Notitie beleidsregels gebruik waterpijpen in horeca 2016

Doel van het beleid:

Bepalen welke toetsingscriteria gehanteerd kunnen worden bij het beoordelen van aanvragen van horecabedrijven met gebruik van waterpijpen. Daarnaast worden de inrichtingseisen van een horecabedrijf eveneens hier opgesomd

Grondslag

Artikel 110b van de Algemene plaatselijke verordening (Apv) 2003 geeft regels met betrekking tot een exploitatievergunning van een horecabedrijf weer. De burgemeester verleent deze vergunning. In dit artikel staan tevens de toetsings- en weigeringsgronden genoemd.

Inleiding

Het roken van waterpijpen (ook bekend als shisha, hookah, narggilleh) wordt steeds populairder in Nederland, met name in de grote steden. Ook in Purmerend zijn de laatste tijd horecabedrijven gestart, nu nog zonder exploitatievergunning, die het roken van waterpijpen aanbieden.

Het roken van een waterpijp is niet zonder brandgevaar. In diverse shisha-lounges, cafés die naast het aanbieden van dranken gericht zijn op het aanbieden van waterpijpen, is er brand uitgebroken. Zo is een brand uitgebroken op de Koemarkt in Purmerend en zijn er ook branden bekend in Zaandam en Amsterdam.

Naast brandgevaar zijn er andere aspecten die een rol spelen bij het roken van waterpijpen, zoals overlast voor de omgeving en gezondheidsrisico’s voor omwonenden en de rokers van de waterpijpen zelf. Landelijk worstelen gemeenten met het toestaan van het gebruik van waterpijpen. Voor horecabedrijven en coffeeshops zijn de regels duidelijk omschreven, maar voor horecabedrijven die waterpijpen aanbieden is dit niet het geval.

Om tot duidelijke regels te komen, moeten eerst onderstaande vragen beantwoord worden:

• -

  Wat is een waterpijp (shisha)?

• -

  Welke gezondheidsrisico’s kleven aan het gebruik van een waterpijp?

• -

  Wat zijn de risico’s en effecten op de omgeving?

• -

  Wanneer is het gebruik van waterpijpen toegestaan?

Probleemstelling

De populariteit van het roken van waterpijpen neemt toe. Sommige horecabedrijven in Purmerend willen graag in deze behoefte voorzien. Aan het roken van waterpijpen kleven bepaalde gezondheidsrisico’s. Ook is bekend dat het gebruik van waterpijpen de nodige overlast voor de omgeving kan veroorzaken.

Daarnaast is, al zou dit wenselijk zijn, het verbieden van het gebruik van waterpijpen niet goed mogelijk. Er is geen wetgeving die het roken van waterpijpen in de horeca verbiedt. Tevens is er ook geen regelgeving waarbij voorwaarden zijn opgesomd waaraan getoetst moet worden. Gelet op het ontbreken van toetsingscriteria worden in deze notitie voorwaarden uitgewerkt waardoor de vergunningverlening goed gereguleerd kan worden.

Door voorwaarden in deze notitie te benoemen is er duidelijkheid voor de horeca onder welke voorwaarden het gebruik van waterpijpen in de exploitatievergunning kan worden opgenomen. De vergunningverlening kan nu door middel van heldere toetsingscriteria plaatsvinden. Tenslotte kan de handhaving effectief plaatsvinden met als resultaat een grotere leefbaarheid en veiligheid voor de omgeving.

Gebruik van waterpijpen

Wat is een waterpijp ?

Een waterpijp is een apparaat voor het roken van gearomatiseerde pijptabak. De waterpijptabak wordt in een tabakskommetje geplaatst. Hierover wordt aluminiumfolie geplaatst met daarop een stukje houtskool of een tablet gemaakt van houtskoolgries, dat wordt aangestoken. Door aan het mondstuk van de slang te zuigen trekt de gebruiker lucht door de kom, de pijp en de vaas van het water, om de rook uiteindelijk in de mond en de longen te laten eindigen. De hitte van het kooltje wordt zo door het tabakskommetje getrokken, waardoor de tabak verhit en niet verbrandt. De gebruiker inhaleert uiteindelijk zachte, koude rook doordat het water de rook verkoelt. In mindere mate wordt gebruik gemaakt van elektrische kooltjes, bestaande uit een elektrische verhittingsbron omhuld door een materiaal dat de warmte goed geleidt, bijvoorbeeld keramiek.

Er zijn verschillende soorten vulling voor in de waterpijp, bijvoorbeeld fruittabak met verschillende smaken. Vaak zit er in fruittabak nicotine. Het roken van pijptabak is in het Midden-Oosten traditie en wordt veel gedaan in restaurants en cafés, die dan doorgaans shisha-lounge heten.

Welke gezondheidsrisico’s kleven aan het gebruik van een waterpijp

Het roken van een waterpijp is, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, minstens even schadelijk als het roken van sigaretten. Mogelijk is het zelfs schadelijker. Bij het roken van een waterpijp (met nicotine) komen dezelfde schadelijke stoffen vrij als bij het roken van een sigaret. De stoffen die vrijkomen bij het roken van een waterpijp zijn afkomstig van zowel de rookwaar als de verhittingsbron. Naast de giftige en verslavende stof nicotine, komen kankerverwekkende stoffen als teer en nitrosamine vrij. Daarnaast komen ook zware metalen, zoals chroom, nikkel, cadmium en lood vrij bij de verbranding van de kooltjes. Ook komt er koolmonoxide (CO) vrij (tot wel 30 keer meer dan bij roken van een sigaret) door onvolledige verbranding van de niet elektrische kooltjes. Door de koolmonoxide die vanuit de rook in het bloed komt, kan dit leiden tot CO-vergiftiging. Bij een recent geval van CO-vergiftiging door waterpijpgebruik in een shisha-lounge zijn CO-waarden gemeten die zo’n 17 keer boven de wettelijke norm uitkwamen 1 . Uit diverse onderzoeken is gebleken dat de gemiddelde concentraties van fijnstof en CO in de shisha-lounges significant hoger waren. Een ander onderzoek 2 laat zien dat er in shisha-lounges hoge- en daarmee schadelijke- concentraties fijnstof en CO worden aangetroffen en dat de luchtverontreiniging (fijnstof, CO) toeneemt naarmate er meer waterpijpen tegelijkertijd worden gerookt.

Het roken van een waterpijp verhoogt het risico op laag geboortegewicht, longkanker en andere ziekten van de luchtwegen, zoals COPD en tandvleesaandoeningen. Op basis van de risico’s van rook die vrijkomt bij sigaretten kan een inschatting worden gemaakt van de effecten van gebruik van de waterpijp op de lange termijn. Veelvuldige blootstelling aan stoffen als teer, koolmonoxide en lood veroorzaken op de lange termijn long- en mondkanker, hart en vaatziekten en verminderde vruchtbaarheid. 3

Over het algemeen kan worden gesteld dat bij het roken van een waterpijp deze rokers meer schadelijke stoffen binnenkrijgen dan tijdens het roken van sigaretten. Rokers van een waterpijp inhaleren namelijk dieper en een rooksessie duurt langer. Ook meeroken ofwel passief roken van waterpijpen blijkt schadelijk te zijn. Indien er waterpijpen zonder tabak gerookt worden en er etenswaren genuttigd kunnen worden, zoals een lunch en/of diner, dient de ruimte waar waterpijpen zonder tabak genuttigd worden apart en afgesloten te zijn.

Als gebruik wordt gemaakt van kruidenmengsels in plaats van waterpijptabak dan blijkt dat ook gevaarlijke stoffen vrijkomen, waaronder CO en polycyclische koolwaterstoffen. Bij het gebruik van dampsteentjes, als alternatief van waterpijptabak is vooralsnog niets bekend over de eventuele schadelijkheid van het gebruik.

Wat zijn de risico ’ s en effecten op de omgeving

De rook die vrijkomt, is niet alleen schadelijk voor de rokers, ook voor de overige aanwezigen in deze horecaruimte en de nabije omgeving kan deze schadelijk zijn. Met name als er een woning boven of naast een horecabedrijf met waterpijpen is gelegen, kan het CO-gehalte hierin toenemen. Naast het risico van een verhoogd CO-gehalte in de woning kan de afgezogen lucht ook zorgen voor geuroverlast.

Een ander risico dat gepaard gaat met het gebruik van waterpijpen, is de toepassing van kooldeeltjes en het daarbij ontstane brandgevaar. Het gebruik van kooltjes is in principe niet verboden, omdat dit niet wordt gedefinieerd als open vuur. Brandende kooltjes zijn te vergelijken met een smeulbrand en het grote risico hiervan is dat deze kooltjes zeer lang blijven branden en tevens na lange tijd tot herontbranding kunnen overgaan (ook nadat er is gecontroleerd of de kooltjes uit zijn). Ook worden de brandende kooltjes gebruikt in waterpijpen, deze zijn smal en hoog waardoor het risico van omvallen in het horecabedrijf niet is uit te sluiten. Na het omvallen van een waterpijp zullen de brandende kooltjes zich verspreiden en een ontstekingsbron vormen voor het interieur van het horecabedrijf. Waarna rookontwikkeling en/of brand in het horecabedrijf en de nabij gelegen woningen kan ontstaan.

Het roken van waterpijpen is vooral onder jongeren populair aan het worden. Horecabedrijven waar het roken van waterpijpen een belangrijke activiteit is (zogenaamde shisha-lounges) hebben een bepaalde aantrekkingskracht op jongeren. De jongeren associëren de waterpijp vooral met een sociale activiteit en dat gebruikt wordt vooral in de vriendengroep. Door de strenge aanpak van coffeeshops vindt er een verschuiving in aantallen van coffeeshops naar shisha-lounges. Cijfers uit bijvoorbeeld politie-eenheid Midden-Nederland tonen aan dat bij veel shisha-lounges sprake is van verschillende incidenten, zoals illegaal gokken, vernieling, drugs, geluids- en parkeeroverlast. In bepaalde gevallen kunnen shisha-lounges als ontmoetingsplaatsen fungeren voor criminelen. Voor de politie is het lastig om op dit soort activiteiten te controleren, omdat dit soort horecabedrijven een gesloten uitstraling hebben.

In 2015 heeft de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit een inventarisatie gemaakt van het aantal shisha-lounges in Nederland. Met betrekking tot klachten blijkt uit het onderzoek dat het voornamelijk gaat over geluid en stank. Verder blijkt dat gemeenten meer klachten krijgen over shisha-lounges dan over horecabedrijven waarbij het gebruik van waterpijpen ondersteunend is toegestaan.

Toetsingscriteria horecabedrijf waar waterpijpen worden gerookt

Uit het bovenstaande blijkt dat er verschillende gezondheidsrisico’s kleven aan het gebruik van waterpijpen. Daarnaast kan er sprake zijn van bepaalde gevarenrisico’s en overlast voor de (nabije) omgeving. Hieronder worden de toetsingscriteria ten aanzien van aanvragen om het gebruik van waterpijpen binnen een horecabedrijf toegelicht.

Gebruik gronden (bestemmingsplan)

Het gebruik van waterpijpen betreft een horeca-activiteit. Het gebruik van gronden ten behoeve van horeca wordt in een bestemmingsplan geregeld. In bijvoorbeeld bestemmingsplan Binnenstad 2010 is voor bepaalde locaties aangegeven dat deze gronden onder meer bestemd zijn voor horeca. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende horecacategorieën.

Deze staan genoemd in de staat van horeca activiteiten (zie bijlage). Categorie 1 betreft “lichte horeca”. Dat zijn onder meer bedrijven die in beginsel alleen overdag en 's avonds behoeven te zijn geopend (vooral verstrekking van etenswaren en maaltijden) en daardoor slechts beperkte hinder voor omwonenden veroorzaken (zoals automatiek, broodjeszaak, cafetaria, croissanterie, koffiebar, restaurant etc.).

Categorie 2 "middelzware horeca". Bedrijven die normaal gesproken ook delen van de nacht geopend zijn en die aanzienlijke hinder voor omwonenden kunnen veroorzaken (zoals bar, bierhuis, biljartcentrum, café, etc.).

Categorie 3 "zware horeca". Bedrijven die voor een goed functioneren ook 's nachts geopend zijn en die tevens een groot aantal bezoekers aantrekken en daardoor grote hinder voor de omgeving met zich mee kunnen brengen (zoals dancing, discotheek, nachtclub).

Een horecabedrijf dat het gebruik van waterpijpen aanbiedt, wordt niet als voorbeeld genoemd in de staat van horeca-activiteiten. Dat is ook niet vreemd want het is een recent verschijnsel in Nederland. Een shisha-lounge of gebruik van waterpijpen binnen een horecabedrijf kent een bedrijfsvoering van een inrichting die zich verhoudt met een café gelet op de mogelijke nachtelijke openingstijden en de hinder voor de omgeving. Derhalve valt dit onder categorie 2, “middelzware horeca”.

Hieruit volgt dat in een bestemming horeca, waarbij maximaal categorie 1 is toegestaan, het gebruik van waterpijpen niet is toegestaan. Indien categorie 2 of 3 toegestaan is, dan is het gebruik van waterpijpen in een horecabedrijf ook toegestaan. Indien het gebruik van waterpijpen in een horecabedrijf niet past in het bestemmingsplan dan is dit een weigeringsgrond van de exploitatievergunning (110 b lid 2 van de Apv). De afwegingen van de diverse horeca-categorieën zijn immers genomen in het bestemmingsplan.

Als het gebruik van waterpijpen in een horecabedrijf binnen het bestemmingsplan past, vindt een verdere toetsing plaats op de volgende aspecten.

Openbare orde en veiligheid (Apv)

Voor het exploiteren van een horecabedrijf is een exploitatievergunning nodig van de burgemeester (artikel 110b van de Apv). Dit geldt dus ook indien in een horecabedrijf waterpijpen worden gebruikt.

De burgemeester kan de vergunning geheel of gedeeltelijk weigeren indien naar zijn oordeel moet worden aangenomen dat de woon- en leefsituatie in de omgeving van het horecabedrijf of de openbare orde op ontoelaatbare wijze nadelig wordt beïnvloed door de aanwezigheid van het horecabedrijf. Bij de toepassing van de genoemde weigeringsgrond houdt de burgemeester rekening met het karakter van de straat en de wijk, waarin het horecabedrijf is gelegen of zal zijn gelegen, de aard van het horecabedrijf, de spanning waaraan het woonmilieu ter plaatse reeds blootstaat of bloot zal komen te staan door de exploitatie van het horecabedrijf.

Aangezien de binnenstad al een horecaconcentratiegebied is, is dit het meest voor de hand liggende gebied om horecagelegenheden met gebruik van waterpijpen toe te staan.

Vanwege de genoemde bezwaren is het toestaan in woonwijken niet wenselijk. Op bedrijventerreinen is dit ook niet wenselijk, omdat er doorgaans minder zicht is op de activiteiten die daar plaatsvinden.

De exploitant moet er rekening mee houden dat bij een aanvraag om een

exploitatievergunning met gebruik van waterpijpen de gemeente Purmerend een Bibob- toets kan uitvoeren. Overigens kan er te allen tijde bij exploitatievergunningen een Bibob-toets (ook zonder gebruik van waterpijpen) worden uitgevoerd.

Milieu (Activiteitenbesluit)

Belangrijk is dat de ruimte waar de waterpijp wordt gebruikt goed wordt geventileerd en de afgezogen rook op voldoende hoogte wordt verspreidt. Als geurhinder plaatsvindt, kan op basis van het Activiteitenbesluit, deze geurhinder voorkomen dan wel op een aanvaardbaar niveau beperkt worden.

Dit zal dan een milieu-inspecteur moeten worden vastgesteld. Het Activiteitenbesluit geeft aan dat een geuronderzoek kan worden verlangd als het vermoeden bestaat dat de geuroverlast niet tot een aanvaardbaar niveau kan worden gebracht. Bij de behandeling van een melding Activiteitenbesluit wordt beoordeeld of een geuronderzoek nodig is. Ook kan dit in een later stadium worden verlangd.

Gezondheid (Tabakswet)

In de Tabakswet is geregeld dat het niet toegestaan is om tabak in de horeca te roken. Er wordt geen onderscheid gemaakt in tabak 4 met of zonder nicotine. Hetzelfde geldt voor shisha lounges, indien met behulp van de waterpijp tabak wordt gerookt. Een uitzondering hierop is de rookruimte. Een rookruimte moet afsluitbaar zijn met een deur. Buiten deze ruimte mag er geen hinder van de tabaksrook zijn. Deze rookruimte moet voldoen aan de eisen die gesteld zijn in de Tabakswet.

Er zal regelmatig gecontroleerd moeten worden om te kijken welk soort tabak of welke kruiden er gerookt worden.

Kansspelautomaten

In een horecabedrijf dat het gebruik van waterpijpen toestaat mogen geen kansspelautomaten aanwezig zijn. Door het aanbieden van waterpijpen wordt een zelfstandige stroom van bezoekers getrokken. Het horecabedrijf is daardoor geen hoogdrempelige inrichting meer, maar een laagdrempelige inrichting. De plaatsingsvergunning voor kansspelautomaten zal de burgemeester daarom niet verlenen. Zie hiervoor ook de Wet op de Kansspelen.

Indien het gebruik van waterpijpen wordt toegestaan middels een nieuwe exploitatievergunning zal de kansspelautomaatvergunning worden ingetrokken en moeten deze kansspelautomaten verwijderd worden uit het bedrijf.

Conclusie

Een horecabedrijf die voor het gebruik van waterpijpen een aanvraag indient, wordt in eerste instantie getoetst aan artikel 110b van de APV (exploitatievergunning).

De bestemmingsplannen in Purmerend kennen geen categorie horecabedrijf met waterpijpen. Een horecabedrijf waar het roken van waterpijpen wordt aangeboden, ligt wat betreft risico’s voor gezondheid en overlast voor de omgeving tussen een café en een coffeeshop.

Gezien de gezondheidsrisico’s, de risico’s op brandgevaar, kans op overlast voor de omgeving en op openbare orde en veiligheidsaspecten is het belangrijk de vergunningaanvraag van een horecabedrijf met waterpijpen goed te toetsen.

Gelet op de behoefte die er in Purmerend is voor het gebruik van waterpijpen in de horeca is besloten dit op een kleine schaal toe te staan.

Hieronder worden de beleidsregels weergegeven voor het gebruik van één of meerdere waterpijpen in horecabedrijven.

Beleidsregel 1

Het gebruik van waterpijpen is toegestaan bij maximaal drie horecabedrijven in de Binnenstad met de functie horeca categorie 2 en 3 of die plekken waar horeca vanaf categorie 2 is toegestaan (vallend onder bestemmingsplan Binnenstad 2010, zie bijgevoegde verbeelding).

Beleidsregel2

In een horecabedrijf waar waterpijpen worden aangeboden mogen maximaal tien waterpijpen in gebruik zijn en maximaal tien reservewaterpijpen in een andere ruimte (niet zijnde het horecagedeelte) aanwezig zijn.

Indien het horecabedrijf een vloeroppervlakte heeft van meer dan 200 m2 dan mogen maximaal vijftien waterpijpen in gebruik zijn, en maximaal vijftien reservewaterpijpen in een andere ruimte (niet zijnde het horecagedeelte) aanwezig zijn.

Beleidsregel 3

Een horecabedrijf waar waterpijpen worden aangeboden, is niet gelegen onder een woning.

Beleidsregel 4

Indien het gebruik van waterpijpen kan worden opgenomen in de exploitatievergunning mogen er geen kansspelautomaten aanwezig zijn in de inrichting.

Beleidsregel 5

Aan het toestaan van het gebruik van waterpijpen in een horecabedrijf moeten voorwaarden worden verbonden in de exploitatievergunning. Een onderscheid wordt hier gemaakt in waterpijpgebruik met koolsteentjes en zonder koolsteentjes.

Onderstaande voorwaarden zijn niet limitatief.

Categorie met steenkooltjes en Quick-light kooltjes	Categorie met alleen elektrische kooltjes
Voldoende mechanische ventilatie en eventueel bovendaks afvoeren. Dit wordt per geval specifiek bekeken gelet op de omgeving. Hierbij wordt aangesloten bij o.a.de eisen zoals genoemd in het Besluit eisen inrichtingen Drank- en Horecawet en het Activiteitenbesluit.	Voldoende mechanische ventilatie en eventueel bovendaks afvoeren. Dit wordt per geval specifiek bekeken gelet op de omgeving. Hierbij wordt aangesloten bij o.a.de eisen zoals genoemd in het Besluit eisen inrichtingen Drank- en Horecawet en het Activiteitenbesluit.
Aanwezigheid CO-melder.	Aanwezigheid CO-melder.
Op de vloer gebruik te maken van steenachtige materialen.	Op de vloer gebruik te maken van steenachtige materialen.
Indien er in de inrichting etenswaren, zoals een lunch en/of diner, genuttigd kunnen worden is de ruimte waar waterpijpen zonder tabak genuttigd worden in een aparte afgesloten ruimte.	Indien er in de inrichting etenswaren, zoals een lunch en/of diner, genuttigd kunnen worden is de ruimte waar waterpijpen zonder tabak genuttigd worden in een aparte afgesloten ruimte.
Indien tabak wordt gebruikt, dan een aparte afgesloten rookruimte realiseren. Zoals opgenomen in de Tabakswet.	Indien tabak wordt gebruikt, dan een aparte afgesloten rookruimte realiseren. Zoals opgenomen in de Tabakswet.

De “Notitie beleidsregels gebruik waterpijpen in horeca 2016” zijn te beschouwen als een beleidsregel in de zin van artikel 4:81 Awb.

Dit besluit treedt in werking op de dag na die waarop het is bekend gemaakt.

Bijlagen:

• -

  Staat van horeca-activiteiten Bestemmingsplan Binnenstad Purmerend 2010

• -

  Kaartje Bestemmingsplan Binnenstad Purmerend 2010