rijk vastgestelde doelgroepen.

  3: toezicht op kwaliteit van de kinderopvangorganisaties, handhaving en sanctionering.

  De wet bevat een aantal algemene en specifieke bepalingen over de kwaliteit van kinderopvang. De belangrijkste daarvan is dat de houder van een kindercentrum of gastouderbureau verantwoorde kinderopvang moet bieden. De GGD houdt toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang, de handhaving is een taak van de gemeenten.

  Toezicht op kwaliteit van de kinderopvangorganisaties, handhaving en sanctionering

  Deze nota gaat over de derde gemeentelijke taak; toezicht op kwaliteit van de kinderopvangorganisaties, handhaving en sanctionering. De wet gaat uit van landelijke kwaliteitseisen en een uniforme werkwijze voor het toezicht.

  In de wet kinderopvang is bepaald dat de gemeente de GGD als toezichthouder aanwijst. Deze inspecteert de organisaties en legt de bevindingen vast in inspectierapporten. Het gemeentebestuur wordt geadviseerd in te grijpen als uit inspecties blijkt dat de kinderopvang niet voldoet aan de landelijke kwaliteitseisen. Dit ingrijpen varieert van een waarschuwing of schriftelijke aanwijzing tot het verbod een kindercentrum te exploiteren. Om dit ingrijpen duidelijk in te kaderen, is een toegespitst handhavingsbeleid noodzakelijk.

  Vóór 1 mei van elk jaar moet de gemeente een jaarverslag omtrent toezicht en handhaving Wet Kinderopvang opstellen. Dit jaarverslag wordt opgestuurd aan de Inspectie van het Onderwijs en ter informatie aangeboden aan de gemeenteraad.

  Kinderopvanglocaties in de gemeente Oldebroek

  In de gemeente Oldebroek wordt kinderopvang aangeboden door Stichting Kindcentrum Oldebroek(SKO) en door Kinderopvang ROMI. Per 1 januari 2010 hebben zij in totaal twee locaties voor dagopvang en vier locaties voor buitenschoolse opvang. Daarnaast heeft de SKO een gastouderbureau en zijn er in de gemeente Oldebroek diverse gastouders werkzaam. In totaal zijn er per 1 januari 2010 zeven opvangvoorzieningen, gastouders zijn hierin niet meegerekend. Dit is een aanzienlijke groei ten opzichte van 1 januari 2009. Toen waren er 4 opvanglocaties. Actuele gegevens met betrekking tot instellingen en aantal kindplaatsen zijn te vinden in het landelijke register kinderopvang.

  3. Wet- en regelgeving

  Wet kinderopvang

  De Wet kinderopvang is op 1 januari 2005 in werking getreden en heeft de rol van de gemeente ingrijpend gewijzigd. De kinderopvang is sinds de wetswijziging een marktgerichte sector geworden. De wet bevat een regeling voor de tegemoetkoming in de kosten van de kinderopvang, eisen voor de kwaliteit van de kinderopvang en een regeling voor het toezicht op en de handhaving van de kwaliteit in de kinderopvang. De verantwoordelijkheid voor het bieden van voldoende kwaliteit wordt bij de houder neergelegd. De gemeenten zijn verantwoordelijk geworden voor het handhaven van de kwaliteit in de kinderopvang.

  De Wet kinderopvang stelt aan houder van een instellingen voor kinderopvang de eis om ervoor te zorgen dat de kinderopvang bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van de kinderen in een veilige omgeving. Hiervoor zijn globale eisen zoals "verantwoorde kinderopvang" en concrete eisen zoals het opstellen van een "risico-inventarisatie veiligheid" opgesteld. De branche heeft deze globale en concrete eisen zelf vertaald in gedetailleerde kwaliteitseisen in de vorm van een convenant.

  Regeling Wet kinderopvang

  In de Wet kinderopvang wordt de minister de mogelijkheid gegeven om nadere regels te stellen. Deze nadere regels zijn opgenomen in de Regeling Wet kinderopvang.

  In de Regeling Wet kinderopvang worden onder andere nadere regels gesteld met betrekking tot de in te dienen gegevens bij de melding, het register en de onderzoekstermijn voor de toezichthouder.

  Beleidsregels kwaliteit kinderopvang

  De branchevereniging Ondernemers in de Kinderopvang, de MOgroep (Maatschappelijke Ondernemers groep) en BOinK (de Belangenvereniging Ouders in de Kinderopvang) hebben in 2004 kwaliteitseisen vastgelegd in het convenant ‘Verantwoorde Kinderopvang: verdere stappen naar de toekomst’. Dit convenant was het uitgangspunt voor de Beleidsregels kwaliteit kinderopvang die door de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn vastgesteld.

  Het convenant is de afgelopen jaren regelmatig bijgesteld. Hierop zijn ook de beleidsregels bijgesteld.

  Toezicht

  Op grond van artikel 61 lid 1 Wk wijst het college van burgemeester en wethouders de directeur van de GGD aan als toezichthouder Wet kinderopvang. De directeur kan op zijn beurt de uitvoering delegeren aan de toezichthouders.

  Om het toezicht uit te voeren heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de ‘Beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang’ vastgesteld.

  Als bijlage bij de beleidsregels werkwijze toezichthouder kinderopvang zijn per opvangsoort toetsingskaders opgesteld door de GGD Nederland in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en de VNG. In de beleidsregels en de toetsingskaders is vastgelegd naar welke kwaliteitsaspecten de toezichthouder kijkt. Deze aspecten worden in hoofdstuk 4 behandeld.

  4. Afwegingsmodel

  Voor de handhaving van de kwaliteitsregels Wet Kinderopvang is in samenwerking met de regio gemeenten en de GGD een afwegingsmodel met een prioriteitsstelling opgesteld. Het afwegingsmodel is naar voorbeeld van de VNG. Het afwegingsmodel maakt het handhavingsbeleid transparant en maakt consequent handhaven mogelijk. Prioriteitsstelling is nodig omdat niet op elke overtreding even zwaar gehandhaafd hoeft te worden.

  Het model is gebaseerd op een risicoanalyse waarbij wordt beoordeeld in welke mate een negatief effect optreedt als niet wordt voldaan aan de kwaliteitseisen. Hoe groter het negatieve effect, hoe groter het belang om in te grijpen. In het model is de mogelijkheid tot het opleggen van een bestuurlijke boete opgenomen. Dit wordt vanwege verstrekkende personele en juridische gevolgen in de gemeente Oldebroek niet toegepast.

  Kindercentra als dagopvang en buitenschoolse opvang worden geïnspecteerd op 7 domeinen:

  Bij gastouderbureaus wordt er 8 domeinen geïnspecteerd:

  Het belang van de verschillende onderdelen per domein wordt uitgedrukt in termen van “hoog”,

  “gemiddeld” of “laag”.

  Bij inspecties door de GGD wordt de kwaliteit van de beoordeelde onderdelen uitgedrukt in:

  Het belang en de score leiden vervolgens tot een bepaald eindoordeel waarop het sanctiemodel kan worden toegepast. In overleg met de regiogemeenten en de GGD is het VNG-model ingevuld. Dit heeft geleid tot een prioriteitsstelling voor kinderopvang en buitenschoolse opvang (zie tabel 1) en voor gastouderopvang (zie tabel 2).

  TABEL 1:

  Prioriteitsstelling kinderopvang en buitenschoolse opvang

  TABEL 2:

  Prioriteitsstelling gastouderopvang

  5. Preventieve handhaving

  Het gaat hier om handelingen die erop gericht zijn om naleving van regels te bevorderen of een

  overtreding te beëindigen. Instrumenten die direct of indirect bijdragen aan naleving van regels en voorschriften zijn onder andere voorlichting, afspraken met de GGD en afspraken binnen de gemeente. Deze punten worden hieronder besproken.

  Voorlichting en communicatie

  Afspraken toezichthouder GGD

  Er worden werkafspraken gemaakt tussen GGD en gemeenten over de werkwijze van beide partijen in

  geval van:

  kinderopvangorganisatie voldoet en aan welke niet. Als aan één of meer eisen niet wordt voldaan, dan geldt dat als een overtreding. De houder, de oudercommissie en de gemeente ontvangen het rapport. Het rapport wordt tevens openbaar gemaakt via de website van de GGD.Wat doet de gemeente na ontvangst van het inspectierapport?

  Overige eisen

  Naast de eisen die gesteld worden in de Wet kinderopvang, geldt ook andere wet- en regelgeving.

  Hierbij moet men denken aan:

  De houder van een kindcentra is zelf verantwoordelijk voor het aanvragen van vergunningen en eventueel noodzakelijke bestemmingsplan wijzigingen.

  Wanneer er een aanvraag binnenkomt, wordt er een melding gedaan naar de Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling. De ambtenaar van juridische zaken en handhaving controleert vervolgens of de gebruiksvergunning in orde is. Hierna wordt er een bevestiging gestuurd naar de Afdeling Samenleving. Indien nodig vind er tussen de betrokken afdelingen verdere ambtelijke afstemming plaats. Per 1 oktober 2010 wordt hoogstwaarschijnlijk de omgevingsvergunning ingevoerd. Hierin wordt de gebruiksvergunning opgenomen.

  6. Repressieve handhaving

  Bij de inspecties wordt de kwaliteit van de onderdelen beoordeeld en uitgedrukt in scores van voldoende en onvoldoende. Het belang en de score leiden vervolgens tot een bepaald eindoordeel. Bij deze afweging wordt het sanctieprotocol gebruikt..

  Als uit het inspectierapport blijkt dat er niet is voldaan aan één of meer kwaliteitsvoorwaarden, moet de gemeente in beginsel een handhavingsactie starten. Het college kan een keuze maken uit de volgende wettelijke sanctiemogelijkheden om naleving van de kwaliteitseisen af te dwingen:

  Wettelijk gezien is het ook mogelijk om een bestuurlijke boete op te leggen. Het opleggen van een bestuurlijke boete is een gecompliceerde en tijdrovende strafrechtelijk procedure. In de gemeente Oldebroek is ervoor gekozen om dit vanwege verstrekkende personele en juridische gevolgen niet toe te passen.

  Het college legt in de meeste gevallen eerst een aanwijzing opleggen alvorens tot een zwaarder handhavingsmiddel over te gaan. De zwaarte van de prioriteit komt tot uiting in de hersteltermijn van de aanwijzing. De gemeente kan echter ook, voordat de eerste juridische stap van aanwijzing wordt gezet, overwegen eerst een waarschuwing te geven.

  Proceslijn handhaving

  

  Sanctieprotocol

  Het afwegingsmodel (bijlage 1) wordt gebruikt om te bepalen welke sanctie-instrumenten ingezet gaan worden en welke hersteltermijn de houder krijgt om de tekortkoming op te lossen. Dit gebeurt in twee fasen. Fase 1 is gericht op het herstellen van de tekortkoming. De houder krijgt in fase 1 een waarschuwing of een aanwijzing van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente of een bevel van de GGD. Hierin wordt aangegeven dat niet voldaan wordt aan bepaalde kwaliteitsregels en dat de ondernemer een bepaalde tijd heeft om de situatie te herstellen. Na de hersteltermijn gaat de inspecteur van de GGD bekijken of er voldaan wordt aan de kwaliteitsregels (herinspectie).

  Als een houder de tekortkoming niet herstelt, dan gaat fase 2 in. In deze fase kan er door middel van bijvoorbeeld een last onder dwangsom of bestuursdwang afgedwongen worden dat een houder de tekortkoming beëindigd. De procedure conform de Awb (inbrengen zienswijze e.d.) ter voorbereiding van deze handhavingbeschikking behoort tot deze stap.

  Om de sanctiestrategie te kunnen bepalen is een sanctieprotocol opgesteld (tabel 3).

  Het hoofd van de afdeling Samenleving is gemandateerd om namens het college de handelingen in stap 1 uit te voeren. Stap 2 wordt door het college uitgevoerd.

  Uitzonderingen op deze procedure zijn spoedeisende situaties of ernstige overtredingen. Van zo’n

  situatie kan sprake zijn als de toezichthouder oordeelt dat de kwaliteit zo slecht is, dat het nemen

  van maatregelen geen uitstel kan lijden. De toezichthouder kan dan een schriftelijk bevel geven. Het

  bevel heeft een geldigheidsduur van 7 kalenderdagen. Het bevel kan verlengd worden door het college (artikel 65, lid 3 Wet Kinderopvang).

  Bij overtredingen voor domeinen met een gemiddeld tot laag belang is er gekozen om niet standaard een herinspectie uit te voeren, maar een steekproefsgewijze herinspectie na afloop van de hersteltermijn op te nemen. Zo kan er een steekproef worden genomen en hoeft niet te worden gewacht op de jaarlijkse inspectie.

  TABEL 3: Sanctieprotocol

  7. Implementatie en uitvoering

  Verantwoordelijkheden

  Bij de handhaving van de kwaliteit van de kinderopvang zijn verschillende diensten betrokken. Duidelijk moet zijn welke dienst waarvoor verantwoordelijk is. De afdeling Samenleving is namens het college verantwoordelijk voor het totale kwaliteits- en handhavingproces kinderopvang. De afdeling Samenleving voert de taken met betrekking tot melding en registratie uit, informeert de GGD en waarnodig andere afdelingen en treedt handhavend op.

  De GGD is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de controles en het rapporteren van haar bevindingen aan het college.

  Juridische consequenties

  Wanneer bij handhaving er sprake is van een vergaande juridische procedure wordt er nauw samengewerkt met de afdeling Bestuursondersteuning, juridische zaken.

  Toepassing van het twee-stappenbeleid en het sanctieprotocol maakt het handhavingsbeleid transparant. De praktijk zal uitwijzen of dit leidt tot het achterwege blijven van juridische procedures.

  Communicatie

  Na vaststelling van deze nota worden de houders van kinderopvangvoorzieningen en gastouderbureaus hierover schriftelijk geïnformeerd. De inwoners van Oldebroek worden via de gemeentelijke bekendmakingen in de huis-aan-huis en via de website geïnformeerd.