Verordening Persoonsgebonden budget Begeleid werken Wet sociale werkvoorziening

Toelichting op de Verordening Persoonsgebonden budget Begeleid werken Wet

sociale werkvoorziening

Algemeen

Op 1 januari 2008 is de Modernisering Wet sociale werkvoorziening (Wsw) in werking

getreden. De modernisering Wsw bevordert dat Wsw-geïndiceerden meer in een reguliere

werkomgeving gaan werken. Om deze doelstelling te verwezenlijken voert de wet enkele

belangrijke wijzigingen door. Een verandering heeft betrekking op het geven van meer

rechten en keuzemogelijkheden aan Wsw-geïndiceerden, waaronder het recht op een

Persoonsgebonden budget (PGB) om Begeleid werken te realiseren.

De wet verplicht gemeenteraden om bij verordening nadere regels vast te stellen over

het PGB (artikel 7, tiende lid Wsw). Op grond van de Gemeenschappelijke Regeling hebben

de gemeenten De Bilt, Bunnik, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist hun

taken en bevoegdheden overgedragen aan SWZ. Vaststelling van de verordening is een

verantwoordelijkheid van het algemeen bestuur; uitvoering van het dagelijks bestuur. De

verordening moet uiterlijk op 1 juli 2008 in werking treden.

Twee vormen van begeleid werken

Sinds 1998 bestaat de mogelijkheid van Begeleid werken door Wsw-geïndiceerden bij

een reguliere werkgever. Bij deze vorm van begeleid werken worden Begeleid werkenplekken

tot stand gebracht door gemeente of schap (SWZ). Deze wijze van tot stand

brengen van Begeleid werken is blijven bestaan.

Naast het Begeleid werken dat door gemeente of schap tot stand wordt gebracht introduceert

de modernisering Wsw het Begeleid werken via het Persoonsgebonden budget. Dit

vanuit de gedachte dat de Wsw als vrijwillige voorziening voor een specifieke groep arbeidsgehandicapten

zo goed mogelijk moet aansluiten bij de capaciteiten en mogelijkheden

van een Wsw-geïndiceerde. Daarbij past ook dat Wsw-geïndiceerden de mogelijkheid

moeten hebben om zelf te bepalen op welke manier hun arbeidsplaats wordt gerealiseerd.

Door de Wsw-geïndiceerde een recht op een PGB te geven wordt hierin voorzien.

Als een Wsw-geïndiceerde (of een door hem ingeschakelde begeleidingsorganisatie) een

werkgever vindt die hem een adequate werkplek aanbiedt, de begeleiding op de werkplek

adequaat wordt geregeld én de kosten van Begeleid werken binnen het beschikbare budget

vallen, dan is SWZ verplicht (na de aanvraag te hebben beoordeeld) de wens van de

Wsw-geïndiceerde te honoreren. Iedere Wsw-geïndiceerde komt in beginsel in aanmerking

voor Begeleid werken met een PGB. Voor personen op de wachtlijst geldt dat zij pas

van het PGB gebruik kunnen maken, als zij op grond van hun plek op die wachtlijst aan

de beurt zijn voor een Wsw-plek. Voor het beroep op een PGB is geen Begeleid werkenindicatie

van het CWI vereist. Een Wsw-indicatie volstaat. Ook een Wsw-werknemer met

een bestaand dienstverband kan dus een beroep doen op een PGB.

Tussen beide vormen van Begeleid werken, totstandkoming via een PGB dan wel met

behulp van SWZ, bestaat een aantal verschillen.

1.Begeleid werken met een PGB is een recht voor elke Wsw-geïndiceerde. Deze heeft

recht op Begeleid werken met een PGB als de aanvraag aan de wettelijke eisen en de

daarop gebaseerde gemeentelijke voorwaarden voldoet.

2.Bij Begeleid werken met een PGB ligt het initiatief bij de Wsw-geïndiceerde zelf. De

Wsw-geïndiceerde, of iemand namens hem, zal een PGB bij SWZ moeten aanvragen

en om dit te kunnen doen zal hij zelf een werkgever en een begeleidingsorganisatie

moeten aandragen en de wijze van werkplekaanpassing moeten regelen, dan wel

daar een voorstel voor doen.

Het verschil tussen Begeleid werken dat door SWZ wordt georganiseerd en Begeleid werken

met een PGB is in beginsel uitsluitend gelegen in de wijze waarop een Begeleid werkenplek

tot stand wordt gebracht. Als de Begeleid werkenplek eenmaal is gerealiseerd

zijn er in principe geen verschillen.

De regeling van Begeleid werken met een PGB

Het Begeleid werken met een PGB wordt geregeld in artikel 7 Wsw. Het verzoek van een

Wsw-geïndiceerde om voor een PGB in aanmerking te komen moet worden gehonoreerd

als

1.betrokkene al een Wsw-dienstbetrekking heeft of recht heeft op plaatsing vanaf de

wachtlijst;

2.de werkplek en de begeleiding op de werkplek zoals door de Wsw-geïndiceerde of

door de door hem aangedragen begeleidingsorganisatie zijn voorgesteld, adequaat

zijn;

3.de periodieke subsidie die aan de werkgever wordt verstrekt en de vergoeding die

aan de begeleidingsorganisatie wordt verstrekt, na aftrek van de rechtstreeks aan de

subsidieverlening verbonden uitvoeringskosten niet hoger zijn dan het (gemiddelde)

budget dat beschikbaar is voor een Wsw-plaats.

Komt het bedrag van de periodieke subsidie en de periodieke vergoeding van begeleiding

boven het budget uit dat beschikbaar is voor een Wsw-plaats, dan wordt de aanvraag

afgewezen.

Het uitgangspunt van de wet is dat een Wsw-geïndiceerde recht heeft op Begeleid werken

met een PGB. Het dagelijks bestuur heeft de bevoegdheid om op grond van de wet

en de voorwaarden in deze verordening te toetsen of het aangevraagde bedrag voor het

PGB nodig is om de betreffende Wsw-geïndiceerde op een adequate wijze begeleid te

laten werken, dan wel dat zou kunnen worden volstaan met een lager bedrag. Omgekeerd

kan het dagelijks bestuur, hoewel het de toekenning van een dergelijke hogere

aanvraag mag weigeren, ook besluiten een hoger bedrag toe te kennen dan het beschikbare

bedrag.

Het PGB bestaat uit drie bestanddelen:

1.Een periodieke subsidie aan de werkgever waar de Wsw-geïndiceerde in dienst is.

Deze subsidie is primair bedoeld als een tegemoetkoming in de loonkosten in verband

met de geringere arbeidsproductiviteit. Ook kan deze subsidie worden gebruikt als

een vergoeding voor structurele kosten van de werkgever die verband houden met

het in dienst hebben van een Wsw-geïndiceerde. Daarbij kan worden gedacht aan

reiskosten of kosten voor intermediaire activiteiten ten behoeve van mensen met een

visuele of auditieve handicap (zoals een voorleeshulp of een doventolk).

2.Een periodieke vergoeding aan de begeleidingsorganisatie die de begeleiding van de

Wsw-geïndiceerde verzorgt. De werkgever zorgt voor de dagelijkse werkbegeleiding.

Een werkgever is echter niet toegerust op het geven van de specifieke begeleiding die

Wsw-geïndiceerden nodig hebben. Hiervoor is de inschakeling van een gespecialiseerde

begeleidingsorganisatie nodig.

3.Een vergoeding voor de eenmalige noodzakelijke kosten van aanpassing van de omstandigheden waaronder de arbeid wordt verricht. Hieronder worden bijvoorbeeld

kosten verstaan die gemaakt worden voor technische aanpassingen op de werkplek.

Gemeenten en schappen kunnen deze vergoedingen verstrekken, ze zijn daartoe niet

verplicht.

Het PGB is geen ‘rugzakje’, de Wsw-geïndiceerde krijgt geen budget mee. In feite moet

het PGB als hier bedoeld dan ook eerder worden gezien als een persoonsvolgend budget.

Het PGB wordt aangevraagd door de Wsw-geïndiceerde, maar de subsidie en vergoeding

worden verstrekt aan de werkgever respectievelijk de begeleidingsorganisatie.

De Wsw-geïndiceerde heeft geen recht op een bepaald budget. Het uitgangspunt van de

wet is dat een Wsw-geïndiceerde recht heeft op Begeleid werken met een PGB. Enerzijds

bestaat er dus een recht op een PGB, anderzijds heeft het dagelijks bestuur de verantwoordelijkheid

voor het zo efficiënt en effectief mogelijk inzetten van publieke middelen

en het realiseren van de jaarlijkse (rijks)taakstelling voor het realiseren van Wswplekken.

Het bestaan van een PGB ontslaat het dagelijks bestuur ook niet van de zorgplicht

zoals die is geformuleerd in art. 1 lid 3 van de wet.

De onderwerpen in de verordening

In artikel 7, tiende lid, Wsw staan de onderwerpen genoemd die het algemeen bestuur in

ieder geval in zijn verordening zal moeten regelen:

1.de wijze waarop de hoogte van de periodieke subsidie aan de werkgever dient te

worden vastgesteld;

2.de hoogte van de voor het dagelijks bestuur rechtstreeks aan de subsidieverlening

verbonden uitvoeringskosten omgerekend op jaarbasis;

3.de voorwaarden waaronder het dagelijks bestuur aan de werkgever een vergoeding

verstrekt voor de eenmalige noodzakelijke kosten van aanpassing van de omstandigheden waaronder arbeid wordt verricht, en

4.de voorwaarden waaronder het dagelijks bestuur een begeleidingsorganisatie inschakelt

die door de Wsw-geïndiceerde zelf is aangewezen.

De verordening werkt deze aspecten uit. Daarbij is de modelverordening van de VNG als

handvat gebruikt. Bovendien bevat de verordening procedurele bepalingen die verband

houden met het feit dat een PGB moet worden aangevraagd. Het gaat dan om aangelegenheden

als gegevens en documenten die bij de aanvraag voor een PGB moeten worden

overgelegd, de beslistermijn en de bevoegdheid van het dagelijks bestuur om een

subsidie te wijzigen.

Onderscheid subsidies en vergoedingen

De periodieke subsidie aan de werkgever en de vergoeding voor de eenmalige kosten van

aanpassing van de werkplek zijn in juridische zin subsidies en dus publiekrechtelijk van

aard. Hierop is de Algemene wet bestuursrecht van toepassing is. De subsidies worden

verstrekt op basis van een beschikking. Belanghebbenden kunnen hiertegen bezwaar

maken.

De verstrekking van periodieke vergoedingen aan een begeleidingsorganisatie is daarentegen

privaatrechtelijk van aard. Hierover hoeven in de verordening in beginsel geen

regels te worden gesteld. Omwille van transparantie en explicitering van beleidsuitgangspunten

is dit in de verordening wel gedaan (artikel 6).

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1

In artikel 1 is een beperkt aantal begrippen opgenomen, omdat de wet voldoende duidelijk

is over gehanteerde termen en begrippen. Een uitgebreide(re) begrippenlijst is overbodig.

Artikel 2

Het bedrag dat het rijk (gemiddeld) per Wsw-geïndiceerde subsidieert minus de (gemiddelde)

uitvoeringskosten per Wsw-geïndiceerde levert het bedrag op dat in beginsel beschikbaar

is voor een PGB. De wet schrijft voor dat in de verordening moet worden geregeld

hoe de hoogte wordt bepaald van de voor het dagelijks bestuur rechtstreeks aan de

subsidieverlening verbonden uitvoeringskosten op jaarbasis. Artikel 2 van deze verordening

vormt de uitwerking van deze verplichting.

Artikel 3

Het dagelijks bestuur beoordeelt bij elke aanvraag van een PGB of de inpassing in de

arbeid van betrokkene, met inbegrip van begeleiding op de werkplek adequaat door de

werkgever wordt verzorgd (artikel 7, eerste lid, Wsw). De eisen die hierbij worden gehanteerd,

zijn vastgelegd in artikel 3. Volgens het eerste lid wordt de aanvraag geweigerd

indien de gevraagde subsidie en vergoeding uitkomt boven de uitkering van het rijk

per arbeidsjaar minus de uitvoeringskosten. Als de betrokkene is ingedeeld bij arbeidshandicapcategorie

‘ernstig’, wordt de uitkering vermenigvuldigd met 1,25 voordat de uitvoeringskosten

in mindering worden gebracht.

De eisen waaraan werkgever en begeleidingsorganisatie moeten voldoen, zijn beperkt

gehouden om geen onnodige belemmeringen op te werpen en om de uitvoeringslasten zo

laag mogelijk te houden. De formulering van de eisen biedt voldoende waarborg voor

kwaliteit en maatwerk. Bovendien sluiten de eisen aan op de huidige praktijk. In de praktijk

is het uitgangspunt dat de werkgever, mede op basis van het carrièreplan, goed geinformeerd

moet zijn over de mogelijkheden en beperkingen van de medewerker en garant

staat voor een goede begeleiding.

Artikel 4

Dit artikel is een uitwerking van de wettelijke plicht om in de verordening nadere regels

te stellen met betrekking tot de wijze waarop de hoogte van de periodieke subsidie aan

de werkgever wordt vastgesteld (artikel 7, tiende lid, onderdeel a, Wsw). De periodieke

subsidie bestaat uit een loonkostensubsidie en eventueel ook uit een vergoeding voor

structurele kosten van de werkgever die verband houden met het in dienst hebben van

een Wsw-geïndiceerde (bijvoorbeeld reiskosten of terugkerende kosten voor intermediaire

activiteiten).

Het doel van de loonkostensubsidie is het verstrekken van een tegemoetkoming in de

loonkosten in verband met de geringere arbeidsproductiviteit van de Wsw-geïndiceerde.

Om te kunnen bepalen wat de hoogte van de loonkostensubsidie moet zijn, is inzicht nodig

in de verdiencapaciteit (loonwaarde) van de betrokken Wsw-geïndiceerde. In de praktijk

kan de hoogte van de loonkostensubsidie worden bepaald in onderhandeling. Daarbij

wordt in veel gevallen overigens gebruik gemaakt van bestaande methodieken voor inschatting

van de loonwaarde. Ook het functieprofiel van de te vervullen functie en het

daarbij behorende (CAO-)loon maken vaak deel uit van dit proces.

In het model is gekozen voor een methode waarbij een percentage (50%) van het bruto

loon als maximale loonkostensubsidie kan worden verstrekt. Vanuit een oogpunt van

administratieve lastenverlichting is deze methode te verkiezen. Bovendien blijkt uit in de

praktijk dat dit een werkbare manier is. Om te voorkomen dat ook in gevallen waarbij

gerede twijfel is of de werkgever het betreffende (generiek vastgestelde) percentage

loonkosten wel nodig heeft, dus in het geval de verdiencapaciteit van de Wswgeïndiceerde

door het dagelijks bestuur hoger wordt ingeschat dan het bedrag aan loonkostensubsidie

rechtvaardigt, vindt alsnog vooraf een loonwaardebepaling plaats. Ook

vindt die plaats als het voorstel voor de loonkostensubsidie hoger is dan het bedrag dat

volgt uit lid 2. Dit wordt geregeld in lid 4.

Het verstrekken van subsidies aan werkgevers kan onder bepaalde omstandigheden vallen

onder staatssteun (die op grond van Europese regelgeving verboden is). Voor het

verstrekken van loonkostensubsidies aan werkgevers die Wsw-geïndiceerden in dienst

hebben is de Europese Vrijstellingsverordening werkgelegenheidssteun van belang. Deze

Europese verordening staat toe dat maximaal 60% van de loonkosten wordt gesubsidieerd

zonder dat daaraan een individuele loonwaardebepaling ten grondslag ligt.

Artikel 5

De productiviteit van een Wsw-geïndiceerde kan wijzigen als deze persoon langer op een

Begeleid werkenplek werkzaam is. Als dat het geval is, kan de loonkostensubsidie worden

aangepast. De aanpassing kan volgen uit een herbeoordeling van de loonwaarde. Die

herbeoordeling kan plaatsvinden op basis van een loonwaardeonderzoek.

De werkgever kan, als de productiviteit, c.q. verdiencapaciteit van de werknemer minder

wordt, na overleg en met instemming van de werknemer, een verzoek indienen om de

loonkostensubsidie te herzien. De werkgever moet zijn verzoek om herziening met redenen

omkleden.

Ook ambtshalve kan het dagelijks bestuur, als er een gerede aanleiding is voor een (tussentijdse)

aanpassing van de subsidie, een hernieuwde beoordeling voor de hoogte van

de subsidie doen. Dit zal zich overigens alleen in uitzonderlijke gevallen voordoen, bijvoorbeeld

als er sprake is van kennelijke onredelijkheid bij handhaving van een bestaande

situatie. In de praktijk zal het waarschijnlijk vaker voorkomen dat in de subsidiebeschikking

aan de werkgever wordt opgenomen hoe, en op welke wijze (tussentijdse) herbeoordelingen

van loonwaarde zullen plaatsvinden (art. 4 lid 5 en art. 10).

Artikel 6

Omdat de vergoeding aan begeleidingsorganisaties op basis van een overeenkomst

plaatsvindt en in feite de uitkomst is van overleg hierover, hoeft dit artikel in principe

niet in de verordening te worden opgenomen. Niettemin kan het wenselijk zijn hierover

een bepaling in de verordening op te nemen. Het dagelijks bestuur kan dergelijke voorwaarden

ook opnemen in eigen richtlijnen of hierover onderhandelen. Op basis van ervaringsgegevens

blijkt dat de omvang van het aantal uren aan begeleiding in de tijd kan

variëren, afhankelijk van de behoefte hieraan en de aard van de handicap. Daarom is,

ook facultatief, de mogelijkheid in de verordening opgenomen om het aantal uren aan

begeleiding, en dus de vergoeding, aan te passen. Partijen (SWZ, Wsw-geïndiceerde en

begeleidingsorganisatie) moeten het hier uiteraard wel over eens zijn en van tevoren met

elkaar afspreken dat periodieke evaluaties over aanpassingen in de omvang van het aantal

begeleidingsuren plaatsvinden. Op die manier kan maatwerk in de begeleiding worden

geleverd.

Het stelsel van de PGB gaat uit van de veronderstelling dat een sw-geïndiceerde zelf met

een werkgever komt. In de praktijk komt het echter voor dat de begeleidingsorganisatie

eerst een werkplek moet gaan zoeken, omdat die op voorhand niet beschikbaar is. Art. 7

lid 4 van de wet geeft dit ook aan. Lukt het zoeken van een werkplek niet, of niet tijdig,

en er zou toch voor die dienst moeten worden betaald, dan kan dit vanuit financieel oogpunt

ongewenst zijn. In het derde lid is daarom opgenomen dat het zoeken naar een

werkplek pas wordt gehonoreerd als dit ook daadwerkelijk leidt tot een arbeidsovereenkomst

(no cure, no pay).

Artikel 7

De verordening dient regels te bevatten die betrekking hebben op de voorwaarden waaronder

het dagelijks bestuur aan de werkgever een vergoeding (subsidie) verstrekt voor

de eenmalig noodzakelijke kosten van aanpassing van de omstandigheden waaronder

arbeid wordt verricht (artikel 7, tiende lid, Wsw). Dit artikel vormt de uitwerking van deze

verplichting.

Het eerste lid bepaalt dat een eenmalige vergoeding kan worden verstrekt. Het derde lid

stelt dat de werkgever met de betrokken Wsw-geïndiceerde een dienstverband moet

aangaan met een minimale duur van zes maanden, alvorens tot investeringen wordt

overgegaan.

Om de hoogte van de subsidie te bepalen, zijn de criteria van redelijkheid en maatwerk

van belang om een verantwoorde en zorgvuldige afweging te maken. Van geval tot geval

moeten kosten en baten tegen elkaar worden afgewogen. De aard van de voorziening is

persoonsgebonden. Het kan ook gaan om (aangepaste) apparatuur die een Wswgeïndiceerde

kan gebruiken bij een andere werkgever. Ook de mogelijkheid van bruikleen

van aangepaste apparatuur wordt bij de afweging betrokken.

Het vijfde lid bepaalt dat het dagelijks bestuur de wijze van uitbetaling van de vergoeding

regelt. Daarbij kan worden gedacht aan de termijnen van betaling.

Artikel 8

De Wsw-geïndiceerde zal het PGB moeten aanvragen door middel van een formulier dat

door het dagelijks bestuur beschikbaar wordt gesteld. Omdat Begeleid werken met een

PGB leidt tot een subsidierelatie met de werkgever (in verband met het verstrekken van

een periodieke subsidie) en een contractrelatie met de begeleidingsorganisatie (in verband

met het verstrekken van een periodieke vergoeding), zullen ook de werkgever en

de begeleidingsorganisatie van de Wsw-geïndiceerde de aanvraag moeten ondertekenen.

Op basis van de aanvraag beslist het dagelijks bestuur vervolgens of een periodieke subsidie

aan de werkgever en een periodieke vergoeding aan de begeleidingsorganisatie

worden verstrekt en voor welke bedragen. Vervolgens vindt de verstrekking van de periodieke

subsidie aan de werkgever plaats op basis van een beschikking en de verstrekking

van een periodieke vergoeding aan de begeleidingsorganisatie op basis van een overeenkomst.

Artikel 11

Met het vaststellen van de subsidie wordt de subsidieverstrekking voor het betreffende

kalenderjaar afgerond. De hoogte van het subsidiebedrag voor dat jaar wordt definitief

vastgesteld. Om de subsidie te kunnen vaststellen, dient de werkgever een schriftelijke

opgave te doen van het door hem in het voorgaande jaar betaalde bruto CAO-loon van

de Wsw-geïndiceerde, vermeerderd met alle werkgeverslasten.