Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2013 gemeente Pijnacker-Nootdorp

Ondertekening

Toelichting op de Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2013 gemeente Pijnacker-Nootdorp

ALGEMENE TOELICHTING

Op 1 januari 2013 is de "Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving" in werking getreden. Voor de Wet werk en bijstand (WWB) introduceert deze wet de bestuurlijke boete bij een schending van de inlichtingenplicht. Het college is verplicht de bestuurlijke boete met de lopende uitkering te verrekenen. In beginsel moet bij deze verrekening de bescherming van de beslagvrije voet in acht genomen worden. Is echter sprake van een bestuurlijke boete wegens recidive, dan kan het college besluiten gedurende maximaal drie maanden met de beslagvrije voet te verrekenen.

De WWB verplicht de gemeenteraad in een verordening nadere regels te stellen over de bevoegdheid de beslagvrije voet tijdelijk buiten werking te stellen bij verrekening van de recidiveboete. Gemeenten krijgen daarmee de ruimte een afweging te maken van situaties of omstandigheden waarin het buiten werking stellen van de beslagvrije voet niet proportioneel wordt geacht. De nieuwe bevoegdheid kan op veel verschillende manieren worden ingevuld.

De gemeente Pijnacker-Nootdorp kiest ervoor om de recidiveboete volledig en maximaal te verrekenen in drie maanden. Het gaat immers om een boete bij recidive: de belanghebbende heeft voor de tweede maal zijn inlichtingenplicht geschonden, voor een aanzienlijk benadelingsbedrag, waarbij volledige verrekening proportioneel wordt geacht.

In de verordening biedt het college wel de mogelijkheid aan de recidivist om aan te tonen dat verrekening van de bestuurlijke boete niet proportioneel is. Hiervoor is aansluiting gemaakt bij het actuele banksaldo van de belanghebbende en diens gezinsleden om tijdens de verrekening van de recidiveboete te individualiseren. Tevens wordt in de verordening aangegeven dat er van verrekening met de beslagvrije voet wordt afgezien, als er sprake is van dringende redenen die leiden tot een situatie van onredelijke en onbillijke aard. Door een individuele beoordeling te maken rondom de verrekening, houdt het college op verzoek van de belanghebbende rekening met de omstandigheden in de individuele situatie. Het niet kunnen betalen van de vaste lasten kan immers leiden tot een schuldenproblematiek met gevolgen voor de woonsituatie van de belanghebbende en zijn gezinsleden. Uiteraard moet de belanghebbende deze problematiek deels zelf oplossen, maar biedt het college de mogelijkheid tot maatwerk. Door dit maatwerk is er balans tussen de aanscherping van de handhaving en de zorgplicht van de gemeente.

De bevoegdheid van de gemeenteraad strekt zich slechts uit over het al dan niet in acht nemen van de beslagvrije voet bij verrekening van de recidiveboete. Terugvordering van ten onrechte verstrekte uitkering

als gevolg van een schending van de inlichtingenplicht, wordt een wettelijke verplichting. Bij verrekening van de terugvordering dient echter altijd rekening gehouden te worden met de beslagvrije voet.

In het kader van pseudoverrekening kunnen gemeenten te maken krijgen met verzoeken van andere gemeenten om een door hen opgelegde recidiveboete te verrekenen. Het college dat de boete heeft opgelegd zal in dat geval aangeven in hoeverre het de beslagvrije voet in acht wil nemen (volgens de regels van zijn gemeentelijke verordening). De gemeente die de uitkering verstrekt, moet in beginsel gehoor geven aan dit verzoek. Mocht de beslagvrije voet niet gerespecteerd worden, dan kan de belanghebbende het college waarvan hij uitkering ontvangt, verzoeken de beslagvrije voet toch in acht te nemen. In artikel 60b, tweede lid, van de WWB is geregeld dat het college die de uitkering verstrekt, de bevoegdheid heeft aan dit verzoek van belanghebbende tegemoet te komen. Het ligt voor de hand dat het college bij de beslissing op dat verzoek handelt analoog aan de regels die in de eigen gemeentelijke verordening zijn vastgelegd.

Periode

Een bestuurlijke boete wordt verrekend in de maand volgend op het besluit. Van recidive is sprake tot vijf jaar na het opleggen van de (eerste) boete.

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING

Paragraaf 1. Algemene bepalingen

Artikel 1. Begripsomschrijvingen

In deze bepaling zijn een aantal begrippen nader omschreven. De meeste behoeven geen nadere toelichting.

Bezit

De verordening kent een definitie van het begrip bezit. Het gaat daarbij om het saldo van alle bank- en spaarrekeningen en de waarde van auto(‘s) van belanghebbende.

De VNG verordening kent de definitie ‘bezit’. Het gaat daarbij om (de waarde van) alle bezittingen waarover een belanghebbende of diens gezinsleden beschikken of redelijkerwijs kunnen beschikken. Bezittingen kunnen zowel bestaan uit geld als op geld waardeerbare goederen. In de uitvoering moet, voordat de verrekening toegepast kan worden, een onderzoek plaatsvinden naar gelden en op geld waardeerbare goederen. Om de verrekening uitvoeringstechnisch efficiënt en simpel te houden is de keuze gemaakt om niet het begrip ‘bezit’ toe te passen, maar te kiezen voor het actieve saldo van alle bank- en spaarrekeningen van de belanghebbende en diens gezinsleden.

Een belanghebbende die vanwege de volledige verrekening met de beslagvrije voet zonder inkomsten komt te zitten, zal het saldo van de bankrekeningen waarover hij of zijn gezinsleden beschikt of redelijkerwijs kan beschikken, volledig moeten aanwenden om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te kunnen voorzien.

Verrekenen

De WWB kent een ruimer begrip van verrekenen dan het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Voor de duidelijkheid is daarom een aparte begripsbepaling opgenomen in de verordening.

Artikel 2. Verrekenen met beslagvrije voet bij voldoende saldo

Uitgangspunt van deze verordening is dat volledige verrekening met de beslagvrije voet plaats vindt voor de maximale termijn van drie maanden als een belanghebbende over voldoende bezittingen beschikt om dit op te kunnen vangen. Dat uitgangspunt is vastgelegd in artikel 2 van deze verordening. Van voldoende bezit is sprake als de waarde van de bezittingen waarover belanghebbende beschikt (of redelijkerwijs kan beschikken), ten minste driemaal de toepasselijke bijstandsnorm bedraagt. Immers, bij aanwending of tegeldemaking van deze bezittingen, zou een periode van drie maanden overbrugd moeten kunnen worden.

Voor deze keuze is aansluiting gezocht bij de mogelijkheid tot afstemming voor een maand 100 %, zoals deze in de Afstemmingsverordening van toepassing is. Bijvoorbeeld als een belanghebbende door eigen toedoen algemeen geaccepteerde arbeid niet heeft behouden, vindt afstemming plaats van 100 % op de toepasselijke bijstandsnorm. Hierdoor heeft de belanghebbende een maand geen bijstand om in zijn levensonderhoud te voorzien.

Artikel 3. Verrekenen bij geen of onvoldoende saldo

Heeft een belanghebbende onvoldoende bezittingen om een periode van drie maanden volledige verrekening met de beslagvrije voet te kunnen overbruggen, dan verrekent het college slechts één maand zonder inachtneming van de beslagvrije voet. Voor de overige twee maanden vindt weliswaar verrekening met de beslagvrije voet plaats, maar niet volledig. Belanghebbende blijft beschikken over een inkomen ter hoogte van 80% van de toepasselijke bijstandsnorm.

Voor het percentage van 80% is aansluiting gezocht bij de invorderingsmogelijkheden die de Belastingdienst heeft bij notoire wanbetalers. Onder omstandigheden kan deze de beslagvrije voet (90% van de toepasselijke bijstandsnorm) verlagen met 10% op grond van artikel 19, eerste lid, van de Invorderingswet 1990.

Met de gekozen opzet wordt enerzijds uiting gegeven aan het principe dat fraude niet mag lonen. Het gaat hier immers om belanghebbenden die herhaaldelijk hun inlichtingenplicht hebben geschonden. Daar mag een duidelijk signaal tegenover staan. Anderzijds wordt rekening gehouden met de zorgplicht van gemeenten. Het volledig buiten werking stellen van de beslagvrije voet gedurende drie maanden kan kwalijke maatschappelijke consequenties hebben. Dat moet voorkomen worden, nu de regeling daarmee zijn doel voorbij zou schieten.

Een belanghebbende kan inkomsten uit arbeid hebben die op grond van artikel 31, tweede lid, onderdelen n of r, van de WWB worden vrijgelaten voor de algemene bijstand. Bij verrekening van een recidiveboete tot 80% van de bijstandsnorm, tellen deze inkomsten echter gewoon mee. Het college laat deze inkomsten dus niet buiten beschouwing bij de beoordeling van de vraag of een belanghebbende nog over voldoende inkomen beschikt. Dat is geregeld in lid 3.

Artikel 4. Verrekenen met inachtneming beslagvrije voet

Hoewel het hier gaat om een herhaaldelijke schending van de inlichtingenplicht, zijn situaties denkbaar waarin volledige verrekening zonder toepassing van de beslagvrije voet niet aanvaardbaar wordt geacht. Die situaties komen aan de orde in artikel 4. Het gaat daarbij altijd om individuele omstandigheden waaraan het college zal moeten toetsen.

In onderdeel a is geregeld dat het college kan besluiten in afwijking van de artikelen 2 en 3 toch de beslagvrije voet te respecteren wanneer volledige verrekening waarschijnlijk leidt tot huisuitzetting van belanghebbende en diens gezin. Voorkomen moet worden dat een belanghebbende door de volledige verrekening op straat komt te staan, nu dit de problematiek alleen maar verergert, met alle maatschappelijke kosten van dien. Het is aan de belanghebbende(n) om met een schriftelijk verzoek aan te tonen dat verrekenen zonder inachtneming van de beslagvrije voet zou leiden tot huisuitzetting.

Een dreigende huisuitzetting wordt in deze verordening gezien als een dringende reden om van verrekening met de beslagvrije voet af te zien. Dat volgt uit het woord 'anderszins' in onderdeel b. Ook bij aanwezigheid van andere dringende redenen dan een dreigende huisuitzetting, kan het college rekening houden met de bescherming van de beslagvrije voet. Van dringende redenen is niet snel sprake. Het gaat slechts om incidentele gevallen, waarbij de behoeftige omstandigheden waarin de belanghebbende en diens gezinsleden verkeren op geen enkele andere wijze te verhelpen zijn. Het enkele feit dat het belanghebbende door de verrekening aan middelen ontbreekt om in het bestaan te voorzien, is op zich geen voldoende voorwaarde om te kunnen spreken van dringende redenen.

Artikel 5. Eerder opgelegde bestuurlijke boetes

In artikel 60b, derde lid, van de WWB is bepaald dat de bevoegdheid om te verrekenen met de beslagvrije voet ook van toepassing is op eerder opgelegde bestuurlijke boetes voor zover op het moment van verrekening van de recidiveboete, die eerdere boetes nog niet zijn betaald. Mocht het college die eerdere, nog openstaande boetes gaan verrekenen, dan regelt artikel 5 dat de bepalingen in deze verordening van overeenkomstige toepassing zijn.

Artikel 6. Inwerkingtreding

Deze verordening treedt in werking vanaf de datum dat artikel 8 lid 1 onderdeel i van de Wet werk en bijstand in werking is getreden, waarin de verplichting is opgelegd aan de gemeenteraad, om een verordening vast te stellen over de verrekening van de bestuurlijke boete bij recidive, zijnde 1 januari 2013.

Artikel 7. Citeertitel

Dit artikel behoeft geen nadere toelichting.