Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2012

Artikel 1. Begripsomschrijving

In deze verordening wordt verstaan onder:

• a.

  de wet: de Wet werk en bijstand (WWB);

• b.

  bijstand: algemene en bijzondere bijstand;

• c.

  algemene bijstand: de bijstand bedoeld in artikel 5, onderdeel b, van de wet;

• d.

  bijzondere bijstand: de bijstand bedoeld in artikel 5, onderdeel d, van de wet;

• e.

  bijstandsnorm: de bijstandsnorm bedoeld in artikel 5, onderdeel c, van de wet;

• f.

  maatregel: het verlagen van de bijstand als bedoeld in artikel 18, tweede lid van de wet;

• g.

  het college: het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Westerveld ;

• h.

  belanghebbende: degene als genoemd in artikel 1:2 van de Algemene wet bestuursrecht, waaronder mede begrepen het gezin;

• i.

  benadelingsbedrag: de als gevolg van het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenverplichting ten onrechte of tot een te hoog bedrag betaalde bijstand, verhoogd met de loonbelasting en de premies volksverzekeringen waarvoor de gemeente krachtens de Wet op de loonbelasting 1964 inhoudingsplichtige is, alsmede met de vergoeding bedoeld in artikel 46 van de Zorgverzekeringswet, voor zover deze belasting, premies en vergoeding niet verrekend kunnen worden met de door het college af te dragen loonbelasting, premies Volksverzekeringen en vergoeding;

• j.

  traject: een re-integratietraject als bedoeld in artikel 1, lid 2, sub g van de re-integratieverordening Wet werk en bijstand.

Artikel 4. Horen van belanghebbende

1.Voordat een maatregel wordt opgelegd, wordt de belanghebbende in de gelegenheid

gesteld zijn zienswijze naar voren te brengen.

• 2.

  Het horen van belanghebbende kan achterwege worden gelaten indien:

• a.

  de vereiste spoed zich daartegen verzet;

• b.

  de belanghebbende reeds eerder in de gelegenheid is gesteld zijn zienswijze naar voren te brengen en zich sindsdien geen nieuwe feiten of omstandigheden hebben voorgedaan;

• c.

  de belanghebbende niet heeft voldaan aan een verzoek van het college of van een derde aan wie het college met toepassing van artikel 7 van de wet werkzaamheden in het kader van de wet heeft uitbesteed, om binnen een gestelde termijn inlichtingen te verstrekken als bedoeld in artikel 17 van de wet; of

• d.

  het college het horen niet nodig acht voor het vaststellen van de ernst van de gedraging of de mate van verwijtbaarheid.

Artikel 5. Afzien van het opleggen van een maatregel

1.Het college ziet af van het opleggen van een maatregel indien:

• a.

  elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt; of

• b.

  de gedraging meer dan één jaar vóór constatering van die gedraging door het college heeft plaatsgevonden, tenzij de gedraging een schending van de inlichtingenplicht inhoudt waardoor ten onrechte bijstand is verleend. Een maatregel wegens schending van de inlichtingenplicht wordt niet opgelegd na verloop van vijf jaren nadat de betreffende gedraging heeft plaatsgevonden.

2. Het college kan afzien van het opleggen van een maatregel indien het daarvoor dringende

redenen aanwezig acht.

3.Indien het college afziet van het opleggen van een maatregel op grond van dringende

redenen, wordt de belanghebbende daarvan schriftelijk mededeling gedaan.

Artikel 6. Het besluit tot opleggen van een maatregel

In het besluit tot opleggen van een maatregel worden in ieder geval vermeld: de reden van de maatregel, de duur van de maatregel, het percentage waarmee de bijstand wordt verlaagd en het bedrag waarmee de bijstand wordt verlaagd.

Artikel 9. Indeling in categorieën

Gedragingen van belanghebbenden waardoor de verplichting op grond van artikel 9 van de wet niet of onvoldoende is nagekomen, worden onderscheiden in de volgende categorieën:

• 1.Eerstecategorie:

• a.

  het zich niet of niet tijdig laten registreren als werkzoekende bij het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen of het niet of niet tijdig laten verlengen van de registratie;

• b.

  het niet of in onvoldoende mate verstrekken van inlichtingen aan het college die nodig zijn voor het bepalen van een geschikt re-integratietraject en/of geschikte voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling en/of sociale activering;

2.Tweede categorie:

• a.

  het niet naar vermogen trachten algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen;

• b.

  het niet of niet tijdig voldoen aan een oproep om, in verband met de inschakeling in de arbeid, op een aangegeven plaats en tijd te verschijnen;

• c.

  het niet of in onvoldoende mate meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling als bedoeld in artikel 5 van de re-integratieverordening;

• d.

  het niet naar vermogen trachten de mogelijkheden naar uit ’s Rijks kas bekostigd onderwijs te onderzoeken gedurende de termijn, genoemd in artikel 41, vierde lid, van de wet;

• e.

  het in onvoldoende mate meewerken aan het opstellen, uitvoeren dan wel evalueren van een plan van aanpak als bedoeld in artikel 44a, van de wet;

• f.

  het onvoldoende nakomen van de verplichtingen als bedoeld in artikel 9, eerste lid of artikel 55 van de wet, gedurende 4 weken na de melding in de zin van artikel 43 vierde en vijfde lid van de wet;

• g.

  het uit houding en gedrag ondubbelzinnig laten blijken de verplichtingen als bedoeld in

artikel 9, eerste lid, onderdeel b van de wet niet te willen nakomen, hetgeen heeft geleid

tot het intrekken van de ontheffing als bedoeld in artikel 9a, eerste lid, van de wet op grond van artikel 9a, vijfde lid, onderdeel d van de wet;

• • h.

    het zich niet laten inschrijven bij uitzendbureaus;

  • i.

    het niet naar vermogen verrichten van door het college opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden als bedoeld in artikel 9, eerste lid onderdeel c, van de wet.

• 3.

  Derde categorie:

  • a.

    het niet of niet naar vermogen gebruikmaken van een doorhet collegeaangeboden voorziening gericht op arbeidsinschakeling, of het niet of niet naar vermogen deelnemen aan de verschillende onderdelen van het re-integratietraject, inclusief voorzieningen of trajecten gericht op sociale activering;

  • b.

    het niet of in onvoldoende mate voldoen aan de specifieke verplichtingen die het college aan een aangeboden voorziening gericht op arbeidsinschakeling verbindt, inclusief specifieke verplichtingen verbonden aan sociale activering;

  • c.

    gedragingen die de inschakeling in de arbeid belemmeren.

• 4.

  Vierde categorie:

Het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid.

Artikel 14. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid

Het college legt een maatregel op als belanghebbenden een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan hebben betoond als bedoeld in artikel 18, tweede lid, van de wet, waardoor belanghebbenden een beroep moeten doen op bijstand dan wel eerder of langer een beroep moeten doen op bijstand. Daarbij worden de volgende categorieën onderscheiden:

• 1.

  Eerste categorie:

  a.niet alles in het werk stellen om een boedelscheiding tot stand te brengen;

• 2.

  Tweede categorie:

  • a.

    het verkopen van de woning beneden de WOZ-waarde;

  • b.

    het te snel interen van vermogen dat meer bedroeg dan de toepasselijke vermogensgrens;

  • c.

    onderbedeling bij echtscheiding;

  • d.

    te late of geen aanvaarding van een voorliggende voorziening;

  • e.

    het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid;

  • f.

    het door eigen schuld verliezen van het recht op een sociale zekerheidsuitkering;

  • g.

    bij nadere overeenkomst afstand doen van door de rechter toegekende alimentatie;

  • h.

    het niet hebben van een op grond van de Zorgverzekeringswet verplichte basisverzekering;

  • i.

    overige gedragingen die als een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid in de voorziening van het bestaan worden aangemerkt als bedoeld in artikel 18, tweede lid, van de wet, waardoor belanghebbenden een beroep moeten doen op bijstand dan wel daar eerder of langer een beroep op moeten doen.

Artikel 15. Overige gedragingen waarvoor het college een maatregel oplegt.

Het college legt belanghebbenden een maatregel op als zij verplichtingen van artikel 55 en/of 57 van de wet niet of onvoldoende nakomen. Daarbij worden de volgende categorieën onderscheiden:

• 1.

  Eerste categorie

  • a.

    Het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting mee te werken aan een noodzakelijke behandeling van medische aard, die op grond van artikel 55 van de wet is opgelegd.

  • b.

    Het niet of onvoldoende nakomen van de budgetteringsplicht die op grond van artikel 57, sub a, van de wet is opgelegd;

  • c.

    Het niet of onvoldoende nakomen van verplichting mee te werken aan een schuldsanering, die op grond van artikel 55 van de wet is opgelegd.

• 2.

  Tweede categorie

  • a.

    Het niet of onvoldoende nakomen van de op grond van artikel 55 van de wet opgelegde verplichting om partneralimentatie te vorderen van de (ex-)echtgenoot of (ex-)geregistreerd partner;

  • b.

    Het niet of onvoldoende nakomen van de op grond van artikel 55 van de wet opgelegde verplichting om kinderalimentatie te vorderen van degene die onderhoudsplichtig is voor het kind of de kinderen.

Artikel 16. De hoogte en duur van de maatregel

• 1.

  De hoogte en duur van de maatregel ingevolge artikel 14 en 15 wordt vastgesteld op:

  • a.

    20% van de bijstandsnorm gedurende één maand bij een gedraging van de eerste categorie;

  • b.

    100% van de bijstandsnorm gedurende één maand bij een gedraging van de tweede categorie.

• 2.

  In afwijking van het eerste lid onder b is de hoogte van de maatregel bij een gedraging als bedoeld in artikel 14, tweede lid, onder h, gelijk aan de hoogte van de vergoeding die belanghebbende zou hebben ontvangen als hij wel een verplichte basisverzekering op grond van de Zorgverzekeringswet zou hebben afgesloten.

• 3.

  De duur van de maatregel als bedoeld in het eerste lid wordt verdubbeld, indien de belanghebbende zich binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarbij een maatregel is opgelegd, opnieuw schuldig maakt aan een verwijtbare gedraging van dezelfde of een hogere categorie. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 5, tweede lid.

• 4.

  Indien binnen twaalf maanden na de bekendmaking van het besluit waarbij een maatregel is opgelegd als genoemd in het eerste lid belanghebbende zich nog tweemaal schuldig maakt aan een verwijtbare gedraging uit dezelfde of een hogere categorie, dan wordt door het college aan belanghebbende een maatregel opgelegd van maximaal honderd procent van de bijstand gedurende maximaal drie maanden. Met een besluit waarmee een maatregel is opgelegd wordt gelijkgesteld het besluit om daarvan af te zien op grond van dringende redenen, bedoeld in artikel 5, tweede lid.

Artikel 18. Beslissing van het college in gevallen waarin de verordening niet voorziet

In alle gevallen waarin deze verordening niet voorziet, beslist het college.

Artikel 19. De inwerkingtreding

Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 november 2012 onder gelijktijdige intrekking van de Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2010 en werkt terug tot 1 januari 2012.

Artikel 20. Citeertitel

Deze verordening wordt aangehaald als: Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2012.

Aldus vastgesteld door de raad van de gemeente Westerveld op 30 oktober 2012.

A.Middelkamp R. Jager

Griffier Burgemeester

Algemene toelichting

Artikel 1. Begripsomschrijving

De begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben een gelijkluidende betekenis als de begrippen in de WWB.

Het begrip ‘benadelingsbedrag’ is in deze verordening opgenomen. Dit begrip komt niet voor in de wet, maar is van belang omdat in artikel 12 de maatregel wordt afgestemd op het benadelingsbedrag. Bij de omschrijving van het begrip is uitgegaan van de omschrijving van het begrip kosten van bijstand als genoemd in de Memorie van Toelichting op artikel 58 vierde lid van de WWB (TK 2002-2003, 28 870, nr. 3, p. 77-78 (Memorie van Toelichting WWB, artikelsgewijs).

Ook het begrip ‘traject’ is in de verordening opgenomen. Bij de omschrijving van dit begrip is aansluiting gezocht bij de re-integratieverordening Wet werk en bijstand.

In de verordening wordt het begrip ‘belanghebbende’ gebruikt.Dit begrip wordt in artikel 1:2 van de Algemene wet collegesrecht omschreven als ‘degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken’. In navolging van artikel 18, vierde lid van de wet is gesteld dat hieronder mede verstaan wordt het gezin.

Artikel 2. Het opleggen van een maatregel

Eerste lid

De WWB verbindt aan het recht op een bijstandsuitkering de volgende verplichtingen:

• 1.

  Het tonen van voldoende besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan (artikel 18, tweede lid).

• 2.

  De plicht tot arbeidsinschakeling (artikel 9). Deze plicht bestaat uit twee soorten verplichtingen:

• -

  de plicht om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en deze te aanvaarden; en

• -

  de plicht gebruik te maken van een door het college aangeboden voorziening gericht op ondersteuning bij arbeidsinschakeling. Deze verplichtingen zullen nader moeten worden uitgewerkt in specifieke verplichtingen die zijn toegesneden op de situatie en mogelijkheden van de bijstandsgerechtigde. De re-integratieverordening die elke gemeente moet opstellen, vormt de juridische basis voor opleggen van deze specifieke verplichtingen. Deze verplichtingen zullen in het besluit tot het verlenen van bijstand moeten worden neergelegd.

• 3.

  De informatieplicht (artikel 17, eerste lid). Op een uitkeringsgerechtigde rust de verplichting aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand.

• 4.

  De medewerkingsplicht (artikel 17, tweede lid WWB). Dit is de plicht van uitkeringsgerechtigden om desgevraagd het college de medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet. De medewerkingsplicht kan uit allerlei concrete verplichtingen bestaan, zoals:

  • -

    het toestaan van huisbezoek;

  • -

    het meewerken aan een psychologisch onderzoek.

Artikel 18, tweede lid, noemt een gedraging die in ieder geval een schending van de medewerkingsplicht inhoudt: ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’.

De Wet SUWI legt ook verplichtingen op aan belanghebbenden die een uitkering aanvragen. Het betreft de verplichting om alle gevraagde gegevens en bewijsstukken aan het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen te verstrekken die nodig zijn voor de beslissing door het college (artikel 30c, tweede lid Wet SUWI). Daarnaast heeft een belanghebbende ook de verplichting om op verzoek of onverwijld uit eigen beweging alle feiten en omstandigheden mee te delen aan het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand, het geldend maken van het recht bijstand of de hoogte of de duur van de bijstand. Deze laatste verplichting geldt niet indien die feiten en omstandigheden door het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen kunnen worden vastgesteld op grond van bij wettelijk voorschrift als authentiek aangemerkte gegevens of kunnen worden verkregen uit bij ministeriële regeling aan te wijzen administraties (artikel 30c, derde lid Wet SUWI).

Tweede lid

In de maatregelenverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardmaatregelen vastgesteld in de vorm van een vaste (percentuele) verlaging van de bijstandsnorm.

In het tweede lid is de hoofdregel neergelegd: het college dient een op te leggen maatregel af te stemmen op de individuele omstandigheden van de belanghebbende en de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke op te leggen maatregel zal moeten nagaan of gelet op de individuele omstandigheden van de betrokken uitkeringsgerechtigde afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardmaatregel geboden is. Afwijking van de standaardmaatregel kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen.

Dit betekent dat het collegebij het beoordelen of een maatregel moet worden opgelegd en zo ja welke, telkens de volgende drie stappen moet doorlopen:

• -

  Stap 1: vaststellen van de ernst van de gedraging.

• -

  Stap 2: vaststellen van de verwijtbaarheid.

• -

  Stap 3: vaststellen van de omstandigheden van de uitkeringsgerechtigde.

De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in het standaardpercentage waarmee de bijstand wordt verlaagd. Wat betreft de beoordeling van de mate van verwijtbaarheid wordt verwezen naar de toelichting bij artikel 5.

Matiging van de opgelegde maatregel wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld in de volgende gevallen aan de orde zijn:

• -

  bijzondere financiële omstandigheden van de belanghebbende, zoals bijvoorbeeld hoge woonlasten of andere vaste lasten of uitgaven van bijzondere aard waarvoor geen financiële tegemoetkoming mogelijk is;

• -

  sociale omstandigheden, gezinnen met kinderen bijvoorbeeld.

Artikel 3. De berekeningsgrondslag

Eerste lid

In dit lid is het uitgangspunt vastgelegd dat een maatregel wordt opgelegd over de bijstandsnorm, tenzij de verordening anders bepaalt. Onder de bijstandsnorm wordt verstaan de wettelijke norm, inclusief gemeentelijke toeslag of verlaging en inclusief vakantietoeslag.

Tweede lid

In artikel 3 lid 2 onderdeel a van deze verordening is bepaald dat een verlaging ook kan worden toegepast op de bijzondere bijstand indien aan een belanghebbende bijzondere bijstand wordt verleend met toepassing van artikel 12 WWB. Personen tussen de 18 en 21 jaar ontvangen een lage jongerennorm, die indien noodzakelijk wordt aangevuld door middel van aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Als een verlaging uitsluitend op de lage jongerennorm wordt opgelegd, zou dit leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21-jarigen. Daarom is in het derde lid, onderdeel a, geregeld dat de berekeningsgrondslag in dat geval bestaat uit de bijstandsnorm plus de verleende bijzondere bijstand op grond van artikel 12 WWB.

Artikel 3 lid 2 onderdeel b van deze verordening maakt het mogelijk dat het college in incidentele gevallen een verlaging oplegt over de bijzondere bijstand. Er moet dan wel een verband bestaan tussen de gedraging van een belanghebbende en zijn recht op bijzondere bijstand. Een verlaging kan uitsluitend worden opgelegd indien daadwerkelijk bijzondere bijstand is verstrekt.

Artikel 4. Horen van belanghebbende

Op grond van afdeling 4.1.2. van de Awb is in een aantal gevallen het horen van de belanghebbende verplicht bij de voorbereiding van beschikkingen. Deze hoorplicht geldt echter niet bij de voorbereiding van beschikkingen die betrekking hebben op een financiële aanspraak (artikel 4:12 Awb).

In dit artikel wordt het horen van de belanghebbende voordat een maatregel wordt opgelegd in beginsel voorgeschreven.

Het tweede lid bevat een aantal uitzonderingen op deze hoorplicht. De onderdelen a en b. staan ook genoemd in artikel 4:11 van de Awb. In onderdeel c is, conform artikel 4:8, tweede lid van de Awb, geregeld dat een belanghebbende ook niet gehoord hoeft te worden als hij niet heeft voldaan aan een wettelijke verplichting om inlichtingen te vestrekken. Dit betreft het in de hersteltermijn verstrekken van inlichtingen aan het college of aan derden als bedoeld in artikel 7 van de wet, aan wie het college werkzaamheden heeft uitbesteed.

Artikel 5. Afzien van het opleggen van een maatregel

Eerste lid

Het afzien van het opleggen van een maatregel ‘indien elke vorm van verwijtbaarheid’ ontbreekt, is geregeld in artikel 18, tweede lid, WWB.

Een andere reden om af te zien van het opleggen van een maatregel is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden. Omwille van de effectiviteit (‘lik op stuk’) is het nodig dat een maatregel spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt opgelegd. Om deze reden wordt onder b. geregeld dat het college geen maatregelen oplegt voor gedragingen die langer dan één jaar geleden hebben plaatsgevonden.

Voor gedragingen die een schending van de informatieplicht inhouden als gevolg waarvan ten onrechte bijstand is verleend of een te hoog bedrag aan bijstand is verleend, geldt in de verordening een verjaringstermijn van vijf jaar. Met deze termijn wordt aangesloten bij de termijn die in artikel 14e van de Algemene bijstandswet stond in verband met het opleggen van een boete wegens niet-nakoming van de informatieplicht. Een termijn van vijf jaar ligt voor de hand gelet op de ernst van de gedraging (fraude) en gelet op het feit dat de gemeente vaak tijd nodig zal hebben om de omvang van de fraude (het benadelingsbedrag) vast te stellen.

Artikel 6. Het besluit tot opleggen van een maatregel

Het verlagen van de bijstand omdat een maatregel wordt opgelegd, vindt plaats door middel van een besluit. In dit artikel wordt aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en dan met name uit het motiveringsbeginsel. Het motiveringsvereiste houdt onder andere in dat een besluit kenbaar is en van een deugdelijke motivering wordt voorzien.

Artikel 7. Ingangsdatum en tijdvak

Eerste lid

Het opleggen van een maatregel vindt plaats door het verlagen van de uitkering. Verlaging van de uitkering vindt plaats door middel van verlaging van het uitkeringsbedrag in de eerstvolgende maand(en). Er wordt hierbij uitgegaan van de voor die maand geldende bijstandsnorm, tenzij de verordening anders bepaalt.

Tweede lid

Wanneer een uitkeringsbedrag nog niet (volledig) aan de bijstandsgerechtigde is uitbetaald, dan kan het praktisch zijn om de verlaging van de uitkering met terugwerkende kracht te laten plaatsvinden met ingang van de voorafgaande kalendermaand(en). Daarnaast kan het college met terugwerkende kracht een maatregel opleggen als de belanghebbende geen uitkering meer ontvangt. Van belang is wel dat de ingangsdatum niet voor de datum van de gesanctioneerde gedraging plaatsvindt. Op grond van artikel 54 derde lid WWB en artikel 58, eerste lid, onder a WWB kan de als gevolg van de maatregel ten onrechte betaalde bijstand worden teruggevorderd.

Derde lid

Dit lid regelt dat een maatregel voor bepaalde tijd wordt opgelegd. Door een maatregel voor een bepaalde periode op te leggen, weet de uitkeringsgerechtigde die met een maatregel wordt geconfronteerd waar hij aan toe is. Het college kan na afloop van de periode waarvoor de maatregel is getroffen opnieuw een maatregel opleggen. Hiervoor is dan wel weer een apart besluit nodig.

Wordt een maatregel voor een langere duur dan drie maanden opgelegd, dan zal het college de maatregel aan een herbeoordeling moeten onderwerpen. Dit is geregeld in artikel 18, derde lid WWB.

Er mag zelf worden bepaald wanneer die herbeoordeling plaatsvindt, als dat maar gebeurt binnen drie maanden nadat het besluit is genomen. Bij zo’n herbeoordeling hoeft niet opnieuw een besluit te worden genomen, waarbij alle relevante feiten en omstandigheden opnieuw tegen het licht worden gehouden. Een marginale beoordeling volstaat:het college moet beoordelen of het redelijk is dat de opgelegde maatregel wordt gecontinueerd. Daarbij kan worden gekeken naar de omstandigheden waarin betrokkene verkeert, maar bijvoorbeeld ook of de betreffende persoon nu wel aan zijn verplichtingen voldoet.

Artikel 8. Samenloop van gedragingen

Eerste lid

Indien sprake is van schending van meerdere verplichtingen door één gedraging, dan dient voor het toepassen van de maatregel te worden uitgegaan van de gedraging waarop de zwaarste maatregel van toepassing is.

Tweede lidDe regeling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op verschillende gedragingen van een bijstandsgerechtigde die (min of meer) gelijktijdig plaatsvinden.

Artikel 9. Indeling in categorieën

De gedragingen die verband houden met het niet nakomen van de plicht tot arbeidsinschakeling worden in vier categorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid.

De gedragingen die in dit artikel worden genoemd zijn minder concreet omschreven dan in het oude Maatregelenbesluit. De reden hiervoor is dat de WWB, in tegenstelling tot de Abw, volstaat met een algemene omschrijving van de plicht tot arbeidsinschakeling. De concrete invulling van de verplichtingen dient zoveel mogelijk te worden afgestemd op de mogelijkheden van de individuele bijstandsgerechtigde.

De eerste categorie, onderdeel a, betreft de formele verplichting om zich als werkzoekende in te schrijven bij het UWV en ingeschreven te doen blijven. Onderdeel b betreft het verstrekken van inlichtingen aan het college die nodig zijn voor het bepalen van een geschikt re-integratietraject en/of geschikte voorzieningen

De tweede categorie, onderdeel a, betreft de verplichting tot een actieve opstelling op de arbeidsmarkt, de eigen verantwoordelijkheid van de belanghebbende om bijvoorbeeld voldoende te solliciteren. Onderdeel b betreft het voldoen aan oproepen. Daarnaast dient de belanghebbende mee te werken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling als bedoeld in artikel 5 van de re-integratieverordening (onderdeel c). De onderdelen d, e en f zijn maatregelwaardige gedragingen die alleen betrekking hebben op jongeren van 18 tot 27 jaar.

Onderdeel g. Op verzoek van de alleenstaande ouder met een kind jonger dan vijf jaar is het college verplicht een ontheffing van de verplichting van artikel 9 lid 1 onderdeel a WWB te geven (artikel 9a lid 1 WWB). Wel blijft de alleenstaande ouder verplicht mee te werken aan een re-integratietraject (artikel 9 lid 1 onderdeel b WWB). Dit traject zal voor ouders zonder startkwalificatie bestaan uit scholing (artikel 9a lid 10 WWB). Ouders met startkwalificatie kunnen op verzoek in aanmerking komen voor een vervolgopleiding (artikel 9a lid 11 WWB). Vanaf 1 januari 2012 zijn colleges verplicht een maatregel op te leggen als uit houding en gedragingen van de alleenstaande ouder blijkt dat deze niet aan re-integratieplicht wil voldoen (artikel 9a lid 12 WWB). Dit moet dan wel bij verordening geregeld zijn (artikel 8 lid 1 onderdeel h WWB).

Op grond van jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep dient er een maatregel uit de tweede categorie te worden opgelegd wanneer een belanghebbende nietaan de verplichting voldoet om zich bij uitzendbureaus in te laten schrijven (onderdeel h).

Onderdeel i. Het college is vanaf 1 januari 2012 bevoegd (niet verplicht) om bijstandsgerechtigden naar vermogen onbeloonde maatschappelijke nuttige activiteiten te laten verrichten (artikel 9 lid 1 onderdeel c WWB). Indien bijstandsgerechtigden daar niet aan mee willen werken, is sprake van een maatregelwaardige gedraging.

In de derde categorie gaat het om gedragingen die (in-)direct een aanleiding vormen tot een beroep op bijstand of het zonder noodzaak langer voortduren hiervan. Dergelijke gedragingen betreffen het niet of niet naar vermogen gebruikmaken van een door het collegeaangeboden voorziening gericht op arbeidsinschakeling of het niet of niet naar vermogen deelnemen aan de verschillende onderdelen van het re-integratietraject inclusief sociale activering (onderdelen a), alsmede het niet voldoen aan de hieraan verbonden verplichtingen (onderdeel b). Werk Nu valt onder een door het college aangeboden voorziening gericht op arbeidsinschakeling. Bij gedragingen die de inschakeling in de arbeid belemmeren (onderdeel c) gaat het zowel om niet verantwoorde beperkingen, die de belanghebbende stelt ten aanzien van de voor hem of haar aanvaardbare arbeid, als om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakelingen verminderen. Negatieve gedragingen kunnen onder meer tot uitdrukking komen in de wijze waarop de belanghebbende zich bij een sollicitatie opstelt.

De vierde categorie betreft het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid. Deze gedraging leidt direct tot bijstandsafhankelijkheid. Om die reden geldt voor die gedraging een maatregel van 100%.

Artikel 10. De hoogte en duur van de maatregel

Eerste lid

Deze bepaling bevat de standaardmaatregelen voor de vier categorieën van gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid. De percentages waarmee de bijstand wordt verlaagd wijken enigszins af van het Maatregelenbesluit. Bij het vaststellen van de percentages waarmee de bijstand wordt verlaagd is invulling gegeven aan de eisen van proportionaliteit en evenredigheid. Ook is gekeken naar de effectiviteit van de maatregel in de zin dat de maatregel de beoogde gedragsverandering zal bewerkstelligen. Omdat uit de praktijk gebleken is dat de huidige maatregelen voor met name de categorieën 2 en 3 niet effectief zijn, zijn in de verordening de percentages voor genoemde categorieën naar boven bijgesteld.

Artikel 11. Schending inlichtingenplicht zonder benadeling gemeente

Artikel 12. Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen met gevolgen voor de bijstand

Eerste lid

In artikel 17, eerste lid, WWB is bepaald dat belanghebbende op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en de omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand. Onder onverwijld moet worden verstaan uiterlijk binnen 30 dagen, gerekend vanaf het moment waarop het te melden feit of omstandigheid zich heeft voorgedaan, dan wel kenbaar werd voor belanghebbende.

De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingsbedrag.

Artikel 13. Nieuwe aanvraag

Wanneer de uitkering niet kan worden verlaagd overeenkomstig de situatie zoals beschreven in artikel 12, omdat de uitkering reeds is beëindigd, volgt een verlaging gedurende de eerstvolgende maand(en) indien binnen twee jaar na de verwijtbare gedraging opnieuw een uitkering wordt toegekend, om op deze wijze alsnog een maatregel te kunnen toepassen.

Artikel 14. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid

De verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te betonen voor de voorziening in het bestaan, geldt reeds voordat een bijstandsuitkering wordt aangevraagd. Dit betekent dat wanneer iemand in de periode voorafgaand aan de bijstandaanvraag een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft betoond, waardoor hij niet langer beschikt over de middelen om in de kosten van het bestaan te voorzien en als gevolg daarvan een bijstandsuitkering aanvraagt, de gemeente bij de toekenning van de bijstand hiermee rekening kan houden door het opleggen van een maatregel.

Gedragingen als bedoeld in dit artikel leiden ertoe dat belanghebbenden eerder of langer een beroep moeten doen op bijstand. De gedragingen worden onderscheiden in twee categorieën. De eerste en tweede categorie. De ernst van gedraging is daarbij het onderscheidend criterium. De maatregel dient afgestemd te worden op de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de belanghebbende.

Eerste lid(eerste categorie)

a.Niet alles in het werk stellen om een boedelscheiding tot stand te brengen. Een belanghebbende heeft de verplichting om bij echtscheiding of het ontbinden van een samenleving zo spoedig mogelijk een boedelscheiding tot stand te brengen. Er dient al het mogelijke te worden ondernomen om dit te bewerkstelligen. Middelen verkregen uit de boedelscheiding kunnen er immers toe leiden dat belanghebbende geen beroep op bijstand hoeft te doen;

Tweede lid(tweede categorie)

• a.

  Verkoop eigen woning beneden de WOZ-waarde. Een woning kan voor aanvang van de bijstand of tijdens de bijstandsverlening worden verkocht voor een prijs aanzienlijk beneden de werkelijke waarde waardoor er eerder of langer een beroep op bijstand moet worden gedaan;

• b.

  Te snelle intering van vermogen. Door te snel op het aanwezige vermogen in te teren, moet er eerder of langer een beroep op bijstand worden gedaan;

• c.

  Onderbedeling bij echtscheiding. Door bij echtscheiding in te stemmen met onderbedeling ten aanzien van de verdeling van het gezamenlijk vermogen/de boedel, moet er eerder een beroep op bijstand worden gedaan;

• d.

  Te late of geen aanvaarding voorliggende voorziening. Wanneer er door nalatigheid niet tijdig aanspraak is gemaakt op een voorliggende voorziening moet er (eerder of langer) een beroep op bijstand worden gedaan;

• e.

  Het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid.Het gaat hier zowel om het door eigen toedoen niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid voorafgaand aan de bijstand als tijdens de bijstand. In het laatste geval kan het bijvoorbeeld gaan om arbeid in deeltijd. Door de gedraging moet een beroep op (meer) bijstand worden gedaan;

• f.

  Het door eigen schuld verliezen van het recht op een sociale zekerheidsuitkeringWanneer een belanghebbende blijvend geheel of gedeeltelijk zijn recht op een sociale zekerheidsuitkering verliest waardoor hij een beroep moet doen op bijstand, is sprake van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaand. Hetzelfde geldt voor de situatie waarin belanghebbende tijdelijk geheel of gedeeltelijk zijn recht op een sociale zekerheidsuitkering verliest;

• g.

  Bij nadere overeenkomst afstand doen van door de rechter vastgestelde alimentatieDe gedraging heeft tot gevolg dat belanghebbende eerder of tot een hoger bedrag een beroep op bijstand moet doen;

• h.

  Het niet hebben van een op grond van de Zorgverzekeringswet verplichte basisverzekeringOp grond van artikel 2 lid 1 Zorgverzekeringswet is een ieder verplicht een basisverzekering af te sluiten bij een zorgverzekeraar, die ingevolge de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten en de daarop gebaseerde regelgeving van rechtswege verzekerd is. Militairen en gemoedsbezwaarden zijn van deze verplichting uitgezonderd (artikel 2 lid 2 Zorgverzekeringswet). Ontvangt een belanghebbende geen vergoeding omdat hij geen verplichte basisverzekering heeft afgesloten of geroyeerd is, dan is sprake van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan;

• i.

  Bovengenoemde lijst met gedragingen is uiteraard niet uitputtend. Indien er andere gedragingen plaatsvinden, waardoor belanghebbenden (langer of eerder) een beroep op bijstand moeten doen is sprake van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan.

Door gedragingen genoemd in het tweede lid moeten belanghebbenden een beroep doen op bijstand of eerder of langer een beroep doen op bijstand. Reden waarom een maatregel van 100% wordt opgelegd. Alleen een maatregel opleggen van 100% gedurende één maand is in deze gevallen niet altijd effectief. Zeker niet indien belanghebbende bij voldoende besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan gedurende langere tijd niet bijstandsafhankelijk zou zijn geweest. Het college heeft dan ook de bevoegdheid in dergelijke gevallen de bijstand in de vorm van geldlening toe te kennen. Artikel 48, tweede lid, onderdeel b, WWB biedt die mogelijkheid. De WWB verzet zich er niet tegen dat in geval van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de bestaansvoorziening een verlaging op de bijstand wordt toegepast en dat daarnaast de bijstand -gedurende een aan dat tekortschietend besef te relateren periode- in de vorm van een geldlening wordt toegekend. Wel dient uit oogpunt van evenredigheid bij een dergelijke cumulatie van sancties wel voldoende acht te worden geslagen op het totale effect ervan voor de bijstandsgerechtigde (CRvB 20 maart 2007, nrs. 06/515 NABW en 06/517 NABW).

Artikel 15. Overige maatregelwaardige gedragingen

Het is mogelijk om aan belanghebbenden aanvullende verplichtingen op te leggen op grond van artikel 55 en 57 van de wet. Het opleggen van deze verplichtingen is afhankelijk van de individuele situatie. Als de verplichtingen genoemd in dit artikel worden opgelegd, zonder dat daar een maatregel tegenover staat, dan zijn deze verplichtingen niet afdwingbaar. Ook hier worden de gedragingen in twee categorieën onderscheiden. Hieronder worden de gedragingen weergegeven.

Eerste lid ( eerste categorie)

• a.

  Het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting mee te werken aan een noodzakelijke behandeling van medische aard(tweede categorie) Indien er naar het oordeel van het college gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de medische/psychische klachten van belanghebbende een dusdanige belemmering vormen voor de plicht tot arbeidsinschakeling en/of het verminderen of beëindigen van de bijstand, dan kan de verplichting worden opgelegd dat er medewerking dient te worden verleend aan een noodzakelijke behandeling van medische aard (artikel 55 WWB). Onder het begrip medische aard moet mede worden verstaan enigerlei vorm van professionele hulp die naar zijn aard en doel overeen komt met een medische behandeling, voorbeelden hiervan zijn psychische hulp of hulp bij verslavingsproblemen.

• b.

  Het niet of onvoldoende nakomen van de budgetteringsplichtIndien er naar het oordeel van het college gegronde redenen zijn om aan te nemen dat belanghebbende zonder hulp niet in staat is tot een verantwoorde besteding van zijn bestaansmiddelen, kan de verplichting worden opgelegd dat er noodzakelijke betalingen worden verricht vanuit de uitkering (artikel 57 sub a WWB). Werkt een belanghebbende niet aan deze verplichting mee dan ontstaan (meer) schulden. Schulden werken belemmerend voor de plicht tot arbeidsinschakeling en vormen ook een belemmering voor het verminderen of beëindigen van bijstand. Ten opzichte van de vorige verordening is deze gedraging in een hogere categorie ondergebracht. Een maatregel van 5% heeft voor belanghebbenden bij wie budgettering aan de orde is geen effect. Bij de meesten van hen is immers al beslag op de uitkering gelegd;

• c.

  Het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting mee te werken aan een schuldsaneringIndien er naar het oordeel van het college gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de schulden van belanghebbende een dusdanige belemmering vormen voor de plicht tot arbeidsinschakeling en/of het verminderen of beëindigen van de bijstand, dan kan de verplichting worden opgelegd dat er medewerking dient te worden verleend aan een schuldsanering (artikel 55 WWB). Ten opzichte van de vorige verordening is deze gedraging in een hogere categorie ondergebracht. Een maatregel van 5% heeft voor belanghebbenden bij wie budgettering aan de orde is geen effect. Bij de meesten van hen is immers al beslag op de uitkering gelegd;

Tweede lid ( tweede categorie)

a. Het niet of onvoldoende nakomen van de verplichting om partneralimentatie te vorderen van de(ex-)echtgenoot, (ex-)geregistreerd partner

( zie toelichting onder e).

b. Het niet of onvoldoende nakomen van de verplichtingen om kinderalimentatie te vorderen van de

(ex)- echtgenoot, ( ex) – geregistreerd partner of van degene die onderhoudsplichting is voor het kind

of de kinderen

Een belanghebbende met alimentatie stroomt sneller uit de bijstand. Een belanghebbende die bijvoorbeeld kinderalimentatie ontvangt, heeft minder overige inkomsten nodig om niet meer afhankelijk te zijn van een bijstandsuitkering. Belanghebbenden die een beroep op de bijstand doen en in een echtscheidingsprocedure verwikkeld zijn, worden daarom geacht alimentatie te vorderen van hun (ex-)echtgenoten en (ex-) geregistreerd partners ten behoeve van:

• -

  de kinderen

• -

  zichzelf.

Vanzelfsprekend kan de verplichting op grond van artikel 55 van de wet alleen opgelegd worden als de (ex-)echtgenoot of (ex-)geregistreerd partner onderhoudsplichtig is voor belanghebbende en/of de kinderen.

Is belanghebbende niet gehuwd (geweest) of geen geregistreerd partnerschap aangegaan, maar heeft hij/zij wel kinderen ten behoeve van wie de bijstand mede strekt, dan moet ook deze belanghebbende alimentatie vorderen ten behoeve van de kinderen. Ook hiervoor geldt dat de verplichting alleen kan worden opgelegd als de andere ouder onderhoudsplichtig is voor de kinderen.

In het Burgerlijk Wetboek (artikel 1:247 BW) is voor ouders expliciet de verplichting opgenomen om ten behoeve van hun kinderen een ouderschapsplan op te stellen. In het BW zijn daarover de volgende hoofdpunten opgenomen:

• §

  De ouders zijn verplicht een ouderschapsplan te voegen bij een verzoek tot echtscheiding, beëindiging van een geregistreerd partnerschap of scheiding van tafel en bed. Deze verplichting geldt ook voor samenwonende ouders die gezamenlijk gezag over hun kinderen uitoefenen.

• §

  De ouders maken in het ouderschapsplan over drie onderwerpen in ieder geval afspraken: zorgverdeling, kinderalimentatie en informatie-uitwisseling over belangrijke aangelegenheden met betrekking tot de persoon en het vermogen van de minderjarige kinderen.

Artikel 16. De hoogte en duur van de maatregel

Eerste lid

Voor een toelichting op de hoogte en duur van de maatregel wordt verwezen naar de artikelen 14 en 15.

Artikel 17. Zeer ernstige misdragingen

Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd.

Gemeenten kunnen alleen een maatregel opleggen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen voor de gemeente bij het vaststellen van het recht op een uitkering. Vandaar dat in dit artikel wordt bepaald dat de zeer ernstige misdragingen moeten hebben plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van WWB.

In artikel 18, tweede lid, van de wet wordt gesproken over ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’. Dit betekent dat alleen (zeer) agressief gedrag tegenover leden van het college en hun ambtenaren aanleiding zijn voor het opleggen van een maatregel.

Er kan dus geen maatregel worden opgelegd als een klant zich agressief heeft gedragen tegenover een medewerker van een andere organisatie die belast is met de uitvoering van de WWB (bijvoorbeeld een re-integratiebedrijf).

Het is in dat geval wellicht wel mogelijk om een maatregel op te leggen wegens het niet of onvoldoende gebruikmaken van een voorziening gericht op arbeidsinschakeling (artikel 9, derde lid, van deze verordening).

Bij het vaststellen van de maatregel in de situatie dat een uitkeringsgerechtigde zich ernstig heeft misdragen, zal gekeken moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de persoonlijke omstandigheden van de betrokkene.

Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, worden in de verordening verschillende vormen van agressief gedrag onderscheiden.

Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgehad.

In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frus tra tiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustratiegeweld.

Het opleggen van een maatregel staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een maatregel op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie.

De Intergemeentelijke Sociale Dienst Steenwijkerland en Westerveld beschikt over een agressieprotocol waarin is aangegeven hoe wordt omgegaan met lastige en agressieve klanten. In dit artikel wordt daarbij aangesloten.

De volgende gedragingen worden gezien als zeer ernstige misdragingen tegenover het college of zijn ambtenaren onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de wet, als bedoeld in artikel 18, tweede lid van de WWB:

• a.

  extreem verbaal geweld;

• b.

  discriminatie;

• c.

  ernstige intimidatie (uitoefenen van psychische druk);

• d.

  zaakgericht fysiek geweld (vernielingen);

• e.

  mensgericht fysiek geweld;

• f.

  overige/combinatie van agressievormen.

Indien er sprake is van recidive kan de cliënt de toegang tot het Werkplein Steenwijk worden ontzegd. Dit wordt individueel beoordeeld door het college.

Deze lijst is uiteraard niet uitputtend. Indien er overige gedragingen plaatsvinden met betrekking tot zeer ernstige misdragingen, kan er naar het oordeel van het college een passende maatregel worden opgelegd die aansluit bij de maatregelen behorende bij de gedragingen onder artikel 18 lid 2 van de WWB.

Artikel 18 Beslissing van het college in gevallen waarin de verordening niet voorziet

Deze restclausule biedt het college de mogelijkheid in alle niet voorziene situaties te handelen naar bevinding van zaken. Omdat ook deze beslissingen onderworpen zijn aan de voorgeschreven bezwaar- en beroepsprocedures, dient ook in deze gevallen de beslissing gemotiveerd genomen te worden.

Artikel 19 De inwerkingtreding

De verordening treedt met ingang van 1 november 2012 in werking. Tegelijkertijd komt de Maatregelenverordening Wet werk en bijstand 2010 te vervallen.

Artikel 20 Citeertitel

In de Memorie van Toelichting bij het ontwerp van de WWB wordt steeds gesproken over de ‘afstemmingsverordening’. Om te onderstrepen dat de verordening de juridische grondslag vormt voor de gemeente om maatregelen op te leggen wanneer een uitkeringsgerechtigde niet aan een verplichting voldoet, duiden wij de verordening aan als ‘maatregelenverordening’.