Verzamelverordening Wet investeren in jongeren

Ondertekening

Algemene toelichting

De WIJ verplicht om te investeren in de arbeidsinschakeling van alle jongeren van 16 tot en met 26 jaar, ook bij een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Daartoe moeten de gemeenten jongeren in beginsel een werkleeraanbod doen. Afgeleide van het werkleeraanbod is een inkomensvoorziening (uitkering) voor jongeren vanaf 18 jaar als de jongere onvoldoende inkomsten heeft. Deze inkomensvoorziening is alleen beschikbaar als het werkleeraanbod:

• -

  - geen optie is door in de persoon van de jongere gelegen omstandigheden,

• -

  - geen optie is door niet verwijtbare omstandigheden van de kant van de jongere,

• -

  - onvoldoende inkomsten genereert of

• -

  - nog niet kan worden gedaan.

De samenhang tussen het werkleeraanbod en de inkomensvoorziening is een bepalend element in de WIJ. De relatie tussen werken/leren en een uitkering is fundamenteel anders dan in de WWB, waarin het recht op bijstand vooropstaat met als afgeleide de plicht tot arbeids-participatie. Het WWB uitgangspunt: "een uitkering, mits" is in de WIJ omgezet in "geen uitkering, tenzij".

Binnen de WIJ geldt, evenals in de WWB, een stelsel van rechten en plichten. De gemeente is onder bepaalde voorwaarden verplicht een werkleeraanbod en eventueel een inkomens-voorziening aan te bieden. De jongere is verplicht zich te houden aan diverse verplichtingen. Worden deze verplichtingen geschonden, dan kan het werkleeraanbod worden ingetrokken en dient de inkomensvoorziening verlaagd te worden (artikel 41, eerste lid WIJ).

Hoofdstuk 1 algemene bepalingen - artikelsgewijze toelichting

Begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben dezelfde betekenis als in de WIJ. Daarom worden bepaalde begrippen, zoals ‘werkleeraanbod’, ‘arbeidsinschakeling’ en ‘jongere’, niet opnieuw gedefinieerd. Wel gedefinieerd zijn de begrippen ‘algemeen geaccepteerde arbeid’ en ‘startkwalificatie’, omdat deze in de WIJ niet nader zijn omschreven.

De WIJ spreekt van inkomensvoorzieningnorm en van het bedrag van de inkomensvoorziening, waarmee kennelijk hetzelfde begrip wordt bedoeld. De term WIJ-norm is opgenomen voor de gewenste eenduidigheid en voor het vergroten van de leesbaarheid.

Het begrip "benadeling" is opgenomen, omdat dit begrip uitgangspunt is bij het vaststellen van de duur van de maatregel bij schending van de informatieplicht. Onder bruto WIJ-norm wordt verstaan de (inmiddels) afgedragen loonbelasting, premies volksverzekeringen en de vergoeding Zorgverzekeringswet. Als er nog geen afdracht is geweest aan belasting etc. blijft de benadeling beperkt tot de netto verstrekte WIJ-norm. Onder benadeling is begrepen een ten onrechte geclaimd werkleeraanbod. Voor het vaststellen van deze kosten kan worden volstaan met een raming van de daaraan verbonden (inkoop-)kosten die ten onrechte zijn benut.

Hoofdstuk 2 werkleeraanbod - algemene toelichting

alleenstaande ouders: Bij de vormgeving van het werkleeraanbod in de WIJ is speciale aandacht besteed aan alleenstaande ouders, vanwege hun zorgtaken en mogelijke medische en/of fysieke beperkingen. Daarom geldt voor alleenstaande ouders met een ten laste komend kind jonger dan vijf jaar, dat het werkleeraanbod desgevraagd wordt ingevuld door middel van scholing of opleiding die de toegang tot de arbeidsmarkt bevordert, tenzij een dergelijke scholing de krachten of bekwaamheden van de jongere te boven gaat (artikel 17, vierde lid, WIJ). Daarmee loopt deze regeling parallel met de WWB (artikel 9a WWB). Anders dan in de WWB echter is uit oogpunt van deregulering afgezien van een maximale termijn van zes jaar. Dit omdat gezien de maximale duur van het werkleerrecht (van 18 tot 27 jaar) deze maximale termijn in de meeste gevallen reeds in de werkleerperiode zal zijn geïncorporeerd.

zelfstandigen: Besloten is om zelfstandigen uit te zonderen van het recht op een werkleeraanbod en van het recht op inkomensvoorziening (artikel 23, eerste lid, onderdeel e, artikel 42, eerste lid, onderdeel m, WIJ).

Zij kunnen een beroep doen op algemene bijstand of bijstand ter voorziening in de behoefte aan bedrijfskapitaal op grond van artikel 78f van de WWB, zodat de (jongere) zelfstandige zich geheel kan richten op zijn bestaan als zelfstandige. In het zesde lid van artikel 17 WIJ wordt evenwel bepaald dat het college de mogelijkheid (niet de verplichting) heeft om aan de jongere die als zelfstandige wil starten een werkleeraanbod te doen bestaande uit een voorbereidings- periode op het bestaan als zelfstandige. Dit werkleeraanbod duurt maximaal twaalf maanden en kan slechts worden aangeboden op verzoek van de jongere.

gehandicapten: Voor de groep jongeren met een medische beperking (die niet behoren tot de doelgroep van de WAJONG) is het van belang dat het aanbod aansluit bij hun mogelijkheden. Het uitgangspunt van maatwerk bij het werkleerrecht zal vooral voor deze groep een cruciale rol spelen. Aan de hand van de individuele situatie zal beoordeeld moeten worden welk aan-bod past bij de jongere gelet op zijn/haar mogelijkheden en beperkingen. Het werkleeraanbod moet aansluiten bij de individuele mogelijkheden van de persoon in verband met gezondheid en belastbaarheid.

Maatwerk betekent een zorgvuldige op de persoon toegesneden afweging bij de uiteindelijke keuze van een traject. Voor de groep jongeren die weinig perspectief heeft op arbeids-inschakeling behoort sociale activering tot mogelijkheden. Als een werkleeraanbod vanwege de medische situatie in het geheel niet mogelijk is, wordt de gehandicapte geen aanbod gedaan. Wel kan aanspraak op een inkomensvoorziening bestaan.

Hoofdstuk 2 werkleeraanbod - artikelsgewijze toelichting

artikel 2 opdracht college

In het eerste lid is de opdracht aan het college verwoord, zoals deze voortvloeit uit de artikelen 11, eerste lid en 13, eerste lid, WIJ. Hoewel deze opdracht ook uit het samenstel van deze bepalingen en artikel 5, eerste lid, WIJ kan worden afgeleid, is er uit een oogpunt van duidelijkheid voor gekozen de opdracht aan het college nader te omschrijven.

In het tweede lid is tevens verduidelijkt dat het werkleeraanbod ook samengesteld kan zijn uit een combinatie van algemeen geaccepteerde arbeid, ondersteuning bij arbeidsinschakeling en één of meerdere voorzieningen. Onder voorziening wordt verstaan een instrument dat wordt ingezet om de jongere dichterbij de arbeidsmarkt te brengen. Dit kan zoals gezegd allerlei vormen hebben, variërend van schuldhulpverlening tot training van werknemersvaardigheden.

In het derde lid is vastgelegd dat een werkleeraanbod ook kan bestaan uit ondersteuning bij een traject gericht op werk in zelfstandig beroep of bedrijf. Dit volgt reeds uit artikel 17, zesde lid, WIJ. Uit een oogpunt van herkenbaarheid en consistentie, alsmede gelet op het belang dat gehecht wordt aan het begeleiden van jongeren naar zelfstandig werk, is deze bepaling opgenomen. Aangetekend moet daarbij worden dat het een ‘kan’-bepaling is: het college bepaalt of het zinvol is de jongere een aanbod te doen gericht op ondersteuning richting zelfstandig bedrijf of beroep. Ter zake kan beleid worden geformuleerd.

Het vierde lid vormt een herhaling van artikel 17, eerste lid, WIJ. Wederom uit een oogpunt van herkenbaarheid en consistentie, alsmede gelet op het belang van maatwerk bij het vaststellen van het werkleeraanbod, is dit artikel opgenomen. Toegevoegd is de gemeentelijke onderzoeksplicht en de plicht om de wensen van de jongere bij de invulling te betrekken. Met het oog op motivering en kansbenutting zal het college daarmee rekening dienen te houden. Daarmee is niet gezegd dat de jongere recht heeft op een bepaalde specifieke voorziening en deze kan opeisen. De uiteindelijke invulling van de aard en de samenstelling van het aanbod is voorbehouden aan het college.

artikel 3 aanspraak op ondersteuning

Als spiegelbeeld van de opdracht van het college, verwoord in artikel 2, eerste lid, komen jongeren die recht hebben op een werkleeraanbod in aanmerking voor ondersteuning bij de arbeidsinschakeling en voorzieningen. Dit vloeit reeds voort uit artikel 13, eerste lid, WIJ maar is omwille van de herkenbaarheid en eenduidigheid hier nader geconcretiseerd.

Voor de duidelijkheid is verder nog bepaald dat het om jongeren moet gaan die recht op een werkleeraanbod hebben. Dat is niet iedere ‘jongere’ in de zin van de WIJ (zie artikel 2, eerste lid, WIJ), want in de WIJ wordt een onderscheid gemaakt in de leeftijdscategorie 16 tot en met 17 jaar en in de leeftijdscategorie 18 tot en met 26 jaar, zoals vermeldt in artikel 13 eerste lid WIJ.

In het tweede lid wordt expliciet de koppeling gelegd tussen de algemene aanspraak van de jongere en de criteria die gesteld zijn voor het aanbieden van een werkleeraanbod. Daarbij wordt verwezen naar de verordening.

artikel 4 arbeidsinschakeling

Het staat het college vrij om bij het werkleeraanbod aan de jongere een keuze te maken tussen het aanbieden van algemeen geaccepteerde arbeid, ondersteuning bij de arbeidsinschakeling en een voorziening gericht op arbeidsinschakeling. Deze zijn nevengeschikt. De kortste weg naar duurzame arbeidsparticipatie is echter het doel van het in te zetten werkleeraanbod.

artikel 5 voorzieningen

Naast het aanbieden van algemeen geaccepteerde arbeid en ondersteuning bij de arbeids-inschakeling kan het college voorzieningen aanbieden. Die voorzieningen zijn primair bedoeld voor jongeren die niet direct inzetbaar zijn op de arbeidsmarkt, maar kunnen in een krimpende arbeidsmarkt ook worden aangeboden aan jongeren zonder direct aanwijsbare belemmeringen.

In dit artikel zijn de voorzieningen opgesomd die het college ter beschikking staan. Het is denkbaar dat het college nog andere voorzieningen ontwikkelt die (nog) niet in de verordening zijn opgenomen.

Het college kan niet gedwongen worden om in een concreet geval een specifieke voorziening aan te bieden. Het staat het college in beginsel vrij om het werkleeraanbod zelf invulling te geven en daarbij ook te betrekken de mate waarin voorzieningen noodzakelijk geacht worden en feitelijk beschikbaar zijn.

artikel 6 inzet van de voorzieningen

In het eerste lid is het maatwerk-principe gerelateerd aan de inzet van voorzieningen. De voorzieningen die worden ingezet moeten een adequaat en toereikend middel zijn om het doel te bereiken. Adequaat wil zeggen efficiënt en effectief, waarbij bij een keuze tussen kwalitatief gelijkwaardige voorzieningen, gekozen zal worden voor de goedkoopste voorziening.

In het tweede lid is het doel van de inzet van voorzieningen verwoord. Afhankelijk van de aard van de voorziening zal sprake zijn van één van de aangegeven (tussen)doelen, met als eind-bestemming de duurzame arbeidsparticipatie.

Het behoort tot de gemeentelijke beleidsvrijheid om te bepalen of het werkleeraanbod wordt ingevuld door werken of leren of een combinatie van beide. In deze verordening is vastgelegd dat de jongere die niet of onvoldoende beschikt over een startkwalificatie een opleiding of andere scholing krijgt aangeboden die tot deze startkwalificatie leidt dan wel de jongere dichterbij het perspectief van duurzame arbeidsinschakeling brengt.

artikel 7 combinatie arbeid en zorg

Bij de vormgeving van het werkleeraanbod in de WIJ is speciale aandacht besteed aan alleenstaande ouders, vanwege hun zorgtaken en mogelijk verminderde belastbaarheid. Daarom geldt voor alleenstaande ouders met een ten laste komend kind jonger dan vijf jaar, dat het werkleeraanbod desgevraagd wordt ingevuld door middel van scholing of opleiding die de toegang tot de arbeidsmarkt bevordert, tenzij een dergelijke scholing de krachten of bekwaamheden van de jongere te boven gaat (artikel 17, vierde lid, WIJ). Daaraan wordt in artikel 7 van deze verordening toegevoegd dat het college bij de invulling van het werkleer-aanbod de situatie van de alleenstaande ouder betrekt, ongeacht de leeftijd van het kind.

Eventuele kosten voor kinderopvang die niet toereikend door voorliggende voorzieningen worden gecompenseerd, kunnen op grond van artikel 14 van deze verordening worden vergoed en ten laste van het participatiebudget worden gebracht.

artikel 8 gehandicapten

De gehandicapte jongeren nemen eveneens een bijzondere positie in binnen de WIJ. Voor deze groep jongeren met een medische beperking is het van belang dat het aanbod aansluit bij hun mogelijkheden. Het uitgangspunt van maatwerk bij het werkleerrecht zal vooral voor deze groep een cruciale rol spelen. Aan de hand van de individuele situatie zal het college beoordelen welk aanbod past bij de jongere met inachtneming van zijn/haar mogelijkheden en beperkingen.

Voor de groep jongeren die weinig perspectief heeft op arbeidsinschakeling behoort sociale activering tot de mogelijkheden. Is arbeidsinschakeling in het geheel (nog) niet aan de orde, dan brengt artikel 17, tweede lid, WIJ met zich mee dat (tijdelijk) geen werkleeraanbod wordt gedaan. Er bestaat gedurende die periode wel aanspraak op inkomensvoorziening. Zodra de belemmeringen zijn opgeheven, dient een gericht werkleeraanbod te worden gedaan.

artikel 9 uitvoering door derden

In artikel 11, vierde lid van de WIJ is bepaald dat het college de uitvoering van de WIJ, behoudens het vaststellen van de rechten en plichten en de daarvoor noodzakelijke beoordeling van zijn omstandigheden, door derden kan laten verrichten. De genoemde vaststelling kan wel worden gemandateerd aan bestuursorganen. Er zijn in de WIJ geen wettelijke belemmeringen opgeworpen om de feitelijke werkzaamheden m.b.t. de uitvoering van het werkleeraanbod of de inrichting van het werkleeraanbod in handen te stellen van derden, zoals opleidingsinstituten en re-integratiebedrijven. Binnen de beleidskaders kan het college nadere afspraken maken met deze derden.

artikel 10 verplichtingen van de jongere

In de WIJ is vastgelegd welke verplichtingen verbonden zijn aan het recht op een werkleer-aanbod (zie de artikelen 44 en 45 WIJ). Daaraan is toegevoegd dat de jongere de verplichtingen dient na te komen die voortvloeien uit de verordening of die in concreto aan een voorziening zijn verbonden. Dit kunnen verplichtingen van uiteenlopende aard zijn, die een concretisering vormen van de in de WIJ opgenomen verplichtingen.

artikel 11 intrekking werkleeraanbod

Dit artikel vormt een herhaling van artikel 21 WIJ. De meerwaarde van opname van deze bepaling in de verordening werkleeraanbod is gelegen in de overweging dat intrekking van het werkleeraanbod complementair is aan het voeren van beleid m.b.t. de invulling van het werkleeraanbod. Daar waar het recht op werkleeraanbod wordt toegekend en ingevuld, kan dit ook worden ingetrokken, onder de voorwaarden, genoemd in artikel 21 WIJ. Met betrekking tot intrekking van het werkleeraanbod in verband met schending van de verplichtingen verbonden aan het werkleeraanbod, wordt het aan het college overgelaten om te bepalen onder welke voorwaarden daartoe kan worden besloten. Intrekking is in wezen slechts aan de orde als er een situatie is ontstaan dat niet langer kan worden gevergd dat het werkleeraanbod wordt voortgezet en een andere invulling (via gedeeltelijke herziening) evenmin soelaas biedt. Gedacht kan worden aan herhaalde misdragingen jegens andere jongeren of begeleiders op de werk/leerplek of veelvuldig verzuim. Daarbij kunnen bijvoorbeeld ook een rol spelen de positie van gemotiveerde jongeren die wachten op een werk/leerplek, de staat van de arbeids-markt en de kosten van de voorziening. De individuele belangen dienen zorgvuldig afgewogen te worden en dit dient gemotiveerd te worden in de beschikking.

Het college houdt bij de invulling van het gemeentelijk beleid met deze kaders rekening en besluit slechts tot intrekking van een werkleeraanbod nadat de individuele situatie zorgvuldig is afgewogen.

artikel 12 budgetplafonds

De gemeente kan een verdeling maken van de beschikbare middelen over de verschillende voorzieningen. Dit kan in de begroting gebeuren. Het uitgeput zijn van begrotingsposten kan echter nooit een reden zijn om geen werkleeraanbod te doen. De verplichting daartoe is immers vastgelegd in artikel 13, eerste lid WIJ. Wel kan de invulling van het werkleeraanbod beïnvloed worden door budgettaire beperkingen. Zijn er vanwege die beperkingen voor bepaalde voorzieningen geen middelen meer dan dient te worden nagegaan welke andere instrumenten beschikbaar zijn.

Dit houdt dus in dat er geen algemeen plafond ingesteld kan worden. Wat wel kan is dat per voorziening een plafond wordt ingebouwd. Dit laat de mogelijkheid open dat er naar een ander instrument wordt uitgeweken om tot duurzame arbeidsparticipatie te komen.

artikel 13 subsidies

Het werkleeraanbod kan worden ingevuld met arbeid. Dit wordt ook als voorziening aan-gemerkt. In het eerste lid is vastgelegd dat de subsidie aan de werkgever kan bestaan in een tegemoetkoming in de loonkosten of andere bijkomende kosten. Deze subsidie vormt als zodanig een noodzakelijke voorwaarde voor de voorziening. Voor het verstrekken van een subsidie is een wettelijke grondslag vereist (art. 4:23, eerste lid Awb). Om die reden is een specifiek artikel opgenomen dat deze grondslag biedt. In het eerste lid worden loonkosten-subsidies en subsidies ter voorbereiding van een dienstverband van een grondslag voorzien.

De hoogte van de subsidies en de voorwaarden waaronder subsidie wordt verleend, dienen afzonderlijk te worden geregeld. Op grond van het tweede lid kan het college nadere regels stellen over enkele zaken betreffende de subsidiëring. Hoewel uitgangspunt is dat het beleid over het werkleeraanbod door de gemeenteraad wordt vastgesteld, is reeds eerder aangegeven dat waar het om uitvoeringsbeleid gaat, dit door het college ter hand kan worden genomen.

De gemeente kan, om de financiële risico’s te beheersen, subsidieplafonds vaststellen. In lid 3 is de bevoegdheid van het college vastgesteld om plafonds in te stellen. Een mogelijkheid is dat bij de vaststelling van de plafonds wordt verwezen naar de bedragen die in de begroting voor de verschillende soorten subsidie worden gereserveerd. Een subsidieplafond dient wel bekendgemaakt te worden vóór de periode waarvoor deze geldt (art. 4:27 lid 1 Awb).

artikel 14 vergoedingen

Kosten die voor de jongere verbonden zijn aan het uitvoeren van het werkleeraanbod kunnen worden vergoed op grond van dit artikel. Gedacht kan bijvoorbeeld worden aan kosten van kinderopvang, voor zover de voorliggende voorziening (Wet Kinderopvang) daarin onvoldoende voorziet. Ook noodzakelijke reiskosten en andere kosten, bijvoorbeeld voor verplichte kleding of schoeisel, kunnen voor vergoeding in aanmerking komen, mits de kosten aantoonbaar en noodzakelijk zijn en er geen andere voorzieningen zijn. De kosten kunnen ten laste worden gebracht van het participatiebudget.

artikel 15 evaluatie

Het recht op werkleeraanbod confronteert de gemeente met de noodzaak een effectief arbeids-marktbeleid m.b.t. jongeren te voeren en in dat kader een aantal beleidskeuzes te maken. Vanwege de verstrekkende (juridische en budgettaire) verplichtingen die dit met zich kan meebrengen kan het gewenst zijn de effecten van het beleid en de werking van het werkleer-aanbod nauwlettend te volgen. In artikel 15 wordt aangegeven dat het college de evaluatie van de toepassing van het werkleeraanbod laat aansluiten bij de evaluatie van de WIJ, die binnen twee jaar na inwerkingtreding van de wet moet plaatsvinden (artikel 92 WIJ).

artikel 16 hardheidsclausule werkleeraanbod

In de bevoegdheidsverdeling tussen gemeenteraad en college past het dat de gemeenteraad beleidskaders vaststelt. Dat is in deze verordening uitgewerkt. Het college is belast met de uitvoering van dat beleid en op sommige onderdelen, met de nadere uitwerking daarvan.

Doen zich situaties voor waarin niet is voorzien of waarin onverkorte toepassing van de gestelde bepalingen onverhoopt tot onbillijkheden van overwegende aard leidt, dan is het aan het college om besluiten te nemen waarin recht wordt gedaan aan enerzijds het belang van handhaving van het gemeentelijk beleid en anderzijds het individuele belang van de jongere. Dat kan onder omstandigheden betekenen dat besluiten worden genomen die afwijken van de bepalingen over het werkleeraanbod vastgelegd in hoofdstuk 2 van deze verordening.

Hoofdstuk 3 maatregelen-/sanctiebeleid - algemene toelichting

Evenals in de Wet werk en bijstand (WWB) geldt binnen de Wet investeren in jongeren (WIJ) een stelsel van rechten en plichten. De gemeente is verplicht aan de jongere een werkleeraanbod en eventueel een inkomensvoorziening aan te bieden. Anderzijds zijn de jongeren verplicht zich te houden aan diverse verplichtingen. Het gaat om de inlichtingen-, medewerkings- en identificatieplicht alsmede de in de WIJ apart benoemde verplichtingen m.b.t. de arbeids-inschakeling en de totstandkoming en tenuitvoerlegging van een werkleeraanbod. Bij het niet of onvoldoende nagekomen van deze verplichtingen moet de inkomensvoorziening worden verlaagd. De term verlaging staat in het spraakgebruik gelijk aan de term “maatregel” , “sanctie” of "afstemmen".

In tegenstelling tot de WWB kan de inkomensvoorziening van de WIJ niet worden verlaagd op grond van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. Voorbeelden hiervan zijn het onverantwoord interen van vermogen en verwijtbare werkloos- heid. Het belang van duurzame arbeidsparticipatie van de jongeren heeft voorkeur boven het sanctioneren van de genoemde gedragingen.

-- Verlagen inkomensvoorziening of intrekken werkleeraanbod

Komt de jongere een aan het werkleeraanbod verbonden verplichting verwijtbaar niet na, dan kan de gemeente kiezen tussen het opleggen van een maatregel op de inkomensvoorziening of het intrekken van het werkleeraanbod. Met het oog op de doelstelling van de WIJ: de duurzame arbeidsparticipatie van jongeren, wordt --in de geest van de WIJ-- alleen in uitzonderlijke gevallen gebruik gemaakt van de bevoegdheid tot het intrekken van een werkleeraanbod. Uitzonderlijke gevallen zullen zich niet spoedig voordoen, omdat door het doen van werk-leeraanbod wordt geïnvesteerd in het “maatschappelijk kapitaal” van de jongeren. Bovendien is in de WIJ zelf al opgenomen, dat als uit houding en gedrag van de jongere ondubbelzinnig kan worden afgeleid dat deze de verplichtingen die aan het werkleeraanbod zijn gesteld in het geheel niet wil nakomen, het recht op inkomensvoorziening van rechtswege vervalt (artikel 42, lid 1, aanhef en onder c, van de WIJ).

Als besloten wordt tot het intrekken van het werkleeraanbod, vervalt per definitie gelijktijdig het recht op de inkomensvoorziening. Dit kan worden aangemerkt als dubbel bestraffen. Dit effect is te ondervangen binnen de regels over de inhoud van en de voorwaarden en omstandigheden tot het intrekken van een werkleeraanbod (en daarmee van de inkomens-voorziening). De regels hierover zijn vastgelegd in de apart vast te stellen Verordening werkleeraanbod WIJ.

-- Verplichtingen die tot een maatregel kunnen leiden

Aan het werkleerrecht en de inkomensvoorziening zijn de volgende verplichtingen verbonden:

• a.

  de inlichtingenplicht (artikel 44, eerste lid, WIJ)

• b.

  de medewerkingsplicht (artikel 44, tweede lid, WIJ)

• c.

  de identificatieplicht (artikel 44, derde lid, WIJ)

• d.

  verplichtingen m.b.t. de arbeidsinschakeling en het werkleeraanbod (artikel 45 WIJ).

• e.

  Daarnaast heeft de jongere tijdens de intakefase van zijn aanvraag om een werkleeraanbod

  of een inkomensvoorziening een inlichtingenplicht jegens het UWV WERKbedrijf.

Schending van de verplichtingen onder b en c leidt in beginsel tot het niet kunnen vaststellen van het recht op een werkleeraanbod en de inkomensvoorziening. Redenen om het werkleer-aanbod en de inkomensvoorziening af te wijzen, te beëindigen of in te trekken.

Het schenden van de verplichtingen onder b en c wordt voor de toepassing van deze verordening niet als maatregelwaardig gedrag aangemerkt. Naar analogie van het sanctiebeleid voor de WWB is dan het recht op werkleeeraanbod of inkomensvoorziening niet vast te stellen. Dit blijkt in de praktijk een adequate en pragmatische benadering. Binnen deze praktijk wordt steeds een hersteltermijn aangeboden.

Hoofdstuk 3 maatregelen-/sanctiebeleid - artikelsgewijze toelichting

artikel 17 maatwerk

Het verlagen van de inkomensvoorziening is maatwerk. De maatwerkbepaling komt tegemoet aan de in de Algemene wet bestuursrecht gestelde beginselen van zorgvuldig bestuur. Overigens is in de WIJ zelf al vastgelegd, dat een maatregel niet aan de orde kan zijn als elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt. Vanwege het minimum karakter van de inkomens-voorziening is tevens bepaald, dat een maatregel binnen drie maanden na het opleggen er van moet worden heroverwogen. Een waarborg die moet voorkomen, dat jongeren te lang over een te laag inkomen beschikken.

Evenals in het sanctiebeleid voor de WWB is het maatregelenbeleid voor de WIJ gekoppeld aan de WIJ-norm die in het concrete geval voor de jongere geldt. De duur van de maatregel is in beginsel beperkt tot een maand tenzij anders aangegeven (bij recidive en het schenden van de inlichtingenplicht met benadeling van de gemeente). Overeenkomstig het maatregelenbeleid voor de WWB is voorts afgezien van het afgeven van een schriftelijke waarschuwing voordat een WIJ-maatregel wordt opgelegd. De Verordening handhaving WIJ voorziet reeds in goede voorlichting en het optimaliseren van de dienstverlening aan de jongeren.

Het werken met bandbreedtes biedt in het uitvoeren van het sanctiebeleid WIJ ruimte voor het leveren van maatwerk. De maatregel is hiermee adequaat af te stemmen op de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden waarin de jongere verkeert.

artikel 18

maatregel bij schenden inlichtingenverplichting met benadeling gemeente

Schending van de inlichtingenplicht kan betrekking hebben op de inkomensvoorziening en het werkleeraanbod. De hoogte van de op te leggen maatregel is, overeenkomstig het sanctie- beleid WWB, gekoppeld aan de mate van benadeling van de gemeente. Hoe hoger de benadeling, hoe zwaarder de maatregel. Afhankelijk van de hoogte van de benadeling behoort het doen van een justitiële aangifte tot de mogelijkheid. Dit in afstemming op hoofdstuk 4 (handhaving) van deze verordening.

Bij het doen van aangifte is het opleggen van een (bestuurlijke) maatregel niet aan de orde. Dit geldt ook bij schending van de inlichtingenplicht waarbij géén sprake is van financiële benadeling en de aanvraag of lopende voorziening formeel correct is af te doen via het buiten behandeling laten van de aanvraag of het tijdig stopzetten van een lopende uitkering. Dit uit oogpunt van verminderde regeldruk en kosten-/baten principe.

De jongere is nalatig in zijn verplichting tot het onverwijld uit eigen beweging mededeling doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn, dat zij van invloed kunnen zijn op zijn recht op een werkleeraanbod of zijn recht op inkomens-voorziening, als de mededeling niet wordt gedaan vóór het eind van de kalendermaand volgend op die waarop ze betrekking hebben. Het gaat hier om feiten en omstandigheden die niet vallen onder het verbod tot het dubbel uitvragen van gegevens.

artikel 19 maatregel bij zeer ernstige misdragingen

Landelijke ontwikkelingen laten een toenemende dreiging van agressie, geweld en intimidatie zien tegen hulp- en dienstverleners. Van zeer ernstige misdragingen is sprake, bij agressief aan de jongere toe te rekenen gedrag, tegenover het college en de bij de uitvoering van de WIJ betrokken personen, dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd. Het beleid voor het aanpakken van deze misdraging verloopt via het toepassen van het agressieprotocol en is gelijk aan dat in het kader van het verlenen van bijstand WWB.

Dat protocol voorziet in onder meer in een afkoelperiode, een ordegesprek, het doen van justitiële aangifte (altijd bij fysiek geweld), een gebouwverbod (ontzeggen toegang tot het gebouw waarin Sociale Zaken en/of UWV WERKbedrijf is gehuisvest) en dergelijke.

Bij agressie tijdens een aanvraagprocedure WIJ wordt de aanvraag buiten behandeling gelaten. Bij agressie in een contact over een reeds gedaan werkleeraanbod en/of inkomensvoorziening worden beide beëindigd per de datum van misdraging. Bij de te geven hersteltermijn wordt vermeld, dat een vervolggesprek pas aan de orde kan zijn na het doorlopen van de procedure uit het agressieprotocol. Bij het doen van een herhaalde aanvraag wordt de belanghebbende er op gewezen dat van gewijzigde omstandigheden geen sprake kan zijn zolang de procedure uit het agressieprotocol niet is gevolgd.

Als de belanghebbende weigert de procedure uit het agressieprotocol te doorlopen, dan wordt de herhaalde aanvraag afgewezen op grond van artikel 4:6 van de Algemene wet bestuursrecht (aanvraag afwijzen onder verwijzing naar de eerdere afwijzende beschikking). Moet na een ernstige misdraging de uitkering van rechtswege worden toegekend of hersteld per de datum van de misdraging, dan wordt de inkomensvoorziening verlaagd met 50% voor de duur van 2 maanden. Van deze verlaging is af te zien, als na een ernstige misdraging de uitkering ingaat per de datum waarop de procedure over afkoelperiode en ordegesprek uit het agressieprotocol met goed gevolg is doorlopen. De duur van de onderbreking, waarover de bijstand feitelijk is geweigerd, is als hoogste vorm van sanctie aan te merken.

Het strenge beleid op dit onderdeel is ingegeven uit een oogpunt van het voorkomen en bestrijden van agressie en het verhogen van de veiligheid, gezondheid en welbevinden van onze dienstverleners. Tegen de achtergrond van de maatschappelijke ontwikkelingen op dit vlak zijn de grenzen van de wet opgezocht naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Hierbij de opmerking dat tot heden in onze gemeente de agressie tegen dienstverleners van de sector Sociale Zaken beperkt van omvang is. Het inbedden van het agressieprotocol in de verordening is gericht op het daadkrachtig verankeren van deze situatie. Het "bestraffende" karakter van deze aanpak legt bij het college de bewijslast om de agressie in de hier bedoelde zin en betrekking hebbend op het uitvoeren van de WIJ voldoende aannemelijk te maken.

artikel 20 maatregel bij schending verplichtingen m.b.t. arbeidsinschakeling en

werkleeraanbod

Het beleid voor het op grond van dit artikel verlagen van de inkomensvoorziening is afgestemd op het lokale model van de participatiepiramide. Dit overeenkomstig het sanctiebeleid voor de WWB. Daarbij is de urgentie, dat jongeren werken of leren, niet aangegrepen om te kiezen voor een hogere verlaging/sanctie/maatregel dan die opgelegd in het kader van de WWB. Dit gelet op het minimum karakter van de inkomensvoorziening WIJ.

De participatiepiramide is een model waarin het lokale beleid voor arbeidsmarkt en werk-gelegenheid is uitgewerkt naar het beginsel "iedereen participeert (doet mee)". De piramide bevestigd beter het beeld, dat werkloze werkzoekenden worden toegeleid naar werk --bij voorkeur door werk-- en dat een uitkering of inkomensvoorziening tijdelijk van aard is. De lat ligt hoog, maar niet voor iedereen even hoog. Er is sprake van participatie "naar vermogen": de werkloze werkzoekende stappen in op de laag die men aankan.

De participatiepiramide is opgebouwd uit de lagen regulier werk, gesubsidieerd werk

en maatschappelijke deelname.

De basislaag drukt de eigen verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan uit. Het op eigen benen kunnen staan, los van de overheid, door het verrichten van betaald regulier werk, werk als zelfstandig ondernemer, door tijdelijk gesubsidieerde arbeid of door sociale activering gericht op inschakeling in onbeloonde (additionele) arbeid. Binnen dit model is

de toplaag bestemd voor personen met zodanige belemmeringen richting betaalde of gesubsidieerde arbeid of daarop gerichte onbeloonde werkvormen dat het perspectief op betaalde arbeid vooralsnog ontbreekt. Ook deze doelgroep moet kunnen participeren in de samenleving op een manier die past bij hun capaciteiten, vaardigheden en mogelijkheden. Zij zijn als tussendoel aangewezen op sociale activering in de vorm van maatschappelijke participatie.

Voor het indelen van de WIJ-jongeren naar de gelaagdheid van de piramide zijn bepalend: de inspanningsverplichting om zelf in het bestaan te voorzien en de belastbaarheid. Hiermee is de positie van jongere op de participatiepiramide tevens redelijkerwijs bepalend voor ook het vaststellen van de hoogte van een sanctie. De veelheid aan mogelijkheden tot participatie naar en door werk vereisen een sanctiebeleid dat daarop makkelijk inspeelt. Te meer omdat de WIJ (in artikel 45) gedetailleerd vastlegt welke verplichtingen aan de jongeren kunnen worden opgelegd m.b.t. de inschakeling in de arbeid, het tot stand komen of ten uitvoer leggen van een werkleeraanbod. De verplichtingen gelden van rechtswege vanaf het moment dat de aan-vraag voor een werkleeraanbod wordt ingediend. Schending van één van deze verplichtingen leidt in beginsel tot verlaging van de eventuele inkomensvoorziening. Bij het ontbreken van verwijtbaarheid wordt geen sanctie opgelegd.

Voor het toepassen van een maatregel op grond van deze bepaling wordt niet gedifferentieerd naar de verplichtingen. Het schending van één van de genoemde verplichtingen, welke het ook is, leidt er steeds toe dat de kansen op werk of het uitzicht op werk worden belemmerd. Het gedrag dat schending van één van de in artikel 45 WIJ benoemde verplichtingen oplevert, wordt steeds aangemerkt als gedragingen die de inschakeling in de arbeid belemmeren. Met "inschakeling in de arbeid" correspondeert:

• -

  het aanbieden van een werkleeraanbod, - het meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling,

• -

  het opstellen van een plan met betrekking tot arbeidsinschakeling,

• -

  een onderzoek naar de mogelijkheid tot het verkrijgen van scholing, gesubsidieerd werk of

  sociale activering als (eerste) opstap naar arbeidsinschakeling dan wel zelfstandige

  maatschappelijke participatie,

• -

  het belemmeren van een bemiddelingspoging door afwijkend gedrag, het stellen van irreële eisen of ongebruikelijke werktijden,

• -

  het geen gehoor geven aan oproepen of het niet gaande houden van de gesprekken m.b.t.

  inschakeling in de arbeid en het werkleeraanbod en

• -

  het zich m.b.t. inschakeling in de arbeid en het werkleeraanbod op advies van een arts onderwerpen aan een noodzakelijke behandeling van medische aard.

Binnen het sanctiebeleid wordt maatwerk geleverd. Dit is gerealiseerd door te werken met bandbreedtes waarbinnen een maatregel zich kan bewegen. Binnen een gegeven bandbreedte geldt het minimumpercentage als uitgangspunt. Hiervan is gemotiveerd af te wijken.

Zo komt het maximum van de verlaging binnen de gegeven bandbreedte meer in zicht naar de mate waarin de jongere een werkleeraanbod "frusteert". In dit verband wordt opgemerkt, dat de WIJ-jongeren verplicht zijn zich constructief op te stellen ten aanzien van hun participatie. Bij het aanbieden van een werkleeraanbod wordt rekening gehouden met hun wensen en mogelijkheden, voor zover dit de kortste weg naar werk niet onredelijk belemmert. Deze aanpak moet voorkomen, dat de jongeren bij het aanbieden van een werkleeraanbod afhaken.

Bij het weigeren van een werkleeraanbod waarbij algemeen geaccepteerde (betaalde) arbeid wordt aangeboden, geldt een sanctie van 100% voor een maand. Bij recidive is de duur van deze sanctie te verdubbelen. Deze sanctie komt overeen met die in de WWB voor het weigeren van algemeen geaccepteerde arbeid.

Hetzelfde geldt voor het afstemmen van een sanctie op het vooruitzicht op het verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid. De daarin aangebrachte gradaties zijn te herleiden uit de aard en het aanbod van de voorziening van het opgestelde plan met betrekking tot de arbeids-inschakeling. Zo is het vooruitzicht op het verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid hoog te noemen bij bijvoorbeeld een voorziening waaraan een garantiebaan is gekoppeld of het deelnemen aan een traject met een hoog percentage uitstroom naar algemeen geaccepteerde arbeid. Bij het niet nakomen van een aanbod tot het verrichten van onbeloonde maatschappe-lijk zinvolle activiteiten is een gradatie aan te brengen naar de gerichtheid van het aanbod: gericht op arbeidsinschakeling (is basislaag piramide) of op zelfstandige maatschappelijke participatie (is toplaag piramide). De sancties die zijn gekoppeld aan de toplaag van de piramide zijn meer gematigd, omdat het verlies aan inkomensvoorziening welhaast niet voor de belanghebbende ongedaan is te maken door daar inkomen uit werk tegenover te stellen.

Bij het bepalen van de hoogte van de sanctie is ook bepalend de plaats/positie van de jongere in het opgestelde (traject-)plan met betrekking tot zijn arbeidsinschakeling. Bij aanvang van dat plan geldt meestal eerder het minimum van de bandbreedte dan bij activiteiten aan het eind ervan. Dan is het perspectief op doorstroom naar een vervolgtraject of uitstroom uit de WIJ mede bepalend voor de hoogte van de sanctie binnen de gestelde bandbreedte. Hoe verder op weg naar uitstroom: hoe zwaarder de sanctie. Het naar boven afwijken van het minimum-percentage binnen een gegeven bandbreedte moet overigens steeds voldoende worden gemotiveerd.

Hoofdstuk 4 Bestrijden misbruik en oneigenlijk gebruik - algemene toelichting

De uitvoering van de WIJ is aan het college opgedragen, maar het is aan de gemeenteraad om de WIJ-verordeningen vast te stellen. De verordening tot het bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik van de WIJ, die qua strekking identiek is aan de WWB, is één van die verordeningen. Het behoort tot de lokale beleidsvrijheid om hierin eigen beleidskeuzes te maken. Het ligt voor de hand om aansluiting te zoeken bij het landelijke model voor het programmatisch handhaven. Dit model, waarop het lokale beleid voor handhaving van de WWB reeds lang is ingericht, is opgebouwd uit de volgende vier visievelden:

• 1.

  goede en tijdige voorlichting over rechten en plichten,

• 2.

  het optimaliseren van de dienstverlening (creëren draagvlak voor het spontaan naleven van de WIJ),

• 3.

  het vroegtijdig opsporen van oneigenlijk gebruik en misbruik en

• 4.

  het metterdaad straffen van oneigenlijk gebruik en misbruik.

De aansluiting op dit model is gerealiseerd door het inhoudelijk overnemen van hoofdstuk 5 van de Verzamelverordening WWB, over het bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik van de WWB. Hiermee wordt voldaan aan de opdracht van artikel 12 WIJ tot het stellen van regels voor het recht- en doelmatig uitvoeren van de WIJ. Met het overnemen van het model voor het programmatisch handhaven van de WWB is dat model van overeenkomstige toepassing op de WIJ.

Hoofdstuk 4 Bestrijden misbruik en oneigenlijk gebruik - artikelsgewijze toelichting

Voor de WIJ geldt een gelijke uitwerking van de vier visievelden uit het model voor het programmatisch handhaven van de WWB. De toelichting in de Verzamelverordening WWB op het bestrijden van oneigenlijk gebruik en misbruik is van overeenkomstige toepassing en wordt geacht onderdeel uit te maken van deze artikelsgewijze toelichting. Voor de in de toelichting gebruikte begrippen als de WWB, (algemene) bijstand, uitkering en uitkerings-gerechtigde moet worden gelezen de WIJ, werkleeraanbod en/of inkomensvoorziening en jongeren.

Hoofdstuk 5 Toeslagenbeleid: verhogen en verlagen inkomensvoorziening

algemene toelichting

De vereisten voor het verhogen en verlagen van de WIJ-inkomensvoorziening zijn welhaast identiek aan die van de Wet werk en bijstand (WWB). Om deze reden is het lokaal toeslagen-beleid voor de WIJ volledig afgestemd op dat van de WWB. Dit houdt in dat geen wijziging is voorzien in:

• -

  - het gebruik van de rechtsgronden tot het verhogen of verlagen van de norm;

• -

  - het gebruik van de mogelijkheid tot samenloop van de rechtsgronden tot het verhogen of

  verlagen van de norm;

• -

  - de keus voor het toepassen van de forfaitaire variant voor het toeslagenbeleid;

• -

  - het afzien van de mogelijkheid tot het verlagen van de norm voor schoolverlaters (voor

  maximaal de duur van een halfjaar na schoolverlaten) en

• -

  - het afstemmen van de norm voor alleenstaande jongeren van 21 en 22 jaar de norm op het

  wettelijk minimumjeugdloon.

De algemene toelichting op de Verordening toeslagen WWB is van overeenkomstige toepassing en wordt geacht onderdeel uit te maken van deze verordening. Met onderstaande aanvulling geldt dit ook voor de artikelsgewijze toelichting er van.

Hoofdstuk 5 Toeslagenbeleid: verhogen en verlagen inkomensvoorziening

Artikelsgewijze toelichting

artikelen 27 t/m 29 uitwerking toeslagenbeleid naar leefvorm

De kring van belanghebbenden is in overeenstemming gebracht met de doelgroep van de WIJ. Bij medebewoning door bloedverwanten in de eerste graad is de leeftijdaanduiding geschrapt. Het betreft de relatie ouder(s) <-> kind. Als de WIJ-jongere het bij de ouder(s) inwonend kind is, is nadere aanduiding van de leeftijd niet nodig. De leeftijd van de WIJ-jongere is al in de wet zelf vastgesteld. Is de WIJ-jongere de ouder, dan is medebewoning door een eigen kind van 18 jaar of ouder niet aannemelijk. Dit gelet op de bovengrens van 27 jaar voor het recht op een inkomensvoorziening op grond van de WIJ.

artike1 33. samenloop WIJ met WWB

Samenloop van inkomensvoorziening WIJ en algemene bijstand WWB is mogelijk voor gehuwden met of zonder kinderen en een niet rechthebbende partner met WWB (die dus algemene bijstand WWB ontvangt). Als er géén ten laste komende kinderen zijn, is voor beiden de norm voor een alleenstaande van toepassing. Deze norm is 50% van het wettelijk minimum-loon. Beide normen samen garanderen het normbedrag voor een gezin. In deze situatie is er geen ruimte voor het verstrekken van een toeslag.

Zijn er wel ten laste komende kinderen, dan heeft de jongere partner recht op de gehuwden-norm die bij zijn leeftijd past (artikel 28, lid 4, van de WIJ). De bijstand die de andere partner ontvangt, wordt op deze WIJ-gehuwdennorm volledig in mindering gebracht. Omdat artikel 36 van de WIJ het gezamenlijk inkomen "aftopt" op maximaal het van toepassing zijnde bedrag voor gehuwden, is in deze situatie het verlagen van de WIJ-gehuwdennorm bij medebewoning wel mogelijk.

De gehuwde jongere met een niet rechthebbende partner zonder WWB en zonder kinderen heeft recht op de norm voor een alleenstaande die bij zijn leeftijd past. Als er wel kinderen zijn bestaat recht op de bij de leeftijd behorende norm voor een alleenstaande ouder.

De gehuwde personen met een niet rechthebbende partner zonder WWB, die voor de normering worden gelijkgesteld met een alleenstaande (ouder), hebben recht op toeslag overeenkomstig de regels van deze verordening.

Hoofdstuk 6, artikel 34 slotbepalingen - toelichting

De WIJ is gepubliceerd in Staatsblad 283 van 2 juli 2009 en treedt op 1 oktober 2009 in werking. Gelet op deze publicatiedatum en de duur van het te volgen lokaal bestuurlijke traject is voorzien in het verlenen van terugwerkende kracht aan deze verordening tot en met de datum waarop de WIJ in werking treedt. Hiermee wordt voorkomen dat het vanaf deze datum verstrekte werkleeraanbod en/of inkomensvoorziening als niet rechtmatig is aan te merken op grond van het niet tijdig vaststellen van de WIJ-verordening(en).