Verordening op het benoemen van openbare ruimte en het nummeren van bouwwerken, gebouwen, complexen, afgebakende terreinen, lig- en standplaatsen Oss 1995

TOELICHTING

1. Algemeen

Straatnamen en huisnummers (adressen) vervullen een essentiële functie in het maatschappelijk verkeer. Niet alleen voor dienstverlenende instanties als politie, brandweer, posterijen en ambulancebedrijven, maar ook voor bijvoorbeeld de makelaardij, de advocatuur, het notariaat en het bedrijfsleven. Ook de burger heeft belang bij goede adressering van zijn woonverblijf. Hij wenst immers "vindbaar" te zijn.

Het benoemen van delen van de openbare ruimte (onder andere straatnamen) en het toekennen van nummers aan vastgoedobjecten is een taak van de gemeente en dient derhalve met de nodige zorg te worden omgeven.

Wettelijke grondslag

De bevoegdheid tot het benoemen van wijken en straten en het nummeren van vastgoedobjecten vloeit voort uit artikel 108 Gemeentewet die op

1 januari 1994 in werking is getreden. Artikel 108 Gemeentewet stelt dat de bevoegdheid tot regeling en bestuur inzake de huishouding van de gemeente aan het gemeentebestuur wordt overgelaten.

Tot 1 januari 1994 was de gemeentelijke bevoegdheid tot het benoemen van wijken en straten en het nummeren van vastgoedobjecten deels geregeld in artikel 174 van de gemeentewet en deels in artikel 41 e.v. van het ingetrokken Besluit Bevolkingsboekhouding.

Artikel 174 van de gemeentewet had betrekking op de verdeling van de gemeente in woonplaatsen, wijken en straten en op het toekennen van nummers aan gebouwen.

Artikel 41 e.v. van het vervallen Besluit Bevolkingsboekhouding had betrekking op het toekennen en vastleggen van huisnummers en straatnamen.

Artikel 41 e.v. stelde dat het college van burgemeester en wethouders zorg draagt voor de straatnaamgeving en voor de nummering van de in de gemeente aanwezige gebouwen, die bewoond worden of geheel of gedeeltelijk voor bewoning zijn ingericht, alsmede voor de nummering van de in de gemeente aanwezige gebouwen, die naar hun aard en ligging voor nummering in aanmerking komen.

In een groot aantal gemeenten is een centrale registratie van straatnamen en huisnummers ingevoerd. De automatisering van onder andere vastgoedinformatie is daartoe de aanleiding geweest. Het is goed bij deze ontwikkelingen aansluiting te zoeken.

Verordening

Op aandringen van onder andere gemeentelijke vastgoeddeskundigen en coördinatoren I&A (Informatievoorziening en Automatisering) is een verordening opgesteld. Het betreft een verordening inzake het benoemen van delen van de openbare ruimte (straatnaamgeving) en het nummeren van vastgoedobjecten (huisnummering).

Bij het opstellen van de verordening is de mogelijkheid opgenomen verschillende zaken van uitvoerende aard in nadere uitvoeringsvoorschriften te regelen. Dit komt de overzichtelijkheid van de verordening ten goede.

Algemene wet bestuursrecht

Het toekennen van een straatnaam of een huisnummer op grond van de verordening is een beschikking in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). De beschikking zal aan de formele en materiële eisen van de Awb moeten voldoen. Op grond van de Awb is het mogelijk tegen een beschikking een bezwaarschrift in te dienen bij het beschikkende bestuursorgaan. Tevens staat de mogelijkheid open een beroepsschrift in te dienen bij de sector Bestuursrecht van de arrondissementsrechtbank.

In geval van straatnaamgeving kan de vraag rijzen of wel sprake is van een beschikking. Deze vraag kan bevestigend worden beantwoord indien het besluit zich richt op bepaalde, concreet aanwijsbare objecten en het besluit gebaseerd is op een publiekrechtelijke regeling, die een gedoogplicht inhoudt voor de rechthebbende op onroerende zaken in verband met het op deze objecten aanbrengen van straatnaam- en huisnummerborden. Op grond van deze verordening zal derhalve in de regel sprake zijn van een beschikking tot straatnaamgeving.

Hernummering is in feite het toekennen van een huisnummer zoals in de verordening is aangegeven. Het besluit tot hernummeren valt dan ook binnen de reikwijdte van de Awb.

Indien een aanvraag tot straatnaamgeving of huisnummering zou moeten worden afgewezen of een besluit tot straatnaamgeving of huisnummering een belanghebbende zou treffen, moet worden bezien of artikel 4:7 of artikel 4:8 van de Awb van toepassing is. Deze artikelen houden de verplichting in de aanvrager of belanghebbende te horen voordat het besluit wordt genomen.

2. Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1

In artikel 1 is een nummer gedefinieerd als een nummer bestaande uit één of meer Arabische cijfers, al dan niet met toevoeging van een letter of een cijfercombinatie. Het is ongebruikelijk in het nummer Romeinse cijfers op te nemen.

Artikel 2

In het kader van de Volkstelling 1971 is tussen gemeenten, de provinciale planologische diensten en het CBS een gebiedsindeling overeengekomen, die wordt aangeduid met de term "CBS wijk- en buurtindeling". Deze indeling werd noodzakelijk geacht omdat op provinciaal en landelijk niveau behoefte bestond aan inzicht in de onderverdeling van het gemeentelijk grondgebied.

Gemeenten dienen zich dan ook te houden aan de CBS wijk- en buurtindeling uit 1970 met jaarlijkse opgaven van wijzigingen aan het CBS. In de verordening komt derhalve het benoemen van de wijken en buurten terug hetgeen tot de bevoegdheid van het college van burgemeester en wethouders kan worden gerekend.

In Oss wordt de wijk- en buurtindeling verfijnd tot bouwblokken. Een indeling naar bouwblok is van belang voor de verwerving van onroerende zaken, voor bouwblokonderzoek, het opstellen en wijzigen van bestemmingsplannen, het opstellen van voorbereidingsbesluiten, voor stratentabellen en voor statisch onderzoek, maar ook voor de vuilophaaldienst, inentingsdistricten, gebiedsindeling van sociale instellingen etcetera.

Er bestaan geen voorschriften voor de aanduiding van bouwblokken. Dit betekent dat gemeenten die de wijk- en buurtindeling willen verfijnen tot bouwblokken, naar eigen inzicht nummers kunnen hanteren bij het aanduiden van de bouwblokken.

In het tweede lid is het benoemen van de openbare ruimte geregeld. De openbare ruimte omvat meer dan alleen straten, plantsoenen en wegen. Zo worden bijvoorbeeld ook waterlopen, sierwater, bruggen, viaducten, metrostations, dijken, meren en plassen veelal van een naam voorzien.

Het benoemen van de openbare ruimte is een facultatieve bevoegdheid van het college van burgemeester en wethouders. Zij benoemen de openbare ruimte indien dat naar hun oordeel nodig is.

Bij het gebruik van de bevoegdheid tot straatnaamgeving en huisnummering moeten burgemeester en wethouders rekening houden met de belangen van met name bewoners en bedrijven. Wijziging van de straatnaam of van het huisnummer treft de belangen van bewoners en bedrijven. In bepaalde gevallen kan er sprake zijn van een gemeentelijke gehoudenheid tot het regelen van de gevolgen van de wijzigingsbesluiten.

Binnen onze gemeente is daarbij praktijk dat de betrokkenen in een vroegtijdig stadium worden geïnformeerd en reactie kunnen geven.

Bovendien is een regeling tot tegemoetkoming in de te maken kosten in verband met de adreswijziging, vastgesteld.

De in het tweede lid gehanteerde formulering sluit niet uit dat burgers een aanvraag tot het benoemen van de openbare ruimte bij burgemeester en wethouders indienen. Een dergelijke aanvraag kan in de regel worden aangemerkt als een verzoek van een belanghebbende een besluit te nemen in de zin van artikel 1:3, derde lid van de Awb. Op de afwikkeling van de aanvraag zijn in ieder geval de hoofdstukken 3 en 4 van de Awb van toepassing (algemene en bijzondere bepalingen over besluiten).

Artikel 3

Dit artikel regelt het toekennen van nummers aan bouwwerken, gebouwen, complexen, afgebakende terreinen, ligplaatsen en standplaatsen door het college van burgemeester en wethouders. Hier is niet voor de term "huisnummer" gekozen omdat bij een afgebakend terrein of ligplaatsen en standplaats niet kan worden gesproken van een "huis-nummer".

Het toekennen van nummer aan lig- en standplaatsen raakt meer in zwang. Dit wordt mede veroorzaakt door een verzoek van het Ministerie van financiën aan de gemeenten om ligplaatsen en standplaatsen te nummeren in verband met de uitkering uit het Gemeentefonds.

Veelal bestaat een gebouw uit verschillende zelfstandige delen. Voor een goede bereikbaarheid in het kader van de dienstverlening (postbezorging, brandbestrijding, politiehulp, ambulancediensten etcetera) is het noodzakelijk deze zelfstandige delen van een afzonderlijk huisnummer te voorzien.

De in het eerste lid gehanteerde formulering sluit niet uit dat burgers een aanvraag tot nummertoekenning bij burgemeester en wethouders kunnen indienen. Ook deze aanvraag kan in de regel worden aangemerkt als een verzoek van een belanghebbende een besluit te nemen in de zin van artikel 1:3, derde lid van de Awb. Op de afwikkeling van de aanvraag zijn dan ook wederom in ieder geval de hoofdstukken drie en vier van de Awb van toepassing (algemene en bijzondere bepalingen over besluiten).

In het tweede lid is vastgelegd dat een object een door het college van burgemeester en wethouders toegekend nummer ook feitelijk moet dragen. Daarmee wordt het college van burgemeester en wethouders de mogelijkheid geboden toe te zien op de naleving van het aanbrengen van nummers aan objecten. Met het oog op de dienstverlening is het immers noodzakelijk dat de nummers, die door het college van burgemeester en wethouders zijn toegekend, ook ter plaatse zijn terug te vinden.

Artikel 4

Straatnaamborden zullen overeenkomstig de wens van het college van burgemeester en wethouders worden aangebracht. De kosten daarvan komen voor rekening van de gemeente.

Het tweede lid verbiedt een ieder die daartoe niet bevoegd is straatnamen en huisnummers toe te kennen aan delen van de openbare ruimte, aan de daaraan liggende gemeentelijke bouwwerken en aan ligplaatsen of standplaatsen door deze zichtbaar ter plaatse aan te brengen.

Het derde lid verbiedt tenslotte een ieder die daartoe niet bevoegd is nummers toe te kennen aan onroerende zaken die privé-bezit zijn, door deze op zichtbare wijze aan te brengen. Overtreding van het tweede en derde lid wordt strafbaar gesteld.

Artikel 5 en 6

In het kader van de dienstverlening dienen straatnaamborden door of namens de gemeente ter plaatse goed zichtbaar te worden aangebracht. Dit is mogelijk door de straatnaamborden te bevestigen aan gebouwgevels, aan terreinafscheidingen van derden of aan paaltjes die op andermans terrein ten behoeve van de straatnaamgeving mogen worden geplaatst. Hiervoor is een gedoogplicht opgenomen die in artikel 5 en 6 is uitgewerkt. Voor deze artikelen is niet de tekst van de modelverordening opgenomen maar de tekst uit de APV Oss. Bij de eerstvolgende wijziging van de APV komt de tekst in de APV te vervallen.

Artikel 7

Het eerste lid geeft de mogelijkheid om nadere technische uitvoeringsvoorschriften te geven. Te denken valt aan de te gebruiken materialen, afmetingen etc. Omdat binnen onze gemeente de bebording in eigen hand is gehouden is daardoor tot nu toe geen behoefte. Voor de huisnummering geeft artikel 6, lid 3 de mogelijkheid een eigen vorm te kiezen.

Tot op dit moment is er geen aanleiding om daarvoor nadere regels te stellen. Het kan echter in de toekomst wellicht nodig zijn en daartoe is dit in de verordening opgenomen.

Het tweede lid biedt het college van burgemeester en wethouders de mogelijkheid nadere administratieve voorschriften te geven.

In Oss is dit reeds voor een deel gebeurd, verdere uitwerking volgt (o.a. in kader W.O.Z.).

Artikel 8

Het opleggen van verplichtingen, zoals vervat in de verordening, heeft alleen zin wanneer deze ook kunnen worden afgedwongen zodra de regels worden overtreden.

In de modelverordening van de VNG was aan de overtreding een geldboete van de eerste categorie verbonden.

In de APV Oss is de tekst opgenomen zoals nu in lid 1 aangegeven. Dit was tot nu toe de strafbepaling en het is correct om dit op gelijke wijze in deze verordening op te nemen.

Artikel 9

Dit artikel regelt de inwerkingtreding van de verordening.

Artikel 10

Dit artikel regelt het vervallen van de oude bepalingen. De strekking van het artikel spreekt voor zich.

Artikel 11

Het principe van het benoemen van de openbare ruimten en het nummeren van bouwwerken, gebouwen, complexen, onbebouwde terreinen, ligplaatsen en standplaatsen dateert al uit de vorige eeuw. In de loop der tijd hebben vele voorschriften gegolden. Het is niet zinvol bij de invoering van de verordening te eisen dat alle huisnummers in de gemeente dienen te worden aangepast aan de nieuwe uitvoeringsvoorschriften, zoals vervat in artikel 7. Nummers die onder het oude regime tot stand zijn gekomen blijven gehandhaafd. Het college van burgemeester en wethouders heeft wel de mogelijkheid aanpassing van de nummers te eisen.

Artikel 12

Omdat de term "huisnummer" in principe geen juiste term is voor het nummeren van bijvoorbeeld afgebakende terreinen of standplaatsen en ligplaatsen is de officiële titel van de verordening nogal lang. In het dagelijks gebruik zal de voorgestelde citeertitel worden gehanteerd.

Beleidsregels straatnaamtoekenning.

• A.

  Voor nieuw te ontwikkelen gebieden wordt voor de gebiedsbenaming aansluiting gezocht bij de historische benaming.

• B.

  Daar waar reeds benoemde straten aanwezig zijn worden deze benamingen zoveel mogelijk gehandhaafd als de straat als zodanig ook vrijwel gehandhaafd wordt, anders vervalt de naam.

• C.

  In het gebied wordt een hoofdstraat (zo mogelijk een bestaande) dezelfde naam gegeven als de gebiedsbenaming zodat de historische naam goed verankerd blijft.

• D.

  De overige naamgeving in het gebied wordt afgeleid van een thema of verzamelbegrip.

• E.

  De uitwerking van het thema of verzamelbegrip vindt in het algemeen plaats door neutrale en algemeen bekende (sub)begrippen, soorten of termen. De (sub)begrippen, soorten of termen moeten algemeen bekend zijn, zodat deze direct bij het thema geplaatst worden. Dit verhoogt de oriëntatie binnen de stad. Tevens geeft dit een redelijke begrenzing voor de grootte van de themabuurt.

• F.

  Alleen bij uitzondering wordt overgegaan tot het vernoemen van personen. In die gevallen worden bij voorkeur geen straten maar andere locaties (bv. parken of waterpartijen) de benaming geven zodat het thematische adressenbeeld niet wordt verstoord. Ook kan een persoonsnaam aan een grotere toegangs- of verbindingsweg naar resp. tussen wijken worden gegeven. Ook dat verstoor het adressenbeeld slechts gering.

• G.

  Voor het vernoemen van personen met alleen plaatselijke bekendheid worden de volgende criteria gehanteerd:

. de persoon moet op maatschappelijk, bestuurlijk, economisch of cultureel terrein een belangrijke en langdurige bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van Oss als geheel. Dit niet alleen door een brede inzet in zijn of haar beroepsuitoefening maar ook en vooral door de diverse nevenactiviteiten.

. de bijdrage moet betrekking hebben op zaken van algemeen belang die de belangenbehartiging /vertegenwoordiging van deelgroepen overstijgen.

. de bijdrage moet meer omvatten dan het oprichten en/of (langdurig) leiden en uitbouwen van een onderneming, stichting of vereniging.

. de persoon moet geruime tijd in Oss woonachtig zijn (geweest).

• H.

  Voor alle te vernoemen personen moet een redelijk beeld bestaan van leven en levenswandel met een minimale kans dat de persoon na de vernoeming in opspraak raakt waardoor de naamgeving weer gewijzigd moet worden. Dit is te waarborgen door alleen personen te vernoemen die niet meer in leven zijn en de levensgeschiedenis gestabiliseerd. In uitzonderingsgevallen kunnen ook nog in leven zijnde personen worden vernoemd.

• I.

  Beleidsregel G beperkt het vernoemen in straatnamen van personen die een deelbijdrage geleverd hebben aan de ontwikkeling van Oss. De mogelijkheid bestaat echter wel om gebouwen naar personen te vernoemen. Dat is dan de verantwoordelijkheid van de beherende organisatie. De gemeente zal de aanvragers/betrokkenen op deze mogelijkheid wijzen.

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 15 september 1995.

De gemeenteraad van Oss. Coll:

De secretaris, De voorzitter WvdV/JC/J3232

w.g w.g