Bodembeheerplan 2011 emeente Sittard-Geleen

Voor u ligt het Bodembeheerplan 2011 van de gemeente Sittard-Geleen. Hierin is aangegeven hoe binnen de gemeente omgegaan wordt met de diffuse bodemverontreiniging en welke mogelijkheden er zijn voor het toepassen/hergebruik van grond.

Verder is omschreven hoe de gemeente, binnen de diverse van toepassing zijnde kaders, invulling geeft aan de beleidsvrijheid die deze wettelijke kaders bieden. Waar nodig worden de gemaakte keuzes onderbouwd en toegelicht.

Het Bodembeheerplan 2011 biedt hiermee een eenduidig, integraal kader voor iedereen die bij het uitvoeren van bodemtaken en bij het voorbereiden van projecten te maken heeft met de aanwezige bodemkwaliteit.

In grote delen van de gemeente Sittard-Geleen is door diverse, vaak langdurige menselijke activiteiten de bodem in meer of mindere mate verontreinigd geraakt. Omdat deze verontreiniging zich verspreidt over een relatief groot gebied en er geen duidelijke oorzaak van de verontreiniging is aan te wijzen, wordt gesproken van een grootschalige diffuse bodemverontreiniging.

Vooral in het binnenstedelijk gebied van Sittard en Geleen en de oudere delen van de kernen Born, Buchten, Obbicht en Grevenbicht is de bodem diffuus verontreinigd met zware metalen, PAK en minerale olie. Het buitengebied, met uitzondering van het gebied tussen de Maas en het Juliana-kanaal, en de nieuwere woon- en industriegebieden zijn relatief schoner.

In dit Overkoepelend Bodembeheerplan 2004 is aangegeven welk bodemkwaliteitsbeleid er geldt in de gemeente Sittard-Geleen. Op deze manier vormde het Overkoepelend Bodembeheerplan het toetsingskader voor de bodemkwaliteit bij de voorbereiding en de uitvoering van nieuwe activiteiten.

Daarnaast is in dit Overkoepelend Bodembeheerplan 2004 vastgelegd welke mogelijkheden er zijn om licht verontreinigde grond binnen het grondgebied als bodem te hergebruiken. Het Overkoepelend Bodembeheerplan 2004 is hiermee een afwegingskader voor het omgaan met verontreinigde grond. Het geeft terugsaneerwaarden, risiconormen, een hergebruikskader en een toetsingskader bij de beoordeling van bouwaanvragen en bestemmingsplannen.

Het Overkoepelend Bodembeheerplan uit 2004 is de afgelopen jaren (overwegend) met succes gebruikt bij het beoordelen van de bodemkwaliteit en het (waar nodig) aanpakken van de bodem-verontreiniging binnen de gemeente Sittard-Geleen.

De afgelopen jaren is een aantal wijzigingen doorgevoerd aan de landelijke wet- en regelgeving inzake het aanpakken van de bodemverontreiniging en het hergebruik van grond.

Hierdoor sluit het Overkoepelend Bodembeheerplan niet meer voldoende aan bij de landelijke regelgeving, en dreigt er opnieuw een situatie te ontstaan waarbij onduidelijkheid over het omgaan met diffuse bodemverontreiniging, leidt tot stagnatie van gewenste ontwikkelingen.

Daarnaast is actualisatie nodig, omdat het vanuit de praktijk wenselijk is om op onderdelen een aantal verbeteringen/aanpassingen door te voeren in het Overkoepelend Bodembeheerplan 2004.

Tenslotte is actualisatie van het Overkoepelend Bodembeheerplan 2004 nodig om gebruik te kunnen maken van de informatie uit de in 2010 geactualiseerde bodemkwaliteitskaart van de gemeente. Actualisatie van deze kaart was wenselijk omdat er de laatste jaren vele nieuwe gegevens over de bodemkwaliteit binnen Sittard-Geleen bekend zijn geworden, en actualisatie zich binnen afzienbare tijd toch zou aandienen, omdat de (wettelijk vastgelegde) geldigheidsduur van de kaart in 2013 (einde termijn overgangsrecht Besluit bodemkwaliteit) verstrijkt.

Voorliggend Bodembeheerplan 2011 heeft als doel vast te leggen hoe, binnen het gebied waar de gemeente bevoegd gezag is voor het beoordelen van de bodemkwaliteit, invulling gegeven wordt aan de toetsing van bodemaspecten op de terreinen waar dat een rol speelt, t.w. grondverzet/hergebruik, bodemsanering, bouwen en ruimtelijke ontwikkeling. Dit staat bekend onder de benaming meersporenbeleid. Dit meersporenbeleid ligt aan de basis van een duurzame aanpak van de in de gemeente aanwezige diffuse bodemverontreiniging.

Hierbij is gebruik gemaakt van de informatie uit de in 2010 geactualiseerde bodemkwaliteitskaart.

Ter voorbereiding van de vaststelling van dit Bodembeheerplan met bijbehorend rapport “bodemkwaliteitskaart en bodemfunctieklassenkaart gemeente Sittard-Geleen, d.d. 6 juli 2010”, is de uniforme openbare voorbereidingsprocedure als bedoeld in afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht gevolgd.

Burgemeester en wethouders hebben dit Bodembeheerplan met evengenoemd bijbehorend rapport op ………………….vastgesteld.

Vervolgens is dit Bodembeheerplan met bijbehorend rapport op …………………van kracht geworden.

Dit Bodembeheerplan is de opvolger van het Overkoepelende Bodembeheerplan van april 2004 en van de nota “Inwerkingtreding Besluit bodemkwaliteit en overgangsrecht Overkoepelend Bodem-beheerplan” van maart 2009. Tegelijk met de vaststelling van dit Bodembeheerplan 2011, worden het Overkoepelende Bodembeheerplan uit 2004 en de nota “Inwerkingtreding Besluit bodemkwaliteit en overgangsrecht Overkoepelend Bodembeheerplan” ingetrokken.

Samen met het Bodembeheerplan 2011 wordt ook de geactualiseerde bodemkwaliteitskaart vastgesteld. De informatie uit deze kaart biedt enerzijds informatie voor de keuzes uit het Bodembeheer-plan en wordt anderzijds gebruikt bij het uitvoeren van het meersporenbeleid.

De geldigheidsduur van dit nieuwe Bodembeheerplan is 10 jaar. De bodemkwaliteitskaart en de bodemfunctieklassenkaart, waar het Bodembeheerplan op is gebaseerd, dienen daarentegen elke 5 jaar te worden geactualiseerd op grond van nieuwe, tegen die tijd beschikbare bodemdata.

Bij het actualiseren van de bodemkwaliteitskaart en/of bodemfunctieklassenkaart, dient te worden beoordeeld in hoeverre het eventueel in de zones wijzigen van de bodemkwaliteit (verbetering dan wel verslechtering) een tussentijdse aanpassing (en het opnieuw vaststellen) van het Bodembeheerplan noodzakelijk maakt. Ook in het geval van relevante wijzigingen in de wet- en regelgeving moet worden nagegaan of het noodzakelijk is om het Bodembeheerplan te actualiseren.

Ten aanzien van de geldigheidsduur van de bodemkwaliteitskaart moet nog het volgende worden opgemerkt. De bodemkwaliteitskaart bevat van een aantal "nieuwe stoffen" nog te weinig gegevens. Het betreft stoffen die pas vanaf 1 juli 2008 onderdeel uitmaken van het wettelijk verplichte onderzoekspakket (het zgn. stoffenpakket).

Binnen het Besluit bodemkwaliteit geldt een overgangsregeling waarbij de gemeenten de mogelijkheid hebben om, tot uiterlijk 1 juli 2013, gebruik te maken van een dergelijke "onvolledige" bodemkwaliteitskaart. Vanaf 1 juli 2013 zal de kaart echter ook de informatie over de nieuwe stoffen moeten bevatten.

Dat betekent dat de kaart in haar huidige vorm slechts bruikbaar is tot 1 juli 2013. Daarna kan de kaart alleen nog gebruikt worden indien er een actualisatie plaatsvindt waarbij ook de nieuwe stoffen worden meegenomen. Mogelijk zal hiertoe nog aanvullend bodemonderzoek nodig zijn.

Het Bodembeheerplan geeft een toetsingskader voor het omgaan met de diffuus verontreinigde grond binnen de gemeente Sittard-Geleen. Het is niet van toepassing op de manier hoe met eventuele puntbronverontreinigingen wordt omgegaan. Puntbronnen onderscheiden zich van de diffuse verontreiniging door het feit dat puntbronnen wel een duidelijke oorzaak kennen en beperkt zijn tot een relatief klein gebied.

Dit Bodembeheerplan gaat over zgn. historische verontreinigingen (ontstaan vóór 1987), en gaat dan ook niet in op de aanpak van nieuwe verontreinigingen (d.w.z. ontstaan in of na 1987). Daarvoor zijn er vanuit de WABO (nulsituatie-onderzoek als uitgangspunt) en vanuit de zorgplicht van de Wet bodembescherming (herstel van de bodemkwaliteit is het uitgangspunt) voldoende kaders beschikbaar om deze nieuwe verontreinigingen aan te pakken.

Het Bodembeheerplan gaat niet in op het (verontreinigde) grondwater binnen de gemeente.

In het kader van het Overkoepelend Bodembeheerplan 2004 is reeds een uitloogonderzoek uitgevoerd om de eventuele verspreidingsrisico’s van de gebiedseigen diffuse verontreiniging te bepalen. Uit dit uitloogonderzoek is toen gebleken dat de aanwezigheid van grond met een gebiedseigen kwaliteit niet zal leiden tot een meer dan marginale bodembelasting van de onderliggende bodemlaag en dus ook niet tot een beïnvloeding van het grondwater. Dat geldt nog steeds, zodat ook nu nog geen aanvullende eisen nodig zijn om de verspreiding van de diffuse bodemverontreiniging tegen te gaan.

Overigens is met de generieke kaders van het Besluit bodemkwaliteit reeds voldoende gegarandeerd dat de toepassingen van de verontreinigde grond niet zullen leiden tot een meer dan marginale beïnvloeding van het onderliggende grondwater.

De gemeente is binnen het gehele grondgebied bevoegd gezag voor de Wet ruimtelijke ordening en is (behoudens een aantal bedrijven waar de provincie bevoegd gezag is, zoals bedrijven op Chemelot en NedCar) ook overal bevoegd gezag voor de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.

Het Bodembeheerplan is van toepassing voor alle situaties waarbij de gemeente vanuit de Wet ruimtelijke ordening of vanuit de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht de bodemkwaliteit moet beoordelen.

Vanaf medio jaren ’90 tot 1 juli 2008 was het hergebruik van grond en baggerspecie geregeld in de rijksregeling die bekend staat onder de naam “Bouwstoffenbesluit”.

Ter bescherming van de bodemkwaliteit en oppervlaktewaterkwaliteit waren in dat Bouwstoffenbesluit regels opgenomen voor de toepassing van bouwstoffen. Grond en baggerspecie werden in het Bouwstoffenbesluit aangemerkt als (niet-vormgegeven) bouwstoffen.

Omdat bij de toepassing van de regels van het Bouwstoffenbesluit bleek dat die regels de mogelijk-heden voor hergebruik van grond en baggerspecie afkomstig uit gebieden met een lichte diffuse bodemverontreiniging, in veel gevallen onnodig beperkten, heeft het rijk in 1999 de “Vrijstellings-regeling grondverzet” vastgesteld. Die regeling gaf, onder voorwaarden (d.w.z.: de gemeente moest een bodemkwaliteitskaart en een Bodembeheerplan hebben vastgesteld), vrijstelling van een aantal regels van het Bouwstoffenbesluit met als doel het hergebruik van licht verontreinigde grond en baggerspecie als bodem mogelijk te maken en de daarbij te volgen procedure te vergemakkelijken.

In de praktijk werd bovenstaande regelgeving rondom het toepassen van bouwstoffen, grond en baggerspecie als versnipperd, complex, onduidelijk, star en slecht handhaafbaar ervaren.

Daarom heeft het rijk de regels herzien en in één eenduidig kader ondergebracht: het Besluit bodemkwaliteit. Dit Besluit is (wat betreft het voor de gemeente belangrijke aspect van “hergebruik van grond”) sedert 1 juli 2008 van kracht, en vervangt het Bouwstoffenbesluit.

Bij het beleid voor de sporen hergebruik, sanering, bouwen en ruimtelijke planvorming (het zgn. meersporen beleid) wordt gestreefd naar een bodembeleid waarbij de eisen die gesteld worden aan de bodemkwaliteit onafhankelijk zijn van de wet- en regelgeving die aanleiding zijn om de bodem-kwaliteit te beoordelen.

Daarom wordt bij al deze sporen, zoveel als mogelijk is binnen de wet- en regelgeving, één uniform ambitieniveau en eenzelfde bodemkwaliteitsdoelstelling nagestreefd. Een dergelijk beleid is helder en eenduidig voor de burgers en bedrijven in Sittard-Geleen.

De afgelopen jaren heeft de gemeente dit meersporenbeleid gehanteerd als uitgangspunt voor het bodembeleid. Het overkoepelend bodembeheerplan Sittard-Geleen uit 2004, dat al jarenlang het kader vormt voor het omgaan met diffuse verontreiniging binnen de gemeente, geeft dan ook invulling aan dit meersporenbeeld.

Het voorbije jaar is in de Beleidsgroep Bodembeheer Limburg (BBL) gewerkt aan een doorontwik-keling van het meersporenbeleid voor de aanpak van de bodemverontreiniging in Limburg. Bij deze doorontwikkeling is (o.a.) rekening gehouden met de ervaringen die de afgelopen jaren in de Limburgse gemeenten (waaronder Sittard-Geleen) zijn opgedaan.

Deze nieuwe invulling van het meersporenbeleid is verankerd in het provinciale Beleidskader Bodem 2010.

Binnen Sittard-Geleen wordt aangesloten bij dit nieuwe provinciale meersporenbeleid.

Op de volgende pagina wordt dit meersporenbeleid schematisch weergegeven.

Binnen het meersporenbeleid geldt dat er sanering nodig is indien er sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging.

Voor waterbodems is, met de inwerkingtreding van de Waterwet in 2009, de gevalsbenadering volledig vervallen.

Voor waterbodems geldt als uitgangspunt dat de waterbodem gezien wordt als een integraal onderdeel van het watersysteem. Sanering van de waterbodem is alleen nodig indien de waterbodem-kwaliteit een ongewenste invloed heeft op het bereiken van de gewenste kwaliteit van het gehele watersysteem.

In dat opzicht is het ook logisch dat de waterbeheerder volledig verantwoordelijk is voor het beoordelen en het (zo nodig) aanpakken van de waterbodems. Beoordeling vindt hierbij niet langer louter op basis van aangetroffen gehalten plaats, maar vindt primair plaats door na te gaan of en in welke mate de waterbodemkwaliteit een invloed heeft/kan hebben op het functioneren van het watersysteem.

Voor de gemeente Sittard-Geleen houdt dat in, dat bij besluiten die het watersysteem raken, maar waar de gemeente het bevoegd gezag is (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en de Wet ruimtelijke ordening), per situatie de bodemproblematiek zal worden afgestemd met het bevoegd gezag krachtens de Waterwet.

Alleen op deze manier kan bereikt worden dat de eisen die de gemeente stelt aansluiten op de wensen/eisen die de waterbeheerder heeft ten aanzien van het watersysteem.

Het Besluit bodemkwaliteit, dat voor het onderdeel hergebruik van grond en bagger sinds 1 juli 2008 van kracht is, geeft daarvoor een geheel nieuw kader: het (landelijke) generieke kader.

Dit kader is zodanig opgesteld dat naar verwachting het merendeel van de gemeenten hiermee voldoende mogelijkheden heeft om grond en bagger te hergebruiken/toe te passen.

Er zijn echter ook gebieden in Nederland waar dit generieke kader, gezien de verontreinigingsituatie, te weinig mogelijkheden biedt voor een adequaat bodembeheer. Om te vermijden dat hierdoor in deze gebieden een ongewenste stagnatie bij het hergebruik ontstaat, biedt het Besluit bodemkwaliteit de mogelijkheid om (binnen bepaalde grenzen en onder bepaalde voorwaarden) op lokaal niveau, gebiedsspecifieke normen vast te leggen. Dergelijke gebiedsspecifieke normen (zgn. lokale maximale waarden) gelden dan op lokaal niveau als toetsingskader voor het hergebruik van grond en/of baggerspecie.

Vanuit het meersporenbeleid (dat als uitgangspunt van het bodembeleid geldt) zullen deze lokale maximale waarden dan ook een plaats moeten krijgen bij het beoordelen van de bodemkwaliteit bij ruimtelijke ontwikkelingen en bij bouwen.

In verband met het opstellen van dit Bodembeheerplan voor Sittard-Geleen, is nagegaan of er – gegeven de bodemkwaliteit binnen de gemeente – gebieden zijn waar het generieke kader geen of onvoldoende hergebruikmogelijkheden voor grond en bagger biedt en waar dus een gebiedsspecifiek hergebruikbeleid nodig c.q. wenselijk is.

Hiervoor is gebruik gemaakt van de informatie uit de bodemkwaliteitskaart die in 2010 is opgesteld en die de bodemkwaliteit binnen Sittard-Geleen beschrijft.

Bij de vaststelling van het Overkoepelende Bodembeheerplan in 2004, hebben burgemeester en wethouders ook een bodemkwaliteitskaart vastgesteld. Die kaart is toen opgesteld overeenkomstig de richtlijn voor bodemkwaliteitskaarten uit de destijds geldende Vrijstellingregeling Grondverzet.

In het generieke kader van het Besluit bodemkwaliteit kan de gemeente ervoor kiezen om opnieuw een, aan de nieuwe landelijke richtlijnen (Richtlijn bodemkwaliteitskaarten 2007) aangepaste, bodemkwaliteitskaart vast te stellen.

Omdat Sittard-Geleen reeds beschikt over een bodemkwaliteitskaart, en verder zo’n bodemkwaliteitskaart een geschikt instrument is om te gebruiken bij (bodemgerelateerde) werkzaamheden rondom grondverzet, bodemsanering, bestemmingsplannen en omgevingsvergunningen, activiteit bouwen, en bovendien zo’n kaart een besparing oplevert op de kosten van bodemonderzoeken (minder aparte bodemonderzoeken nodig), is ervoor gekozen om de bodemkwaliteitskaart te actualiseren.

Daarbij is uitgegaan van de nieuwe richtlijnen voor bodemkwaliteitskaarten zoals opgenomen in de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten uit 2007 van de Minister van VROM.

Deze bodemkwaliteitskaart, bestaande uit 2 kwaliteitskaarten, 2 ontgravingkaarten en 2 toepassingskaarten, is opgenomen in de bijlagen 7A t/m 7F in het bij dit bodembeheerplan behorende rapport: “bodemkwaliteitskaart en bodemfunctieklassenkaart gemeente Sittard-Geleen” d.d. 6 juli 2010.

Uit deze kaarten blijkt dat de bodemkwaliteit voor een groot gedeelte van het grondgebied van onze gemeente voldoet aan de kwaliteit AW 2000 (schone grond), en voor (gedeeltes van) enkele woonkernen voldoet aan de maximale waarde “wonen” (MWW). (D.w.z.: grond die niet meer helemaal schoon is, maar wel geschikt is voor de functie “wonen”).

De keuze voor het generieke kader brengt (op grond van artikel 55 van het Besluit bodemkwaliteit) met zich mee, dat de gemeente, i.c. burgemeester en wethouders, een bodemfunctieklassenkaart moeten vaststellen.

Deze kaart is een vertaling op hoofdlijnen van de bestemmingsplannen c.q. het grondgebruik in de verschillende gebieden (zones) binnen Sittard-Geleen, en is nodig om te kunnen beoordelen of de toe te passen grond in een bepaald gebied kan worden hergebruikt, rekening houdend met de functieklasse van de bodem in dat betreffende gebied.

De bodemfunctieklassenkaart is opgenomen als bijlage 2 in het bij dit Bodembeheerplan behorende rapport: “bodemkwaliteitskaart en bodemfunctieklassenkaart gemeente Sittard-Geleen” d.d. 6 juli 2010.

In het verleden is binnen het grondgebied van Sittard-Geleen reeds een groot aantal bodemonderzoeken uitgevoerd. Dat is gebeurd ten behoeve van bodemsaneringen, hergebruik van grond of ruimtelijke ontwikkelingen (bestemmingsplanprocedures of bouwvergunningen).

Een inventarisatie van de uitgevoerde onderzoeken leert dat er op de onverdachte locaties (locaties waar geen bodembedreigende bedrijfsactiviteiten hebben plaatsgevonden) in het verleden meer dan 2500 analyses zijn uitgevoerd ter bepaling van de bodemkwaliteit. Dit grote aantal analyses maakt dat er een zeer betrouwbare voorspelling gedaan kan worden over de bodemkwaliteit binnen de gemeente.

Omdat de gemeente er naar streeft om zo weinig mogelijk regels op te leggen is er voor gekozen om gebruik te maken van de mogelijkheden die de landelijke regelgeving biedt om, uitgaande van de in het verleden uitgevoerde bodemonderzoeken, een voorspelling te doen over de bodemkwaliteit. Concreet houdt dat in, dat de gemeente Sittard-Geleen, waar mogelijk en verantwoord, gebruik zal maken van de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel bij hergebruik van grond.

Bij gebruik van de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel hoeft in een groot aantal gevallen geen afzonderlijk bodemonderzoek meer plaatsvinden om de kwaliteit van de toe te passen grond te bepalen, maar kan de kwaliteit van de betreffende bodem afgeleid worden uit de bodemkwaliteitskaart.

Bijkomende gunstige effecten van zo’n aanpak zijn, dat de kosten voor het uitvoeren van bodemonderzoeken zoveel mogelijk worden beperkt, en voorts de voorbereiding en uitvoering van projecten en werken, voor wat betreft behandeling van het aspect bodem, eenvoudiger wordt en sneller kan verlopen.

Vanzelfsprekend is het gebruik van een bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel alleen toegestaan in die gebieden waar een voldoende betrouwbare voorspelling gedaan kan worden over de te verwachten bodemkwaliteit.

Daarom is bij het opstellen van de nieuwe bodemkwaliteitskaart (verderop in dit Bodembeheerplan meer over deze kaart), ook ingegaan op de bruikbaarheid/betrouwbaarheid van de kaart.

Nadat de verschillende (wettelijk voorgeschreven) stappen ten behoeve van het opstellen van de bodemkwaliteitskaart waren uitgevoerd, kon voor nagenoeg het gehele grondgebied van Sittard-Geleen worden vastgesteld, dat – op de onverdachte locaties – de bodemkwaliteit voldoet aan de eisen uit het meersporenbeleid. De bodemkwaliteit voldoet ofwel aan de achtergrondwaarde (AW 2000 geheten) ofwel (binnen kleinere of grotere gedeelten van bebouwde kommen) aan de “maximale waarde wonen” (de MWW).

Slechts bij een tweetal onverdachte gebieden binnen Sittard-Geleen (gebied rondom Grevenbicht en een gedeelte van de noordzijde en westzijde van Buchten) zijn onvoldoende gegevens over de ondergrond (0,5 m. tot 3,5 m. onder maaiveld) beschikbaar, en kan de kaart op dat punt niet als bewijsmiddel gebruikt worden. Met betrekking tot de gronden uit deze twee gebieden zal altijd een bodemonderzoek nodig zijn ter bepaling van de bodemkwaliteit.

In het bij dit Bodembeheerplan behorende rapport “bodemkwaliteitskaart en bodemfunctieklassenkaart gemeente Sittard-Geleen” d.d. 6 juli 2010, is een grondstromenmatrix opgenomen (zie tabel 9 in dat rapport).

Deze grondstromenmatrix geeft aan welke mogelijkheden er zijn om, op basis van de bodemkwaliteitskaart en op basis van de bodemfuncties in de verschillende deelgebieden, gronden toe te passen binnen het grondgebied van Sittard-Geleen.

De bodemkwaliteitskaart doet alleen een uitspraak over de bodemkwaliteit van de onverdachte locaties binnen de gemeente Sittard-Geleen.

Voor de verdachte locaties binnen de gemeente Sittard-Geleen geeft de bodemkwaliteitskaart geen informatie. Voor de verdachte locaties is de bodemkwaliteitskaart dan ook niet bruikbaar als bewijsmiddel maar dient altijd een bodemonderzoek te worden uitgevoerd om de kwaliteit op de locatie (of een deel van de locatie) te bepalen.

Deze beperking tot onverdachte locaties geldt zowel voor wat betreft de kwaliteit van de vrijkomende grond als voor wat betreft de kwaliteit van de ontvangende bodem.

Indien er geen aanwijzingen zijn dat de bodem op de locatie mogelijk deel uitmaakt van een geval van ernstige bodemverontreiniging, mag de initiatiefnemer direct gebruik maken van de informatie uit de bodemkwaliteitskaart.

Indien er wel aanwijzingen zijn dat de bodem op de locatie verdacht is of beïnvloed is door een puntbron, moet de initiatiefnemer een bodemonderzoek laten uitvoeren voorafgaand aan het voorgenomen hergebruik en/of de ruimtelijke ontwikkeling. Alleen als vervolgens hieruit blijkt dat er toch geen aanwijzingen zijn voor een puntbron maar dat de bodem overeenkomt met de in het gebied aanwezige diffuse verontreiniging, mag de initiatiefnemer gebruik maken van de informatie uit de bodemkwaliteitskaart.

Uit de grondstromenmatrix blijkt dat een aantal grondstromen niet zijn toegestaan op basis van de bodemkwaliteitskaart.

Zo is het bijvoorbeeld niet toegestaan om grond uit het deelgebied “wonen” (MWW; maximale waarde wonen) toe te passen in “het buitengebied” (AW 2000; schone grond).

Dit betekent echter niet dat deze toepassing absoluut is uitgesloten. Het betekent alleen dat de bodemkwaliteitskaart onvoldoende zekerheid biedt dat de grond uit het deelgebied “wonen” voldoet aan de eisen die in “het buitengebied” gelden.

Indien een initiatiefnemer grond uit het deelgebied “wonen” wil toepassen in “het buitengebied”, kan hij altijd een partijkeuring uit laten voeren en op basis van het resultaat van deze partijkeuring nagaan wat de herbruikbaarheid is van de grond. Als sprake is van een partijkeuring dan is sprake van een specifieker en daarmee hoger bewijsmiddel dan de bodemkwaliteitskaart. De resultaten van de partijkeuring gaan als bewijsmiddel dan boven de bodemkwaliteitskaart.

Dat maakt dat er op basis van de bodemkwaliteitskaart voor alle gebieden voldoende zekerheid is dat de grond voldoet aan de eisen die het Besluit bodemkwaliteit stelt aan grootschalige bodemtoepassingen.

De gemeente kiest er dan ook voor om de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel te hanteren bij toepassing van de grond uit Sittard-Geleen in een grootschalige bodemtoepassing.

Vanzelfsprekend geldt dit alleen voor grond die afkomstig is uit niet-verdachte locaties. Voor grond uit verdachte locaties moet ook bij hergebruik in een grootschalige bodemtoepassing een bodemonderzoek/partijkeuring uitgevoerd worden en kan geen gebruik gemaakt worden van de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel.

Het Besluit bodemkwaliteit biedt in beginsel ook mogelijkheden om grond afkomstig uit andere gemeenten op basis van de bodemkwaliteitskaart van die andere gemeente, binnen Sittard-Geleen te hergebruiken.

Vooralsnog zal hiervan geen gebruik gemaakt worden. De naburige gemeenten beschikken namelijk nog niet over een bodemkwaliteitskaart die voldoet aan de eisen van het Besluit bodemkwaliteit en zullen ook voor 2011 niet over dergelijke kaart beschikken. Hierdoor is er formeel geen uitwisseling op basis van een bodemkwaliteitskaart mogelijk.

De komende jaren zal de gemeente Sittard-Geleen nagaan of het, op basis van de grondstromen, wenselijk is om op termijn toch ook grond vanuit andere gemeenten toe te passen op basis van een bodemkwaliteitskaart van die betreffende gemeenten. In voorkomend geval zal dan in overleg met die gemeenten nagegaan worden of en hoe hier invulling aan gegeven kan worden.

Dit houdt in dat grond uit andere gemeenten alleen kan worden toegepast binnen Sittard-Geleen indien de kwaliteit is bepaald middels een partijkeuring en indien hieruit blijkt dat de grond aan de gestelde eisen uit het generieke toetsingskader voldoet.

De milieuhygiënische kwaliteit van de uit bermen vrijkomende grond, waarvan men voornemens is om deze elders opnieuw toe te passen, dient derhalve altijd met een onderzoek te worden aangetoond.

Opgemerkt wordt nog dat het Besluit bodemkwaliteit ook mogelijkheden biedt voor het hergebruik van vrijkomende grond op of nabij de plaats van herkomst. Deze toepassing is uitgezonderd van een aantal regels van het Besluit bodemkwaliteit. In de praktijk zal hier regelmatig gebruik van gemaakt kunnen worden bij ingrepen in de (spoor)wegbermen.

In hoofdstuk 6 wordt nader ingegaan op het grondverzet bij deze wegen en spoorwegen.

Vanuit een oogpunt van consistentie en om de regeldruk zo laag mogelijk te houden, kiest de gemeente er voor om de bodemkwaliteitskaart ook te hanteren als bewijsmiddel bij ruimtelijke ontwikkelingen (bestemmingsplanwijzigingen en omgevingsvergunningen).

Het is namelijk niet logisch om de bodemkwaliteitskaart wél te aanvaarden bij hergebruik (waarbij in de regel grondverzet plaatsvindt), en niét bij ruimtelijke ontwikkelingen (waar er minder vaak grondverzet plaatsvindt).

Uit de bodemkwaliteitskaart blijkt dat in alle gebieden de gemiddelde waarde beduidend lager is dan de interventiewaarde en dat de P95 (beduidend) lager is dan de maximale waarde industrie, zodat er voldoende zekerheid is dat er binnen het gemeentelijke gebied geen sanerende maatregelen nodig zullen zijn (zie hoofdstuk 3, meersporenbeleid). Daarom is er voor gekozen om de bodemkwaliteitskaart in het gehele grondgebied van Sittard-Geleen te aanvaarden als bewijsmiddel bij ruimtelijke procedures en bij omgevingsvergunningen.

Hierbij moet wel worden benadrukt dat de locatie waar de ruimtelijke ontwikkeling is gepland niet verdacht mag zijn en niet mag zijn beïnvloed door een puntbron. Indien er aanwijzingen zijn dat er wel een beïnvloeding heeft plaatsgevonden, mag de bodemkwaliteitskaart niet zondermeer als bewijsmiddel gebruikt worden, maar moet een bodemonderzoek worden uitgevoerd.

Dit betekent dat wat betreft de bodemkwaliteit op locaties met een gemiddelde of hoge gewasconsumptie, strengere eisen gelden.

Juist omwille van deze strengere eisen zijn wij van mening dat de bodemkwaliteitskaart hier niet voldoende zekerheid biedt. Daarom is bij ontwikkelingen (bestemmingsplanwijzigingen en/of bouwvergunningen) op deze locaties altijd een bodemonderzoek nodig om de bodemkwaliteit te kunnen toetsen aan de eisen uit dit Bodembeheerplan.

Zoals reeds eerder aangegeven geldt in Sittard-Geleen het generieke toetsingskader uit het Besluit bodemkwaliteit. Dat houdt in dat er geen bijzondere regels gelden voor het hergebruik van grond en baggerspecie binnen het gebied waar de gemeente bevoegd gezag is krachtens het Besluit bodemkwaliteit.

Het generieke kader is uitgebreid beschreven in diverse landelijke documenten.

Voor meer informatie over het hergebruik van grond binnen het generieke kader, wordt dan ook in eerste aanleg verwezen naar deze documenten. Op deze manier kan binnen de gemeente namelijk altijd gebruik gemaakt worden van de meest recente gegevens en handreikingen.

Wel worden in navolgende paragrafen een aantal aspecten waar in het verleden in de praktijk een knelpunt werd ervaren, nader toegelicht. Dit om een uniforme en eenduidige werkwijze te kunnen bereiken.

Voor de tijdelijke opslag van grond in het kader van het Besluit bodemkwaliteit, is in de meeste gevallen niet langer een omgevingsvergunning, onderdeel milieu, (voorheen milieuvergunning) nodig. Tijdelijk opslag is wel meldingplichtig op grond van het Besluit bodemkwaliteit.

Bij kortdurende opslag (korter dan 6 maanden) wordt niet getoetst aan de kwaliteitsklasse van de ontvangende bodem. Maar bij wat langdurigere opslag (langer dan 6 maanden) gebeurt die toets wel.

Bij een tijdelijke opslag langer dan 3 jaren, is deze opslag wél omgevingsvergunningplichtig, onderdeel milieu. Dit is ook het geval wanneer de kwaliteit van de tijdelijk opgeslagen grond niet voldoet of wanneer nog geen eindbestemming van de grond bekend is.

Binnen het Besluit bodemkwaliteit is het tijdelijk verplaatsen of uit een toepassing wegnemen van grond toegestaan indien deze vervolgens, zonder te zijn bewerkt, op of nabij dezelfde plaats en onder dezelfde condities opnieuw in die toepassing wordt aangebracht.

Formeel betekent dit dat de vrijgekomen grond in dezelfde laag moet worden teruggebracht. Ook de afstand ten opzichte van bijvoorbeeld het grondwater moet voor en na de tijdelijke uitname vergelijkbaar zijn. Reden hiervoor is dat de milieuhygiënische kwaliteit van de bovengrond over het algemeen slechter is dan die van de ondergrond. Door het niet gescheiden houden van beide lagen, worden verschillende kwaliteitsklassen gemengd.

Gezien de ervaringen uit de praktijk, maar ook om de werkbaarheid te vergroten, is binnen Sittard/Geleen besloten om bij de tijdelijke uitname van grond, specifiek bij werkzaamheden aan kabels, leidingen en riolering, het gescheiden ontgraven en terugplaatsen van de boven- en ondergrond niet strikt te handhaven. Dit betekent dat in de bodemlaag vanaf maaiveld tot 3 m. beneden maaiveld, de boven- en ondergrond geroerd mag worden teruggeplaatst.

Wel moet er voor gezorgd worden dat bij het terugplaatsen van het uitgenomen materiaal de grond en het funderingsmateriaal (stoll, korrelmix, zand enz.) niet met elkaar vermengd worden.

In onderstaande figuur is één en ander schematisch weergegeven.

Consequentie van deze werkwijze is dat de bodem ter plaatse van leidingtracés geroerd raakt met als mogelijk gevolg het opmengen van verschillende kwaliteitsklassen.

Hieruit blijkt dat een verslechtering kan optreden van de bodemkwaliteit in de ondergrond. Dit wordt echter geaccepteerd omdat sprake is van verwaarloosbare risico's. Daarnaast wordt opgemerkt dat naar verwachting de grond ter plaatse van deze tracés in het verleden al vermengd is geraakt bij de aanleg van de kabels, leidingen en riolering, dan wel dat de kabelgoten destijds mogelijk zijn aangevuld met schone grond.

Bij wegen, spoorwegen en de bermen hiervan kan de bodemkwaliteit beïnvloed zijn. Beïnvloeding kan hierbij op verschillende manieren plaatsgevonden hebben: calamiteiten, depositie van kleine asfaltdelen, afspoeling van de vangrails e.d.

Bekend is dat alleen bij relatief grote/drukke wegen de bodem relevant beïnvloed kan zijn.

Daarom is in de bodemkwaliteitskaart aangegeven dat de grote wegen (rijkswegen, provinciale wegen en regionale wegen) uitgesloten zijn van de bodemkwaliteitskaart (zie bijlage 2 van de bodemkwaliteitskaart).

Concreet houdt dat in, dat de bodemkwaliteitskaart geen uitspraak doet over de te verwachten kwaliteit van de vrijkomende grond (ontgravingkaart is niet bruikbaar) én dat de bodemkwaliteitskaart geen uitspraak doet over de kwaliteit van de huidige bodem (toepassingskaart).

Dit geldt voor de spoorwegen, de uitgesloten wegen én de bermen van deze wegen. Voor de begrenzing van deze bermen wordt verwezen naar par. 2.5.3 van de bodemkwaliteitskaart.

Het ophogen van de bermen is gebonden aan het generieke kader uit het Besluit bodemkwaliteit.

Dit betekent dat de toe te passen grond van gelijke of beter kwaliteit moet zijn dan de ontvangende bodem én dat de aangevoerde bodemkwaliteit moet voldoen aan de functiegerichte eis.

Omdat aan de (spoor)wegen de functie industrie is toegekend houdt dat laatste in ieder geval in, dat de toe te passen grond moet voldoen aan de maximale waarde industrie.

Omdat de bodemkwaliteitskaart geen uitspraak doet over de kwaliteit van de (spoor)wegen (incl. de bermen) moet een bodemonderzoek uitgevoerd worden om de kwaliteit van de huidige bodem te bepalen. Hiervoor kan een verkennend onderzoek uitgevoerd worden (conform de eisen uit de Regeling bodemkwaliteit). Hierbij kan wel maatwerk nodig zijn voor wat betreft het onderzoekstraject. Bekend is namelijk dat de verontreiniging in (spoor)wegbermen zich kan beperken tot de laag vanaf maaiveld tot 0,2 m. beneden maaiveld. Bij het onderzoek zal dan ook altijd sprake zijn van maatwerk.

De bevindingen van dit verkennend onderzoek zijn dan bepalend voor de eisen die gesteld worden aan de toe te passen grond. Indien de ontvangende bodem schoon is, mag alleen schone grond worden toegepast. Indien de ontvangende bodem de functieklasse wonen of industrie heeft, mag ook grond met functieklasse wonen resp. industrie worden toegepast.

Voor de verdachte wegen geldt de bodemkwaliteitskaart niet als bewijsmiddel. Dus kan grond die hier vrijkomt alleen maar elders worden toegepast, indien de kwaliteit ervan middels een onderzoek wordt bepaald.

Opgemerkt wordt nog dat bij wegonderhoud vaak sprake is van het tijdelijk uitnemen van de grond en/of van het hergebruik op of nabij de plaats van herkomst. In beide gevallen (tijdelijke uitname en hergebruik op of nabij de plaats van herkomst), hoeft er in beginsel geen bodemonderzoek uitgevoerd te worden. Wel wordt benadrukt dat er altijd rekening moet worden gehouden met het zorgplichtbeginsel.

Zoals in hoofdstuk 3 is aangegeven sluit de gemeente Sittard-Geleen, voor wat betreft de bodemkwaliteitseisen bij ruimtelijke ontwikkelingen en bij omgevingsvergunningen, activiteit bouwen, aan bij de eisen die vanuit het nieuwe meersporenbeleid gehanteerd worden. Deze eisen komen overeen met de eisen die vanuit de Wet bodembescherming gelden.

Concreet houdt dat in, dat op een locatie alleen sanerende maatregelen getroffen moeten worden in het kader van een omgevingsvergunning, activiteit bouwen, of bij een ruimtelijke procedure, indien er sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging op de locatie waar de ruimtelijke ontwikkeling is gepland.

Uitgangspunt van het bodembeleid is dat sanering moet leiden tot een voldoende duurzame bodemkwaliteit. Concreet houdt dat in, dat in Sittard-Geleen, daar waar een sanering nodig is om de gewenste ruimtelijke ontwikkeling mogelijk te maken of om de omgevingsvergunning, activiteit bouwen, te kunnen verlenen, na sanering de bodemkwaliteit moet voldoen aan de generieke maximale waarden voor de bodemfunctie die hoort bij het geplande gebruik.

Deze keuze sluit aan bij de eisen uit het saneringsspoor (zie hoofdstuk 8) en bij de functie-eisen uit het hergebruikspoor (zie hoofdstuk 6). Hiermee wordt dus ook op het punt van saneringsresultaat invulling gegeven aan het meersporenbeleid.

Opgemerkt wordt dat voor waterbodems geen functieafhankelijke waarden gelden. Voor waterbodems geldt binnen het generieke kader van het Besluit bodemkwaliteit een indeling in klasse A of klasse B.

Indien in waterbodems sanerende maatregelen nodig zijn vanuit de Wet ruimtelijke ordening of vanuit de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, zal na sanering de kwaliteit op de betreffende locatie overeen moeten komen met de omgevingskwaliteit, uitgedrukt in klasse A of B.

Opgemerkt wordt wel nog dat sanerende maatregelen vanuit de Wet ruimtelijke ordening of de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, in de waterbodem pas nodig zijn, indien er sprake is van een saneringsplicht vanuit de Waterwet. Dat is het geval indien de verontreinigde waterbodem een belemmering vormt voor het adequaat functioneren van het watersysteem.

De bodemfunctieklassenkaart is een hulpmiddel in het generieke kader om partijen grond die niet voldoen aan de AW2000 (maar wel aan de MWW en/of MWI) te kunnen hergebruiken.

De bodemfunctieklassenkaart doet een uitspraak over de gewenste kwaliteit voor toe te passen grond in een bepaald gebied. De bodemfunctieklassenkaart geeft geen inzicht in de daadwerkelijke functie van een locatie of een gebied. Zo kan het voorkomen dat in een gebied met de bodemfunctieklasse wonen (kleinschalige) bedrijfslocaties aanwezig zijn.

De norm van het hergebruikspoor hoeft hierbij niet overeen te stemmen met de saneringsdoelstelling. De saneringsdoelstelling dient namelijk te worden afgestemd op de meest gevoelige bodemfunctie, die binnen de betreffende bestemmingsregeling mogelijk is.

Als de bestemming bijvoorbeeld “bedrijfsdoeleinden” is en de bestemmingsplanvoorschriften geven aan dat “gronden binnen de bestemming “bedrijfsdoeleinden” zijn bestemd voor bijvoorbeeld “bedrijfsdoeleinden mét woningbouw”, dan geldt als uitgangspunt voor de sanering de bodemkwaliteit die noodzakelijk is voor de meest gevoelige functie, in dit geval de functie “wonen”.

Indien er na sanering sprake is van een gemengd gebruik, kunnen de saneringsdoelstellingen op die betreffende gebruiken worden afgestemd. Bij het saneren van een toekomstige parkeerplaats met groenstroken, kan dus bijvoorbeeld ter plaatse van de parkeerplaats worden volstaan met het aanbrengen van een isolatielaag (= minimale doelstelling voor de locatie), terwijl ter plaatse van de groenstroken een intensievere sanering (leeflaag van geschikte kwaliteit) dient te worden uitgevoerd.

De bodemkwaliteitskaart is geen direct hulpmiddel bij bodemsaneringen ingevolge de Wet bodembescherming.

Of op een locatie sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging zal veelal blijken uit onderzoeken die worden uitgevoerd in het kader van de 3 andere sporen (hergebruik ingevolge het Besluit bodemkwaliteit, bouwen ingevolge de omgevingsvergunning krachtens de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en opstellen bestemmingsregeling ingevolge de Wet ruimtelijke ordening). Wel geeft de kaart met o.m. verdachte locaties (bijlage 10 van het rapport bodemkwaliteitskaart en bodemfunctieklassenkaart gemeente Sittard-Geleen van juli 2010) een indicatie over waar, op basis van het historische gebruik, mogelijk sterke bodemverontreinigingen zijn te verwachten.

Op verdachte locaties, waar mogelijk sprake is van een puntverontreiniging, is de bodemkwaliteitskaart niet bruikbaar als bewijsmiddel, maar dient altijd een bodemonderzoek (verkennend onderzoek, eventueel gevolgd door een nader onderzoek) plaats te vinden. Indien blijkt dat er op de locatie sprake is van een te saneren geval van ernstige bodemverontreiniging, zal dit nader onderzoek de basis vormen voor het saneringsplan.

Indien de sanering bestaat uit het aanbrengen van een leeflaag, is het aan het bevoegd gezag Wet bodembescherming om te beoordelen of de bodemkwaliteitskaart gebruikt mag worden als bewijsmiddel voor de grond die in deze leeflaag moet worden toegepast.

Het aanbrengen van een leeflaag bij een sanering is, op grond van art. 35.c van het Besluit bodemkwaliteit, een toepassing die valt onder het regime van het Besluit bodemkwaliteit.

Dat betekent dat de uitvoerende partij het toepassen van grond zal moeten melden bij de gemeente.

De toekomstige uitbreiding van het bedrijventerrein Holtum-Noord ligt binnen het freatisch grondwaterbeschermingsgebied behorende bij het waterwingebied Roosteren.

Op de bodemfunctieklassenkaart is aan dit gebied de bodemfunctie “industrie” toegekend. Maar volgens de bodemkwaliteitskaart heeft deze bodem de kwaliteit AW 2000 (schone grond).

Toepassing van het generieke kader betekent dat ter plaatse alleen schone grond mag worden toegepast. Door deze eis zijn ook de belangen van de bescherming van het grondwater in voldoende mate gewaarborgd, en wordt ook voldaan aan de hierop betrekking hebbende bepaling van de provinciale Omgevingsverordening.

Indien bij graafwerken geconstateerd wordt dat er onverwacht toch sprake is/kan zijn van een verdachte locatie, geldt – conform art. 7 van het Besluit bodemkwaliteit én art. 13 Wet bodembescherming – onverkort het zorgplichtbeginsel.

Dat betekent in ieder geval dat de bodemkwaliteitskaart niet als bewijsmiddel gebruikt mag worden.

De uitvoerende partij heeft dan de plicht om alsnog de kwaliteit van de grond in beeld te brengen en te toetsen aan de eisen die gelden vanuit het generieke kader.

Voor de onderzoeksprotocollen die dan gelden wordt verwezen naar het Besluit bodemkwaliteit (bij hergebruik van grond) en naar de Wet ruimtelijke ordening (bij bestemmingsplanprocedures).

De uitkomsten van het onderzoek worden dan getoetst aan de bodemkwaliteitseisen binnen Sittard-Geleen. Alleen als aan deze eisen wordt voldaan, kan de initiatiefnemer verder gaan met de voorgenomen activiteiten.

Voor locaties waar, op grond van de zorgplicht een bodemonderzoek noodzakelijk is, dient, voorafgaand aan de ontgraving, een melding te worden gedaan bij team Fysieke Handhaving van de gemeente Sittard-Geleen, vooropgesteld dat in betreffend geval de gemeente en niet de provincie bevoegd gezag is.

Hiermee wordt het bevoegd gezag geïnformeerd en kan gecontroleerd worden of er aanvullende onderzoeken en/of maatregelen nodig of gewenst zijn.

Deze melding moet vergezeld gaan van het uitgevoerde bodemonderzoek. De resultaten van dit onderzoek bepalen mede wat er moet/kan gebeuren met de betreffende grond.

Om te kunnen komen tot een adequaat niveau van handhaving moet er bij het handhavingproces niet alleen sprake zijn van kwalitatief goede handhaving maar moet er ook voldoende controle en toezicht zijn. Alleen als zowel de kwaliteit als de kwantiteit van het handhavingproces voldoende is, kan gesproken worden van een adequate handhaving.

In een separaat gemeentelijk Handhavingprogramma Besluit bodemkwaliteit, wordt nader ingegaan op de manier waarop en de mate waarin in Sittard-Geleen sprake is van een adequaat handhavingsniveau.

Eind 2007 is, in samenwerking met verschillende overheidspartijen, het initiatief genomen om de Handhaving-Uitvoerings-Methode Besluit bodemkwaliteit (HUM-Bbk) te ontwikkelen. De HUM-Bbk

is in de loop van 2009 door de Minister van VROM vastgesteld.

Binnen de gemeente Sittard-Geleen wordt aangesloten bij de werkwijze als beschreven in deze

HUM-Bbk.

Er zijn binnen de gemeente geen redenen om een andere invulling te geven aan het handhavingsproces.

Omdat het grondverzet regelmatig gemeentegrensoverschrijdend is, kan een adequate handhaving in een aantal gevallen alleen plaatsvinden door samen te werken met anderen bevoegde instanties.

Ook voor de ketenhandhaving (in de keten van productie tot uiteindelijke toepassing van een bouwstof, grond of baggerspecie kan ofwel de VROM-Inspectie ofwel de gemeente bevoegd zijn) is deze samenwerking onontbeerlijk.

Hiertoe vindt er regelmatig overleg plaats met alle bevoegde instanties in de provincie Limburg, waarbij informatie wordt uitgewisseld en de eventueel noodzakelijke werkafspraken worden gemaakt.

Daarnaast worden er periodiek controles uitgevoerd samen met de politie, de VROM-Inspectie en andere gemeenten.

In een separaat gemeentelijk Handhavingprogramma Besluit bodemkwaliteit, is nader ingegaan op de samenwerking met andere bevoegde instanties.