Besluit van de gemeenteraad van de gemeente Tubbergen houdende regels omtrent het Uitvoeringsprogramma op weg naar de duurzame gemeenten Dinkelland en Tubbergen 2016-2021

In de bijgevoegde notitie Stand van zaken duurzaamheid in de gemeente Dinkelland en Tubbergen is op basis van verschillende monitoren een nadere analyse gemaakt hoe deze gemeenten presteren op het gebied van duurzaamheid. De stand van zaken is dat Dinkelland en Tubbergen als een gemiddelde gemeenten scoren en op plaats 109 en 98 staan van de 403 gemeenten.

Aan de hand van dit uitvoeringsprogramma is aangegeven waar voor de gemeenten Dinkelland en Tubbergen de beste kansen liggen om invulling te geven aan een duurzame ontwikkeling van beide gemeenten. Hierbij gaat het om de volgende speerpunten:

• 1.

  Een nadere analyse is gewenst op welke duurzame wijze wij onze gemeentelijke vervoersbehoefte kunnen opvangen;

• 2.

  Een nadere analyse naar de haalbaarheid om bij gemeentelijke aanbestedingen naast de financiële aspecten ook rekening te houden met de Economische Meest voordelige Inschrijving (EMVI), Social Return of Investment (SROI) en Fair Trade;

• 3.

  Een onderzoek starten naar het optimaliseren van het gemeentelijk vastgoed en de kansen om deze verder te verduurzamen, op basis van bewezen technieken, Trias Energetica;

• 4.

  Heldere interne afspraken maken en maatregelen te nemen om afval te scheiden, energieverbruik te beperken en het nieuwe werken organisatie breed in te voeren;

• 5.

  Verduurzaming van de huidige woningen en andere gebouwen is een speerpunt en de mogelijkheden die zich daartoe voordoen moeten optimaal worden benut;

• 6.

  Openbare verlichting. Het verdient overweging om in de komende jaren extra mogelijkheden te bekijken zoals (tijdsbeperkt) dimmen of dynamische verlichting bovenop de voornemens zoals verwoord in de beleidsnotitie Openbare verlichting;

• 7.

  Een onderzoek instellen naar het op een milieuvriendelijke wijze bestrijden van onkruid in de openbare ruimte;

• 8.

  Meer activiteiten ontplooien richting het bedrijfsleven en organisaties als sportverenigingen e.d. om niet alleen energiebesparing maar ook afvalscheiding, energiewinning, duurzaam bouwen, maatschappelijk verantwoord ondernemen e.d. onder de aandacht te brengen en dat niet alleen bij nieuwbouw maar ook bij bestaande gebouwen en in het belang van een duurzame bedrijfsvoering;

• 9.

  Het huidige afvalbeleid is gericht op het maximaal recyclen van afval en een afvalloze samenleving in 2030 en wordt gecontinueerd en waar nodig geïntensiveerd;

• 10.

  Verkennen naar het belang van aanvullend beleid voor voorkomen bodemverontreiniging en benutting warmte- en koudeopslag;

• 11.

  Bij integrale beleidsontwikkeling en het projectmatig creëren Duurzaamheid als een integraal onderwerp opnemen;

• 12.

  Een onderzoek starten om ten behoeve van eventuele investeringen gebruik te maken van Energy Services Companies, ESCO’s.

In het Coalitieprogramma Dinkelland 2014-2018 en het Coalitieakkoord Tubbergen 2014-2018 heeft “Duurzaamheid” een veel prominentere rol gekregen. Voor beide gemeenten geldt dat in de afgelopen periode diverse initiatieven vanuit de samenleving zijn ondernomen op het gebied van duurzaamheid. Het welslagen van dergelijke maatschappelijke initiatieven is in belangrijke mate afhankelijk van de drie criteria “gemak, gewin en genot”. Met name op deze criteria zullen wij onze eigen rol laten aansluiten. Onze rol zal met name bestaan uit regisseren, faciliteren en verbinden. Daarnaast zien wij voor onszelf een rol weggelegd waar het gaat om voorlichten, stimuleren, het verminderen van formele belemmeringen en verwijzen naar subsidiemogelijkheden, dan wel deze zelf binnen te halen. Waar mogelijk gaan wij het goede voorbeeld geven en ons aansluiten bij initiatieven vanuit de samenleving. Wij hanteren daarbij wel het principe van ‘Twentse nuchterheid’.

Nu we meer aandacht willen besteden aan Duurzaamheid komt de vraag op, op welke onderdelen we ons zouden moeten gaan focussen. Daarvoor moeten we eerst meten hoe we er nu voor staan. Daartoe is een nadere analyse gemaakt, zie daarvoor de Stand van zaken duurzaamheid in Dinkelland en Tubbergen, die aan dit Uitvoeringsprogramma is toegevoegd. Daarin is op basis van verschillende monitoren een benchmark gemaakt. De stand van zaken is dat Dinkelland en Tubbergen als een gemiddelde gemeenten scoren en op plaats 109 en 98 staan van de 403 gemeenten. Dit resultaat is op basis van een zeer ruime benadering van het begrip duurzaamheid waarin ecologische (Planet), sociale (People) en economische (Profit) aspecten in de beschouwing zijn meegenomen.

Naast de werkelijke stand van zaken hebben we een inventarisatie gemaakt van het beleid en lopende activiteiten door deze in te vullen in de Lokale Duurzaamheidsmeter. Daaruit komt naar voren dat er intussen toch al veel beleid is ontwikkeld dan wel zijn we voornemens te ontwikkelen zonder dat daarbij een relatie is gelegd met het begrip duurzaamheid, terwijl dat beleid wel daaraan een bijdrage levert. Het is niet de bedoeling dat met het uitvoeringsprogramma dat beleid opnieuw wordt vorm gegeven maar het is wel noodzakelijk inzicht te krijgen in reeds bestaand dan wel in voorbereiding zijnd beleid waarmee duurzaamheid wordt gediend. Uit deze inventarisatie wordt duidelijk dat alle beleidsterreinen met duurzaamheid te maken hebben en dat geldt dus ook voor alle portefeuilles die over de verschillende bestuurders zijn verdeeld.

Het beoogde doel van het “uitvoeringsprogramma op weg naar duurzame gemeenten Dinkelland en Tubbergen 2016-2021” is dat daarin kwalitatief en kwantitatief de na te streven ambities worden vastgelegd voor de stappen die moeten leiden tot een duurzame samenleving. Daarnaast wordt de richting aangegeven waarin initiatieven kunnen/moeten worden ontplooid om, in samenwerking met diverse partners, projecten te initiëren waarmee deze ambities kunnen worden gerealiseerd.

Uitgangpunt voor het opstellen van dit uitvoeringsprogramma wordt gevormd door het coalitieakkoord c.q. –programma van beide colleges. Deze zijn breed van opzet. In dit uitvoeringsprogramma wordt een focus aangebracht op die onderwerpen die als prioritair worden aangegeven.

Het is niet de bedoeling om in detail projecten te beschrijven maar wel daaraan richting te geven. Dit uitvoeringsprogramma moet leiden tot heldere afspraken over na te streven ambities en op welke wijze en met welke, zo effectief mogelijke middelen, deze ambities kunnen worden gerealiseerd.

Daarbij kan onderscheid worden gemaakt in wat de gemeente als organisatie zelf kan doen en wat de gemeente kan doen als beheerder van de openbare ruimte en als adviseur en partner voor maatschappelijke organisaties en bedrijven.

Gemeentelijke organisatie met voorbeeldfunctie

Een belangrijke voorwaarde voor een succesvol duurzaamheidbeleid is dat de gemeente als organisatie het voorbeeld geeft. Daarom is het noodzakelijk eerst te verkennen welke maatregelen daartoe denkbaar en haalbaar zijn. Daarbij denken we in het bijzonder aan de volgende onderwerpen.

• -

  Ten tijde van het doen van vervangingsinvesteringen van o.a. het gemeentelijk wagenpark onderzoeken of over gegaan kan worden op de aanschaf van duurzame en milieuvriendelijke voertuigen. Een nadere analyse is gewenst op welke wijze wij onze gemeentelijke vervoersbehoefte kunnen opvangen.

• -

  Maatschappelijk verantwoord inkopen variërend van kleine gebruiksartikelen tot aanbestedingen van grote infrastructuurprojecten. Toepassen Economische Meest voordelige Inschrijving (EMVI), Social Return of Investment (SROI) en Fair Trade.

• -

  Een onderzoek starten naar het optimaliseren van het gemeentelijk vastgoed en de kansen om deze verder te verduurzamen, op basis van bewezen technieken, Trias Energetica;

• -

  Openbare verlichting. Het verdient overweging om in de komende jaren extra mogelijkheden te bekijken zoals (tijdsbeperkt) dimmen of dynamische verlichting bovenop de voornemens zoals verwoord in de beleidsnotitie Openbare verlichting

• -

  Interne bedrijfsvoering binnen de gemeentelijke organisatie met bijvoorbeeld vergaande afvalscheiding, energiebesparing en organisatie breed invoeren van het “Nieuwe Werken”.

Energy Services Companies, ESCO’s

Om eventuele investeringen te kunnen doen zou overwogen kunnen worden om gebruik te maken van Energy Services Companies, ESCO’s.

Een ESCO is een samenwerking van bijvoorbeeld adviesbureaus, installateurs en een publieke partij, die zorgt voor duurzame (energie)adviesdiensten. Een ESCO neemt de financiering, de realisatie én het onderhoud van de duurzame investering op zich. De geplaatste energiebesparende voorzieningen, zoals zonnepanelen, openbare verlichting, warmte-koude-opslag (WKO), etc. worden door klanten terugbetaald met een deel van de kostenbesparing gedurende de looptijd van het contract. Voor de mogelijkheid van externe financiering dient een onderzoek gestart te worden om ten behoeve van eventuele investeringen gebruik te maken van Energy Services Companies, ESCO’s.

Gemeentelijk beleid in samenwerking met maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en de inwoners.

Met een voorbeeldfunctie van de gemeente wordt het beter mogelijk om een proces in gang te zetten om, in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven, bewoners en andere organisaties binnen en buiten Dinkelland en Tubbergen, projecten te starten waarmee de eerder beschreven doelstelling kan worden gehaald.

De volgende onderwerpen hebben een duidelijk relatie met het aspect Planet en dienen daarbij in ieder geval bijzondere aandacht te krijgen.

• -

  Klimaat- en energiebeleid vormt de basis voor het duurzaamheidbeleid en is speerpunt van beleid.

• -

  Bouwplannen en ruimtelijke inrichting hebben niet alleen belangrijke invloed op energiebesparing en energiewinning maar ook op leefbaarheid, milieu en welzijn.

• -

  Het bedrijfsleven speelt een belangrijke rol. Ondernemers zijn zich al vaak sterk bewust van de kansen van energiebesparing en –winning, alsmede afvalscheiding. Een goede wisselwerking met goed scorende bedrijven is van belang om ook andere bedrijven te activeren.

• -

  Groenvoorzieningen, onkruidbestrijding en het onderhoud daarvan in relatie tot natuurkwaliteit alsmede en (afval)water beheer in al haar facetten.

• -

  De afvalverwerking is een belangrijk thema waarbij het begrip Cradle to Cradle geldt ofwel afval wordt grondstof door volledige recycling. De ambitie is een afvalloos Twente en daar moeten nog verscheidene stappen voor worden gezet.

• -

  Bodemvervuiling maar ook bodemenergie.

• -

  Luchtverontreiniging en geluidhinder zijn thema’s die al heel goed wettelijk zijn geregeld en die vermoedelijk geen extra aandacht vragen.

De volgende onderwerpen hebben een duidelijk relatie met het aspect People en dienen daarbij in ieder geval bijzondere aandacht te krijgen.

• -

  Externe veiligheid is een thema dat voor de leefbaarheid van groot belang is. Daartoe is al beleid ontwikkeld.

• -

  Het sociaal domein in al haar geledingen is essentieel voor het welzijn en moet daarom zeker benoemd worden. Denk bijvoorbeeld aan de vergrijzing en de gevolgen daarvan, de minder valide medemens die ook graag in het arbeidsproces een volwaardige plaats wil hebben. Daarvoor is al beleid ontwikkeld.

• -

  Voor kunst en cultuur is bestaand beleid beschikbaar.

• -

  Duurzaam (maatschappelijk verantwoord) ondernemen (MVO) verdient extra aandacht. Dat betekent niet alleen energiezuinig en milieuvriendelijk maar ook welke zorg een bedrijf besteed aan behoud van natuur en landschap, gebruik grondstoffen op basis van eerlijke handel zonder dat daarbij bijvoorbeeld kinderarbeid aan te pas is gekomen. Dat geldt niet alleen voor bedrijven maar voor allerlei organisaties waaronder dus ook gemeentelijke overheden. Daarvoor is regionaal inkoop- en aanbestedingsbeleid ontwikkeld. Hoe kunnen we het bedrijfsleven daarin verder stimuleren? Er is een duidelijke relatie met de participatiewet.

Uit de monitoren blijkt dat er op het terrein Profit relatief minder winst te behalen valt als extra bijdrage aan duurzaamheid. Voor zover daar mogelijkheden zijn, is er al veel beleid ontwikkeld. Daarnaast zijn we sterk afhankelijk van regionale ontwikkelingen. In het kader van dit uitvoeringsprogramma Duurzaamheid zal aan dit aspect geen aandacht worden besteed.

Conclusie

Aan de hand van dit uitvoeringsprogramma wordt bijgedragen aan de verder verduurzaming van de samenleving.