Verordening Langdurigheidstoeslag Intergemeentelijke Sociale Dienst BOL 2011

Bevoegdheid gemeenten

In het artikel 36 WWB, eerste lid, is de rechtsgrond voor de langdurigheidstoeslag opgenomen:

“Het college verleent op aanvraag een langdurigheidstoeslag aan een persoon van 21 jaar of ouder doch jonger dan 65 jaar, die langdurig een laag inkomen en geen in aanmerking te nemen vermogen als bedoeld in artikel 34 heeft en geen uitzicht heeft op inkomensverbetering.”

Met ingang van 1 januari 2009 hebben de gemeenteraden van de BOL-gemeenten de Verordening WWB vastgesteld.

Vanaf 2009 was het volgende beleid bepaald:

Laag inkomen: inkomen tot 100% bijstandsnorm.

Referteperiode: 36 maanden.

Bedragen: € 342 voor alleenstaanden

€ 437 voor alleenstaande ouders

€ 488 voor gehuwden

De gemeenteraden van de BOL-gemeenten hebben in december 2010 besloten om vanaf 2011 het beleid t.a.v. de langdurigheidstoeslag te wijzigen. Deze raadsbesluiten zijn genomen in het kader van het Meerjarenbeleidsplan 2011-2014 ISD BOL. Het centrale thema in dit beleidsplan is "Kiezen voor werk". Ook in het minimabeleid, waar de langdurigheidstoeslag onderdeel van uitmaakt, is het uitgangspunt dat de uitstroom naar betaald werk niet belemmerd mag worden door het minimabeleid. Met het nieuwe beleid willen de gemeenten de drempel naar werk verlagen en de armoedeval verminderen.

Aanleiding voor deze beleidswijzigingen zijn de uitkomsten van verschillende onderzoeken (Minima-effectrapportage, MER 2009 ISD BOL door het Nibud en het afstudeeronderzoek "Minimabeleid: vangnet of hangmat") waaruit is gebleken dat het minimabeleid negatief werkt op de uitstroom. Als gevolg hiervan hebben de gemeenteraden besloten om maatregelen in te voeren die de armoedeval verminderen. Verder zijn de raden van mening dat tijdelijk werk (bv. via een uitzendbureau) niet mag leiden tot verlies van de langdurigheidstoeslag. Dit werkt namelijk belemmerend t.a.v. re-integratie.

Verder hebben de BOL-gemeenten ook een financiële taakstelling t.a.v. het minimabeleid. Dit betekent dat er ook bij de langdurigheidstoeslag bezuinigingen zijn doorgevoerd.

In deze verordening zijn de volgende beleidswijzigingen verwerkt:

• 1.

  De referteperiode is verlengd van 3 naar 5 jaar.

  De referteperiode van de langdurigheidstoeslag wordt verhoogd van 3 jaar naar 5 jaar. Dit teneinde klanten die perspectief hebben op activering/werk niet te snel te laten wennen aan de langdurigheidstoeslag en daarmee klanten demotiveren om uit te stromen (het lock-in effect). Met een referteperiode van 5 jaar komt een klant pas voor een langdurigheidstoeslag in aanmerking wanneer hij/zij minimaal 5 jaar een inkomen op WWB-niveau heeft. Deze verhoging van de referteperiode werkt ook positief m.b.t. verminderen van de armoedeval.

  Door de referteperiode terug te brengen naar 5 jaar is de langdurigheidstoeslag alleen beschikbaar voor personen die voorlopig niet naar arbeid bemiddeld kunnen worden. Voor personen die wel nog kansen hebben op de arbeidsmarkt, is er dan geen sprake van een armoedeval vanwege o.a. de langdurigheidstoeslag. Voor deze doelgroep is het premiebeleid beschikbaar.

  Klanten met (meer) kansen op de arbeidsmarkt maken gebruik van het premiebeleid indien zij uitstromen naar werk c.q. in het kader van participatie aan de slag gaan. Zo wordt juist werken aan werk gestimuleerd en niet belemmerd.

  Met de beschikbare middelen is ervoor gekozen om de langdurigheidstoeslag beschikbaar te stellen aan mensen die deze het hardste nodig hebben (langdurig in de bijstand, i.c. vanaf 5 jaar).

• 2.

  Tijdelijk werk is mogelijk, waardoor het recht op de langdurigheidstoeslag niet verloren gaat.

  De langdurigheidstoeslag wordt zodanig vormgegeven dat bij kortdurende uitstroom naar werk, het recht op langdurigheidstoeslag blijft behouden. Dit om te voorkomen dat cliënten minder/niet gemotiveerd zijn om (kortdurend) werk te accepteren, waardoor zij het recht op langdurigheidstoeslag verliezen. Hierdoor komt een grotere groep in aanmerking voor de langdurigheidstoeslag.

• 3.

  De bedragen van de langdurigheidstoeslag zijn verlaagd.

  Met name vanuit oogpunt van de armoedeval is dit besluit genomen. Uitgangspunt bij het verlagen van de langdurigheidstoeslag is dat dit samen moet gaan met de verhoging van de uitstroompremie. Met andere woorden: indien een klant uitstroomt naar werk en daardoor het recht op langdurigheidstoeslag vervalt, wordt dit gecompenseerd door de uitstroom-premie die de klant dan ontvangt. Hierdoor wordt uitstroom bevorderd en niet "afgestraft" door het verlies van de langdurigheidstoeslag. De positieve prikkel wordt hierdoor gelegd bij uitstroom.

Lid 1 onder a:

Hierin is vastgelegd wat onder ‘wet’, ‘langdurig’ en ‘laag inkomen’ wordt verstaan. Daarmee is uitvoering gegeven aan de opdracht die de wetgever in artikel 8 WWB aan de gemeenteraad heeft gegeven om deze begrippen nader in te vullen. Verwezen wordt naar de toepasselijke bijstandsnorm. Daarmee wordt bedoeld de bijstandsnorm genoemd in artikel 5 onderdeel c WWB, danwel artikel 5 lid 1 3e aandachtsstreepje WIJ. Van belang is nog dat volgens de omschrijving van ‘laag inkomen’ er sprake van moet zijn dat het inkomen per maand maximaal 100% van de bijstandsnorm mag zijn.

Lid 1 onder b / c

Er is in de verordening voor gekozen om de referteperiode te bepalen op 60 maanden. Hiervoor is gekozen, om de langdurigheidstoeslag alleen te bestemmen voor personen die langdurig op bijstand zijn aangewezen en zo de re-integratie niet te belemmeren. Dit vermindert tevens de armoedeval.

Lid 1 onder e

Het begrip ‘laag inkomen’ wordt ingevuld als een inkomen dat ligt op 100% van de bijstandsnorm. Marginale overschrijdingen van deze 100%-grens dienen genegeerd te worden (zie CRvB 19-08-2008, nrs. 06/1163 WWB e.a.).

Lid 1 onder k:

In het tweede lid is vastgelegd dat onder belanghebbende mede wordt verstaan het gezin. Daarmee wordt bereikt dat voor het recht op en de hoogte van de toeslag de gezinssituatie bepalend is. Beide partners moeten immers aan de voorwaarden voldoen.

Lid 1 onder l:

Omdat deze verordening wordt vastgesteld ter uitvoering van een in de WWB als medebewindswet gegeven opdracht, hebben de in deze verordening gebruikte begrippen dezelfde betekenis als in de WWB. Voor de uitleg van de gehanteerde begrippen als ‘gezin’, ‘langdurigheidstoeslag’, ‘alleenstaande ouder’ e.d. wordt verwezen naar de begripsbepalingen in de WWB, artikel 1 t/m 6. Met betrekking tot het begrip ‘inkomen’ geldt dat daarmee tevens bedoeld is de bijstandsuitkering die wordt verstrekt. De langdurigheidstoeslag wordt toegekend met ingang van de datum waarop aan de voorwaarden is voldaan. Na indiening van een aanvraag dient beoordeeld te worden wat de peildatum is. Dit is de datum waarop belanghebbende langdurig een laag inkomen en geen vermogen heeft. Het is aan de gemeente om de peildatum vast te stellen. Die datum kan in het verleden liggen. In dat geval dient de toeslag met terugwerkende kracht verleend te worden. Peildatum is tevens ingangsdatum (artikel 36 lid 4 WWB).

Artikel 3 lid 2:

Belanghebbenden die in de referteperiode maximaal een periode van 13 weken inkomen uit arbeid hebben verkregen, hebben recht op de langdurigheidstoeslag. Hiervoor is gekozen om reïntegratie op de arbeidsmarkt vanuit de WWB te bevorderen. Zonder deze aanvullende bepaling, zou een klant zijn recht op de langdurigheidstoeslag voor 5 jaar kwijt zijn. Dit is belemmerend voor de re-integratie, met name bij kortdurende re-integratie.

Er is gekozen voor 13 weken om de volgende reden: het gaat om kortdurende uitstroom van personen die niet/nauwelijks perspectief hebben op uitstroom. Hierbij is aansluiting gezocht bij een gangbaar aantal weken dat iemand (tijdelijk) kan uitstromen via een uitzendbureau .

Indien iemand meer dan 13 weken kan uitstromen tijdens de referteperiode (of meerdere keren), dan zal er in de regel sprake zijn van grotere kansen op de arbeidsmarkt en mag de langdurigheidstoeslag geen belemmering zijn om uit te stromen. Hier ligt de prikkel bij de klant om duurzaam uit te stromen.

Voor de doelgroep die kan uitstromen naar werk, is de uitstroompremie beschikbaar, die het verlies van de langdurigheidstoeslag compenseert.

Wanneer iemand maximaal 13 weken uitstroomt naar werk, is er geen sprake van uitzicht op inkomensverbetering, zoals bedoeld in artikel 36 eerste lid WWB.

Er is gekozen voor het opnemen van een maximaal aantal weken in de verordening en niet een maximum-bedrag. Dan hoeft niet de hoogte van het inkomen nagegaan te worden. Bovendien is het inkomen voor deze uitzondering van ondergeschikt belang. Een WWB- of WIJ-klant die tijdelijk kan uitstromen naar werk, verliest niet direct zijn langdurigheidstoeslag. Hiervoor moet hij niet alsnog afgestraft worden door de hoogte van het inkomen. Dat is niet relevant. Het gaat erom dat een klant die gemotiveerd is en in staat is om tijdelijk te gaan werken (vanuit de doelgroep minder kansrijken), zijn langdurigheidstoeslag moet kunnen behouden bij kortdurende uitstroom.

Ook voor de uitvoering is dit eenvoudiger te checken. Voor de klant is deze werkwijze minder belastend dan het inleveren van loonstroken. Het aantal weken dat gewerkt is, kan via SUWI-NET gecheckt worden.

Lid 3:

Uit artikel 13 lid 1 onderdeel a WWB volgt dat gedetineerden geen langdurigheidstoeslag kunnen ontvangen. Uit niets blijkt dat detentie in de referteperiode, anders dan het huidige artikel 36 WWB, dan wel van invloed zou zijn op het recht op langdurigheidstoeslag. Daarom is in deze verordening geregeld dat de referteperiode wordt verlengd met de periode van detentie. Gedurende de detentie zal een belanghebbende immers over het algemeen maar weinig kunnen ondernemen om d.m.v. arbeid zijn inkomenspositie te verbeteren.

Lid 4:

Een bijstandsgerechtigde mag een bepaalde periode per jaar met behoud van uitkering in het buitenland verblijven (artikel 13 lid 1 onderdeel e WWB). Het gaat in dit lid uiteraard niet om deze periode. Het gaat in dit artikel om verblijf in het buitenland anders dan het toegestane verblijf in het buitenland van maximaal 4 weken.

In het derde lid wordt een regeling overeenkomstig artikel 24 WWB gegeven voor situaties waarin bij gehuwden één van beide partners is uitgesloten van het recht op langdurigheidstoeslag ingevolge artikel 11 of artikel 13 lid 1 WWB. De WWB voorziet immers niet in een afwijzingsgrond voor de rechthebbende echtgenoot, terwijl daarentegen het toekennen van het bedrag voor gehuwden in dergelijke situaties ook niet opportuun is.

NB: Dit derde lid ziet enkel op de situatie dat er bij een echtgenoot sprake is van een uitsluitingsgrond op grond van artikel 11 of artikel 13 lid 1 WWB. Indien één van beide gehuwden niet in aanmerking komt voor het recht op langdurigheidstoeslag wegens het niet voldoen aan de voorwaarden als genoemd in artikel 36 WWB of in deze verordening, hebben beide echtgenoten geen recht op langdurigheidstoeslag. Het recht op langdurigheidstoeslag komt gehuwden immers gezamenlijk toe. Zij moeten daarom ook allebei, zowel afzonderlijk als gezamenlijk aan de voorwaarden voldoen.

In dit artikel is het overgangsrecht geformuleerd. Dit overgangsrecht is bedoeld voor personen die in 2010 de langdurigheidstoeslag hebben ontvangen en vanwege het verlengen van de referteperiode van 3 naar 5 jaar in 2011 geen recht meer zouden hebben op de langdurigheidstoeslag. Concreet is de doelgroep voor het overgangsrecht derhalve: belanghebbenden die 3 tot 5 jaar een inkomen op bijstandsniveau hebben.

Het overgangsrecht houdt in dat deze doelgroep in 2011 in aanmerking komt voor de langdurigheidstoeslag zoals deze in artikel 5 van deze verordening zijn genoemd.

Het overgangsrecht is alleen voor het jaar 2011.

Voor de doelgroep die vanaf 2011 gebruik kan maken van het overgangsrecht, zijn de alternatieven van het premiebeleid beschikbaar die het verlagen van de langdurigheidstoeslag en het verhogen van de referteperiode compenseren, namelijk de uitstroompremie en de participatiepremie.

De uitstroompremie is beschikbaar voor de klant die uitstroomt naar werk. Hierdoor vervalt het recht op langdurigheidstoeslag, hetgeen gecompenseerd wordt door de uitstroompremie die de klant dan ontvangt. Hierdoor wordt uitstroom bevorderd en niet "afgestraft" door het verlies van de langdurigheidstoeslag.

Lid 1:

In de afstemmingsverordening wordt op gemeentelijk niveau vastgelegd op welke wijze de bijstand wordt afgestemd indien een belanghebbende een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan dan wel de uit de wet voortvloeiende verplichtingen niet of onvoldoende nakomt. Voor die gevallen waarin onverkort toepassen van de verordening zou leiden tot onredelijkheid of onbillijkheid is de hardheidsclausule opgenomen.

Lid 2:

Deze bepaling is in de verordening opgenomen voor het geval zich een situatie mocht voordoen die niet onder de bepalingen van de verordening te brengen is. In een dergelijk geval beslist het dagelijks bestuur.

Deze verordening treedt in werking na vaststelling door de 3 gemeenteraden van de BOL-gemeenten. De invoeringsdatum is 1 juni 2011.

De "Verordening Langdurigheidstoeslag ISD BOL" die vanaf 1/1/2009 van kracht was, wordt tegelijkertijd ingetrokken. Deze verordening uit 2009 blijft wel van kracht voor aanvragen met een peildatum vóór 1 juni 2011.

Er is een maximale termijn waarop bekeken wordt of iemand in voorgaande jaren recht heeft op een langdurigheidstoeslag. Deze termijn (periode tussen aanvraagdatum en peildatum) is bepaald op 5 jaar. Hierbij is aansluiting gezocht bij het bestuursrecht. Op grond hiervan mag van een belanghebbende in het algemeen verwacht worden dat hij zijn aanspraken jegens de overheid uiterlijk binnen 5 jaar te gelde maakt. Burgers die derhalve nog recht hebben op een langdurigheidstoeslag met een peildatum vóór de invoeringsdatum van deze nieuwe verordening (1 juni 2011), kunnen derhalve nog een beroep doen op de verordening uit 2009.