Protocol indicatieadvisering hulp bij het huishouden gemeente Voerendaal 2018

Maatschappelijke ondersteuning

In artikel 1.1.1 van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (WMO2015) wordt maatschappelijke ondersteuning uitgelegd aan de hand van de volgende drie doelen:

• 1. Het bevorderen van sociale samenhang, de mantelzorg, het vrijwilligerswerk en de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente en daarnaast het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld;

• 2. Het bieden van opvang (maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, beschermd wonen en verslavingszorg vallen hieronder);

• 3. Het ondersteunen van de participatie en zelfredzaamheid van personen met een beperking of met chronische, psychische of psychosociale problemen, indien mogelijk in de eigen leefomgeving.

1.3 Huishoudelijke taken

De verschillende onderdelen die vallen onder hulp bij het huishouden worden ingezet als er beperkingen bestaan bij het voeren van een huishouden of wanneer er sprake is van een (dreigend) disfunctioneren van het huishouden. Het doel van de hulp bij het huishouden kan zijn het schoonhouden van het huis en/of het verrichten van de dagelijks voorkomende huishoudelijke activiteiten. Maar ook het ondersteunen bij het organiseren van het huishouden. Resultaat is dat de burger en zijn eventuele gezinsleden beschikken over een schoon en leefbaar huis (lees: woonkamer, slaapkamer(s), keuken, sanitair, hal). De verschillende onderdelen betreffen:

• • Boodschappen doen

• • Maaltijden bereiden

• • Licht huishoudelijk werk

• • Zwaar huishoudelijk werk

• • Was- en strijkverzorging

• • Verzorging en/of tijdelijke opvang van kinderen

• • Dagelijkse organisatie van het huishouden

• • Advies, instructie en voorlichting

Onder het lichte- en zware huishoudelijke werk vallen de volgende activiteiten:

• • Afnemen droog en nat

• • Stofzuigen en dweilen

• • Ramen (binnenshuis) wassen en gordijnen wassen

• • Bed verschonen (incl. matras draaien)

• • Keuken schoonmaken

• • Sanitair schoonmaken

• • Opruimen

• • Afwassen en opruimen

• • Was/strijkverzorging

In de (door de cliënt ondertekende en geretourneerde) gespreksrapportage en beschikking Wmo is opgenomen voor welke onderdelen (boodschappen doen, was/strijk, lichte huishoudelijke taken, zware huishoudelijke taken, etc.) de maatwerkvoorziening wordt verstrekt en wat de omvang/hoogte van de indicatie is. De omvang van de indicatie is gebaseerd op de in hoofdstuk 4 van dit protocol vastgestelde tijdnormeringen per onderdeel.

In de tabellen 1 t/m 10 van dit protocol (zie achteraan) zijn voor alle verschillende onderdelen de betreffende activiteiten met de bijbehorende frequenties en normtijden opgenomen zoals die uit het objectieve en onafhankelijke onderzoek van HHM zijn voortgevloeid.

In eerste instantie zal worden bekeken of de burger eigen oplossingen kan inzetten om zijn/haar beperkingen te compenseren. Indien dit het geval is, is compensatie door middel van een maatwerkvoorziening i.k.v. de Wmo niet noodzakelijk. Voorbeelden van eigen oplossingen zijn:

• • Gebruikelijke zorg: tijdens het huisbezoek wordt beoordeeld of eventuele huisgeno(o)t(en) in staat is/zijn om het huishouden geheel/gedeeltelijk over te nemen (zie hoofdstuk 3).

• • Mantelzorg: de eventuele mogelijkheid van inzet van kinderen, familie, kennissen, vrienden, buurtgenoten wordt tijdens het huisbezoek in kaart gebracht.

• • Voorliggende veld: tijdens het huisbezoek wordt beoordeeld of er gebruik kan worden gemaakt van algemene voorzieningen, algemeen gebruikelijke voorzieningen en/of voorliggende voorzieningen.

Oplossingen uit het voorliggende veld zijn per definitie geen maatwerkvoorzieningen en de Wmo-regels rond eigen bijdragen/eigen aandeel gelden niet.

Een oplossing/voorziening uit het voorliggende voorziening moet:

• • daadwerkelijk beschikbaar zijn;

• • door belanghebbende financieel gedragen kunnen worden;

• • adequate compensatie bieden

Als dit niet het geval is, dan is er geen sprake van een algemene, algemeen gebruikelijke of voorliggende voorziening.

Niet relevant is of men gebruik wilt maken van een dergelijke oplossing. Het is in principe ook niet relevant welke kosten hieraan verbonden zijn, tenzij sprake zou kunnen zijn van een zogenaamd extreem laag inkomen dat door kosten (o.a. van voorliggende voorziening(en)) die zijn ontstaan uit ziekte of het probleem onder de bijstandsnorm uitkomt of dreigt uit te komen.

In sommige situaties kan zo nodig verwezen worden naar en/of overleg gepleegd worden met afdeling Sociale zaken (Kompas).

Het voorliggende veld kan worden onderverdeeld in diverse categorieën, die in de paragrafen 2.1, 2.2 en 2.3 verder worden toegelicht.

2.1 Algemene voorzieningen

Dergelijke voorzieningen zijn niet speciaal bedoeld voor mensen met een handicap, zodat de voorziening ook op grote schaal door niet-gehandicapten kan worden gebruikt. Te denken valt aan (niet limitatief):

• • sociale alarmering;

• • huiskamers wijksteunpunten;

• • buurtteam;

• • boodschappen bezorgservice of boodschappenbus;

• • maaltijd bezorgservice;

• • eetcafé in Zorgcentrum 't Brook;

• • glazenwasser;

• • hondenuitlaatservice;

• • kinderopvang in al zijn verschijningsvormen (bijv. crèche, kinderdagverblijf, overblijven op school);

• • voor- en naschoolse opvang;

• • schoonmaken/onderhouden van algemene ruimtes bij een huurwoning;

• • onafhankelijke cliëntondersteuning;

• • algemeen maatschappelijk werk.

2.2 Algemeen gebruikelijke voorzieningen / inzet (technische) hulpmiddelen

Een algemeen gebruikelijke voorziening is een voorziening waarover de aanvrager, gezien zijn individuele situatie, ook zonder zijn handicap of beperking, zou kunnen beschikken.

Een dergelijke voorziening moet voldoen aan de volgende voorwaarden:

• • is niet speciaal bedoeld voor mensen met een handicap, zodat de voorziening ook op grote schaal door niet-gehandicapten wordt gebruikt, en

• • is gewoon in een normale winkel te koop en niet speciaal in revalidatie-vakhandel of soortgelijke winkels, en

• • is qua prijs niet (aanzienlijk) duurder dan vergelijkbare producten met hetzelfde doel.

Wat in een concrete situatie als algemeen gebruikelijk te beschouwen is, hangt af van de geldende maatschappelijke normen van het moment van de aanvraag.

De Centrale Raad heeft aangegeven dat als het gaat om vervanging van een voorziening die (nog lang) niet afgeschreven is én als het gaat om een persoon die een inkomen heeft dat door onvermijdbare kosten op grond van de handicap onder de bijstandsnorm komt, wellicht een uitzondering op dit principe gemaakt moet worden.

Onder algemeen gebruikelijke (technische) hulpmiddelen wordt onder andere gezien:

• • (af)wasmachine;

• • wasdroger;

• • kreukvrije kleding;

• • verhoging voor een wasmachine;

• • menghendelkraan;

• • stofzuiger / kruimelzuiger;

• • swiffer;

• • duster;

• • wringer, etc.

Deze hulpmiddelen dienen uit oogpunt van een verantwoorde werkomstandigheden aanwezig te zijn voor de medewerker van de thuiszorgorganisatie.

Er kan geen indicatie voor een maatwerkvoorziening 'hulp bij het huishouden' afgegeven worden als de belemmeringen die de burger ervaart ten aanzien van zijn huishouden, opgelost kunnen worden met een (tweede) (technisch) hulpmiddel(en).

Daarnaast kunnen ook woonvoorzieningen zoals keukenaanpassingen, de aanschaf en het plaatsen van een verhoging voor een wasmachine of wasdroger of woningsanering voor een oplossing of vermindering van het ervaren problemen in het huishouden zorgen.

Als een (technisch) hulpmiddel niet aanwezig is of gerealiseerd kan worden, maar wel een adequate oplossing biedt of een belangrijke bijdrage aan een oplossing / vermindering van de belemmeringen,

gaat dit voor op het inzetten van hulp bij het huishouden.

Hierbij kan geen rekening gehouden worden met persoonlijke opvattingen over de inzet van hulpmiddelen.

Als een cliënt aangeeft niet over de financiële middelen te beschikken voor aanschaf van (technische) hulpmiddelen, dan kan in sommige situaties zo nodig verwezen worden naar en/of overleg gepleegd worden met afdeling Sociale zaken (Kompas).

Ook kunnen sommige hulpmiddelen gefinancierd zijn/worden uit een andere betalingsregeling gericht op of aangepast aan de handicap van de burger (via de zorgverzekering of het UWV).

2.3 Voorliggende voorzieningen

De Wmo 2015 kent - in tegenstelling tot de Wmo 2007 - geen apart artikel op basis waarvan een voorziening kan worden afgewezen in geval een cliënt aanspraak kan maken op een voorziening op grond van een andere wet (een zogenaamde voorliggende voorziening). De Wmo 2015 heeft daarentegen middels artikel 2.3.5 lid 5 bepaald dat de maatwerkvoorziening, voor zover daartoe aanleiding bestaat, wordt afgestemd op andere wetten. Dit betekent echter niet dat het college alsnog een maatwerkvoorziening moet verstrekken indien er voor de problematiek van cliënt aanspraak bestaat op een voorziening op grond van een andere wet. Ook onder de Wmo 2015 geldt dat wanneer iemand aanspraak kan maken op een voorziening op grond van een andere regeling, het college in het kader van de eigen kracht geen voorziening op grond van de Wmo hoeft te verstrekken. Het uitgangspunt is dan namelijk dat de cliënt op eigen kracht het probleem op kan lossen, namelijk door zijn aanspraak op grond van de andere regeling tot gelding te brengen.

De rol van het college is dan de cliënt te verwijzen naar deze andere regeling en de cliënt kan daarbij eventueel gesteund worden door (onafhankelijke) cliëntondersteuning.

Ook als de cliënt de vergoeding vanuit de voorliggende voorziening niet voldoende vindt, bestaat geen aanspraak op Wmo. Dan is het aan de cliënt om bezwaar te maken bij de instantie waar de voorziening van wordt ontvangen.

De afbakening met de Wet langdurige zorg (Wlz) is met artikel 2.3.5 lid 6 Wmo 2015 overigens wel expliciet geregeld. In geval er sprake is van een cliënt die een Wlz-verblijfsindicatie heeft, hoeft de gemeente geen maatwerkvoorziening te verstrekken.

Andere voorbeelden van voorliggende voorzieningen zijn:

• • Wet op primair onderwijs;

• • Wet op voortgezet onderwijs;

• • Zorgverzekeringswet (Zvw);

• • Jeugdwet;

• • Participatiewet;

• • Wet Inkomen en Arbeid (WIA);

• • de Wet op Kinderopvang.

2.5 Maatwerkvoorziening in het kader van de Wmo

Indien tijdens de beoordeling is vastgesteld dat:

• • bij de burger sprake is van aantoonbare beperkingen op grond van een aandoening, beperking, handicap of probleem die het noodzakelijk maken om hem/haar te compenseren ten aanzien van onder andere het voeren van het huishouden en;

• • de burger geen of maar deels eigen oplossingen kan inzetten en;

• • de burger niet of gedeeltelijk gebruik kan maken van aanwezige algemene voorzieningen, algemeen gebruikelijke voorzieningen en/of voorliggende voorzieningen;

kan een maatwerkvoorziening in het kader van de Wmo (in de vorm van hulp bij het huishouden) ingezet worden. De omvang van de hulp bij het huishouden wordt bepaald door de noodzakelijk over te nemen huishoudelijke werkzaamheden en de bijbehorende normtijden welke zijn vastgelegd in hoofdstuk 4.

(Dreigende) overbelasting door het verlenen van persoonlijke/verpleegkundige zorg

Uit jurisprudentie blijkt dat in situaties waar sprake is van (dreigende) overbelasting als gevolg van het verlenen van persoonlijke en/of verpleegkundige zorg de aanvraag voor huishoudelijke hulp niet per definitie afgewezen kan worden.

Als een huisgenoot aangeeft dat er sprake is van (dreigende) overbelasting door de combinatie van (huishoudelijk) werk én de verzorging van een zieke huisgenoot, dienen deze klachten te worden geobjectiveerd. Het oordeel van een arts is hierbij noodzakelijk naast het horen van de huisgenoot.

Daarbij dienen onderstaande zaken onderzocht te worden:

• • aard en intensiteit van de verleende zorg, tezamen met de medische problematiek van de burger;

• • is er sprake van onplanbare zorg?

• • worden meer uren persoonlijke/verpleegkundige zorg geleverd dan geïndiceerd (bieden van mantelzorg)?

• • heeft huisgenoot mogelijk een (deel van) betaalbare baan opgezegd om persoonlijke/verpleegkundige zorg te verlenen?

• • verhouding draaglast en draagkracht.

Fysieke afwezigheid in verband met werk

Bij het bepalen van de beschikbaarheid van gebruikelijke zorg, houdt het college geen rekening met drukke werkzaamheden, lange werkweken of veel reistijd.

In het algemeen houdt het college alleen rekening met personen die vanwege hun werkzaamheden langdurig van huis zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval bij internationaal vrachtwagenchauffeurs, medewerkers in de off-shore of mariniers. Het gaat namelijk te ver deze mensen te dwingen een andere baan of functie te zoeken. De afwezigheid dient echter wel te voldoen aan de volgende kenmerken:

• • het is inherent aan het werk;

• • heeft een verplichtend karakter;

• • en is voor een aaneengesloten periode van tenminste 7 etmalen.

Indien iemands situatie voldoet aan bovenstaande kenmerken, is er in de periode van 7 etmalen of meer sprake van een eenpersoonshuishouden en kan geen gebruikelijke zorg worden geleverd.

N.B. Jurisprudentie is genuanceerder en gaat niet per definitie uit van de zeven etmalen. De CRvB noemt dat hierdoor ten onrechte wordt voorbij gegaan aan de vraag of de huisgenoot feitelijk kan voorzien in het verlenen van deze zorg. In de periode van afwezigheid is de huisgenoot niet in staat gebruikelijke zorg te leveren. Hierbij dient altijd de individuele situatie nauwkeurig onderzocht te worden.

In de berekening van de omvang van de hulp dient deze huisgenoot niet te worden meegerekend.

Zorgplicht voor gezonde kinderen:

Kinderen van 0 tot en met 4 jaar:

• • kunnen niet zonder toezicht van volwassenen;

• • moeten volledig verzorgd worden; aan- en uitkleden, eten en wassen;

• • zijn tot 4 jaar niet zindelijk;

• • hebben begeleiding nodig bij hun sport/spel- en vrijetijdsbesteding, hebben dit niet in verenigingsverband;

• • zijn niet in staat zich zonder begeleiding in het verkeer te begeven.

Kinderen van 5 tot en met 11 jaar:

• • kunnen niet zonder toezicht van volwassenen;

• • hebben toezicht nodig (en nog maar weinig hulp) bij hun persoonlijke verzorging;

• • zijn overdag zindelijk en 's nachts merendeel ook;

• • sport- en hobbyactiviteiten in verenigingsverband, gemiddeld 2x per week;

• • hebben bij hun vrijetijdsbesteding alleen begeleiding nodig in het verkeer wanneer zij van en haar hun activiteiten gaan;

• • hebben vanaf 5 jaar een reguliere dagbesteding op school, oplopend van 22 tot 25 uur per week.

Kinderen van 12 tot en met 17 jaar:

• • hebben geen voortdurend toezicht nodig van volwassenen;

• • kunnen vanaf 12 jaar enkele uren alleen gelaten worden, kunnen vanaf 16 jaar dag en nacht alleen gelaten worden, kunnen vanaf 18 zelfstandig wonen;

• • hebben geen hulp (en maar weinig toezicht) nodig bij hun persoonlijke verzorging;

• • sport- en hobbyactiviteiten in verenigingsverband, onbekend aantal keer per week;

• • hebben bij hun vrijetijdsbesteding geen begeleiding nodig in het verkeer;

• • hebben tot 18 jaar een reguliere dagbesteding op school/opleiding.

3.3 Bijdrage van kinderen aan het huishouden

In geval de leefeenheid van de zorgvrager mede bestaat uit kinderen, dan wordt ervan uitgegaan dat de kinderen, afhankelijk van hun leeftijd/ontwikkelingsfase en psychosociaal functioneren, een bijdrage kunnen leveren aan de huishoudelijke taken.

• • Kinderen tot 5 jaar leveren geen bijdrage aan de huishouding;

• • Kinderen van 5 tot en met 12 jaar worden naar hun eigen mogelijkheden betrokken bij lichte huishoudelijke werkzaamheden als opruimen, tafel dekken/afruimen, afwassen/afdrogen, een boodschap doen, kleding in de wasmand doen;

• • Kinderen van 13 tot en met 17 jaar kunnen opruimen, tafel dekken/afruimen, afwassen/afdrogen, een boodschap doen, kleding in de wasmand doen, eigen kamer op orde houden, d.w.z. rommel opruimen, stofzuigen, bed verschonen;

• • Huisgenoten van 18-23 jarige worden verondersteld een eenpersoonshuishouden te kunnen voeren. Het gaat hierbij om de volgende taken:

  • •

    schoonhouden van sanitaire ruimte;

  • •

    keuken en één kamer;

  • •

    de was doen;

  • •

    boodschappen doen;

  • •

    maaltijd verzorgen;

  • •

    afwassen en opruimen.

    Indien nodig kan opvang en/of opvang van jongere gezinsleden tot hun taken horen.

• • Huisgenoten vanaf 23 jaar kunnen de huishoudelijke taken volledig overnemen (meerpersoonshuishouden voeren) wanneer de burger uitvalt.

Algemene uitgangspunten

Gemeente Voerendaal hanteert standaard normtijden waarbij rekening wordt gehouden met de volgende punten:

• • uitgangspunt bij het indiceren vormt de in gebruik zijnde ruimtes. De normtijden zijn vastgesteld voor de volgende elementaire ruimtes:

  • •

    woonkamer

  • •

    keuken

  • •

    badkamer

  • •

    toilet

  • •

    slaapvertrek(ken)

  • •

    hal

• • uitgegaan wordt van de maatstaf 'sociale woningbouw'. Het kunnen beschikken over een zeer grote woning (bijv. buitenhuis, villa, vrijstaande woning etc.) leidt niet tot verhoging van de normering daar het hier een persoonlijke keuze betreft;

• • bij sommige huishoudelijke taken kan er rekening worden gehouden met de aanwezigheid van kinderen en/of overige volwassen personen in de leefeenheid;

• • de burger is zelf verantwoordelijk voor een bij zijn persoonlijke (gezondheids)situatie passende inrichting van de woning. Te denken valt aan: gladde vloeren, karpetten, sanering.

• • alleen in specifieke situaties kan meerzorg geïndiceerd worden. Indien noodzakelijk zal een medisch onderzoek duidelijkheid geven over de noodzaak tot meerzorg.