Financieringsstatuut van waterschap Rivierenland

2.2.1 Aandachtsgebied

Als onderdeel van het financieel beleid en beheer zal de financieringsfunctie een zo goed mogelijke bijdrage moeten leveren aan de uitvoering van de taken die aan het waterschap zijn opgedragen. Dit geeft aan dat de financieringsfunctie een ondersteunende rol heeft ten opzichte van de taken waarvoor het waterschap is opgericht.

Op grond van de wet Fido mag een waterschap alleen financieringsactiviteiten verrichten met betrekking tot zaken die tot de publieke taak worden gerekend. De toelichting op dit onderdeel van de wet geeft aan dat er bewust voor is gekozen om het begrip publieke taak niet nader te definiëren en dat het aan de besturen van de individuele overheden zelf wordt overgelaten om, op basis van de wettelijke taakomschrijving, vorm te geven aan de afbakening van het begrip publieke taak. Voor een waterschap betekent dit dat de invulling van de publieke taak door het algemeen bestuur moet plaatsvinden. Het aantrekken en uitzetten van middelen met als doel het genereren van inkomsten worden in elk geval niet tot de publieke taak worden gerekend en zijn daarom uitdrukkelijk verboden.

Samengevat kan worden dat de publieke taak van waterschap Rivierenland behelst:

• •

  Watersysteembeheer (inclusief waterkeringszorg)

• •

  Zuiveringsbeheer

• •

  Wegenbeheer

2.2.2 Doelstellingen

In deze paragraaf zijn de doelstellingen van het financieringsbeleid geformuleerd.De opgenomen doelstellingen zijn gebaseerd op de algemene missie van het waterschap:

“Waterschap Rivierenland is verantwoordelijk voor en werkt voortvarend aan een duurzaam waterbeheer voor een veilig en leefbaar rivierenland”.

Immers, de hoofddoelstelling van de financieringsfunctie is het ondersteunen van de taken van het waterschap. De in deze paragraaf opgenomen doelstellingen vormen het vertrekpunt voor de werkzaamheden van de functionarissen die verantwoordelijk zijn voor een financieringsdeelfunctie of de algehele verantwoordelijkheid voor de financieringsfunctie dragen.

Deze hoofddoelstellingen zijn:

• •

  het financieringsbeleid is erop gericht binnen de financiële mogelijkheden van waterschap Rivierenland de aan te trekken middelen tegen de laagste lasten te realiseren en een zo hoog mogelijk rendement te verkrijgen op overtollige middelen, waarbij de risico’s zo goed mogelijk beheerst worden en in ieder geval beperkt blijven binnen de door het algemeen bestuur vastgestelde kaders;

• •

  investeringen, deelnemingen en beleggingen die worden gedaan in het kader van de uitvoering van de publieke taak, waarbij bewust risico’s worden aanvaard, vallen buiten de kaders van dit statuut. Over deze (des)-investeringen worden in specifieke bestuursbesluiten beslissingen genomen.

Verder zijn de volgende doelstellingen van het financieringsbeleid van toepassing:

• •

  Het verkrijgen en handhaven van toegang tot de vermogensmarkten (geld- en kapitaalmarkt) tegen de scherpst mogelijke condities;

• •

  Het zoveel mogelijk beschermen van de organisatie tegen ongewenste financiële risico’s zoals rente-, valuta-, koers-, intern liquiditeits- en kredietrisico;

• •

  Het minimaliseren van de interne verwerkingskosten en externe kosten bij het beheren van de geldstromen en financiële posities;

• •

  Het realiseren van een flexibel en controleerbaar cashmanagement in de organisatie;

• •

  Het opzetten en onderhouden van een goede en efficiënte financiële infrastructuur;

• •

  Het optimaliseren van de renteresultaten binnen de kaders van de Wet Financiering decentrale overheden respectievelijk de limieten en richtlijnen van dit statuut;

• •

  Het realiseren van informatiestromen ter ondersteuning van het beleid.

3.2.1 Mandatering

De kaders waarbinnen de financieringstransacties uitgevoerd moeten worden, liggen vast in de begroting. Hiermee weet het Algemeen Bestuur de speelruimte waarbinnen transacties gedurende het jaar zullen worden uitgevoerd. Voor de uitvoering van transacties die buiten dit mandaat vallen, zal middels een apart besluit van het Algemeen Bestuur vooraf toestemming moeten worden verleend.

Middels het vaststellen van de begroting en daarin opgenomen de financieringsparagraaf, geeft het algemeen bestuur het mandaat aan het college van dijkgraaf en heemraden om binnen de kaders van de financieringsparagraaf transacties ook daadwerkelijk te kunnen uitvoeren. Het college van dijkgraaf en heemraden mandateert het afsluiten van de feitelijke transacties aan de secretaris-directeur. De bevoegdheid om feitelijke transacties op grond van de in de begroting opgenomen financieringsparagraaf uit te voeren, heeft de secretaris-directeur doorgemandateerd aan de directeuren.

3.2.2 Beleid en uitvoering

Feitelijk wordt het financieringsbeleid voorbereid en uitgevoerd door de met de financieringsfunctie belaste functionaris. Als de met de financieringsfunctie belaste functionaris wordt de teamleider financieel beleid aangewezen.  Als vervanger van de teamleider financieel beleid wordt de senior beleidsmedewerker financiën aangewezen.

3.2.3 Routing financieringsparagraaf

Het beleidsvoorstel voor de financieringsparagraaf van de begroting wordt, als onderdeel van de begroting, na behandeling in de directieraad aangeboden aan het college van dijkgraaf en heemraden en vervolgens ter goedkeuring voorgelegd aan het algemeen bestuur.

3.3.1 Meerjarenraming

De meerjarenraming is het startpunt van de beleids- en verantwoordingscyclus. Alle volgende elementen van deze cyclus dienen een gelijke opzet te hebben, om zo de transparantie van het financieringsbeleid te bewerkstelligen.

In de meerjarenraming komen met betrekking tot het financieringsbeleid onder andere aan de orde:

• •

  Alle interne en externe ontwikkelingen die op middellange termijn van belang zijn;

• •

  De verwachte financieringsbehoefte, beleggingsnoodzaak en de omvang van het renterisico van de organisatie op middellange termijn (minimaal 5 jaar vooruit);

• •

  Het financieringsbeleid dat de organisatie voorstaat en de financiële consequenties van dat beleid, eventueel ondersteund door scenarioberekeningen. Dit laatste maakt o.a. de financiële consequenties van verschillende renteniveaus in de toekomst inzichtelijk.

3.3.2 Begroting

In de begroting wordt de financieringsparagraaf met het financierings- en beleggingsbeleid opgenomen. De financieringsparagraaf wordt opgesteld door de met de financieringsfunctie belaste functionaris en geeft aan welk beleid de organisatie voorstaat met betrekking tot de financieringsactiviteiten in het komend jaar.

In de financieringsparagraaf van de begroting komen de volgende zaken aan de orde:

• •

  Alle interne en externe ontwikkelingen die voor het komende jaar van belang zijn met betrekking tot de liquiditeitspositie en het aantrekken en uitzetten van gelden;

• •

  Een prognose van de financiële stromen en posities;

• •

  De omvang van de renterisico’s voor het komend jaar;

• •

  De omvang van de kredietrisico’s voor het komende jaar;

• •

  Een algemene rentevisie voor het komend jaar;

• •

  Het financieringsbeleid dat de organisatie voorstaat voor het komend jaar en de financiële consequenties ervan;

• •

  De voorgenomen transacties, die het financieringsbeleid vorm geven;

• •

  Toetsing van de renterisico’s aan de interne en wettelijke renterisiconorm en de interne en wettelijke kasgeldlimiet.

3.3.3. Bestuursrapportages

Door middel van de bestuursrapportages wordt invulling gegeven aan de elementen sturen en verantwoorden.

In de bestuursrapportages wordt verantwoording afgelegd over de in het lopende jaar uitgevoerde financieringtransacties en worden de ontwikkelingen met betrekking tot financieringspositie opgenomen.  Mogelijke bijstelling van het beleid of wijzigingen in de voorgenomen transacties buiten het mandaat worden via een separaat voorstel ter goedkeuring voorgelegd aan het algemeen bestuur.

• •

  In de bestuursrapportage komen de ontwikkelingen met betrekking tot de volgende zaken aan de orde:

• •

  Alle interne en externe ontwikkelingen die voor het resterende jaar van belang zijn met betrekking tot de liquiditeitspositie en het aantrekken en uitzetten van gelden;

• •

  Een prognose van de financiële stromen en posities;

• •

  De omvang van de renterisico’s voor het resterende jaar;

• •

  De omvang van de kredietrisico’s voor het resterende jaar;

• •

  Een algemene rentevisie voor het resterende jaar;

• •

  Het financieringsbeleid dat de organisatie voorstaat voor het lopende jaar en de financiële consequenties ervan;

• •

  Overzicht uitgevoerde transacties in het lopende jaar;

• •

  Toetsing uitgevoerde transacties aan het mandaat;

• •

  Toetsing van de renterisico’s aan de interne en wettelijke renterisiconorm en de interne en wettelijke kasgeldlimiet.

3.3.4 De Jaarrekening

In de jaarrekening legt het college van dijkgraaf en heemraden verantwoording af over het gevoerde beleid. Het algemeen bestuur kan op deze wijze controleren of de uitvoering van het beleid binnen het mandaat is gebleven, dat zij heeft verleend bij het goedkeuren van de begroting.

In de financieringsparagraaf van de jaarrekening zullen dezelfde onderwerpen aan de orde komen als genoemd bij de financieringsparagraaf van de begroting. Op deze wijze kan het uitgevoerde financieringsbeleid getoetst worden aan de hand van het voorgenomen beleid - zoals omschreven in de begroting - en het daaraan gekoppelde mandaat.

Verder komen in de financieringsparagraaf in de jaarrekening de volgende zaken aan de orde:

• •

  Overzicht uitgevoerde transacties in het afgelopen jaar;

• •

  Toetsing uitgevoerde transacties aan het mandaat;

• •

  Toetsing van de renterisico’s aan de interne en wettelijke renterisiconorm en de interne en wettelijke kasgeldlimiet;

• •

  Toetsing van het voor dat jaar geformuleerde financieringsbeleid en de financiële consequenties ervan.

5.2.1 Renterisicobeheer

Renterisicois het risico dat voortvloeit uit de mogelijkheid dat in de toekomst de rentelasten van het vreemd vermogen hoger zullen zijn dan het, in de meerjarenraming en begroting, geraamde niveau, of de mogelijkheid dat in de toekomst de rentebaten van het belegd vermogen lager zullen zijn dan het geraamde niveau.

Dit risico doet zich voor bij leningen die al zijn opgenomen en waar men gedurende de looptijd de rente van moet aanpassen (renteconversie) of bij leningen die een (eind)aflossing kennen waarvan deze (eind)aflossing moet worden geherfinancierd. Daarnaast doet dit risico zich voor bij toekomstige leningen waar men al een aanname heeft gedaan over het renteniveau, maar dit niveau niet zeker heeft gesteld.

Met betrekking tot renterisicobeheer gelden de navolgende uitgangspunten:

• •

  De kasgeldlimiet zoals bedoeld in de Wet Financiering decentrale overheden wordt niet overschreden, tenzij het in de financieringsparagraaf, op basis van eigen criteria vastgestelde en door de toezichthouder geaccordeerde beleid hiervan afwijkt;

• •

  De renterisiconorm zoals bedoeld in de Wet Financiering decentrale overheden wordt niet overschreden, tenzij het in de financieringsparagraaf, op basis van eigen criteria vastgestelde en door de toezichthouder geaccordeerde beleid hiervan afwijkt;

• •

  Nieuwe leningen / uitzettingen worden afgestemd op de bestaande financiële positie, aanwezige leningenportefeuille, een recente liquiditeitenplanning en een actuele rentevisie;

• •

  De rentevisie van de organisatie is in principe gebaseerd op de rentevisie van minimaal twee gezaghebbende financiële instellingen (zoals de huisbank en een financiële bemiddelaar) en wordt minimaal opgesteld op de volgende tijdstippen:

o        Jaarlijks ten behoeve van de begroting en de voorjaarsnota;

o        Op moment van en ter voorbereiding op aan te trekken leningen en te verrichten uitzettingen.

De berekening van de hoogte en analyse van de kasgeldlimiet en het renterisico vormt een wezenlijk onderdeel van de financieringsparagraaf van zowel de begroting als de jaarrekening.

5.2.2 Koersrisicobeheer

Het koersrisico is het risico dat ontstaat door de mogelijkheid dat de waarde van financiële activa (zoals bijvoorbeeld obligaties) verandert doordat de koers bij verkoop lager is dan de koers van aankoop.

Het koersrisico kan worden beheerst door alleen die instrumenten (die een koersrisico kennen) te gebruiken die tot het einde van de looptijd (van het desbetreffende instrument) in de portefeuille kunnen worden gehouden. Koersrisico kan alleen optreden bij eventuele tussentijdse verkoop van het desbetreffende instrument. Daarnaast zou het koersrisico kunnen worden beheerst door instrumenten (die een koersrisico kennen) niet te gebruiken bij het beleggen van de overtollige middelen. Wet Fido verplicht voorzichtig om te gaan met het gebruik van instrumenten die een koersrisico kennen.

Met betrekking tot koersrisicobeheer gelden de navolgende uitgangspunten:

• •

  De organisatie beperkt de koersrisico’s op uitzettingen op grond van financiering, door de looptijd van de uitzettingen af te stemmen op de liquiditeitenplanning;

5.2.3 Kredietrisicobeheer

Kredietrisico is het risico dat ontstaat door de mogelijkheid dat een debiteur niet aan zijn betalingsverplichtingen zal kunnen voldoen.

Met betrekking tot kredietrisicobeheer gelden de volgende uitgangspunten:

• •

  Gelden mogen alleen worden uitgezet bij financiële ondernemingen waarvan het land van vestiging tot de Europese Economische Ruimte behoort (EU + Noorwegen, IJsland en Liechtenstein) en het betreffende land een minimale credit-landenrating van AA heeft, toegekend door minimaal twee van de drie gerenommeerde ratingbureaus.

• •

  Uitzettingen langer dan 3 maanden mogen alleen bij een financiële onderneming met een rating van AA minus, toegekend door minimaal twee van de drie gerenommeerde ratingbureaus.

• •

  Uitzettingen tot en met 3 maanden mogen bij financiële ondernemingen die een A rating bezitten, toegekend door minimaal twee van de drie gerenommeerde ratingbureaus.

• •

  Het is expliciet verboden om gelden te lenen met het enkele doel de middelen tegen een hoger rendement uit te zetten.

• •

  Tijdelijk overtollige gelden van aangetrokken leningen voor projectfinanciering mogen uitsluitend worden uitgezet bij de financiële onderneming waar de leningen zijn aangegaan. Hiervoor kan een netting-overeenkomst worden gesloten, zodat bij het niet nakomen van verplichtingen, vorderingen en schulden tegen elkaar kunnen worden weggestreept. Indien een dergelijke overeenkomst niet is afgesloten, moet de financiële onderneming voldoen aan de rating vereisten voor het uitzetten van middelen.

• •

  Daarnaast worden afspraken gemaakt met de tegenpartij over de directe opeisbaarheid van de uitgezette gelden bij een verlaging van de rating.

5.2.4 Intern liquiditeitsrisicobeheer

Intern liquiditeitsrisico is het risico dat ontstaat door de mogelijkheid, dat de geprognosticeerde kasstromen en de werkelijke kasstromen niet met elkaar overeenkomen.

Ter beperking van dit risico baseert het waterschap haar financiële transacties op een liquiditeitenplanning waarin de toekomstige inkomsten en uitgaven van de gehele organisatie zijn gepland. Teneinde aansluiting te zoeken op de meerjarige investeringsplanning is gekozen een liquiditeitenplanning met een periode van vijf jaar op te stellen.

In de praktijk is het opstellen van een betrouwbare en nauwkeurige liquiditeitenplanning niet eenvoudig. Dit heeft te maken met de onzekerheden die verbonden zijn aan de activiteiten en hun financiële gevolgen. Het is daarom van groot belang dat de afdeling financiën tijdig en volledig wordt geïnformeerd door de overige afdelingen over de financiële gevolgen van hun activiteiten.

Met betrekking tot intern liquiditeitsrisicobeheer gelden de volgende uitgangspunten:

• •

  De financieringsactiviteiten zijn gebaseerd op een korte termijn liquiditeitenplanning (looptijd tot één jaar), alsmede een meerjarige liquiditeitenplanning met een looptijd van vijf jaar;

• •

  De meerjarige liquiditeitenplanning wordt jaarlijks bij de begroting en de voorjaarsnota bijgewerkt;

• •

  Interne financiële stromen zullen – daar waar mogelijk – binnen één rentecompensatiecircuit plaatsvinden. (Teneinde de noodzaak tot het doen van interne overboekingen te beperken, worden verschillende rekeningen die het waterschap bij één bank aanhoudt opgenomen in een rentecompensatiecircuit. Dit is een systeem waarbij de (valutaire) debet en creditsaldi van alle rekeningen van een organisatie worden samengevoegd tot één gecombineerd saldo, waarover de rente wordt berekend.)

5.2.5 Valutarisicobeheer

Valutarisico is het risico dat ontstaat door de mogelijkheid dat de waarde van geldstromen in een vreemde valuta, in de eigen valuta uitgedrukt, verandert doordat de desbetreffende valuta minder of meer waard wordt dan de eigen valuta. Men kan het valutarisico beheersen door het aangaan van financiële verplichtingen alleen toe te staan, indien dit gebeurt in de eigen valuta.

Met betrekking tot valutarisicobeheer gelden de volgende uitgangspunten:

• •

  Valutarisico’s worden in het waterschap uitgesloten door uitsluitend leningen te verstrekken, aan te gaan of te garanderen in Euro;

• •

  Daar waar verplichtingen worden aangegaan in een andere valuta dan de geldende Nederlandse geldeenheid, zullen de daarmee gepaard gaande valutarisico’s worden beoordeeld en zal een voorstel tot afdekking daarvan worden voorgelegd aan het Algemeen Bestuur.

6.2.1 Algemeen

Het aantrekken van gelden met als doel deze met winstoogmerk te beleggen is door artikel 2 lid 2 van de Wet Fido nadrukkelijk niet toegestaan. Het aantrekken van middelen teneinde deze te beleggen is dus niet toegestaan.

Voor het aantrekken van gelden op de geld- en kapitaalmarkt worden aan tegenpartijen in principe geen restricties gesteld, anders dan dat zij een goede reputatie behoren te hebben op de financiële markten en in het algemeen maatschappelijk verkeer.

6.2.2 Marktconformiteit

Bij het uitvoeren van financieringstransacties gelden voorts de volgende richtlijnen en limieten:

• •

  Geld wordt uitsluitend aangetrokken op basis van een recente liquiditeitsprognose en een actuele rentevisie;

• •

  Het aantrekken van leningen geschiedt door (tenminste) twee concurrerende offertes bij financiële instellingen aan te vragen;

• •

  De hoofdsom van een lening is niet onderhevig aan indexatie;

• •

  Bij het bepalen van de rente- en aflossingsvervaldata wordt rekening gehouden met een spreiding van de betalingen door het jaar heen.

Middels het opvragen van ten minste twee offertes wordt bereikt dat het waterschap een beter beeld heeft van de op dat moment gebruikelijke tarieven en voorwaarden op de financiële markten. Op basis daarvan kan een afgewogen keuze worden gemaakt. Hiermee wordt de marktconformiteit van financieringen gewaarborgd.

6.2.3 Bevoegdheid

Voor korte financiering geldt dat binnen de grenzen van het jaarlijks vastgestelde (of eventueel bijgestelde) mandaat de met de financieringsfunctie belaste functionaris het aantrekken van middelen kan voorbereiden en uitvoeren.

Voor lange financiering geldt dat door de met de financieringsfunctie belaste functionaris – binnen het verleende mandaat - een voorstel voor een lid van de Directieraad wordt voorbereid. Na goedkeuring van dit voorstel wordt door de met de financieringsfunctie belaste functionaris verschillende offertes opgevraagd. Op basis van het offerteoverzicht baseert hetzelfde lid van de Directieraad zijn besluit tot gunning. Hierna is de met de financieringsfunctie belaste functionaris gemachtigd de geldlening met de meest gunstige condities af te sluiten. Het Algemeen Bestuur, College van Dijkgraaf en Heemraden en alle relevante financieringfunctionarissen hebben altijd inzage in het finacieringsdossier.

Toegestane instrumenten zijn rekening courant, onderhandse geldleningen (met uitgestelde storting) en vaste geldleningen (met uitgestelde storting).

7.2.1 Externe accountant

Gelet op de aard en omvang van de transacties en kasstromen zijn deze en de uitvoering van het treasurybeleid object van de reguliere controle door de externe accountant.

7.2.2 Verantwoordingsinformatie aan de toezichtshouders

Op grond van de Wet Fido moeten waterschappen op een aantal momenten gedurende het jaar informatie aan externe organen gaan verstrekken. De functionaris die belast is met de financieringsfunctie draagt hier zorg voor. In het vervolg worden de betreffende verplichtingen kort toegelicht.

Informatie aan de provincie

Jaarlijks tezamen met de jaarrekening een opgave van:

• •

  Het begrotingstotaal bij aanvang van het verslagjaar;

• •

  De kasgeldlimiet bij aanvang van het verslagjaar;

• •

  De gemiddelde netto vlottende schuld in elk van de kalenderkwartalen van het verslagjaar;

• •

  De stand van de vaste schuld bij aanvang van het verslagjaar;

• •

  De renterisiconorm bij aanvang van het verslagjaar;

• •

  Het renterisico op de vaste schuld over het verslagjaar.

De kwartaalopgave aan de provincie is komen te vervallen. Voor de interne bedrijfsvoering blijven de kwartaalrapportages echter van belang voor het signaleren van overschrijdingen. Als namelijk in drie achtereenvolgende kwartalen de kasgeldlimiet overschreden wordt, wordt de toezichthouder daarvan onmiddellijk op de hoogte gesteld.

Informatie aan het CBS

Om de Minister van Financiën voldoende inzicht te bieden in de ontwikkeling van het EMU–saldo bepaalt de Wet Fido dat decentrale overheden eenmaal per kwartaal moeten rapporteren aan de minister. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) fungeert hierbij als intermediair. Op grond van deze verplichting moeten waterschappen ieder kwartaal de begin– en eindstanden van een groot aantal gegevens aan het CBS verstrekken. Dit dient op het daartoe door het CBS ontwikkelde formulier te gebeuren.