Waterbeheerplan Brabantse Delta 2010-2015; water beweegt

1.1 Samenvatting

Beter watersysteem voor iedereen

Het waterschap werkt aan een beter watersysteem, voor mensen en voor flora en fauna. Het watersysteem moet robuuster worden: veiliger, minder kwetsbaar voor regenval en droogte, schoner, natuurlijker en beter toegankelijk voor recreanten. Deze thema’s pakt het waterschap in samenhang aan, omdat een integrale aanpak meerwaarde oplevert voor het resultaat. In het waterbeheerplan staan de doelen en de noodzakelijke ingrepen. Bij de keuze daarvan heeft het waterschap een afweging gemaakt tussen belangen van boeren, bedrijven, burgers, natuurbeheerders en andere partijen.

Anders dan anders

Dit waterbeheerplan is anders dan voorgaande plannen. Het plan bevat minder details en biedt daardoor meer ruimte om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Voor het eerst staat het waterbeheerplan op de website, dicht bij de informatie over de dagelijkse praktijk van het waterschap.

Water beweegt

Het waterbeheer blijft steeds in beweging, net als het water zelf, de samenleving en het klimaat. In zes jaar tijd kan er veel veranderen. Daarom controleert het waterschap tijdens de planperiode regelmatig of doelen en maatregelen nog steeds goed gekozen zijn of dat aanpassing nodig is. Het waterbeheerplan geeft de basis voor dit continue proces van plannen (wat willen we bereiken?), doen (wat gaan we doen?), controleren (hoe meten we de resultaten?) en aanpassen (wat hebben we de afgelopen jaren geleerd?). Bij ieder thema zijn deze onderwerpen terug te vinden.

Status

Het algemeen bestuur heeft het waterbeheerplan definitief vastgesteld op 9 december 2009. Het plan is geldig vanaf 22 december 2009 tot en met 22 december 2015. Begin 2009 heeft het plan een inspraakprocedure doorlopen. De zienswijzen van de insprekers en de reacties van het waterschap staan in een nota van antwoord. De inspraak is aanleiding voor verschillende wijzigingen geweest. Ook de afstemming tussen het waterbeheerplan en andere waterplannen heeft tot wijzigingen geleid. De nota van wijzigingen geeft een overzicht van alle wijzigingen per pagina. De milieueffecten van het waterbeheerplan zijn beschreven in een Milieueffectrapport. Tegen het definitieve waterbeheerplan is geen beroep of bezwaar mogelijk.

1.2 Leeswijzer

Deze papieren versie van het waterbeheerplan komt in zijn geheel op de website van het waterschap te staan. Deze leeswijzer geeft aan hoe je het ‘papieren’ exemplaar moet lezen om een goed beeld van de website te krijgen.

De website bestaat uit drie kolommen: een brede kolom in het midden en twee smalle links en rechts daarvan.

Linkerkolom:

In de linkerkolom staan straks de ‘hoofdstukken’ van het plan onder elkaar:

Waterbeheerplan 2010-2015

Visie en kader

Beschrijving beheergebied

Thema Veilige dijken

Thema Droge voeten

Thema Voldoende water

Thema Gezonde natuur

Thema Schoon water

Thema Genieten van water

Overzicht maatregelen en kosten

Middelste kolom:

Als je klikt op een hoofdstuk, krijg je in de middelste kolom een samenvatting van het betreffende onderwerp. In deze papieren versie is die steeds weergegeven in de eerste paragraaf van ieder hoofdstuk, onder het kopje Samenvatting (1.1, 2.1, 3.1 etc.). In de samenvatting kun je op meerdere plaatsen klikken op ‘verder lezen’; als je dat doet, kom je op een pagina met toelichting. In deze papieren versie zijn alle toelichtende teksten achterelkaar gezet in de tweede paragraaf van ieder hoofdstuk, onder het kopje Toelichting (2.2, 3.2, 4.2 etc).

Rechterkolom:

In de rechterkolom komen links te staan naar documenten of websites die meer achtergrondinformatie geven. Deze links staan in de papieren versie steeds onderaan de tekst van de webpagina.

2.1 Samenvatting

Wat is de visie op het waterbeheer na 2010

• ·

  dynamische samenlevingHet waterschap heeft drie heel verschillende toekomstbeelden verkend en daaruit afgeleid welke voorbereidingen altijd goed zijn.

• ·

  verantwoord en duurzaamMaatschappelijk verantwoord ondernemen is verankerd in het werkproces. Zuinig omgaan met water en energie en gebruik van duurzame materialen zijn daar onderdelen van.

• ·

  inhaalslag beheer en onderhoudDe afgelopen jaren lag het accent op aanleg van nieuwe projecten. De komende jaren krijgen beheer en onderhoud een impuls.

• ·

  effectief samenwerkenVeel partijen zijn betrokken bij waterbeheer. Samenwerken op alle niveaus maakt het waterbeheer effectiever en goedkoper.

De algemene missie en visie van het waterschap staan elders op de website, onder ‘het waterschap’.

Wat zijn de kaders voor het waterbeheerplan

• ·

  waterplannen op alle niveausHet Nationale Waterplan en het Provinciale Waterplan vormen de kaders voor het waterbeheerplan, samen met de wet- en regelgeving. Alle waterplannen gaan gelijktijdig in inspraak.

• ·

  gebiedsproces als basisGemeenten en belangengroepen hebben de basis voor het waterbeheerplan gelegd tijdens gebiedsprocessen.

• ·

  controleren en aanpassen Het waterbeheerplan geeft ruimte voor het continue proces van controleren en aanpassen.

2.2 Toelichting

2.2.1 Wat is de visie op het waterbeheer na 2010

Dynamische samenleving

Altijd goed

Ontwikkelingen in de samenleving en het klimaat zijn grotendeels onvoorspelbaar. Het waterschap heeft drie mogelijke, maar heel verschillende toekomstscenario’s uitgewerkt. Daaruit blijkt dat inzet op de volgende onderwerpen in alle gevallen gunstig is:

• ·

  strategische grondaankopen: grondverwerving leidt vaak tot vertraging van inrichtingsprojecten.

• ·

  stimuleringsmaatregelen: gewenst gedrag van andere partijen is te stimuleren met financiële prikkels.

• ·

  oog voor recreatief medegebruik: recreatie vergroot de betrokkenheid bij het waterbeheer en het draagvlak voor maatregelen.

• ·

  meer samenwerken: samenwerking met andere partijen geeft mogelijkheden voor beter waterbeheer.

• ·

  water bergen en bufferen: door klimaatverandering kan zowel wateroverlast als watertekort ontstaan. Water bergen is een oplossing voor overlast; met water bufferen zijn watertekorten te voorkomen.

Het waterschap en de provincie willen de uitvoering van een aantal projecten versnellen. Bij deze versnellingsprojecten gaan de partijen intensiever samenwerken.

Klimaatstrategie

Omgaan met klimaatverandering staat hoog op de bestuurlijke agenda’s en ook het waterschap moet een standpunt innemen in deze discussies. Het waterschap bereidt zich daar actief op voor door in 2010 te starten met de ontwikkeling van een klimaatstrategie. Het waterschap wil oplossingen waar mogelijk en betaalbaar koppelen aan kansen voor recreatie, landbouw, natuur en beleving voor burgers. De te ontwikkelen klimaatstrategie levert bouwstenen voor de evaluatie van het waterbeheerplan in 2012.

Verantwoord en duurzaam

Maatschappelijk verantwoord

Het waterschap heeft maatschappelijk verantwoord ondernemen verankerd in het werkproces. Elke activiteit wordt getoetst op duurzaamheid. Onder duurzaam verstaat het waterschap niet alleen zuinig en verantwoord omgaan met water, maar ook zuinig met energie. In nieuwbouw past het waterschap duurzame materialen toe. Voor onkruidbeheer op verhardingen gebruikt het waterschap vrijwel geen chemische bestrijdingsmiddelen meer (zie thema schoon water).

Zuinig met water

Door klimaatverandering zal het vaker extreem nat en extreem droog worden. Het waterschap wil het beheergebied in de planperiode minder kwetsbaar maken voor wateroverlast en watertekort. Op www.maakruimtevoorklimaat.nl staat meer informatie over de ruimtelijke gevolgen van klimaatsverandering in Nederland. Bij de thema’s ‘droge voeten’ en ‘voldoende water’ staan de maatregelen van het waterschap.

Inhaalslag beheer en onderhoud

De afgelopen jaren is veel energie besteed aan inrichtingsprojecten, zoals de vierde bergboezem bij Breda en de herinrichting van de Molenbeek bij Roosendaal. De komende jaren geeft het waterschap weer extra aandacht aan beheer en onderhoud. De eerste stappen zijn al gezet. In 2008 heeft het bestuur van het waterschap het Algemeen Onderhoudsplan Waterlopen en Waterkeringen en de aanpak voor de actualisatie van legger en beheerregister vastgesteld.

Effectief samenwerken

Intensiever samenwerken

Bij de inrichting van watersystemen werkt het waterschap intensief samen met andere partijen. Met overheden vindt al veel samenwerking plaats, maar ook andere partijen zijn in beeld, bijvoorbeeld bij de realisatie van ecologische verbindingszone op landgoederen. In de planperiode wil het waterschap ook bij vergunningverlening, handhaving en belastinginning intensiever gaan samenwerken.

Samenwerken met gemeenten

Belangrijke samenwerkingspartners zijn de gemeenten. Het waterschap stelt met iedere gemeente de gezamenlijke maatregelen op het gebied van water vast. Deze komen in het Uitvoeringsprogramma Water te staan. De bestuurders van beide partijen evalueren jaarlijks de voortgang van de maatregelen. Meer informatie staat elders op deze website, onder ‘meer weten over, beleid, stedelijke wateropgave’.

Samenwerken met Vlaanderen

Het waterbeheer in West-Brabant hangt nauw samen met het beheer in Vlaanderen. Het waterschap wisselt daarom in het stroomgebiedscomité van de Mark kennis en ervaring uit met Vlaamse waterbeheerders. De partijen voeren ook gezamenlijk projecten uit met Europese subsidie (Interreg). Zo staat voor de periode 2008-2011 het project ‘interactieve watersystemen’ op de planning, over duurzaam waterbeheer in de landbouwsector. Het project zal kennis opleveren over peilgestuurde drainage, zorgvuldige reiniging van spuitmachines, verbetering van vismigratie en vermindering van de uitspoeling van fosfaat. In de planperiode gaan het waterschap en de Vlaamse waterbeheerders ook hun doelstellingen voor ecologie beter op elkaar afstemmen.

Samenwerken met andere landen

Het Rijk heeft de waterschappen gevraagd een bijdrage te leveren aan de internationale Millenniumdoelen. Waterschap Brabantse Delta doet dat door in de planperiode kennis en beperkte financiële middelen in te zetten voor watergerelateerde problemen in andere landen. Voorwaarde is dat deze inzet ook samenwerking met regionale partners en ontwikkelingsmogelijkheden voor het eigen personeel oplevert.

Voorlichting en educatie

Het communicatie- en educatiebeleid van het waterschap schenkt aandacht aan kennis over het waterbeheer in het algemeen en aan de bijdrage die inwoners van West-Brabant kunnen leveren aan schoon en voldoende water. Met rondleidingen op rioolwaterzuiverings-installaties en een lespakket geeft het waterschap handreikingen voor het tegengaan van watervervuiling, waterbesparing en hergebruik en het infiltreren van water in de tuin.

2.2.2 Wat zijn de kaders voor het waterbeheerplan

Waterplannen op alle niveaus

Drie waterplannen

Het waterbeheerplan van het waterschap is onderdeel van een drieluik. Voor dezelfde periode 2010-2015 brengt het Rijk het Nationale Waterplan uit en de Provincie het Provinciale Waterhuishoudingsplan. De drie waterplannen zijn gelijktijdig opgesteld en sluiten inhoudelijk op elkaar aan. De doelen en ingrepen die in waterbeheerplan van het waterschap staan, dragen bij aan de doelen van het nationale en provinciale plan. Het provinciale Waterplan geeft de meest concrete kaders. Hierin staat bijvoorbeeld welke waterhuishoudkundige functies de verschillende waterlopen vervullen en welke ecologische doelen voor de oppervlaktewateren gelden.

Nationaal Bestuursakkoord Water

In het Nationaal Bestuursakkoord Water hebben het Rijk, de Provincies en de waterschappen landelijke afspraken gemaakt over het omgaan met wateroverlast, droogte en peilbeheer, chemische kwaliteit en ecologische kwaliteit. waterbeheerders en gemeenten zorgen ervoor dat in 2015 de urgente knelpunten voor wateroverlast zijn opgelost, rekening houdend met klimaatverandering. Ook moet het watersysteem minder kwetsbaar worden voor lange perioden van droogte. Het bestuursakkoord is te downloaden.

Wet- en regelgeving

In de loop van 2009 treedt de nieuwe Waterwet in werking. De wet vormt het kader voor het waterbeheer en stelt nieuwe eisen aan de keur. In 2009 treedt daarom ook de aangepaste keur in werking. Een actueel overzicht van andere landelijke en lokale wet- en regelgeving staat op www.overheid.nl . De regels van waterschap Brabantse Delta zijn te vinden met de regelingenzoeker op de website.

Organisatie waterbeheer

De Waterwet is een nieuwe wet die de organisatie van het waterbeheer regelt. De Waterwet kent formeel slechts twee waterbeheerders: het Rijk, als de beheerder van de rijkswateren, en de waterschappen, als de beheerders van de overige wateren. Waterschappen zijn daarnaast ook verantwoordelijk voor het zuiveringsbeheer. Provincies en gemeenten zijn formeel geen waterbeheerder, maar ze vervullen wel waterstaatkundige taken. Zo blijft de Provincie voorlopig bevoegd gezag voor drie categorieën grondwateronttrekkingen en infiltraties: de openbare drinkwaterwinning, bodemenergiesystemen en industriële onttrekkingen van meer dan 150.000 m3 per jaar. Gemeenten hebben een zorgplicht voor hemel- en grondwater. Deze zorgplicht is in 2008 via de Wet gemeentelijke watertaken opgenomen in de Wet op de waterhuishouding.

Internationale kaders

Nederlandse decentrale overheden krijgen steeds meer met Europese wet- en regelgeving te maken. Voorbeelden zijn de kaderrichtlijn Water en Europese regels voor aanbestedingen en staatssteun. Een totaaloverzicht van het Europese waterbeleid staat op de website van EUROPA decentraal.

Gebiedsproces als basis

Tijdens gebiedsprocessen verkennen lokale en regionale partijen gezamenlijk knelpunten en oplossingen. Waterschap Brabantse Delta heeft de resultaten van verschillende gebiedsprocessen als basis voor het waterbeheerplan gebruikt:

• ·

  gebiedsproces Stroomgebiedbeheerplan kaderrichtlijn Water;

• ·

  gebiedsprocessen Integrale Gebiedsanalyses;

• ·

  gebiedsproces Reconstructie Landelijk Gebied (RLG) van de Provincie.

De resultaten werken door in de thema’s chemische kwaliteit, ecologische kwaliteit, wateroverlast en droogte en peilbeheer.

De resultaten van het gebiedsproces kaderrichtlijn Water staan elders op deze website. De rapporten over Integrale Gebiedsanalyses zijn op te vragen bij de afdeling onderzoek van het waterschap. Het gebiedsproces krijgt een vervolg met het opstellen van inrichtingsplannen.

Afweging van belangen

Het water heeft vele gebruikers. Denk bijvoorbeeld aan boeren, hengelsporters, industrie, drinkwaterbedrijven en natuurgebieden. Het waterschap houdt in het waterbeheer rekening met alle belangen. Het streven is oplossingen te vinden waar alle gebruikers baat bij hebben. Vaak lukt dat, door per gebied een op maat gesneden oplossing te bedenken. Maar soms is sprake van conflicterende belangen. Ook zijn er grenzen aan de maakbaarheid van het water. Dan moet het waterschap een afweging maken tussen de verschillende maatschappelijke en economische belangen.

Controleren en aanpassen

Het Waterbeheerplan geeft de hoofdlijnen van het waterbeheer in de komende zes jaar. Het bestuur geeft accenten aan de invulling. Tijdens de planperiode controleert het waterschap regelmatig of het waterbeheer op de goede weg zit. De cyclus van plannen maken, uitvoeren, controleren en aanpassen gaat altijd door. De voortgang van maatregelen beschrijft het waterschap jaarlijks in managementrapportages. Eind 2012 vindt een evaluatie van alle maatregelen plaats, als voorbereiding op het volgende waterbeheerplan.

3.1 Samenvatting

Nederland in het klein

Het beheergebied van Waterschap Brabantse Delta beslaat een gebied van ongeveer 170.000 hectare. Een derde daarvan ligt laag en wordt beschermd door waterkeringen. Het beheergebied heeft een grote verscheidenheid aan Nederlandse landschappen: laaggelegen kleipolders, rivierengebied en hogere zandgronden. Ook het landgebruik is divers met landbouw, natuur, industrie en grote stedelijke gebieden. De ligging nabij de Randstad en Antwerpen is gunstig voor de regionale economie. Waterschap Brabantse Delta heeft de taak om gebruiksfuncties en ontwikkelingen te ondersteunen met passend waterbeheer.

Kerngegevens, zoals het aantal stuwen en de lengte van de waterlopen, staan elders op de website. Op de website van de Provincie staat een digitale wateratlas van de Provincie. In 2010 komen ook de waterschapsgegevens in een digitale wateratlas te staan.

Het beheergebied verkennen

Het beheergebied bestaat uit meerdere gemeenten en stroomgebieden. De grenzen staan op de kaart met gebiedsindelingen. De beschrijvingen van het watersysteem, en de waterkeringen geven een nadere indruk van het beheergebied.

Toestand van het water

Het waterschap en de Provincie rapporteren regelmatig over de toestand van het watersysteem. In het Provinciale Waterplan (bijlage over de Kaderrichtlijn Water) staat in hoeverre de waterkwaliteit voldoet aan de normen uit het Besluit Kwaliteitseisen en Monitoring Water (2009). De voortgang van het waterbeheer op rijksniveau staat in het rapport Water in beeld.

3.2 Toelichting

3.2.1 Waterkeringen

Type waterkeringen

Waterkeringen zijn alle dijken, kades, sluizen en andere kunstwerken die laaggelegen gebieden beschermen tegen overstromingen. Het waterschap beheert drie typen waterkeringen:

• ·

  primaire waterkeringen: deze bieden bescherming tegen hoge waterstanden op zee, in de deltawateren en op de rivieren Maas en Rijn. In het beheergebied liggen drie dijkringgebieden die omsloten zijn door primaire keringen.

• ·

  regionale keringen: keringen langs regionale rivieren, boezemkaden en compartimenteringskeringen, die als ‘achtervang’ dienen bij het doorbreken van een primaire kering.

• ·

  overige keringen: alle kades langs kleinere waterlopen, zomerkaden en de voormalige primaire kering langs de polder van Allard te Raamsdonksveer.

Bekijk de kaart met alle keringen in het beheergebied.

Functies van waterkeringen

De eerste functie van waterkeringen is bescherming bieden tegen hoogwater. Nevenfuncties zijn mogelijk als die niet ten koste van de veiligheid gaan. De waterkering kan bijvoorbeeld ook een rol vervullen voor agrarisch gebruik, natuur en landschap, wonen en werken, transport over weg en water, kabels en leidingen en recreatie. Zo zijn veel waterkeringen onderdeel van ecologische verbindingszones. Ook heeft een aantal waterkeringen karakteristieke cultuurhistorische waarden, bijvoorbeeld de primaire keringen en stadswallen in Willemstad en Geertruidenberg. De monumentale waarde stelt andere eisen aan het onderhoud, die het waterschap vastlegt in het onderhoudsplan.

3.2.2 Watersysteem

Waterlopen en waterlichamen

Nederland rapporteert over de waterkwaliteit aan de Europese Unie. Dat verplicht de Europese kaderrichtlijn Water. De rapportages zijn opgesteld voor delen van het watersysteem die ‘waterlichamen’ worden genoemd. Een deel van de hoofdwaterlopen van het waterschap behoort tot de waterlichamen. Op de kaart ‘waterlopen en waterlichamen’ staan alle hoofdwaterlopen en waterlichamen in het beheergebied van Waterschap Brabantse Delta.

De waterhuishoudkundige functies van de waterlopen zijn door de Provincie vastgesteld in het Provinciaal Waterplan.

Wateraanvoergebieden

In droge perioden kan het waterschap water aanvoeren naar zogenoemde peilgebieden. Dit zijn gebieden waar het waterschap het peil hoog genoeg kan houden met stuwen en gemalen. Op de kaart ‘peilgebieden’ staan naast de peilgebieden ook de belangrijkste inlaatpunten en de wateren waaruit inlaat plaatsvindt vanuit Mark en Vliet.

Overige informatie

Meer informatie over watersystemen staat elders op deze website. Zo geeft de gebiedskaart informatie over de ligging van zuiveringen, de waterkwaliteit en de scheepvaartklassen.

4.1 Samenvatting

Wat gaan we doen:

• ·

  waterkeringen onderhoudenHet waterschap gaat eenduidige regels over maaibeheer en beweiding verwerken in de pachtovereenkomsten. In 2015 wil het waterschap alle primaire waterkeringen in eigendom hebben.

• ·

  gebruik van de waterkering regulerenIn 2011 zijn de legger en het beheerregister op orde.

• ·

  ruimte voor de rivieren maken en behouden Het waterschap wijst buitendijkse bebouwing af, om de ruimte voor de rivier te behouden. In 2010 gaat de inrichting van de Overdiepse Polder van start.

• ·

  waterkeringen toetsenIn 2011 toetst het waterschap of de primaire waterkeringen aan nieuwe toetspeilen voldoen. Waterschappen en Provincie werken aan een toetsmethode voor regionale waterkeringen.

Bij calamiteiten handelt het waterschap volgens het calamiteitenplan.

Wat willen we bereiken:

Het waterschap wil de veiligheid tegen overstromingen ten minste behouden. De veiligheid zal mogelijk vergroten als Rijk en Provincie nieuwe normen kiezen. De Europese Richtlijn Overstromingsrisico vereist dat lidstaten de overstromingsrisico’s goed beheersen en daarover rapporteren in 2016.

Hoe meten we de resultaten:

Het waterschap houdt de voortgang van maatregelen bij en toetst regelmatig of waterkeringen aan de wettelijke normen voldoen.

Wat hebben we de afgelopen jaren geleerd:

Alle primaire waterkeringen zijn op orde sinds de uitvoering van het Beheersplan Waterkeringen 2004-2008. Maar door klimaatverandering blijven regelmatig aanpassingen noodzakelijk.

4.2 Toelichting

4.2.1 Wat gaan we doen

Waterkeringen onderhouden

Maaibeheer

Onderhoud van de grasmat op waterkeringen is noodzakelijk voor de veiligheid. Een aaneengesloten, gevarieerde grasmat zonder struiken en bomen biedt de beste bescherming tegen erosie. Het waterschap wil in principe twee typen maaibeheer toepassen: natuurtechnisch en aangepast agrarisch beheer. Bij aangepast agrarisch beheer vindt naast maaibeheer ook begrazing door schapen plaats. In sommige gevallen past het waterschap bij bebouwing gazonbeheer toe.

Het maaibeleid is uitgewerkt in het Algemeen Onderhoudsplan Waterlopen en Waterkeringen en in de beleidsregel Toepassing Waterwet en Keur. Hierin staan onder andere de voorschriften per type onderhoud en gebruik in. Beide documenten worden tijdens de planperiode geëvalueerd en eventueel bijgesteld.

Pachtovereenkomsten aanpassen

De helft van de primaire waterkeringen is verpacht. De pachters voeren daar het dagelijks onderhoud uit, in nauwe samenwerking met het waterschap. Het waterschap brengt de regels voor beheer en onderhoud in pachtovereenkomsten in overeenstemming met het ontheffingenbeleid dat in 2005 van kracht is geworden. Het waterschap doet dat met respect voor bestaande afspraken.

Primaire keringen in eigendom verwerven

Het waterschap wil de kernzone van primaire waterkeringen (kruin, taluds en bermen) zelf in onderhoud en eigendom hebben. Dit maakt het beheer en onderhoud aanzienlijk gemakkelijker. Het waterschap beheert 134 kilometer primaire waterkeringen. Hiervan is 110 kilometer al in eigendom van het waterschap. Van de resterende keringen is circa 15 kilometer in eigendom van (semi)overheden en 9 kilometer in eigendom bij particulieren. Het waterschap spant zich in om de waterkeringen die particulieren in eigendom hebben voor 2015 te verwerven. Regionale waterkeringen gaat het waterschap niet aankopen.

Muskusratten bestrijden

Met de komst van de nieuwe Waterwet verschuift de verantwoordelijkheid voor het bestrijden van muskusratten en beverratten van de Provincie naar de waterschappen. Waterschap Brabantse Delta neemt per 1 januari 2010 de rattenbestrijding in het gehele gebied ten zuiden van de Bergsche Maas voor zijn rekening, dus ook in de beheergebieden van waterschap De Dommel en waterschap Aa en Maas. De afdeling Muskusrattenbestrijding van de Provincie wordt daarvoor grotendeels bij Waterschap Brabantse Delta gevoegd. De overdracht wordt pas formeel met het intrekken van de Muskusrattenwet, later in 2010. Het waterschap neemt ook het bijbehorende beleid van de Provincie over, zoals opgenomen in de beleidsnota Uitvoering flora- en faunawet (zie link in linkerkolom).

Gebruik van de waterkering reguleren

Beleidsregel hoogtecriteria

Voor ingrepen in de waterkering, zoals de aanleg van een leiding door een waterkering, is een vergunning nodig op basis van de keur (regelgeving van het waterschap). In de Beleidsregel Hoogtecriteria staat op welke manier het waterschap zo’n vergunningaanvraag beoordeelt. Met name de waterkerende hoogte van waterkeringen is van belang. Het waterschap verwerkt voor 2015 de nieuwe toetspeilen voor primaire waterkeringen en eventuele nieuwe normen voor regionale keringen in de beleidsregel. De actuele beleidsregels staan elders op deze website.

Legger op orde

De legger is een gedetailleerd overzicht van gegevens over waterkeringen. De legger onderscheidt verschillende zones op en rond de waterkering, waar beperkingen aan het gebruik gelden. De legger vormt de basis voor het verlenen van vergunningen voor gebruik in deze zones en de handhaving daarvan. Iedere tien jaar wordt de legger geactualiseerd. Het waterschap brengt de leggers van de dijkringen 35 en 34 uiterlijk in 2009 op orde en de overige leggers uiterlijk in 2011. Hiervoor geldt een openbare vaststellingsprocedure met inspraak. Veranderingen aan waterkeringen houdt het waterschap bij in een beheerregister.

Ruimte voor de rivier maken en behouden

PKB Ruimte voor de Rivier

In de Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier staan maatregelen die de grote rivieren meer ruimte moeten geven. Het waterschap is betrokken bij de volgende projecten: de inrichting van de Overdiepse Polder, de dijkverbetering bij Geertruidenberg en waterberging in het Volkerak-Zoommeer.

De inrichting van de Overdiepse Polder, die in 2010 van start gaat, omvat de aanleg van een nieuwe waterkering met terpen, herkaveling van de polder en aanpassing van de waterhuishouding. Op de terpen vestigen zich nieuwe landbouwbedrijven. Het waterschap voert dit inrichtingsproject uit in opdracht van het Rijk en met rijksfinanciering. Met de inrichting van de Overdiepse Polder wordt de benodigde waterstandsdaling niet overal behaald. Over een traject van enkele honderden meters is dijkverbetering nodig, tussen de brug bij Keizersveer en de keersluis Schipdiep in de monding van het Oude Maasje. De plannen voor opvang van rivierwater in het Volkerak-Zoommeer verdienen nadere uitwerking. In het advies van de Commissie Veerman staan daar ideeën voor.

Buitendijkse bebouwing

Het waterschap toetst of ruimtelijke plannen van bijvoorbeeld gemeenten voldoende rekening houden met het waterbelang. Het waterschap is geen voorstander van buitendijks bouwen, omdat dit ten koste gaat van de veiligheid, de bergingscapaciteit en de doorstroming. Daarom probeert het waterschap bouwen tussen de waterloop en de kering zoveel mogelijk te voorkomen. Het spoorboekje “Op weg met het waterschap” geeft een uitwerking van het beleid en de uitzonderingssituaties.

Waterkeringen toetsen

Primaire waterkeringen

Primaire waterkeringen beschermen tegen overstromingen van de zee, grote rivieren, grote meren en deltawateren. Het Rijk stelt iedere zes jaar toetspeilen en waterhuishoudkundige randvoorwaarden voor deze keringen vast. De waterschappen toetsen daarna of de keringen daaraan voldoen. In 2011 vindt deze ‘Toetsing op veiligheid’ voor de derde keer plaats. Als een waterkering niet voldoet, stelt het Rijk in het Hoogwaterbeschermingsprogramma geld beschikbaar voor maatregelen.

Regionale waterkeringen

Tot de regionale waterkeringen behoren keringen langs regionale rivieren, boezemkades in polders en keringen die achter de primaire waterkering liggen. Normen en een toetsmethode voor regionale keringen zijn nog in ontwikkeling. Begin 2008 hebben de Brabantse waterschappen en Rijkswaterstaat concept normen opgesteld. Naar verwachting zal de Provincie de normen eind 2009 vaststellen. Het is nog niet bekend hoe de toetsing van regionale waterkeringen vorm krijgt.

4.2.2 Wat willen we bereiken

Veiligheid behouden

Het waterschap wil de veiligheid van waterkeringen behouden. Op dit moment zijn de primaire keringen op orde. Uit de derde toetsingsronde kan blijken dat een deel van de waterkeringen niet aan de nieuwe toetspeilen voldoet. Dan zijn versterkings- of rivierverruimingsmaatregelen in de jaren daarna noodzakelijk. Door klimaatverandering zullen ook op langere termijn regelmatig maatregelen nodig blijven.

Doelen voor beheer en onderhoud actualiseren

In 2012 vindt een evaluatie plaats van het beheer en onderhoud van waterkeringen. Op basis daarvan start in 2013 de herziening van het Algemeen Onderhoudsplan Waterlopen en Waterkeringen.

Omgaan met overstromingsrisico’s

De Europese Richtlijn Overstromingsrisico’s vereist dat lidstaten van de EU overstroombare gebieden in kaart brengen. Zij moeten bovendien in onderling overleg beheerplannen opstellen, waarin staat hoe zij de risico’s gaan beheersen. Uitgangspunt is het principe van niet-afwentelen: maatregelen in het ene gebied mogen de risico’s in een ander gebied niet vergroten. Waterschap Brabantse Delta maakt overstromingsrisicokaarten en -beheerplannen voor regionale wateren. De planning is als volgt:

• ·

  2011: voorlopige beoordeling overstromingsrisico’s;

• ·

  2013: eerste generatie overstromingsrisicokaarten (zesjaarlijkse herziening);

• ·

  2015: eerste generatie overstromingsrisicobeheerplannen (zesjaarlijkse herziening).

4.2.3 Hoe meten we de resultaten

Prestaties monitoren

Het waterschap toetst dan jaarlijks of de beloofde maatregelen op schema liggen. Hierbij kijkt het waterschap of de geplande maatregelen in het afgelopen jaar behaald zijn en of de planning voor het komende periode haalbaar is. Eind 2012 vindt bovendien een evaluatie plaats van alle maatregelen uit het Waterbeheerplan. Mogelijk zijn na 2011 maatregelen nodig om de waterkeringen op orde te houden.

Toestand van de waterkeringen toetsen

Iedere zes jaar toetst het waterschap de toestand van primaire waterkeringen. Naast deze verplichte toetsing, vindt een niet verplichte doorlichting van andere waterkeringen plaats.

5.1 Samenvatting

Wat gaan we doen:

• ·

  wateroverlast in de stad verminderenDe gemeenten en het waterschap stellen in 2009 de meest urgente knelpunten met wateroverlast in de stad vast en lossen die voor 2015 op.

• ·

  wateroverlast in het landelijk gebied verminderenHet waterschap lost in het landelijk gebied onacceptabele wateroverlast in 5500 hectare op en vermindert de wateroverlast in de overige 1500 hectare met overlast.

• ·

  watersystemen op orde houdenHet waterschap zorgt onder andere met adequaat maaibeheer dat het watersysteem op orde is en blijft. In 2011 zijn de legger en het beheerregister op orde.

• ·

  waterlopen op diepte houdenHet waterschap voert het baggerprogramma uit. Er komt een lijst van onverdachte locaties, waar onderhoudsbaggeren voortaan zonder uitgebreid onderzoek mag plaatsvinden.

Bij calamiteiten handelt het waterschap volgens het calamiteitenplan.

Wat willen we bereiken:

Het waterschap wil het beheergebied minder kwetsbaar maken voor wateroverlast, zoals afgesproken in het Nationaal Bestuursakkoord Water. De Provincie stelt regionale uitgangspunten voor de aanpak van wateroverlast vast. Het waterschap pakt op basis daarvan onacceptabele wateroverlast aan.

Hoe meten we de resultaten:

Het waterschap houdt de voortgang van maatregelen bij en stelt op basis van berekeningen de wateroverlast vast. In 2012 beoordeelt het waterschap of het beheergebied minder kwetsbaar is geworden voor wateroverlast.

Wat hebben we de afgelopen jaren geleerd:

Het waterschap berekent de wateroverlast met een model en hanteert daarbij landelijke uitgangspunten voor bijvoorbeeld klimaatverandering. De berekeningen blijken niet altijd met de werkelijkheid overeen te komen. In de praktijk ontstaat wateroverlast niet alleen door hevige neerslag, maar ook door lokale omstandigheden, zoals de onderhoudstoestand. Daar houdt het model geen rekening mee. Het kost veel tijd berekeningen in balans te brengen met de werkelijkheid. Daardoor is het niet gelukt de berekeningen voor de stedelijke wateropgave in 2008 gereed te hebben.

5.2 Toelichting

5.2.1 Wat gaan we doen

Wateroverlast in de stad verminderen

Aanpak urgente knelpunten

De gemeente en het waterschap analyseren het risico op wateroverlast in de stad. In 2009 stellen zij de urgente knelpunten vast die in de planperiode worden opgelost. De gemeente verbetert de riolering, het waterschap pakt het watersysteem aan. Het waterschap heeft hiervoor voldoende geld gereserveerd op basis van een eerdere verkenning (quick scan). Een aantal maatregelen is al in uitvoering. De grootste ingreep is de aanleg van een vierde bergboezem voor Breda, langs de Mark. De actuele stand van zaken en de rapportage over de quick scan staan elders op deze website.

Verschillende normen

Wateroverlast is niet overal even hinderlijk. Water in plantsoenen en op parkeerterreinen geeft bijvoorbeeld minder overlast dan water op belangrijke verkeersaders en in woningen. Daarom gelden verschillende normen voor wateroverlast in de stad. Wateroverlast door het overlopen van sloten mag volgens de normen niet vaker dan eens per honderd jaar voorkomen. Water op straat, doordat de riolering het regenwater niet kan verwerken, mag eens per twee jaar optreden.

Regenwater afkoppelen van de riolering

Regenwaterstromen afkoppelen van de vuilwaterriolering was tot nu toe een van de doelen van het regionale en rijksbeleid. Inmiddels zijn de inzichten veranderd. Afkoppelen is nog steeds een wens, maar geen doel op zich. Het nieuwe hemelwaterbeleid biedt bijvoorbeeld ook ruimte om alternatieven te kiezen voor een verbreed gemeentelijk rioleringsplan (V-GRP). Waar afkoppeling op een kosteneffectieve manier plaatsvindt, verdelen de gemeente en het waterschap de financiële voordelen bij het ondertekenen van het afvalwaterakkoord, bij afronding van de Optimalisatiestudie Afvalwater Systemen (OAS).

Wateroverlast in het landelijk gebied verminderen

Integrale gebiedsanalyses

Het waterschap heeft in de periode 2006-2009 voor vrijwel alle delen van het beheergebied Integrale Gebiedsanalyses uitgevoerd (IGA’s). Daaruit blijkt wat lokaal de beste oplossingsrichtingen zijn voor de aanpak van wateroverlast en droogte. In het algemeen zijn water vasthouden en bergen in natuurlijke laagtes de belangrijkste oplossingsrichtingen voor het bestrijden van wateroverlast. De IGA’s hebben twee kaarten opgeleverd: een kaart met de kans op inundaties bij een klimaatscenario voor 2050 en een kaart met oplossingsrichtingen die als basis dienen voor de inrichtingsplannen. Voor twee gebieden zijn de inundatieberekeningen na afronding van de IGA herzien. Voor het gebied Gat van de Ham zijn herberekeningen uitgevoerd met winterpeilen in plaats van zomerpeilen. Voor het gebied Oosterhout Waalwijk is het rekenmodel voor de stedelijke wateropgave Oosterhout-Waalwijk gebruikt.

Verschil in aanpak

Het grootste deel van het landelijk gebied heeft geen problemen met wateroverlast. Waar wel sprake van overlast is, zijn de regionale uitgangspunten uit de provinciale waterverordening van toepassing (zie ook: wat willen we bereiken). In beekdalen en andere locaties die van oudsher nat zijn, vindt beperkte reductie van de overlast plaats. Op andere plaatsen wordt de overlast beperkt tot de landelijke normen. De situatie gaat er dus overal op vooruit. In vrij afwaterende gebieden zijn andere oplossingen mogelijk dan in het peilbeheerste gebied (de polders). Zo is in vrij afwaterende gebieden een hoger peil wenselijk, terwijl het peil in polders niet mag afwijken van het peilbesluit.

Inrichtingsplannen

De oplossingsrichtingen uit de IGA’s krijgen een concrete uitwerking in inrichtingsplannen. Daarbij vergelijkt het waterschap de effecten van verschillende maatregelen met de kosten van de maatregelen en de schade door wateroverlast. Ook controleert het waterschap of een maatregel geen ongewenste effecten in andere gebieden heeft (niet-afwentelen). De optimale maatregelen worden na een inspraakperiode definitief vastgesteld. Maatregelen zijn bijvoorbeeld water vasthouden in de haarvaten, waterberging aanleggen of lokale knelpunten in de waterafvoer oplossen.

Waterberging

Het beheergebied krijgt minimaal 520 hectare waterberging, die voor een groot deel al voor 2010 gereed is. Het creëren van waterberging vergt verschillende stappen: locatie aanwijzen, inrichten en verankeren in de legger en bestemmingsplannen (zie watersysteem op orde houden). Een waterbergingsgebied wordt niet altijd aangekocht. Bij natuurgebieden en agrarische gebieden met een relatief lage inundatiefrequentie (bijvoorbeeld eens per 20 jaar) is aankoop door het waterschap meestal niet noodzakelijk. Er kan dan worden volstaan met de aanwijzing van het gebied in de legger en bestemmingsplannen. De dan optredende schade wordt vergoed. Vaak, maar niet altijd, is waterberging te combineren met natuurontwikkeling, is goede waterkwaliteit belangrijk en dat kan aanvullende ingrepen vereisen.

Schade of overlast

Het waterschap probeert bij de aanpak van wateroverlast schade en extra overlast te vermijden. Als dat niet lukt, wordt de schade volgens de geldende regelingen vergoed. Het waterschap geeft er de voorkeur aan vroegtijdig met de betrokkenen afspraken over schadevergoeding te maken. Als de betrokkene dat niet wil, kan hij of zij een beroep doen op nadeelcompensatie. Het waterschap heeft daar in 2007 beleid voor vastgesteld.

Watersystemen op orde houden

Maaibeheer

Het waterschap beïnvloedt de afvoercapaciteit van watersystemen met maaibeheer. Waar de waterhuishouding het toelaat, kan het maaibeheer ook bijdragen aan andere belangen, zoals natuur. Dit gebeurt in een kwart van de waterlopen (1000 kilometer). Door ‘s- zomers minder vaak te maaien in de haarvaten, blijft het water daar langer staan. Het maaibeleid van het waterschap staat in het Algemeen Onderhoudsplan Waterlopen en Waterkeringen. Eind 2012 wordt dit plan geëvalueerd. Informatie over dagelijkse maaiactiviteiten en een film over het maaibeheer staat elders op deze website.

Legger op orde

De legger geeft een gedetailleerd overzicht van de kenmerken van waterlopen en de onderhoudsplichten. De legger vormt onder meer de basis voor het beoordelen van vergunningaanvragen voor ingrepen in en rond de waterlopen. Iedere vier jaar wordt de legger geactualiseerd. Gedurende die vier jaar houdt het waterschap veranderingen bij in een beheerregister. In de 2011 moet de legger weer geactualiseerd zijn. Ook waterbergingsgebieden komen in de legger te staan. Daarmee vervalt de ‘keur op de waterberging’ (regelgeving van het waterschap). De legger doorloopt een openbare vaststellingsprocedure.

Waterneutraal bouwen

Om wateroverlast in de toekomst te voorkomen hanteert het waterschap het principe van ‘waterneutraal’ bouwen: nieuw stedelijk gebied mag geen ongewenste gevolgen voor het watersysteem hebben, zoals versnelde afvoer van regenwater of verlaging van de grondwaterstand. Dit principe is uitgewerkt in de beleidsregel hydraulische randvoorwaarden en het hemelwaterbeleid van het waterschap, dat samen met gemeenten is opgesteld. Via de watertoets controleert het waterschap of gemeenten en projectontwikkelaars zich houden aan het principe houden.

Watertoets

Het waterschap toetst of ruimtelijke plannen van andere partijen de belangen van het waterbeheer niet schaden. Bij deze ‘watertoets’ let het waterschap er bijvoorbeeld op dat waterbergingsgebieden hun functie kunnen blijven vervullen. Ook via vergunningverlening en handhaving van de keur en de Waterwet bewaakt het waterschap het waterbelang. Het streven is vroeg mee te denken met initiatiefnemers over kansen en beperkingen van het watersysteem. Het actuele beleid voor de watertoets staat elders op de website. De watertoets krijgt mogelijk een sterkere werking en een breder toepassingsgebied (waterkwaliteit). Het waterschap volgt de ontwikkelingen op de voet en past vernieuwingen zo mogelijk toe.

Waterbodems onderhouden

Baggeren

Het waterschap onderhoudt tientallen kilometers watergangen. Iedere zes jaar controleert het waterschap de diepte van watergangen. Zo nodig baggert het waterschap ze daarna uit. Waar het kan, zet het waterschap de bagger op de kant. In de afgelopen jaren waren sommige watergangen zo vervuild dat baggeren ook nodig was om de kwaliteit te verbeteren. Dat is in de komende periode is niet nodig (zie rapport effecten nalevering waterbodems). Het baggerprogramma staat in het waterbodembeheerplan uit 2006; de planning is hieronder weergegeven. Baggerwerkzaamheden in zogenoemde ‘waterlichamen’ heeft het waterschap ook opgenomen in de stroomgebiedbeheerplannen voor de kaderrichtlijn Water. Het waterschap heeft zich aan de EU verplicht die werkzaamheden uit te voeren.

Uitvoeren onderzoek

Voorafgaand aan onderhoudsbaggerwerkzaamheden laat het waterschap in verdachte locaties een waterbodemonderzoek uitvoeren naar de kwaliteit van de baggerspecie. Het gaat dan om de gebieden:

• 1.

  die zijn bebouwd, daaronder begrepen kassen- en industriegebieden;

• 2.

  waar regelmatig beroeps- of pleziermotorvaart plaatsvindt;

• 3.

  waar geloosd wordt na de laatste keer dat er is gebaggerd (o.a. overstorten, effluentlozingen);

• 4.

  grenzend aan wegen met een verkeersintensiteit van meer dan 500 voertuigen per dag, tenzij het betreft bermsloten op een afstand van ten minste 15 meter waarin de wegriolering niet loost;

• 5.

  met een oeverbeschoeiing die bestaat uit met gecreosoteerde olie behandeld hout;

• 6.

  en gebieden waarvan het waterschap redelijkerwijs kan vermoeden dat er mogelijke waterbodemverontreiniging is. Als verdacht kenmerkt het waterschap ook campings, potentiële saneringslocaties, reeds gesaneerde locaties, fruitteeltgebieden, boomkweek, en locaties waar in het verleden matig tot sterk verontreinigde baggerspecie is aangetroffen.

Op basis van de Regeling bodemkwaliteit is voor het verspreiden en tijdelijk opslaan van baggerspecie uit onverdachte locaties waterbodemonderzoek niet noodzakelijk. Het waterschap verricht geen waterbodemonderzoek in onverdachte locaties waarvan tevens onderzoeksgegevens van de waterbodemkwaliteit beschikbaar zijn en dit onderzoek uitwijst dat de onderhoudsbaggerspecie geen aanwezigheid van waterbodemverontreiniging vertoond. In onverdachte locaties waar deze onderzoeksgegevens niet bekend zijn, wordt voorafgaand aan onderhoud nog wel een (lichte) onderzoeksinspanning verricht totdat ook in deze locaties onderzoek uitwijst dat in de onderhoudsbaggerspecie geen waterbodemverontreiniging bestaat. De kaarten in bijlage 10 a t/m d geven een overzicht van de verdachte en onverdachte locaties in het beheergebied van het waterschap.

Nieuwe regels

De regelgeving over bodemkwaliteit en waterbodemkwaliteit verandert. De waterbeheerder wordt bevoegd gezag voor het omgaan met waterbodems. Bij de beoordeling van de waterbodemkwaliteit gaat het belang voor het omringende gebied een sterkere rol spelen. Het toetsings- en afwegingskader is nog niet klaar en daarom is ook niet bekend of nieuwe maatregelen nodig zijn. Het waterschap gaat wel alvast een lijst van onverdachte locaties opstellen. Voor deze locaties is in beginsel geen uitgebreid onderzoek nodig bij regulier baggerwerk. Ook gaat het waterschap in de nieuwe legger aangeven waar de grens tussen landbodem en waterbodem ligt. Dat is belangrijk omdat voor land- en waterbodems verschillende regels gelden. Zodra de regels voor gebiedskwaliteit duidelijk zijn, werkt het waterschap die uit voor waterbodems.

5.5.2 Wat willen we bereiken

Prioriteiten van het waterschap

Waterschap Brabantse Delta lost uiterlijk in 2015 de wateroverlast in het landelijk gebied en de urgente knelpunten in het stedelijk gebied op, volgens de landelijke normen. Daarnaast wil het waterschap ervoor zorgen dat de wateroverlast niet toeneemt door ruimtelijke ontwikkelingen of klimaatverandering. Daarom voert het waterschap regelmatig nieuwe berekeningen uit met verbeterde klimaatscenario’s.

Nationaal Bestuursakkoord Water

In het Nationaal Bestuursakkoord Water hebben alle partijen die betrokken zijn bij het Nederlandse waterbeheer afspraken gemaakt over het terugdringen van wateroverlast. Deze afspraken zijn verankerd in het Nationale Waterplan. Landelijk zijn basisnormen voor wateroverlast vastgesteld die samenhangen met het grondgebruik. Bij de keuze van maatregelen gaat de voorkeur uit naar water vasthouden, dan naar water bergen en in laatste instantie naar water afvoeren.

Regionale uitwerking

De Provincie vertaalt de landelijke basisnormen in 2009 in de provinciale verordening. Het waterschap weegt altijd af of de inspanning voor het behalen van de norm opweegt tegen de baten. Niet alle gebieden hoeven aan de normen te voldoen. De Provincies geven aan in welke gebieden de landelijke basisnormen niet automatisch van toepassing zijn. De Provincie Noord-Brabant heeft hier de volgende gebieden voor aangewezen:

• ·

  natuurgebieden, waaronder de EHS: aanpak van wateroverlast is hier maatwerk;

• ·

  beekdalen: deze dalen overstromen van nature regelmatig;

• ·

  gebieden waar beperken van wateroverlast niet kosteneffectief is: ook deze gebieden zijn vaak van nature nat;

• ·

  in bergingsgebieden en andere gebieden die dienen om elders wateroverlast te bestrijden.

In deze gebieden hanteert het waterschap de volgende afwijkende uitgangspunten:

• ·

  Het grondgebruik van 2008 wordt gerespecteerd (voor de toetsing is gebruik gemaakt van de meest recente grondgebruikskaart; dit betreft de situatie in 2004). Als sprake is van onacceptabele overlast, verbetert het waterschap de situatie. De betreffende ondernemer of burger is zelf verantwoordelijk voor schade door wateroverlast die ontstaat bij het overgaan op gevoeliger of kapitaalintensiever grondgebruik.

• ·

  De wateroverlast mag niet verslechteren. De gebieden zullen in de toekomst niet geheel aan de nieuwe, strenge inundatienormen voldoen, maar de inundatiefrequentie mag niet toenemen door klimaatverandering (met uitzondering van de waterbergingsgebieden).

5.2.3 Hoe meten we de resultaten

Prestaties monitoren

Het waterschap houdt bij of de beloofde maatregelen op schema liggen, door het aantal afgeronde inrichtingsplannen en de oppervlakte van waterbergingsgebieden te meten. De resultaten van de prestatiemonitoring worden ieder jaar beschreven in managementrapportages. Eind 2012 verschijnt een evaluatierapport over de voortgang van alle maatregelen.

Wateroverlast monitoren

Het waterschap stelt op basis van berekeningen vast hoe groot de wateroverlast in een bepaald gebied is, rekening houdend met het klimaat (klimaatscenario’s 2006). In 2012 maakt het waterschap nieuwe berekeningen, met nieuwe klimaatscenario’s van het KNMI. Dit is vastgelegd in het Nationaal Waterplan. De resultaten zijn van belang voor het volgende waterbeheerplan. Maar ook in deze planperiode speelt het waterschap zoveel mogelijk in op nieuwe inzichten.

Waterpeilen monitoren

Het waterschap registreert bij ongeveer achthonderd meetpunten het peil van oppervlaktewater en grondwater, met een regelmaat van eens per kwartier tot eens per twee weken. De metingen dienen vier doelen: operationeel peilbeheer, watersysteemkennis, calamiteitenbestrijding en (project)monitoring. Met metingen in het oppervlaktewater controleert het waterschap de naleving van peilbesluiten en streefpeilen. Metingen van grondwaterpeilen geven inzicht in de toestand van natte natuurparel en eventuele wateroverlast als gevolg van verdrogingsbestrijding.

Evaluatie

In 2012 evalueert het waterschap het Algemeen Onderhoudsplan Waterlopen en Waterkeringen. Tevens brengt het waterschap in 2012 in beeld of het beheergebied minder kwetsbaar is geworden voor wateroverlast, rekening houdend met de nieuwe klimaatscenario’s.

6.1 Samenvatting

Wat gaan we doen:

• ·

  peilbeheer optimaliserenIn 2015 hebben het waterschap en de Provincie de verdroging in natte natuurparels hersteld. Het waterschap pakt watertekorten in landbouwgebieden aan door water langer vast te houden in het stroomgebied. In 2011 zijn alle peilbesluiten geactualiseerd.

• ·

  zoetwatervoorziening minder kwetsbaar makenBij watertekorten verdeelt het waterschap het water volgens de landelijke verdringingsreeks over de gebruikers. Het waterschap gaat zuiniger om met water. Er moet een alternatieve zoetwatervoorziening komen als het Volkerak-Zoommeer zout wordt.

• ·

  rivieren bevaarbaar houdenAls het Volkerak-Zoommeer zout wordt, gaan de schutsluizen in de monding van Mark en Vliet weer continu in bedrijf.

Bij calamiteiten handelt het waterschap volgens het calamiteitenplan.

Wat willen we bereiken:

Het waterschap wil in alle delen van het beheergebied het Gewenste Grond- en Oppervlakteregime (GGOR) realiseren. Hierdoor wordt het beheergebied minder kwetsbaar voor droogte.

Hoe meten we de resultaten:

Het waterschap houdt de voortgang van maatregelen bij en meet regelmatig de waterstanden van grond- en oppervlaktewater.

Wat hebben we de afgelopen jaren geleerd:

Uit de watersysteemrapportage 2005-2006 blijkt dat het beheergebied kwetsbaar is bij waterschaarste. Het waterschap heeft het doorspoelbeleid en het calamiteitenplan al aangepast. Daarnaast is zuiniger omgaan met water noodzakelijk.

6.2 Toelichting

6.2.1 Wat gaan we doen

Peilbeheer optimaliseren

Maatregelenkaart GGOR

Het waterbeheerplan geeft met twee kaarten voor het landelijke gebied het Gewenste Grond- en Oppervlakteregime (GGOR) op hoofdlijnen aan. Uit de kaart gebiedstyperingen blijkt dat het in een aantal gebieden te droog of te nat is. De kaart oplossingsrichtingen geeft aan op welke manier GGOR te bereiken is in landbouw- en natuurgebieden. Het GGOR krijgt nadere uitwerking in peilbesluiten (tot en met 2010) en inrichtingsplannen. Deze plannen doorlopen een inspraakprocedure.

Voor bebouwde gebieden stellen de gemeenten de knelpunten en maatregelen vast, in samenwerking met het waterschap. Bij de evaluatie in 2012 wordt deze informatie toegevoegd aan de kaarten met gebiedstyperingen en oplossingsrichtingen. De kaarten komen dan elders op de website te staan.

Peilbeheer in natuurgebieden

Veel natuurgebieden hebben te lijden onder verdroging. De EU, het Rijk en de Provincie hebben prioritaire natuurgebieden aangewezen, waar voor 2015 herstel moet plaatsvinden (de TOP-gebieden). Alle natte natuurparels in het beheergebied horen daarbij. Als oplossingsrichting geldt hier ‘verhogen ontwateringsbasis’. Maatregelen zijn bijvoorbeeld sloten en greppels verwijderen, slootbodem ophogen, waterpeil verhogen en drainage verminderen. Op sommige plaatsen kan de lokale kwel toenemen. Het vasthouden van water in de bovenstrooms gelegen haarvaten bevordert de regionale kwelstromen naar “De naad van Brabant”, het overgangsgebied tussen de hoge zandronden en de lage kleipolders.

Schade of overlast

Het waterschap probeert bij de aanpak van verdroging schade en overlast te vermijden. Met compenserende maatregelen in omliggende gebieden worden eventuele schadelijke effecten zoveel mogelijk opgevangen. Het waterschap werkt deze compenserende maatregelen in overleg met de betrokkenen uit. Als volledige compensatie niet mogelijk is, dan kan de benadeelde een schadevergoeding ontvangen volgens geldende regelingen.

Het waterschap geeft er de voorkeur aan vroegtijdig met betrokkenen afspraken over schadevergoeding te maken. Als de betrokkene dat niet wil, kan hij of zij een beroep doen op nadeelcompensatie. Het waterschap heeft daar in 2007 beleid voor vastgesteld.

Peilbeheer in landbouwgebieden

Het peilbeheer in de Agrarische Hoofdstructuur is grotendeels op orde. Heel lokaal, waar het van nature zeer nat of juist zeer droog is, zijn de waterstanden niet optimaal. Verdere verbetering vereist optimalisatie van het waterbeheer in de haarvaten. Maatregelen zijn bijvoorbeeld ’s zomers minder of later maaien in de haarvaten, drempels plaatsen, agrariërs stimuleren om water te conserveren (door aangepaste drainage of drempels in de sloten) en overbodige sloten verwijderen. Laatste optie is sneller afvoeren, door betere ontwatering of een grotere afvoercapaciteit. In de planperiode pakt het waterschap lokale knelpunten uit de IGA’s aan. Daarnaast verbetert het waterschap samen met agrariërs voor 2012 het beleid voor water vasthouden, inclusief het beleid voor flexibel peilbeheer.

Zoetwatervoorziening minder kwetsbaar maken

Waterverdeling: verdringingsreeks

Bij waterschaarste geeft het waterschap bepaalde gebruikers en gebieden voorrang bij de waterverdeling, door toepassing van de landelijke verdringingsreeks. Het waterschap stelt prioriteiten binnen categorie 3 en 4 zodat de economische en maatschappelijke schade minimaal is. In categorie 4 bepalen de economische schade en natuurwaarden de prioriteiten.

Voor peilbeheer en beregening vindt inlaat van water plaats vanuit Volkerak-Zoommeer, Hollands Diep, Amer, Bergse Maas en Wilhelminakanaal. Bij zeer lage afvoeren in de Mark- en Vlietboezem wordt extra water ingelaten om blauwalgenbloei te voorkomen.

Zuinig met oppervlaktewater

Het waterschap gaat regen- en rivierwater beter benutten door meer water vast te houden (zie ook peilbeheer optimaliseren). Water bufferen voor de watervoorziening kan economisch rendabel zijn. Deze kansen voor waterbuffering dienen samen met andere partijen worden benut. De ‘Waterakkers’ tussen Breda en Teteringen is daar een voorbeeld van. Het waterschap gaat verkennen of in droge perioden ook effluentwater van zuiveringsinstallaties gebruikt kan worden voor de watervoorziening. Het kan daarvoor nodig blijken de lozingspunten van het effluentwater te wijzigen. Voor wijziging van een lozing is een vergunning nodig. Mogelijk wordt de lozing als nieuwe lozing beschouwd en zijn strengere effluenteisen van toepassing.

Zuinig met grondwater

Vanaf 2010 neemt het waterschap het grondwaterbeheer van de Provincie over, op enkele grote onttrekkingen na. De Provincie blijft bevoegd gezag voor grondwateronttrekkingen door waterleidingbedrijven, bodemenergiesystemen en industriële onttrekkingen groter dan 150.000 m3/jaar. Het waterschap volgt het huidige grondwaterbeleid en actualiseert dit in 2009/2010. Het grondwaterbeheer is en blijft gericht op zorgvuldige verdeling van het beschikbare water tussen de verschillende belangengroepen. Selectief en zuinig omgaan met de grondwatervoorraad is het uitgangspunt. Gebruik voor drinkwatervoorziening heeft prioriteit. Andere toepassingen maken waar mogelijk gebruik van alternatieve watervoorraden. Als die er niet zijn, wordt in eerste instantie alleen het ondiepe grondwater gebruikt. Het waterschap wil de grondwatervoorraad in de planperiode vergroten door water vast te houden in de haarvaten, zodat in droge perioden meer water beschikbaar is. De hoofdlijnen van het grondwaterbeleid [1] zijn in een bijlage beschreven.

Zout Volkerak-Zoommeer

In droge tijden stroomt zoet water uit het Volkerak-Zoommeer naar het beheergebied. Er zijn plannen om dit meer zout te maken. In dat geval is een nieuwe inlaatvoorziening nodig vanuit het Hollands Diep (via de Roode Vaart), maar dat kost veel geld. Het waterschap is van mening dat de veroorzaker deze ingreep moet betalen en dat de voorziening gereed moet zijn voordat het meer zout is.

Rivieren bevaarbaar houden

Het waterschap houdt de West-Brabantse rivieren in opdracht van de Provincie bevaarbaar door middel van het scheepvaartbeheer. Tot deze taak behoort het regelmatig baggeren van de vaarweg om het water op diep genoeg te houden. Ook controleert het waterschap of de vaarweggebruikers de verkeerregels uit het ‘Binnenvaart Politieregelement’ naleven. Onderdeel daarvan is controleren of de schepen niet te groot zijn voor de bruggen en sluizen. Als het Volkerak-Zoommeer zout wordt, stelt het waterschap de schutsluizen in de Mark en de Vliet weer in werking.

6.2.2 Wat willen we bereiken

Optimaal peilbeheer (GGOR)

Het waterschap heeft voor alle delen van het beheergebied een Integrale Gebiedsanalyse opgesteld (IGA). Daaruit is afgeleid welke regime voor grond- en oppervlaktewater optimaal is, rekening houdend met alle belangen die in het gebied een rol spelen (natuur, landbouw, bewoning et cetera). Dat is het Gewenste Grond- en Oppervlakteregime (GGOR op hoofdlijnen). Om GGOR te bereiken zijn in sommige gebieden aanpassingen van het peilbesluit, inrichtingsmaatregelen of aanpassing van beheer en onderhoud nodig. De GGOR wordt gedetailleerd vastgelegd in peilbesluiten (tot en met 2010) en inrichtingsplannen (binnen de planperiode).

Prioriteiten

Het waterschap geeft prioriteit aan het bereiken van GGOR in natte natuurparels en landbouwgebieden binnen de planperiode. De hoogste prioriteit hebben de “sense of urgency” gebieden van Natura 2000: de Brabantse Wal en het Ulvenhoutse Bos. De voortgang van deze GGOR-maatregelen hangt af van het tempo van de grondverwerving voor de Ecologische Hoofdstructuur. Het streven is dat de maatregelen in 2015 klaar zijn, of in ieder geval zo snel mogelijk nadat de gronden zijn verworven. Herstel van de overige EHS-gebieden krijgt geen prioriteit.

Het waterschap wil bovendien minder kwetsbaar zijn bij droogte, omdat door klimaatverandering vaker extreme droogte zal optreden. Daarom wordt met hoge prioriteit een klimaatstrategie opgesteld.

6.2.3 Hoe meten we de resultaten

Prestaties monitoren

Het waterschap houdt bij of de beloofde maatregelen op schema liggen. De resultaten van deze prestatiemonitoring worden ieder jaar beschreven in managementrapportages. Eind 2012 verschijnt een evaluatierapport over de voortgang van alle maatregelen.

Effecten meten

Het waterschap registreert bij ongeveer achthonderd meetpunten het peil van oppervlaktewater en grondwater. De regelmaat varieert van eens per kwartier tot eens per twee weken. Het waterschap gebruikt de gegevens voor vier doelen: operationeel peilbeheer, watersysteemkennis, calamiteitenbestrijding en (project)monitoring. De metingen in het oppervlaktewater worden gebruikt om peilbesluiten en streefpeilen te controleren. Metingen van grondwaterpeilen geven inzicht in de verdroging, de toestand van natte natuurparel en eventuele wateroverlast als gevolg van verdrogingsbestrijding.

Schade of overlast

De schade of overlast door een inrichtingsplan is vooraf goed in te schatten met berekeningen. Om te zien of de daadwerkelijke overlast of schade overeenkomt met de berekeningen, zet het waterschap bij ieder project een meetnet op. De nulmeting legt de uitgangssituatie vast, zodat duidelijk is hoe de situatie verandert als gevolg van het project. Dit vereist medewerking van omliggende eigenaren, omdat de peilbuizen soms op hun terreinen moeten staan om goede gegevens te kunnen verzamelen. Het waterschap wil hierover vroegtijdig afspraken maken met de omliggende eigenaren.

7.1 Samenvatting

Wat gaan we doen:

• ·

  waterlopen en oevers inrichten Ruim 190 kilometer oevers krijgt een inrichting als ecologische verbindingszone, ruim 50 kilometer beken en kreken wordt natuurlijker.

• ·

  knelpunten vismigratie oplossenBij 33 stuwen en 1 gemaal krijgen vissen migratiemogelijkheden.

• ·

  vennen en wielen herstellenHet waterschap gaat samen met andere partijen de natuur van 35 vennen en wielen herstellen.

• ·

  stadswateren verbeterenHet waterschap pakt op korte termijn samen met gemeenten de blauwalgenoverlast in stadswateren aan.

Bij calamiteiten handelt het waterschap volgens het calamiteitenplan.

Wat willen we bereiken:

In de planperiode wil Waterschap Brabantse Delta een zichtbare verbetering van de ecologie bereiken. Uiterlijk in 2027 moet al het water aan de eisen van de Europese kaderrichtlijn Water voldoen; het waterschap wil in 2015 al een flink eind op weg zijn. De doelen en de maatregelen voor de kaderrichtlijn Water staan in stroomgebiedbeheerplannen.

Hoe meten we de resultaten:

Het waterschap houdt de voortgang van maatregelen bij en meet regelmatig de ecologische toestand van het water.

Wat hebben we de afgelopen jaren geleerd:

De ecologie is de afgelopen jaren verbeterd, maar het is niet duidelijk welke maatregelen daar het meest aan hebben bijbedragen. In de planperiode gaat het waterschap de effecten van maatregelen beter onderzoeken. De grondverwerving verloopt trager dan gepland. Daarom is het waterschap marktgerichter gaan werken, bijvoorbeeld door ruilgronden aan te kopen of grondeigenaren zelf ‘Blauwe Diensten’ te laten verrichten. Ondanks deze inzet blijft grondverweving een risicofactor voor het bereiken van de doelen in de planperiode.

7.2 Toelichting

7.2.1 Wat gaan we doen

Waterlopen en oevers inrichten

Inrichten

Oevers van waterlopen krijgen over een grote lengte een natuurlijkere inrichting. Ook het stromingspatroon en de bodemstructuur van beken worden verbeterd. Paaiplaatsen worden beter bereikbaar voor vissen en er komen nieuwe bij. Het waterschap heeft afspraken vastgelegd in de Tweede Bestuursovereenkomst met de Provincie en het Provinciaal Waterplan. Een deel van de ingrepen is ook opgenomen in de stroomgebiedbeheerplannnen van de kaderrichtlijn Water. Het waterschap heeft zich aan de EU verplicht dit deel van de maatregelen uit te voeren. Waar ook andere ingrepen nodig zijn, bijvoorbeeld voor wateroverlast, worden die gelijktijdig uitgevoerd. Voor en tijdens de inrichting vindt overleg plaats met omwonenden en andere betrokkenen.

* De maatregelen ‘beek- en kreekherstel’ en ‘oeverinrichting voor vis’ overlappen elkaar grotendeels. Voor vissen is het belangrijk dat er voldoende stapstenen zijn, waar ze bijvoorbeeld kunnen paaien of schuilen voor roofvissen. De maatregel oeverinrichting vis is daarom moeilijk in kilometers uit te drukken. Het waterschap gaat onderzoeken in hoeverre de watersystemen voldoende zijn ingericht voor vis en welke verbeteringen nog noodzakelijk zijn. Op basis daarvan wordt de opgave voor de maatregel oeverinrichting vis bijgesteld.

Natura 2000

In het beheergebied van Waterschap Brabantse Delta liggen verschillende Natura 2000-gebieden (geheel of gedeeltelijk): Langstraat (bij Sprang Capelle), Regte Heide (bij Riel), Brabantse Wal (bij Bergen op Zoom en Woensdrecht), het Ulvenhoutse Bos (bij Ulvenhout), het Markiezaatsmeer (bij Bergen op Zoom) en de Loonse n Drunense duinen (bij Loon op Zand). Het KRW-waterlichaam Vennen Groote Meer behoort tot het Natura 2000-gebied Brabantse Wal. De inrichtingseisen voor de Natura 2000-gebieden staan in beheerplannen.

Watertoets

Het waterschap toetst of ruimtelijke plannen van andere partijen gevolgen hebben voor de waterhuishouding (watertoets). Het waterschap bewaakt in de planperiode onder meer dat de plannen voldoende ruimte bieden voor beekherstel en ecologische verbindingszones. De ecologische verbindingszones staan op de structuurvisiekaart van het Provinciale Waterplan en zijn, net als de ecologische hoofdstructuur (EHS), vastgelegd in het Natuurbeheerplan van de Provincie.

Ontwikkelingen op het gebied van de watertoets, zoals versterking van het instrument en bredere toepassing, worden door het waterschap op de voet gevolgd en zo mogelijk toegepast. Het waterschap toetst ook -voorafgaand aan de besluitvorming- of infrastructurele werken en andere ruimtelijke activiteiten gevolgen hebben voor het realiseren van de doelstellingen van de kaderrichtlijn Water (conform Artikel 4.7 van de KRW).

Natuurvriendelijk onderhoud

Het maaibeheer beïnvloedt de ecologische kwaliteit van oevers. Met name de manier van maaien en de periode zijn van belang. Het waterschap stemt het maaibeheer af op de verschillende functies van een oever. Dit heet gedifferentieerd maaibeheer of aangepast beheer. De werkwijze is vastgelegd in het Algemeen Onderhoudsplan Waterlopen en Waterkeringen. Meer informatie over maaien staat elders op deze website. Het onderhoud van groenelementen zoals poelen in ecologische verbindingszones, wordt toegelicht in een film.

Knelpunten vismigratie oplossen

Selecteren en prioriteren

In de periode 2010-2015 maakt het waterschap 35 barrières in de belangrijkste vismigratieroutes passeerbaar voor vis, met name bij stuwen. In 2015 is daarmee 72% van de knelpunten opgelost (tot en met 2009 zijn al 35 knelpunten opgelost, ofwel 36 %). Op de kaart ‘vismigratieknelpunten’ staan alle knelpunten voor vismigratie in het beheergebied, met de prioriteiten voor de aanpak. Een deel van deze maatregelen is ook opgenomen in het stroomgebiedbeheerplan voor de Europese kaderrichtlijn Water. Dit zijn de maatregelen in wateren die als ‘waterlichaam’ zijn onderscheiden. In sommige waterlichamen zijn maatregelen voor vismigratie niet kosteneffectief of niet zinvol omdat er geen geschikt leefgebied voor vis is. Dat geldt bijvoorbeeld voor De Zoom en de Eldersche Turfvaart. De Zoom bevat over het algemeen te weinig water. Voor de Eldersche turfvaart is migratie via de Molenbeek een beter alternatief.

Het waterschap heeft op basis van een visie op vismigratie afgeleid welke waterlopen geschikt moeten zijn als migratieroute voor vis. Het waterschap heeft de Provincie verzocht aan deze waterlopen de functie verweven of waternatuur toe te kennen (in beide gevallen is de Europese viswaterfunctie van toepassing). Met behulp van de provinciale functiekaart zijn de knelpunten voor vismigratie in beeld gebracht. Het waterschap heeft de planning voor aanpak van de knelpunten vastgesteld op basis van het bestuursprogramma 2009-2012.

Het waterschap streeft naar het bereiken van volledige migratietrajecten van de kust via de grote rivieren naar Vlaanderen (en vice versa). Waar mogelijk lost het waterschap vismigratieknelpunten op door middel van herinrichtingsprojecten. Dat is veelal kosteneffectiever dan de aanleg van betonnen vispassages. In de praktijk bepaalt het tempo van grondaankopen in herinrichtingsprojecten daardoor het tempo van de aanpak van vismigratie. Daarom is het bijvoorbeeld niet mogelijk de gehele Bovenmark binnen de planperiode passeerbaar voor vis te maken.

Aandacht voor gemalen

Naar verwacht is het ook noodzakelijk de passeerbaarheid van gemalen (in twee richtingen) te verbeteren. De locaties, staan al op de kaart. In de planperiode onderzoekt de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) de noodzaak en de effectiviteit van verschillende visvriendelijke varianten in bestaande gemalen. In ons beheergebied wordt de visschade bij gemaal Tonnekreek onderzocht. Daarnaast worden nieuwe innovatieve oplossingen van andere waterschappen op de voet gevolgd. De komende jaren maakt het waterschap het gemaal bij de Ligne passeerbaar, tegelijk met het geplande onderhoud. Als het technisch en financieel mogelijk is, start het waterschap ook bij andere gemalen met aanpassingen. Het passeerbaar maken van gemalen is belangrijk voor trekvissen zoals paling (glasaal) en driedoornige stekelbaars.

Zoet-zout overgang

Abrupte overgangen van zoet naar zout water vormen barrières voor trekvissen. Het waterschap streeft ernaar de zoet-zoutovergangen geleidelijker te maken. Omdat de landbouw over zoet water moet beschikken, zijn de mogelijkheden echter beperkt. Als het Volkerak-Zoommeer op termijn zout wordt, verschuift de huidige barrière van de Krammersluizen naar de sluizen in de Dintel en de Vliet. Rijkswaterstaat gaat een proef met aangepast sluisbeheer uitvoeren om te onderzoeken of de passeerbaarheid voor vissen vergroot kan worden. Het waterschap volgt de ervaringen.

Vennen en wielen herstellen

Prioriteit voor natte natuurparels

In het provinciaal Waterplan zijn binnen het beheergebied van het waterschap 23 (clusters van) vennen en 19 (clusters van) wielen aangewezen met de functie waternatuur. Het waterschap zet zich in de planperiode in om de vennen en wielen in natte natuurparels te herstellen (ongeveer 50%). Dit is afgesproken in de Tweede Bestuursovereenkomst met de Provincie. Deze vennen en wielen liggen in de Oude Buissche Heide, Landgoed Groote Meer, Wielen Binnenpolder Capelle, Goudberg, Ganzeven en Wielen Haagse Dijk. Het waterschap neemt het voortouw omdat er een verband is met de aanpak van verdroging in het regionale watersysteem. Voor het herstel van de vennen en wielen buiten de natte natuurparels nemen de terreinbeheerders het voortouw. Het waterschap heeft in de planperiode geld en personeel gereserveerd voor de aanpak van 35 vennen en wielen.

Maatregelen voor herstel

De belangrijkste problemen in vennen zijn verdroging en vermesting. Verdroging is te bestrijden door bos rond het ven te kappen en sloten te dempen. Oevers plaggen en de sliblaag wegbaggeren helpen tegen vermesting. Herstel van wielen is lastiger omdat deze vaak omringd zijn door landbouwgebieden, waardoor de toevoer van meststoffen moeilijker is terug te dringen. De maatregelen bestaan over het algemeen uit baggeren en het voorkomen van bladinval. De doelen en maatregelen voor alle vennen en wielen staan in het ‘Maatregelenplan venherstel’.

Taakverdeling

Vennen en wielen zijn vaak eigendom van natuurbeheerders. De terreinbeheerders en –eigenaren zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van deze wateren. Als herstelmaatregelen verder gaan dan de gebruikelijke beheertaken van de eigenaar, helpt het waterschap bij de uitvoering. De verantwoordelijkheden van alle partijen zijn nader omschreven in een notitie.

Stadswateren verbeteren

Blauwalgen

Het waterschap is in 2008 begonnen om overlast door blauwalgen in stadswateren te bestrijden. In 2012 zijn in alle stadswateren maatregelen getroffen waardoor de overlast op korte termijn afneemt. Hiermee wil het waterschap binnen de planperiode de kwaliteit zichtbaar verbeteren. Niet alle blauwalgenbloei is als overlast beschouwd. Het waterschap kiest de locaties en de maatregelen in overleg met gemeenten en sportvissers. De locaties moeten belangrijk zijn voor recreatie of beleving van de ruimte, of een andere belangrijke maatschappelijke waarde hebben. Op langere termijn treedt duurzame verbetering op door het reguliere emissiebeleid.

Gezamenlijke aanpak

Stadswateren worden door allerlei bronnen vervuild: toevoer van verontreinigd water, overstorten in de stad, poep van honden en vogels en grote hoeveelheden ‘brood voor de eendjes’. Daarom zijn veel partijen betrokken bij het schoner maken van de stadswateren. Gemeenten nemen maatregelen om de overlast door vogels en honden te voorkomen. Het waterschap voert veelal herstel van het watersysteem uit. Als de gemeente verantwoordelijk is voor het onderhoud van de stadswateren, horen ook baggerwerkzaamheden bij die taak. Het waterschap werkt hierbij samen met de lokale hengelsportverenigingen. De communicatie met bewoners pakken de gemeente en het waterschap gezamenlijk aan.

7.2.2 Wat willen we bereiken

Prioriteiten

Waterschap Brabantse Delta geeft in de periode 2010-2015 prioriteit aan het herstel van waterlopen, vennen en wielen, zoals vastgesteld in de reconstructieplannen. In stadswateren wil het waterschap zichtbare verbetering van de ecologische kwaliteit bereiken.

Doelen van de Provincie

Voor de natuurlijkheid van het water zijn drie niveaus van belang in de waterhuishoudkundige functies van de provincie: het basisniveau zonder speciale functie, functie verweven en functie waternatuur. De inrichtingsplannen van het waterschap moeten ertoe leiden dat waterlopen aan de functie-eisen voldoen.

De functie verweven is nieuw in het provinciale beleid. Waterlopen met deze functie zijn vaak ook als waterlichaam voor de kaderrichtlijn Water onderscheiden. Hiervoor is dan het doel Goed Ecologisch Potentieel vastgelegd in het Provinciaal Waterplan. Ook een aantal kleinere waterlopen heeft de functie verweven: Aalskreek en Keenehaven, Kleine beek, Eldersche Turfvaart, de Pools Heining en de Molenleij in Breda. Het waterschap werkt de inrichtingseisen voor deze wateren samen met de Provincie uit (aanvulling bij de revisie van het rapport Streefbeelden voor beken en kreken). De maatregelen in waterlopen met de functie verweven zijn voorlopig vooral gericht op verbeteringen voor vissen. In twee watersystemen met functie verweven is of wordt de inrichting mede afgestemd op cultuurhistorische waarden: De Zoom en de Eldersche turfvaart.

Doelen van de kaderrichtlijn Water

De Europese kaderrichtlijn Water vereist dat Nederland ecologische doelen stelt voor ‘waterlichamen’: watersystemen met een stroomgebied van ten minste 10 km2 of een wateroppervlak van ten minste 50 ha. De Provincie heeft deze doelen in overleg met het waterschap opgenomen in het Provinciale Waterplan. Vrijwel alle waterlichamen hebben in het Provinciaal Waterplan een hogere natuurdoelstelling gekregen (functie verweven of functie waternatuur). Het einddoel voor de kaderrichtlijn Water en het tussendoel voor 2015 staan in factsheets per waterlichaam. De EU heeft een maatlat gemaakt voor het beoordelen van de ecologische toestand (zie figuur). Het waterschap streeft ernaar dat de meeste waterlichamen in de planperiode naar een betere klasse verschuiven, voor zover ze nu nog niet in de klasse ‘goed’ vallen.

De Europese kaderrichtlijn Water vereist dat de lidstaten streven naar een goede ecologische toestand in alle wateren. De wateren moeten voldoen aan normen voor algen, waterplanten, kleine waterdieren en vis. Ook mogen er niet te veel meststoffen in het water zitten. Volgens de EU moeten de lidstaten ernaar streven om de doelen in 2015 te bereiken. Onder voorwaarden is uitstel mogelijk tot 2021 of 2027, bijvoorbeeld om onevenredig hoge kosten te voorkomen.

Problemen niet afwentelen

Soms moet waterschap Brabantse Delta maatregelen treffen om ecologische problemen benedenstrooms te voorkomen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het passeerbaar maken van gemalen. Het waterschap maakt daarvoor gebruik van een onderzoek dat de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) in de planperiode uitvoert. Hieruit zal blijken of het nuttig en noodzakelijk is om de gemalen passeerbaar te maken. Als het Volkerak-Zoommeer zout wordt, moet waterschap Brabantse Delta mogelijk extra maatregelen treffen om de passeerbaarheid van de sluizen in de Vliet en de Dintel te verbeteren. Een proef van Rijkswaterstaat met aangepast sluisbeheer zal daar aanknopingspunten voor geven.

7.2.3 Hoe meten we de resultaten

Prestaties monitoren

Het waterschap houdt bij of de beloofde maatregelen op schema liggen. De resultaten van deze prestatiemonitoring worden ieder jaar beschreven in managementrapportages. Eind 2012 verschijnt een evaluatierapport over de voortgang van alle maatregelen, als bijdrage aan de evaluatie van de stroomgebiedbeheerplannen. De Europese kaderrichtlijn Water schrijft dit evaluatiemoment voor.

Toestand van het water monitoren

Met toestandsmonitoring meet het waterschap de veranderingen in het watersysteem. Resultaten worden weergegeven in de watersysteemrapportage. Het meetnet bestaat uit permanente punten waar jaarlijks wordt gemeten en roulerende punten waar eens per drie jaar wordt gemeten. Met deze metingen berekent het waterschap trends in de ecologische toestand.

Effecten van maatregelen

Metingen zijn ook nodig om de effectiviteit van maatregelen beter in beeld te krijgen, bijvoorbeeld de werking van vistrappen en visvriendelijke gemalen. Het uitwisselen van kennis is daarbij van groot belang.

Toepassing

Alle overheden gebruiken de metingen van het waterschap voor de evaluatie van hun waterbeleid en de maatregelen die daarbij horen:

8.1 Samenvatting

Wat gaan we doen:

• ·

  kwaliteit van het zwemwater verbeterenAlle zwemplassen voldoen in 2015 aan de Europese normen voor zwemwaterkwaliteit. Het waterschap zoekt voor acht plassen kansrijke maatregelen om blauwalgenbloei te bestrijden.

• ·

  emissies verder terugdringenVanaf 2010 gebruikt het waterschap vrijwel geen chemicaliën meer in het onkruidbeheer op verhardingen. Samen met andere partijen dringt het waterschap vervuiling uit riooloverstorten en andere diffuse verontreinigingen terug.

• ·

  rioolwaterzuiveringsinstallaties verbeterenOp de rwzi Nieuw Vossemeer wordt het fuzzy filter getest om water nog schoner te maken. Na 2012 krijgen mogelijk ook de rwzi’s van Chaam en Halsteren zo’n filter.

Bij calamiteiten handelt het waterschap volgens het calamiteitenplan.

Wat willen we bereiken:

Uiterlijk in 2027 moet al het water aan de eisen van de Europese kaderrichtlijn Water voldoen. Het waterschap verwacht de volgende verbeteringen in het beheergebied:

• ·

  normoverschrijdingen van bestrijdingsmiddelen nemen met 10% af binnen de planperiode;

• ·

  stikstof in Mark en Vliet neemt met 10 à 15 % af in de komende 10 jaar.

Hoe meten we de resultaten:

Het waterschap houdt de voortgang van maatregelen bij, meet regelmatig de chemische toestand en berekent de trends in de waterkwaliteit.

Wat hebben we de afgelopen jaren geleerd:

Het emissiebeleid blijkt succesvol te zijn. De afgelopen jaren is de waterkwaliteit sterk verbeterd. De hoeveelheid meststoffen (fosfaat en nitraat) die ons beheergebied verlaat is met de helft afgenomen ten opzichte van 1985. Andere stoffen zijn helaas in veel mindere mate teruggedrongen.

8.2 Toelichting

8.2.1 Wat gaan we doen

Kwaliteit van het zwemwater verbeteren

Zwemwaterprofielen

Een zwemwaterprofiel is een analyse van de zwemwaterkwaliteit van het water, de eventuele gezondheidsrisico’s voor zwemmers en de oorzaken daarvan. In 2011 moet voor alle zwemplassen zo’n zwemwaterprofiel beschikbaar zijn. Dat vereist de Europese Zwemwaterrichtlijn uit 2006. Het waterschap had in 2007 al de zwemwaterprofielen gereed voor twee zwemplassen met problemen: de Binnenschelde en de Eendracht. Daardoor is er meer tijd om deze plassen uiterlijk in 2015 op orde te brengen. In 2009 zijn de zwemwaterprofielen voor alle overige zwemplassen gereed en geactualiseerd.

Binnenschelde en Eendracht

De nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn onderscheidt vier klassen in de kwaliteit van het zwemwater: uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht. In 2015 moeten alle zwemplassen ten minste de kwaliteit ‘aanvaardbaar’ hebben. Twee plassen voldoen daar niet aan: de Binnenschelde en de Eendracht (meetjaren 2006-2007). Uitwerpselen van watervogels en schapen vormen de oorzaak. Het waterschap spreekt met gemeente en terreinbeheerders af om de dieren verder van de zwemzone te houden. De exacte maatregelen staan in de zwemwaterprofielen.

Blauwalgen

De Europese Kaderrichtlijn Water stelt geen harde eisen aan het voorkomen van blauwalgen. Voor mensen en dieren geven blauwalgen echter overlast en zelfs gezondheidsrisico’s. Bovendien zien blauwalgen er onaantrekkelijk uit. Daarom zoekt het waterschap voor alle plassen met een risico op blauwalgenbloei toch uit wat kansrijke maatregelen zijn (locaties met een zwarte cirkel op de kaart). In de zwemwaterprofielen staan waar mogelijk de maatregelen.

Samenwerken

De beheerder van een zwemplas, het waterschap en de Provincie zorgen gezamenlijk voor een goede zwemwaterkwaliteit. De terreinbeheerders en –eigenaren zijn verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van deze wateren. Als herstelmaatregelen verder gaan dan de gebruikelijke beheertaken van de eigenaar, helpt het waterschap bij de uitvoering. De verantwoordelijkheden van alle partijen zijn duidelijk omschreven in een notitie.

Emissies verder terugdringen

Aanpak van diffuse bronnen is noodzakelijk om emissies verder terug te dringen. Via diffuse bronnen komen verontreinigingen heel verspreid in het oppervlaktewater terecht, vaak via af- of uitspoeling van regenwater. De landelijke strategie is om meer via algemene regels te regelen en minder via vergunningverlening. Diffuse bronnen worden met de nieuwe algemene regels nauwelijks teruggedrongen. Stimulering, handhaving en communicatie zijn daarmee belangrijker geworden. Het verwijderen van waterbodems, om nalevering van fosfaat of metalen te beperken, blijkt over het algemeen niet noodzakelijk (zie link onderzoeksrapport).

Het goede voorbeeld

Om het goede voorbeeld te geven gaat het waterschap ook bij de eigen werkzaamheden verontreinigingen terugdringen:

• ·

  chemievrij onkruidbeheer op verhardingen: in 2010 wil het waterschap het Certificaat Zilver volgens de Barometer Duurzaam Terreinbeheer behalen. Slechts een paar procent van het gebied mag dan nog chemisch behandeld worden.

• ·

  zoveel mogelijk duurzame materialen in nieuwbouw vanaf 2010. Vooral zink en koper zijn slecht voor de kwaliteit van de bodem en het grondwater.

• ·

  rioolwaterzuiveringsinstallaties verbeteren.

Ook gemeenten en burgers kunnen onkruid zonder chemicaliën bestrijden. Bekijk daarvoor de film.

Diffuse verontreiniging

Het waterschap en anderen partijen geven de aanpak van diffuse bronnen prioriteit in:

• ·

  percelen rond Vennen Groote Meer. Deze vennen behoren tot het Natura 2000- gebied Brabantse Wal. Verbetering van de waterkwaliteit is onderdeel van een integraal project, waarbij ook de verdroging wordt aangepakt. Hierbij vindt samenwerking met Vlaanderen plaats.

• ·

  stroomgebied Molenbeek ten zuiden van Roosendaal. De concentraties fosfaat zijn hier ruim twee keer zo hoog als toegestaan.

• ·

  riooloverstorten: het waterschap en de gemeenten werken maatregelen uit voor overstorten die een probleem voor de waterkwaliteit vormen (voor 2012). De Optimalisatiestudies voor het Afvalwater Systeem (OAS) wijzen uit welke maatregelen optimaal zijn. Die komen in de afvalwaterakkoorden te staan.

Het waterschap werkt ook op andere manieren aan het terugdringen van diffuse verontreinigingen, onder meer door deelname in het project Actief Randenbeheer Brabant, hergebruik en zuivering van drainwater en voorlichting over bestrijdingsmiddelen aan agrariërs, gemeenten en burgers.

Overige maatregelen: samenwerking, voorlichting en de watertoets

Het waterschap gaat bij vergunningverlening en handhaving intensiever samenwerken met gemeenten, de Provincie, de regionale milieudienst en de AID. De partijen stellen jaarlijks het gezamenlijk handhavingsprogramma voor Noord-Brabant bij. De Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht vereist dat het waterschap, gemeenten en Provincie adviseert over het milieuonderdeel water in vergunningen en bij overtredingen. Gemeenten, Provincie en waterschappen gaan burgers beter voorlichten over de regels voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen en het toepassen van koper en zink in de bouw. Bij het uitvoeren van de watertoets gaat het waterschap toetsen of ruimtelijke plannen van gemeenten gevolgen voor de waterkwaliteit hebben. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de landelijke handreiking, die in 2010 wordt bijgesteld.

Actieprogramma

Het emissiebeleid van het waterschap is uitgewerkt in een actieprogramma, dat elders op de website staat. Verbeteringen van rioolwaterzuiveringsinstallaties staan daar ook in. Het emissiebeleid wordt geactualiseerd als het handboek wet en regelgeving waterbeheer en het bijbehorende beleidskader vergunningen klaar is. Het handboek wordt in 2010 opgesteld. Op basis hiervan worden de waterkwaliteitsaspecten van de beleidsregel ’Toepassing waterwet en keur’ herzien. De acties die in zogenoemde ‘waterlichamen’ plaatsvinden, heeft het waterschap ook opgenomen in de stroomgebiedbeheerplannen voor de kaderrichtlijn Water. Het waterschap heeft zich aan de EU verplicht die acties uit te voeren. Het operationele waterkwaliteitsmeetnet van het waterschap is vanaf 2010 uitgebreid voor de toetsing op het principe van “geen achteruitgang” zoals op grond van de Kaderrichtlijn Water in het Besluit Kwaliteitseisen Monitoring Water (BKMW) is bepaald.

Rioolwaterzuiveringsinstallaties verbeteren

Verbeteringen rwzi’s

Rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s) die op kleine wateren met de functie verweven of waternatuur lozen, moeten meer ammonium en nitriet uit het water halen en meer zuurstof toevoegen. Deze eis komt voort uit de Europese viswaterrichtlijn. De rwzi Riel voldoet daar al aan. In de periode 2013-2015 worden de rwzi’s Nieuw Vossemeer, Halsteren en Chaam aangepast. In de planperiode wordt duidelijk of rwzi’s ook meer fosfaat uit het water moeten halen, als de nieuwe getalswaarde voor fosfaat bekend is (zie pagina wat willen we bereiken). Mogelijk past het waterschap ook de rwzi Dongemond aan, als Rijkswaterstaat dat vereist in de lozingsvergunning.

Fuzzy filter

In 2009 is op de rioolwaterzuiveringsinstallatie Nieuw Vossemeer een proef begonnen met het fuzzy filter. Het water wordt hier door een cilinder met kunststof balletjes geleid, waarbij verontreinigingen aan de balletjes blijven kleven. De proef loopt tot 2012. Daarna krijgt de rwzi een definitieve opstelling en start ook de verbetering van de rwzi’s Chaam en Halsteren. Hierdoor worden de Rietkreek bij Nieuw Vossemeer, het Lange Water bij Halsteren en de Laagheiveldse Beek bij Chaam veel schoner.

Effluentwater nuttig gebruiken

Door klimaatverandering zullen vaker lange droge perioden optreden. Zuinig omgaan met water is noodzakelijk om tekorten te voorkomen. Het gezuiverde water van zuiveringsinstallaties is bij droogte mogelijk te gebruiken om sloten op peil te houden of voor beregening. In de planperiode verkent het waterschap met proefprojecten of dit kansrijk is. Een overweging daarbij is of agrariërs een financiële bijdrage moeten geven voor de levering van zoet water voor beregening.

Rapportages

Het beleid voor zuiveringsinstallaties is onderdeel van het emissiebeleid van het waterschap. Het bijbehorende actieprogramma staat elders op de website staat. De acties die in zogenoemde ‘waterlichamen’ plaatsvinden, heeft het waterschap ook opgenomen in de stroomgebiedbeheerplannen voor de kaderrichtlijn Water. Het waterschap heeft zich aan de EU verplicht die acties uit te voeren. Het waterschap stelt jaarrapportages op over beheer en onderhoud van rwzi’s. Bekijk de laatste jaarrapportage (zie link oppervlaktewaterkwaliteit).

8.2.2 Wat willen we bereiken

Prioriteiten

Waterschap Brabantse Delta geeft in de periode 2009-2015 prioriteit aan de aanpak van de meest gevaarlijke stoffen. De prioriteitenvolgorde is als volgt:

• 1.

  prioritaire stoffen;

• 2.

  bestrijdingsmiddelen die niet tot de prioritaire stoffen behoren;

• 3.

  nutriënten, zuurstof en andere algemene parameters;

• 4.

  zware metalen.

In de periode tot 2015 neemt onder meer het aantal overschrijdingen van de normen voor bestrijdingsmiddelen met tien procent af. De hoeveelheid stikstof in de Mark en de Vliet neemt bij de monding van deze rivieren met tien tot vijftien procent af als gevolg van het nationale mestbeleid.

Het waterschap gaat de prioriteiten in de planperiode opnieuw bezien, als de resultaten van twee onderzoeken beschikbaar zijn: het onderzoek van het waterschap naar biologische beschikbaarheid van zware metalen in kleine beken op zandgronden en het onderzoek van de STOWA naar regionale getalswaarden voor nutriënten in sterk veranderde wateren.

Ambitie voor Volkerak-Zoommeer, Markiezaatsmeer en Binnenschelde

Om het Volkerak-Zoommeer gezond te maken en de blauwalgoverlast te bestrijden, is het wenselijk het meer zout te maken. Een zout meer stelt andere eisen aan nutriëntenreductie: het streven wordt nu gericht op stikstofreductie in plaats van op fosfaatreductie. Volgens Rijkswaterstaat is reductie van de stikstofbelasting met 15% voldoende om overlast door toxische algen te voorkomen, als daarbij ook de ontwikkeling van schelpdieren extra aandacht krijgt. Hierdoor is aanvullend regionaal mestbeleid niet langer noodzakelijk.

Ook in de Binnenschelde bestaat voortdurend risico op algenoverlast. Het waterschap en de gemeente Bergen op Zoom brengen in de planperiode samen met andere partijen (waaronder de Provincie Noord-Brabant en Rijkswaterstaat Zeeland) duurzame en kosteneffectieve maatregelen in beeld. Verzouten lijkt ook voor dit water een kansrijke maatregel. In de tussentijd worden zonodig tijdelijke maatregelen uitgevoerd.

Het Markiezaatsmeer is een Natura 2000-gebied. Het meer is geleidelijk aan het verzoeten en is inmiddels zwak brak. De te beschermen vogelsoorten kunnen in zowel een zoet als een zout Markiezaatsmeer gedijen. Hoewel het meer voedselrijk is, zijn ernstige blauwalgplagen nog niet opgetreden. Door nalevering van fosfaat uit de waterbodem kunnen in de toekomst wel problemen ontstaan. Het concept beheerplan Natura 2000 voorziet in een verkenning van zoute en zoete oplossingsrichtingen. Uiterlijk eind 2015 wordt besloten of het meer zoet of zout wordt.

Doelen van de kaderrichtlijn Water

De Europese kaderrichtlijn Water vereist dat de lidstaten streven naar een goede chemische toestand in alle wateren. De wateren moeten voldoen aan normen voor chemische stoffen, die grotendeels in Europese of landelijke regels staan. Volgens de EU moeten de lidstaten ernaar streven om de doelen in 2015 te bereiken. Onder voorwaarden is uitstel mogelijk tot 2021 of 2027, bijvoorbeeld om onevenredig hoge kosten te voorkomen. De doelen voor de Natura 2000-gebieden staan in de betreffende beheerplannen.

De Provincie heeft in het Provinciale Waterplan doelen voor de chemische toestand opgenomen, in overleg met het waterschap. Het einddoel en het tussendoel voor 2015 staan in factsheets per waterlichaam. De EU heeft een maatlat gemaakt voor het beoordelen van de chemische toestand (zie figuur). Het waterschap streeft ernaar dat de meeste waterlichamen in de planperiode naar een betere klasse verschuiven, voor zover ze nu nog niet in de klasse ‘goed’ vallen.

Problemen niet afwentelen

Soms moet Waterschap Brabantse Delta maatregelen treffen om ecologische problemen benedenstrooms te voorkomen. Een voorbeeld hiervan is de reductie van nutriënten in het beheergebied om overlast door blauwalgen in het Volkerak-Zoommeer te voorkomen. Ook het terugdringen van bestrijdingsmiddelen is een voorbeeld: dat is nodig om de drinkwatervoorzieningen te beschermen (grond- en oppervlaktewaterwinningen).

8.2.3 Hoe meten we de resultaten

Prestaties monitoren

Het waterschap houdt bij of de beloofde maatregelen op schema liggen. De resultaten van deze prestatiemonitoring worden ieder jaar beschreven in managementrapportages. Eind 2012 verschijnt een openbaar evaluatierapport over de voortgang van alle maatregelen.

Toestand van het water monitoren

Met toestandsmonitoring meet het waterschap de veranderingen in het watersysteem. Toestandsmonitoring bestaat uit twee delen:

• ·

  maatregel-effectmonitoring: metingen om de effectiviteit van maatregelen te evalueren;

• ·

  routinematige monitoring: permanente regelmatige metingen voor het evalueren van generieke maatregelen, het bewaken van trends en het bijsturen van beleid.

Actuele waterkwaliteitsgegevens staan elders op deze website.

Toepassing

Alle overheden gebruiken de metingen van het waterschap voor de evaluatie van hun waterbeleid en de maatregelen die daarbij horen:

9.1 Samenvatting

Wat gaan we doen:

• ·

  cultuurhistorische waarden behouden Het waterschap houdt 31 objecten met cultuurhistorische waarden in stand via het reguliere onderhoudsprogramma. De West-Brabantse waterlinie keert mogelijk terug.

• ·

  recreanten laten genieten van het waterHet waterschap maakt in inrichtingsplannen ruimte voor fiets- en wandelpaden, in overleg met gemeenten en de recreatiesector.

Wat willen we bereiken:

Waterschap Brabantse Delta wil de objecten met cultuurhistorische waarden in goede staat houden. Het waterschap zet zich actief in om water en waterschapseigendommen toegankelijk te maken voor recreanten.

Hoe meten we de resultaten:

Het waterschap houdt bij welke onderdelen van de Brabantse Waterlinie hersteld zijn en welke paden langs waterlopen en over dijken toegankelijk zijn (ook uitgedrukt in kilometers). Het waterschap gaat bovendien na hoe tevreden belangengroepen zijn over de resultaten.

Wat hebben we de afgelopen jaren geleerd:

De afgelopen jaren is gebleken dat samenwerking met andere partijen nieuwe mogelijkheden geeft voor behoud van cultuurhistorie. Samenwerking heeft onder meer de visie ‘Van defensie naar retentie’ en een canon van de Brabantse watergeschiedenis opgeleverd. Ook is gebleken dat het beheergebied nu al veel mogelijkheden voor recreanten biedt. Op de website van het waterschap staan vier fietsroutes door het gebied.

9.2 Toelichting

9.2.1 Wat gaan we doen

Cultuurhistorische waarden behouden

31 historische objecten

Uit een inventarisatie blijkt dat het waterschap 31 objecten met cultuurhistorische waarden in eigendom heeft. Het waterschap wil deze objecten behouden, ook als ze geen bijdrage aan het waterbeheer leveren. In de meeste gevallen volstaat het reguliere onderhoud. In 2008 en 2009 zijn elf objecten gerestaureerd. Ook die worden voortaan via het onderhoudsprogramma onderhouden.

Waterlinie

Het waterschap participeert in de Stichting Cultuurhistorie West-Brabant. De stichting heeft de visie ‘Van defensie naar retentie’ opgesteld. Hierin staan mogelijkheden om de historische waterlinie van West-Brabant een eigentijdse functie te geven voor waterbeheer, recreatie en landschap. Een voorbeeld hiervan is het combineren van waterberging met voormalige militaire inundatiegebieden. In de planperiode verwerkt het waterschap de visie samen met partners in integrale inrichtingsplannen.

Recreanten laten genieten van het water

Het waterschap geeft in inrichtingsplannen waar mogelijk ruimte aan wensen op het gebied van recreatie van gemeenten en de recreatiesector. Dit kan bijvoorbeeld ruimte voor een fietspad langs een dijk, een wandelpad in een ecologische verbindingszone of een visstoep langs een waterloop zijn. Het waterschap gaat als proef enkele visstoepen opnemen in de maaibestekken. Oevers worden vaak natuurvriendelijk onderhouden en minder frequent gemaaid. Door de visstoepen in het maaibestek op te nemen, wordt op die plaats wel regelmatig gemaaid. Dit is alleen mogelijk als het om korte trajecten gaat, omdat anders de ecologische doelen in het geding komen. Door de inzet voor recreatie wordt het werk van het waterschap zichtbaarder en aantrekkelijker. In 2010 werkt het waterschap het recreatiebeleid verder uit.

Recreatie langs water en waterschapseigendommen is goed te combineren met de waterschapstaken. Op de kaart hieronder is te zien dat veel dijken, kades en waterlopen nu al toegankelijk zijn via wandel- of fietspaden. Naast het waterschap kunnen ook boeren hun percelen beschikbaar stellen voor wandelpaden.

11.1 Samenvatting

Wat zijn de maatregelen voor 2010-2015?

Het kost grote inspanning om het watersysteem op orde te brengen en te houden. Het waterschap zet de trend van de afgelopen jaren voort en wil in de planperiode opnieuw flinke vooruitgang boeken.

Hoe hoog zijn de kosten?

Door het waterbeheerplan zullen de lasten licht stijgen, gemiddeld met één procent per jaar.

11.2 Toelichting

11.2.1 Wat zijn de maatregelen voor 2010-2015?

Een totaaloverzicht van alle maatregelen uit het waterbeheerplan staat in de maatregeltabel. De toelichting per maatregel staat bij de verschillende thema’s. Het waterschap wil de einddoelen voor de inrichting van het watersysteem in de periode 2015-2018 bereiken, volgens de afspraken in de reconstructie en het Nationaal Bestuursakkoord Water. De opgave voor verbetering van vismigratie is met de implementatie van de kaderrichtlijn Water groter geworden. Afronding van deze opgave wordt verwacht in 2021.

11.2.2 Hoe hoog zijn de kosten?

Voorwaarde van het waterschap is dat de lasten voor burgers en bedrijven zo min mogelijk stijgen. Het waterschap bespaart kosten door de organisatie te stroomlijnen. Daarnaast vraagt het waterschap subsidies aan bij de EU, het Rijk en de Provincie. Daarmee blijft de lastenstijging als gevolg van dit waterbeheerplan beperkt tot gemiddeld één procent per jaar. De indicatieve tarieven voor de periode 2010-2015 staan in onderstaande tabel. Deze zijn gebaseerd op de kostentoedeling die op 3 december 2008 door het Algemeen bestuur van het waterschap is vastgesteld.