Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ

Ondertekening

Toelichting 1 bij de verordening

Algemene toelichting

De regeling in de Wet werk en bijstandArtikel 8, eerste lid, onderdeel b, Wwb geeft aan dat de gemeenteraad bij verordening regels stelt tot het verlagen van de bijstand , bedoeld in artikel 18, tweede lid, Wwb. Artikel 18, tweede lid, luidt:Het college verlaagt de bijstand overeenkomstig de verordening bedoeld in artikel 8, eerste lid, onderdeel b ter zake van het niet of onvoldoende nakomen door de belanghebbende van de verplichtingen voortvloeiende uit deze wet dan wel artikelen 30c, tweede en derde lid van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen, waaronder begrepen het zich jegens het college zeer ernstig misdragen, dan wel indien de belanghebbende naar het oordeel van het college tekortschietend besef van verantwoordelijkheid betoont voor de voorziening in het bestaan. Van een verlaging wordt afgezien, indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt.

In het eerste lid van artikel 18 Wwb wordt gesproken over het afstemmen van de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende. In deze bepaling wordt benadrukt dat het vaststellen van de hoogte van de uitkering en de daaraan verbonden verplichtingen voor de uitkeringsgerechtigden maatwerk is, waarbij recht wordt gedaan aan de individuele situatie en de persoonlijke omstandigheden van uitkeringsgerechtigden. In tweede lid wordt een directe koppeling gelegd tussen de rechten en verplichtingen van uitkeringsgerechtigden: het recht op een uitkering is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk van de uitkering te worden. Dit betekent dat de vaststelling van de hoogte van de uitkering niet alleen afhangt van de toepasselijke uitkeringsnorm en de beschikbare middelen van de belanghebbende, maar ook van de mate waarin de opgelegde verplichtingen worden nagekomen. Wanneer het college tot het oordeel komt dat een bijstandsgerechtigde zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate nakomt, wordt de uitkering verlaagd. De verlaging van de uitkering moet plaatsvinden overeenkomstig een door de gemeenteraad vast te stellen verordening. Dit is de Afstemmingsverordening. Alleen wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, ziet het college af van zo’n verlaging.

Het verlagen van de bijstand Op grond van artikel 18, tweede lid WWB kan zowel de bijstand (dat wil zeggen: algemene bijstand en bijzondere bijstand) als de langdurigheidstoeslag worden verlaagd. In deze verordening is alleen de verlaging geregeld voor wat betreft de algemene bijstand voor levensonderhoud. In de verordening is er voor gekozen dat maatregelen in beginsel worden opgelegd over de bijstandsnorm (de op belanghebbende van toepassing zijnde norm plus eventuele toeslagen).

De relatie met de re-integratieverordeningDe gemeente heeft ook een re-integratieverordening. In deze verordening is vastgelegd hoe de gemeente de cliënten kan ondersteunen bij de arbeidsinschakeling en hoe zij omgaat met het aanbieden van voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling. Voorbeelden van voorzieningen zijn: scholing, loonkostensubsidies, gesubsidieerde arbeid, sociale activering, premies, kinderopvang en stages. In beginsel wordt aan iedere cliënt de arbeidsverplichting opgelegd. De algemene verplichting staat in de wet genoemd. Gemeenten kunnen deze verplichting echter ook nader specificeren (invullen met specifieke voorzieningen) en de specificaties in de beschikking vastleggen. In de re-integratieverordening wordt aandacht geschonken aan de voorzieningen die de gemeente kan inzetten. De vertaling daarvan vindt plaats in de individuele beschikking. Indien een cliënt de verplichtingen niet nakomt, leidt dit in beginsel tot een verlaging van de bijstandsnorm, waarvoor de basis is gelegd in de Afstemmingsverordening.

Op 1 januari 2010 is de Wet tot Bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (BUIG) in werking getreden. Dit houdt in dat de financiële middelen ter uitvoering van de wet Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (Ioaw), de wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (Ioaz) en het besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz 2004), gebundeld worden met het Wwb-inkomensdeel. Voor de Bbz 2004 heeft de bundeling alleen betrekking op de verstrekking van algemene bijstand aan startende ondernemers. Deze bundeling houdt in dat administratieve eisen zijn afgeschaft en verplichtingen voor gemeenten worden omgezet in bevoegdheden. Wel is opgenomen de bepaling dat de gemeenteraden regels moeten stellen met betrekking tot de maatregelen en de bestrijding van de fraude.De inwerkingtreding van de Wet BUIG is aanleiding geweest om de Afstemmingsverordening Wwb die er in concept lag aan te passen en uit te breiden met de Ioaw en de Ioaz. De Afstemmingsverordening 2010 voor de Wwb, de Ioaw en de Ioaz is met ingang van 1 juli 2010 in werking getreden. Dit is de reden dat de nieuwe afstemmingsverordening ook nu weer is uitgebreid met de Ioaw en de Ioaz.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1 Begripsomschrijving De begrippen die in de verordening worden gebruikt hebben een gelijkluidende betekenis als de omschrijving in de Wwb, de Ioaw, de Ioaz en Awb. Volstaan wordt met een verwijzing naar die wetten, zodat bij een eventuele definitiewijziging in die wetten de verordening niet hoeft te worden aangepast.

Artikel 2 Het toepassen van een verlaging

Eerste lid De Wwb, Ioaw en de Ioaz verbinden aan het recht op een uitkering de volgende verplichtingen:

• 1.

  Het tonen van voldoende besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan ( bijv. artikel 18, tweede lid, Wwb).

• 2.

  De plicht tot arbeidsinschakeling (artikel 9 en artikel 9a Wwb en artikel 37 van zowel de Ioaw als de Ioaz). Deze plicht bestaat uit twee soorten verplichtingen:a. de plicht om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en deze te aanvaarden; en b. de plicht gebruik te maken van een door het college aangeboden voorziening gericht op ondersteuning bij arbeidsinschakeling.

Het re-integratie- en activeringsbeleid vormen de basis voor het toepassen van de specifieke re-integratieverplichtingen. Deze verplichtingen worden in een besluit vastgelegd.

De informatieplicht (artikel 17, eerste lid, Wwb en artikel 13 van de Ioaw en de Ioaz). Op een belanghebbende rust de verplichting aan het college op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op uitkering.

De medewerkingsplicht (artikel 17, tweede lid, Wwb en artikel 13, tweede lid, Ioaw en Ioaz). Dit is de plicht van belanghebbenden om desgevraagd het college de medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet. De medewerkingsplicht kan uit allerlei concrete verplichtingen bestaan, zoals:

• a.

  het meewerken aan een huisbezoek;

• b.

  het meewerken aan een psychologisch onderzoek.

Daarnaast kunnen er nog andere verplichtingen worden verbonden aan het verkrijgen van een uitkering. Wanneer niet aan deze verplichtingen wordt voldaan, kan de uitkering worden voldaan.

Ook wanneer men tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft getoond voor de voorziening in het bestaan, kan de uitkering worden verlaagd. Hierbij kan gedacht worden aan het versneld interen van vermogen, geen gebruik maken van een voorliggende voorziening, verwijtbare werkloosheid, of het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid of gesubsidieerde arbeid.

Artikel 18, tweede lid, Wwb, noemt als een gedraging die in ieder geval een schending van de medewerkingsplicht inhoudt: ‘het zich jegens het college zeer ernstig misdragen’.

De Wet SUWI legt ook verplichtingen op aan belanghebbenden. Het betreft de verplichting om alle gevraagde gegevens en bewijsstukken aan het UWV WERKbedrijf te verstrekken die nodig zijn voor de beslissing door het college (artikel 30 c, tweede en derde lid, Wet SUWI) en de verplichting om op verzoek of onverwijld uit eigen beweging alle feiten en omstandigheden mee te delen aan het UWV WERKbedrijf, waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand, het geldend maken van het recht bijstand of de hoogte of de duur van de bijstand.

Tweede lid In de Afstemmingsverordening zijn voor allerlei gedragingen die een schending van een verplichting betekenen, standaardverlagingen vastgesteld in de vorm van een vaste (percentuele) verlaging van de uitkeringsnorm. In het tweede lid is de volgende hoofdregel neergelegd: het college dient een op te leggen verlaging af te stemmen op de individuele omstandigheden van de belanghebbende en de mate van verwijtbaarheid. Deze bepaling brengt met zich mee dat het college bij elke op te leggen verlaging zal moeten nagaan of gelet op de individuele omstandigheden van de betrokken belanghebbende afwijking van de hoogte en de duur van de voorgeschreven standaardverlaging geboden is. Afwijking van de standaardverlaging kan zowel een verzwaring als een matiging betekenen.

Dit betekent dat het college bij het beoordelen of een verlaging moet worden toegepast, en zo ja welke, telkens de volgende drie stappen moet doorlopen:Stap 1: vaststellen van de ernst van de gedraging.Stap 2: vaststellen van de verwijtbaarheid.Stap 3: vaststellen van de omstandigheden van de belanghebbende.

De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in het standaardpercentage (artikel 11 en artikel 14 van deze verordening) waarmee de uitkering wordt verlaagd.

Matiging van de toegepaste verlaging wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld in de volgende gevallen aan de orde zijn:

• a.

  uitzonderlijke financiële omstandigheden van de belanghebbende, zoals hoge woonlasten of andere vaste lasten of uitgaven van bijzondere aard waarvoor geen financiële tegemoetkoming mogelijk is;

• b.

  bijzondere sociale omstandigheden.

Artikel 3 De berekeningsgrondslagEerste lid In dit lid is het uitgangspunt vastgelegd dat de verlaging wordt toegepast op de uitkeringsnorm. In artikel 1, onderdeel g staat vermeld wat er onder uitkeringsnorm wordt verstaan.

Tweede lidOmdat de verlaging het gevolg is van het schenden van aan het recht op uitkering verbonden verplichtingen en gezien moet worden als een correctie van het getoonde gedrag en niet als een boete, kan de verlaging ten hoogste het bedrag aan uitkering bedragen waarop belanghebbende recht op zou hebben gehad. Is door het verrekenen van inkomsten of herziening van het recht op uitkering het recht minder dan de verlaging die overeenkomstig deze verordening zou moeten worden toegepast, dan dient het college een geringere verlaging toe te passen van ten hoogste het resterend recht op uitkering.

Artikel 4 Het besluit tot toepassen van een verlaging In dit artikel wordt aangegeven wat in ieder geval in het besluit moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en wel het motiveringsbeginsel. Het motiveringsbeginsel houdt onder andere in dat een besluit herkenbaar is en van een deugdelijke motivering wordt voorzien. Tegen het besluit kan door de belanghebbende bezwaar en beroep worden aangetekend.

Artikel 5 Schriftelijke waarschuwing De verlaging wordt afgestemd op de omstandigheden van de belanghebbende. Indien daartoe een dringende reden aanwezig is, kan het college afzien van de verlaging. Daarnaast houdt het college rekening met de ernst van de gedraging in relatie tot de verlaging. Het college kan, indien het van mening is dat dit meer in verhouding staat met de ernst van de gedraging, besluiten geen verlaging toe te passen, maar te volstaan met een waarschuwing. Een schriftelijke waarschuwing is geen verlaging. Dit wil zeggen dat bij herhaling van de gedraging in principe een verlaging wordt toegepast.

Artikel 6 Recidive In dit artikel wordt aangegeven wat er gaat gebeuren als belanghebbende herhaaldelijk een gelijke of hogere verwijtbare gedraging(en) vertoont zoals genoemd in de hoofdstukken 2, 3 en 4 van deze verordening. Indien binnen één jaar na een eerste verwijtbare gedraging sprake is van een herhaling van een verwijtbare gedraging, wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verdubbeling van de periode van de verlaging. Voor het bepalen van de aanvang van de termijn van 12 maanden, geldt de datum waarop het besluit waarin de verlaging is opgelegd, bekend is gemaakt.

Op basis van deze bepaling kan een recidiveverlaging slechts één keer worden toegepast. Indien belanghebbende na een tweede verwijtbare gedraging wederom hetzelfde of hogere verwijtbaar gedrag vertoont, zal de hoogte en de duur van de verlaging individueel moeten worden vastgesteld, waarbij gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de individuele omstandigheden van de betrokkene.

Met eerste verwijtbare gedraging wordt de eerste gedraging verstaan die aanleiding is geweest tot een verlaging, ook indien de verlaging wegens dringende reden niet is geëffectueerd.

Artikel 7 Horen van belanghebbende Eerste lidOp grond van afdeling 4.1.2. van de Awb is in een aantal gevallen het horen van de belanghebbende verplicht bij de voorbereiding van het besluit. Deze hoorplicht geldt echter niet bij de voorbereiding van beschikkingen die betrekking hebben op een financiële aanspraak (artikel 4:12 Awb). In dit artikel wordt het horen van de belanghebbende, voordat een verlaging wordt toegepast, in beginsel alleen voorgeschreven wanneer als gevolg van het schenden van de inlichtingenplicht een verlaging plaatsvindt. Wanneer betrokkene geen gebruik maakt van het aangeboden hoorrecht, vindt het besluit plaats zonder dat betrokkene wordt gehoord.

Tweede lidHet tweede lid bevat een aantal uitzonderingen op deze hoorplicht. De onderdelen a en b staan ook genoemd in artikel 4:11 Awb.

Artikel 8 Afzien van het toepassen van een verlagingEerste lidHet afzien van het toepassen van een verlaging indien ’elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt’, is geregeld in artikel 18, tweede lid, Wwb. Dit is ook geregeld in artikel 20, vierde lid van zowel de Ioaw als de Ioaz.Een andere reden om af te zien van het toepassen van een verlaging is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden (verjaring). Omwille van de effectiviteit (lik-op-stuk) is het nodig dat een verlaging spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt toegepast. Om deze reden wordt onder b. geregeld dat het college geen verlagingen toepast voor gedragingen die langer dan één jaar nadat het college de gedraging heeft geconstateerd geleden hebben plaatsgevonden .

Tweede lidVoor gedragingen die een schending van de informatieplicht inhouden en als gevolg waarvan ten onrechte bijstand is verleend of een te hoog bedrag aan bijstand is verleend, geldt in deze verordening een verjaringstermijn van vijf jaar. Een termijn van vijf jaar ligt voor de hand gelet op de ernst van de gedraging (fraude) en gelet op het feit dat de gemeente vaak tijd nodig zal hebben om de omvang van de fraude (het benadelingsbedrag) vast te stellen.

Derde lidHierin wordt geregeld dat het college kan afzien van het toepassen van een verlaging indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd.

Vierde lidHet is in individuele gevallen altijd mogelijk af te zien van het toepassen van een verlaging en in plaats daarvan een waarschuwing te geven. Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het toepassen van een verlaging wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive en van belang in het kader van het motiveringsbeginsel (artikel 3:46 Awb).

Artikel 9 Ingangsdatum en tijdvakEerste lid Het toepassen van een verlaging vindt plaats door het verlagen van de uitkering. Verlaging van de uitkering kan in beginsel op twee manieren:

• 1.

  door middel van verlaging van het uitkeringsbedrag in de eerstvolgende maand(en); of

• 2.

  met terugwerkende kracht, door middel van een herziening van de uitkering.

Om te voorkomen dat er steeds een herzieningsbesluit en terugvorderingsbesluit moet worden genomen, dient de verlaging bij voorkeur in de toekomst worden gelegd. Dit kan alleen als de bijstandsverlening na de geconstateerde gedraging wordt gecontinueerd. Het verlagen van de bijstand, vindt plaats door middel van een besluit. Wanneer de verlaging bij een lopende uitkering wordt toegepast, wordt een besluit tot vaststelling van de algemene bijstand op grond van artikel 45 Wwb genomen. Voor de vaststelling van de Ioaw en de Ioaz gebeurd dit op grond van artikel 21 van zowel de Ioaw als de Ioaz.

Tweede lidWanneer een uitkeringsbedrag nog niet (volledig) aan de bijstandsgerechtigde is uitbetaald, kan de verlaging van de uitkering worden verrekend met het bedrag dat nog moet worden uitbetaald. Dit kan zich onder andere voordoen wanneer de aanvraag om een uitkering een gevolg is ven verwijtbare werkloosheid. In zo’n geval wordt de verlaging vanaf de ingangsdatum van uitkering toegepast.

Derde lidIndien de verlening van de uitkering niet wordt gecontinueerd dient de verlaging te worden toegepast met ingang van de eerste van de maand waarin de gedraging plaatsgevonden. Dit is logisch, omdat belanghebbende anders niet wordt gestraft voor zijn/haar tekortkoming, daar er in de toekomst geen recht op uitkering meer bestaat. De verlaging is gelijk aan het percentage van een gehele maanduitkering ongeacht of al dan niet gedurende de gehele maand recht bestaat op een uitkering. Uiteraard kan de verlaging nooit meer bedragen dan het bedrag waar men recht op heeft.Wordt een verlaging met terugwerkende kracht toegepast voor wat betreft de bijstand, dan moet een besluit tot herziening van de bijstand worden genomen (artikel 54 lid 3 Wwb).

Artikel 10 Samenloop van gedragingen De regeling voor de samenloop van gedragingen heeft betrekking op verschillende gedragingen van een belanghebbende die in een kalendermaand plaatsvinden. Indien hiervan sprake is, dan dient voor het toepassen van de verlaging te worden uitgegaan van de gedraging waarop de zwaarste verlaging van toepassing is.

Artikel 11 Indeling van verlagingspercentages in categorieën AlgemeenDe gedragingen die verband houden met het geen of onvoldoende medewerking verlenen aan het verkrijgen of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid, worden in vier categorieën onderscheiden. Hierbij is de ernst van de gedraging het onderscheidend criterium. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging concretere gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid of voorliggende voorziening, aangezien er vanuit gegaan wordt dat de belanghebbende gedurende het recht op uitkering de volledige medewerking dient te verlenen.

Eerste lid: Eerste categorieDe eerste categorie betreft de formele verplichting om zich als werkzoekende in te schrijven bij het UWV WERKbedrijf en ingeschreven te blijven staan. Er is gekozen voor een verlaging van 10% gedurende één maand, omdat het hier gaat om een administratieve verplichting welke niet direct gevolgen heeft voor de uitstroomverplichting.

Tweede lid: Tweede categorieDe tweede categorie betreft de verplichting tot een actieve opstelling gericht op de arbeidsmarkt, de eigen verantwoordelijkheid van de belanghebbende om bijvoorbeeld voldoende te solliciteren, te voldoen aan een oproep. Er is gekozen voor een verlaging van 30% gedurende één maand, omdat het hier gaat om een mentaliteitsverandering met betrekking tot de medewerkingsverplichting.

Derde lid: Derde categorieIn de derde categorie gaat het om gedragingen die direct een aanleiding vormen tot een beroep op uitkering of het zonder noodzaak langer voortduren daarvan. Voorbeelden van deze categorie zijn negatieve gedragingen bij sollicitaties en onvoldoende meewerken aan het opgesteld plan van aanpak waarin ook sociale activering verplicht kan worden gesteld. Om een onderscheid te maken tussen gedragingen die wel dan niet hebben geleid tot het doorgang vinden of de al dan niet voortijdige beëindiging van het re-integratietraject is hier zowel in de derde categorie als de vierde categorie iets over opgenomen. Er is gekozen voor een verlaging van 50% gedurende één maand, omdat het hier gaat om een negatieve houding van belanghebbende en het opwerpen van belemmeringen ten aanzien van het aanvaarden van arbeid en om gedragingen die de kansen op arbeidsinschakeling verminderen.

Vierde lid: Vierde categorieDe vierde categorie betreft het niet aanvaarden van algemeen geaccepteerde arbeid dan wel het door eigen toedoen -voorafgaand aan de aanvraag- niet behouden van algemeen geaccepteerde arbeid dan wel het niet behouden van deeltijdarbeid tijdens de bijstand en van het niet doorgaan van een re-integratietraject. Er is gekozen voor een verlaging van 100% gedurende één maand, omdat door het eigen toedoen van belanghebbende uitkering moet worden verstrekt terwijl er mogelijkheden dan wel kansen aanwezig zijn om uit te stromen naar de arbeidsmarkt.

Artikel 11a Belanghebbende jonger dan 27 jaarIndien uit de houding en gedragingen van een belanghebbende jonger dan 27 jaar ondubbelzinnig blijkt dat hij de verplichtingen bedoeld in artikel 9, eerste lid, of artikel 55 van de wet niet wil nakomen, dan verbindt de wet daar zelf gevolgen aan. De bijstand wordt geweigerd (art. 13, tweede lid, onderdeel d, Wwb). Een dergelijke gedraging valt dus niet onder het afstemmingsbeleid van de gemeente.

Artikel 12 Het afgeven van een termijn van orde Om te voorkomen dat bij het niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht direct een verlaging van de uitkering volgt, is er voor gekozen om een termijn van orde af te geven. Hiermee wordt de belanghebbende in de gelegenheid gesteld om zonder financiële gevolgen de tekortkoming binnen een door het college te stellen termijn ongedaan te maken. Hierbij kan gedacht worden aan het niet tijdig inleveren van het mutatieformulier, het statusformulier, het heronderzoeksformulier of het niet verschijnen op een uitnodiging.

Artikel 13 Te laat verstrekken van gegevensEerste lidIndien een cliënt de voor de verlening van de uitkering van belang zijnde gegevens of gevorderde bewijsstukken niet op tijd verstrekt, kan het college het recht op uitkering opschorten. Voor de bijstand geldt artikel 54 van de Wwb en voor de Ioaw geldt artikel 17 Ioaw en voor de Ioaz geldt artikel 17 Ioaz. Het college geeft de cliënt vervolgens een termijn waarbinnen hij zijn verzuim kan herstellen (de hersteltermijn).

Tweede lidWordt de gevraagde informatie niet binnen de gestelde termijn aan de gemeente verstrekt, dan kan het college de uitkering stopzetten door het nemen van een intrekkingsbesluit. Dit intrekkingsbesluit van het recht op uitkering kan alleen worden genomen als de gevraagde gegevens betrekking hebben op het recht op uitkering. Het nemen van een intrekkingsbesluit geldt dus niet bij het niet overleggen van informatie met betrekking tot re-integratie.

Wordt de gevraagde informatie wel binnen de gestelde termijn aan de gemeente verstrekt, dan wordt de uitkering voortgezet en wordt tevens een verlaging toegepast van 10%.

Artikel 14 Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen met gevolgen voor de uitkering of re-integratiemiddelenEerste lidIn artikel 17, eerste lid, Wwb en in artikel 13 van de Ioaw en de Ioaz is bepaald dat belanghebbende op verzoek of onverwijld uit eigen beweging mededeling doet van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijnarbeidsinschakeling of het recht op bijstand. De ernst van de gedraging komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingsbedrag. Dat is het door de gemeente te veel betaalde bedrag aan netto-uitkering of re-integratiekosten.

Tweede lidBij een benadelingsbedrag tot € 100,00 wordt er geen verlaging opgelegd, maar wordt er volstaan met het geven van een waarschuwing. Hiervoor is gekozen, omdat de administratieve rompslomp meer kost dan de opbrengst van de verlaging. Wanneer er binnen een periode van 12 maanden na bekendmaking van de waarschuwing opnieuw sprake is van het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht met een benadelingsbedrag tot € 100,00 wordt er een verlaging opgelegd van 5% gedurende één maand. Dit om te voorkomen dat regelmatig terugkomende minimale fraudes niet bestraft worden.

Derde lid De verlaging wegens het niet of niet behoorlijk nakomen van de inlichtingenplicht wordt afhankelijk gesteld van de hoogte van het benadelingsbedrag dat als gevolg van de schending van die verplichting ten onrechte of te veel door de gemeente is betaald. Uiteraard dient tevens de ten onrechte verstrekte uitkering te worden terugbetaald.

Vierde lid De relatie met de strafrechtelijke sanctieOnder het huidige boeteregime bestaat de verplichting voor gemeenten om proces-verbaal op te maken en aangifte te doen bij het Openbaar Ministerie indien er sprake is van fraude en het benadelingsbedrag hoger is dan € 10.000,- (de aangifterichtlijn sociale zekerheid). Het is de bedoeling dat deze taakverdeling tussen gemeenten en het Openbaar Ministerie (OM) blijft bestaan, ook al kent de Wwb en met ingang van 1 juli 2010 de Ioaw en de Ioaz de bestuurlijke boete niet en zullen gemeenten bij fraude (het niet nakomen van de inlichtingenplicht) een verlaging moeten toepassen. Het ligt echter niet voor de hand om over te gaan tot het toepassen van een verlaging, als het OM inmiddels een sanctie heeft toegepast. Het ‘una via’ beginsel (geen samenloop van sancties op dezelfde onrechtmatige gedraging dan bij beslissing van één enkele overheidsorgaan) kan zich daar tegen verzetten. De centrale raad voor beroep heeft zich in het (recente) verleden geregeld uitgesproken tegen ‘dubbele bestraffing’. Het kan voorkomen dat het OM tot seponering overgaat. In zo’n geval dient er alsnog een verlaging te worden opgelegd. Zodoende is het zaak dat er een goede terugkoppeling van het OM naar de gemeente plaatsvindt.

Artikel 15 Verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen zonder gevolgen voor de bijstand of re-integratiemiddelen Eerste lidIn dit artikel wordt de zogeheten ‘nulfraude’ geregeld: het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen, zonder dat deze gedraging gevolgen heeft voor de hoogte van de bijstand of de inzet van re-integratiemiddelen. Een voorbeeld van nulfraude is het niet opgeven van een vermogensbestanddeel onder de vermogensgrens.

Derde lidOm te voorkomen dat de uitbetaling van de uitkering stagneert, omdat een aantal belanghebbenden regelmatig hun mutatieformulier te laat hebben ingeleverd, wordt er een verlaging van de uitkering toegepast van 5% gedurende één maand indien een belanghebbende vaker dan drie maal gedurende een kalenderjaar het mutatieformulier te laat inlevert. Telkens wanneer de belanghebbende tijdens hetzelfde kalenderjaar het mutatieformulier te laat inlevert, wordt de uitkering verlaagd met 5% gedurende een periode van 1 maand.

Artikel 16 Schenden van andere dan de in hoofdstuk 2 en 3 bedoelde verplichtingenAan de bijstand kunnen aanvullende verplichtingen worden gekoppeld. Specifiek moet dan worden gedacht aan:

• 1.

  artikel 55 Wwb: Naast de verplichtingen die ingevolge hoofdstuk 2 en 3 in elk geval aan de bijstand verbonden zijn, dan wel daaraan door het college verbonden worden, kan het college vanaf de dag van melding als bedoeld in artikel 44, tweede lid, Wwb verplichtingen opleggen die strekken tot arbeidsinschakeling, dan wel die verband houden met aard en doel van een bepaalde vorm van bijstand en die strekken tot zijn vermindering of beëindiging. Een verplichting kan, op advies van een arts, inhouden het zich onderwerpen aan een noodzakelijke behandeling van medische aard;

• 2.

  artikel 56, eerste lid, Wwb: Het instellen van een verzoek tot toekenning van een uitkering tot levensonderhoud voor kinderen verschuldigd krachtens Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek kan door het college als verplichting aan de bijstand worden verbonden, indien de belanghebbende hierop aanspraak heeft;

• 3.

  artikel 57 Wwb: Indien en zolang er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de belanghebbende zonder hulp niet in staat is tot een verantwoorde besteding van zijn bestaansmiddelen, kan het college: a. aan de bijstand de verplichting verbinden, dat de belanghebbende eraan meewerkt, dat het college in naam van de belanghebbende noodzakelijke betalingen uit de toegekende bijstand verricht; b. de bijstand in natura verstrekken;

Bijstandsbesluit zelfstandigen: Het college kan aan bijstandsverlening op grond van het Bbz verplichtingen verbinden gericht op een doelmatige bedrijfs- of beroepsuitoefening.

Tweede lidOp grond van artikel 48, derde lid, Wwb, kan het college aan het verlenen van bijstand in de vorm van een geldlening verplichtingen verbinden die zijn gericht op meerdere zekerheid voor de nakoming van de aan deze bijstand verbonden rente- en aflossingsverplichtingen.Indien belanghebbende weigert mee te werken aan deze zekerheidstelling (bijv. bij het verstrekken van krediethypotheek in verband met vermogen in de woning) wordt de bijstand geweigerd.

Artikel 16a Belanghebbende jonger dan 27 jaarZie toelichting bij artikel 11a

Artikel 17 Betonen van tekortschietend besef van verantwoordelijkheidDe verplichting om voldoende besef van verantwoordelijkheid te tonen voor de voorziening in het bestaan, geldt al voordat een uitkering wordt aangevraagd. Dit betekent dat wanneer iemand in de periode voorafgaand aan de aanvraag een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid heeft getoond, waardoor hij niet langer beschikt over de middelen om in de kosten van het bestaan te voorzien en als gevolg daarvan een uitkering aanvraagt, de gemeente bij de toekenning van de uitkering hiermee rekening kan houden door het toepassen van een verlaging.

Een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid kan uit allerlei gedragingen blijken, zoals:

• 1.

  een onverantwoorde besteding van vermogen; dit geldt alleen voor de bijstandsuitkering; voor de Ioaw en de Ioaz geldt er geen vermogenstoets;

• 2.

  geen of te late aanvraag doen voor een voorliggende voorziening;

• 3.

  een gedraging die ertoe heeft geleid dat een voorliggende voorziening, geen dan wel een lagere uitkering verstrekt;

• 4.

  het niet nakomen van de verplichting tot instellen van een alimentatievordering, ook dit geldt alleen voor de bijstandsuitkering;

• 5.

  Onvoldoende of geen inzet getoond om een uitkeringsaanvraag te voorkomen.

Voor wat betreft het op reguliere wijze interen van het vermogen wordt uitgegaan van een bedrag dat gelijk is aan anderhalf maal de van toepassing zijnde bijstandsuitkering. Eventuele inkomsten dienen hierop in mindering te worden gebracht. Verder dient rekening te worden gehouden met een noodzaak tot (her)inrichting. Wanneer de noodzaak hiervoor aanwezig is mag een bedrag van anderhalf maal het bedrag dat hiervoor wordt genoemd in het gemeentelijke bijzondere bijstandsbeleid, worden meegenomen voor deze (her)inrichting.

Artikel 18 Zeer ernstige misdragingenDe toelichting bij artikel 18, tweede lid, Wwb stelt dat het zich zeer ernstig misdragen een bijzondere vorm is van het niet nakomen van aan de uitkering bevonden verplichtingen. De Centrale Raad van Beroep (CRvB) heeft geoordeeld dat de Wwb geen afzonderlijke plicht bevat tot het nalaten van zeer ernstige misdraging. Het recht op bijstand kan daarom alleen worden afgestemd wegens het zich zeer ernstig misdragen als dit “zeer ernstig misdragen” heeft plaatsgevonden bij het (niet) nakomen van een (andere) aan de bijstand verbonden verplichting. De Rechtbank Rotterdam heeft een uitspraak gedaan waarin wordt gesteld dat de bijstand verlaagd zou kunnen worden als belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt jegens medewerkers van het:

• a.

  UWV, omdat belanghebbende hier ook de inlichtingenplicht heeft;

• b.

  re-integratiebedrijf, omdat deze personen werken in opdracht van het college en de misdraging van negatieve invloed is op de, op belanghebbende op grond van de Wwb rustende, verplichting tot arbeidsinschakeling.

Onder de term ‘zeer ernstige misdragingen’ kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd. Gemeenten kunnen alleen een verlaging toepassen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen voor de gemeente bij het vaststellen van het recht op een uitkering. Vandaar dat in dit artikel wordt bepaald dat de zeer ernstige misdragingen moeten hebben plaatsgevonden onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van Wwb.

Wat betreft het vaststellen van de ernst van de gedraging, kunnen de volgende vormen van agressief gedrag in een oplopende (steeds ernstiger) reeks worden onderscheiden:

• a.

  verbaal geweld (schelden), bedreigingen;

• b.

  discriminatie;

• c.

  intimidatie (uitoefenen van psychische druk);

• d.

  zaakgericht fysiek geweld (vernielingen);

• e.

  mensgericht fysiek geweld;

• f.

  combinatie van agressievormen.

Voor het bepalen van verwijtbaarheid van de misdraging zal gekeken moeten worden naar de omstandigheden waaronder de misdraging heeft plaatsgevonden. In dit verband is het relevant een onderscheid te maken tussen instrumenteel geweld en frustratiegeweld. Van instrumenteel geweld is sprake als iemand het toepassen van geweld bewust gebruikt om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld het verkrijgen van een uitkering). Agressie die ontstaat door onmacht, ontevredenheid, onduidelijkheid en dergelijke kan worden aangeduid met frustratieagressie. Het zal duidelijk zijn dat de mate van verwijtbaarheid bij instrumenteel geweld in beginsel groter is dan bij frustratiegeweld. Het toepassen van een verlaging staat geheel los van het doen van aangifte bij de politie. Het college legt een verlaging op, terwijl de functionaris tegen wie de agressie zich richtte aangifte kan doen bij de politie.

Artikel 19 Hardheidsclausule Om de mogelijkheid te hebben om in uitzonderlijke gevallen in het voordeel van de belanghebbende af te wijken van de bepalingen van deze verordening is er een hardheidsclausule opgenomen. Indien hiervan gebruik wordt gemaakt, dan moet dit gemotiveerd worden toegelicht.

Artikel 20 Uitvoering De uitvoering van de Wwb en de uitvoering van de Afstemmingsverordening ligt bij het college. De uitvoering van de afstemming van de uitkering van de Ioaw en de Ioaz komt eveneens bij het college te liggen.

Artikel 21 CiteertitelVoor de te gebruiken citeertitel is aansluiting gezocht bij de wetten waarop de afstemmingsverordening betrekking heeft.

Artikel 22 IntrekkingDe nu geldende Afstemmingsverordening 2010 voor de Wwb, de Ioaw en de Ioaz wordt ingetrokken met ingang van de inwerkingtreding van het wetsvoorstel.

Artikel 23 InwerkingtredingIn dit artikel is de inwerkingtreding van deze verordening opgenomen.