Duurzaam Bouwen Beleid Wageningen 2022-2026

Energie:

• -

  Toepassing passieve zonne-energie door verkaveling & gebouwontwerp;

• -

  Goede isolatie en luchtdichtheid;

• -

  Energiesystemen die gebaseerd zijn op lage temperatuurverwarming;

• -

  Beperking oververhitting (vermijden koeling) door goede isolatie, ventilatie en zonwering;

• -

  Collectieve energiesystemen bij hoogbouw;

• -

  Voldoende ruimte reserveren en loze leidingen aanleggen voor eventueel latere duurzame warmte- en elektriciteitsvoorzieningen, zoals PV-installaties, warmtepompen, zonneboilers en/of accu’s.

Bouwmaterialen:

• -

  Aandacht voor toepassing circulaire en biobased bouwmaterialen (bijvoorbeeld vlas of hennep als isolatiemateriaal);

• -

  Aandacht voor toepassing gerecyclede bouwmaterialen;

• -

  Aandacht voor hergebruik van beton bij sloop;

• -

  Vermijden gebruik uitlogende materialen.  

Groen/water (klimaatbestendig en natuurinclusief bouwen):

• -

  Hergebruik regenwater;

• -

  Afkoppeling regenwater: berging/infiltratie regenwater eigen terrein;

• -

  Behoud bestaande bomen en groen;

• -

  Creëren van nieuwe natuur: gebruik van inheemse soorten;

• -

  Toepassing van (waar mogelijk natuurrijke) groene gevels en daken;

• -

  Creëren van nestplaatsen/verblijfplaatsen in gebouwen voor vogels (b.v. huismussen, gierzwaluwen) en vleermuizen (inbouwen neststenen, vrije aanvliegroutes);

• -

  Inrichten van groene tuinen (aandacht voor heggen ipv schuttingen, waterinfiltratie/groen ipv stenen);

• -

  Aandacht voor groene daken en geveltuinen;

• -

  Aandacht voor verlichting, barrières (dicht hekwerk) en aanwezigheid schuilplaatsen voor vogels en dieren;

• -

  Zorg dat ramen van binnenuit gewassen kunnen worden zodat er aan de buitenzijde van het gebouw geen verharding nodig is voor een glazenwasser.

Mobiliteit

• -

  Focus op voorkomen/verminderen van verplaatsingen en het stimuleren van lopen, fietsen en gebruik van schone voertuigen;

• -

  Verkeersstructuur optimaliseren voor langzaam verkeer: logisch stelsel van voorzieningen en routes voor (mindervalide) voetgangers en fietsers;

• -

  Goede bereikbaarheid voor hulpdiensten, waaronder de brandweer, maar weinig tot geen doorgaande routes. Zorg ook voor een logische route van de vuilnisophaaldienst;

• -

  Voldoende geschikte fietsenstallingen met mogelijkheid voor laden;

• -

  Goede laadinfrastructuur voor auto’s (laadpalen, combinatie zonnedaken / vehicle-to-grid, elektrische deelauto’s);

• -

  Parkeren: clusteren in autoluwe verblijfsgebieden, parkeerruimte deelauto, invalidenparkeerplaats en dubbelgebruik parkeren;

• -

  Fietsenstalling direct aan voorkant gebouw om zo fiets direct beschikbaar te hebben voor start route van bewoner en bezoeker;

• -

  Verken de mogelijkheden voor slim dubbelgebruik van parkeerplaatsen. Houd op een logische plek rekening met bedrijfsbussen en de toekomstige vraag naar parkeerruimte. Onderzoek ook of parkeerplaatsen overkapt kunnen worden met zonne-installaties (solar carports).

• -

  Verken de mogelijkheden voor slim dubbelgebruik van laadpalen door inwoners en/of bedrijven in de nabije omgeving.

Energie

We streven ernaar om energieneutraal te bouwen, waarbij op de locatie evenveel energie wordt opgewekt als verbruikt. In aanloop daar naartoe voldoet nieuwbouw aan de BENG-normen (Bijna Energie Neutraal Gebouw) waarbij alle geschikte dakvlakken maximaal worden gebruikt voor het opwekken van zonne-energie en/of (waar mogelijk natuurrijk) groen dak. We richten de ruimte zo in dat langzaam verkeer (fietsen en lopen) en elektrisch rijden wordt gestimuleerd.

minimaal

ambitie

opmerkingen

Isolatie, energie en opwekken duurzame energie

Duurzaam Bouwenbeleid (Dubo) Wageningen

• •

  Aanvullend op eisen BENG en Bouwbesluit: maximaal gebruik van geschikte dakvlakken voor plaatsing van zonnepanelen (fotovoltaïsch en/of thermisch) en/of (waar mogelijk natuurrijk) groen dak;

• •

  Triple glas in intensief gebruikte ruimtes;

• •

  Met plan hoe het gebouw voor 2030 volledig energieneutraal* kan worden gemaakt;

• •

  Vernieuwbouw** wordt gasloos opgeleverd.

Energieneutraal

Energieneutraal volgens de definitie in het Dubo beleid Wageningen.

Het gebouw of gebied is dan volledig energieneutraal waarbij het gebouwgebonden energieverbruik en gebruikersgebonden energieverbruik op locatie wordt opgewekt.

* Energieneutraal =

De energie die binnen een gebouw wordt gebruikt wordt ook zelf duurzaam opgewerkt. Hierbij gaat het zowel om het gebouwgebonden energieverbruik als het gebruikersgebonden energieverbruik. Voor het gebruikersgebonden verbruik wordt gerekend met standaard verbruiksgegevens, bijvoorbeeld op basis van het aantal m2. Verder dient de grens aangegeven te worden waarbinnen men energieneutraal is. Het heeft de voorkeur om de grens te beperken tot de directe omgeving van het gebouw.

** Vernieuwbouw: de realisatie van woningen in een bestaand pand dat eerst geen woonbestemming had.

(Elektrische) mobiliteit

Minder verplaatsingen, langzaam en elektrisch verkeer

• •

  Focus op voorkomen/verminderen van verplaatsingen en het stimuleren van lopen, fietsen en gebruik van schone voertuigen;

• •

  Voldoende geschikte fietsenstallingen met mogelijkheid voor laden;

• •

  Goede laadinfrastructuur voor auto’s (laadpalen, combinatie zonnedaken / vehicle-to-grid, elektrische deelauto’s);

• •

  Parkeren: clusteren in autoluwe verblijfsgebieden, parkeerruimte deelauto*, invalidenparkeerplaats en dubbelgebruik parkeren.

Slim (dubbel)gebruik

• •

  Fietsenstalling direct aan voorkant gebouw om zo fiets direct beschikbaar te hebben voor start route van bewoner en bezoeker;

• •

  Slim dubbelgebruik van parkeerplaatsen. Houd rekening met bedrijfsbussen en toekomstige vraag naar parkeerruimte. Onderzoek ook of parkeerplaatsen overkapt kunnen worden met zonne-installaties (solar carports);

• •

  Slim dubbelgebruik van laadpalen door inwoners en/of bedrijven in de nabije omgeving.

Maak een afspraak met de Beleidsmedewerker Mobiliteit (op het moment van schrijven Hans de Man) om de mogelijkheden te bespreken. * Voor het beleid t.a.v. deelauto’s bij ruimtelijke ontwikkelingen zie Nota parkeernormen Wageningen 2015

Bouwmaterialen

We streven naar circulariteit in materiaal en proces: het hergebruiken van materialen bij de sloop, het gebruiken van zo min mogelijk beton (en waar toch nodig, gerecycled beton), de toepassing van biobased en circulaire bouwmaterialen en het vermijden van uitlogende materialen.

minimaal

ambitie

opmerkingen

Sloop

Verantwoord slopen

• •

  Bij de sloop wordt zo veel mogelijk materiaal gescheiden verwerkt en/of hergebruikt.

Hergebruik materialen

Significant hergebruik van materialen die vrijkomen bij sloop.

Gebruik biobased en circulaire bouwmaterialen

MPG

Wettelijke norm Milieuprestatie Gebouwen (MPG) 0,8. Deze wordt stapsgewijs aangescherpt naar 0,5 in 2030.

Circulair in materiaal en proces

• •

  Significant gebruik van biobased/circulaire bouwmaterialen/- producten (bv: deuren, kozijnen, isolatie, trappen, verf, binnenwanden, gevelbekleding, dakconstructie, etc) en/of circulaire bouwmaterialen (aantoonbaar circulair);

• •

  Circulair ontwerp;

• •

  Lean transport;

• •

  Bij sloop afvalscheiding en duurzame verwerking (zo veel mogelijk hergebruik en recycling).

Zie bijlage 1: overzicht materialen en eigenschappen

Gebruik gerecycled beton

Betonconvenant

Minimaal 20% gerecycled beton, zoals afgesproken in betonconvenant 2016 regio Food Valley.

Beperken toepassing beton

Bij de bouw wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van alternatieve materialen in plaats van beton.

Geen gebruik uitlogende materialen

Geen uitlogende materialen

Geen gebruik uitlogende materialen (lood, zink, koper) die in aanraking kunnen komen met regenwater (dakgoot, dakbedekking, …).

Zie bijlage 2: overzicht uitlogende materialen en alternatieven.

Groen/water (natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen)

Natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen gaat hittestress in hete periodes tegen, vermindert het risico op wateroverlast bij zware regenval. Door bestaand groen te behouden en in te zetten op groene tuinen, verticaal groen, groene daken en nest- en verblijfplaatsen voor vogels en vleermuizen, creeren we een prettige leefomgeving voor alle gebruikers.

minimaal

ambitie

opmerkingen

Sloop

Verantwoord slopen

• •

  Voldoen aan de Wet natuurbescherming, ook als er geen sloopvergunning of melding nodig is.

Zie factsheet sloop Provincie: https://www.gelderland.nl/bestanden/Documenten/Gelderland/Vergunningen-en-ontheffingen/180913_Factsheet_sloopplannen.pdf

Bestaand groen in ontwerp

Behoud Start met groen- en bomeninventarisatie (BEA): gezondheid, leeftijd, vitaliteit, standplaats en soort. Op basis van deze inventarisatie:

• •

  Groen dat deel uitmaakt van de ecologische structuur*, mag niet worden verwijderd;

• •

  Beeldbepalende gezonde, levensvatbare, vitale bomen handhaven. Mocht dat onhaalbaar zijn, deze verplaatsen binnen het plangebied.

‘Nee tenzij’ principe waarbij het gaat om een zinvolle ruimtelijke of kwalitatieve compensatie.

Groen als uitgangspunt Start met bomeninventarisatie (BEA: bomeneffectanalyse): gezondheid, leeftijd, vitaliteit, standplaats en soort. In aanvulling op standaard:

• •

  Op basis van de bomeninventarisatie en de bestaande groen- en waterstructuur wordt de verkaveling ontwikkeld;

• •

  Niet alleen de beeldbepalende bomen worden behouden, ook van de andere bomen met een hoge levensverwachting worden er zoveel mogelijk behouden en opgenomen in het ontwerp;

• •

  Creëren van nieuwe natuur, aanleg ecologisch groen, vergroten biodiversiteit.

Groen dat deel uitmaakt van de bestaande groen- en waterstructuur zeer nauwkeurig meenemen in planproces. Bij start van een planproces de contouren van de ecologische structuur vastleggen, zodat robuuste bescherming plaats kan vinden. Op basis hiervan wordt de verkaveling ontwikkeld.

* ecologische structuurkaart wordt binnenkort vastgesteld

Kwantiteit en kwaliteit openbaar groen

Minimum groenpercentage Minimum groenpercentage is afhankelijk van de locatie waar woningen worden ontwikkeld.

• •

  Bij herontwikkeling van (een deel van) een wijk mag het openbaar groenpercentage niet lager uitkomen dan het huidige groen percentage in de betreffende wijk, in ieder geval nooit lager dan 10%;

• •

  Openbaar groenpercentage bij herontwikkeling in een wijk, waar het groenpercentage beneden de 10% ligt, heeft de herontwikkeling een groenpercentage hoger dan 10%, zodat in totaal de wijk erop vooruit gaat.

Openbaar groenpercentage bij nieuwbouw minimaal 10%, plannen die hoger scoren hebben de voorkeur

Kwantiteit en kwaliteit  In aanvulling op standaard niveau:

Inrichting

• •

  Hoger percentage openbaar groen bestaande uit grote aaneengesloten stukken;

• •

  Voorkom ‘versnippering’ van groen;

• •

  Variatie in structuur en oriëntatie van de beplanting;

• •

  Water met flauwe natuurvriendelijke oevers;

• •

  Waterdoorlatende verharding;

Keuze plantmateriaal

• •

  Beheersbaar, duurzaam en klimaatbestendig;

• •

  Soorten met meerwaarde voor dieren;

• •

  Variatie in bloeitijden;

• •

  Variatie in boom- en heestersoorten;

• •

  Hagen of heggen die jaarrond dekking bieden aan vogels en kleine zoogdieren;

Beheer

• •

  Beheer afgestemd op bloeitijden en betekenis voor de fauna;

• •

  Laat waar mogelijk dood hout staan/liggen;

Extra maatregelen

• •

  Schuilplaatsen voor dieren;

• •

  Extra aandacht voor insecten.

Zie bijlage 3 voor toelichting.

Creëren nestplaatsen/verblijfsplaatsen in gebouwen voor vogels, vleermuizen

Inbouwvoorzieningen

• •

  Gebruik prefab inbouwvoorzieningen;

• •

  Aantal eenheden per soort passend bij behoefte van deze soort;

• •

  Vogel- en vleermuisvriendelijk verlichten van gebouwen: geen verlichting gericht op invliegopeningen kasten, licht naar beneden gericht;

• •

  Bij vernieuwbouw evt. externe nestkasten.

Maatwerkvoorzieningen

• •

  Gebruik maatwerkvoorzieningen geïntegreerd in gebouw;

• •

  Aantal eenheden per soort passend bij behoefte van deze soort;

• •

  Vogel- en vleermuisvriendelijk verlichten van gebouwen: geen verlichting gericht op invliegopeningen kasten, licht naar beneden gericht, gebruik amberkleurige verlichting.

• •

  Overzichtelijke info voor projectontwikkelaars op www.bouwnatuurinclusief.nl

• •

  Zie bijlage 4: lijst vereisten per soort

• •

  Bekijk de overzichtelijke checklist op https://www.checklistgroenbouwen.nl/

Groene gevels en daken

Verticaal groen

In wijken met een groenpercentage lager dan 10% is verticaal groen een minimum vereiste.

Groene gevels/daken

Significant gebruik van groene gevels en/of daken. Waar mogelijk hebben natuurrijke, biodiverse daken de voorkeur boven sedumdaken.

Waterstructuur

Voldoen aan het Waterplan (2005)

• •

  Aansluiting bij bestaande waterstructuren (bv stadsgracht of ander open water);

• •

  Water wordt voldoende vastgehouden en geborgen. Eventuele wateroverlast wordt niet afgewenteld op benedenstroomse gebieden;

• •

  De kwaliteit van het water is gunstig voor de ontwikkeling van plant en dier.

Geen afvoer water

• •

  Extra aandacht voor waterzichtbaarheid;

• •

  De ontwikkeling draagt bij aan het verhogen van de kwantiteit en kwaliteit van het oppervlaktewater in de omgeving.

Maak een afspraak met Harry Post (Projectleider Riolering en Waterhuishouding) om de mogelijkheden te bespreken.

Afkoppeling/hergebruik regenwater

Gescheiden riolering

• •

  Nieuwbouw kent zowel intern als extern een gescheiden riolering. Het vuilwater en het hemelwater wordt gescheiden aangeleverd en aangesloten op de riolering;

• •

  Bij hiervoor geschikte bodems infiltratie van regenwater op eigen terrein (aantal mm verschilt per deelgebied, conform waterplan 2005).

Infiltratie/berging/hergebruik

• •

  Zo ‘dik’ mogelijke waterstroom voor vuil waterriolering. Afvoer vuil water met minimale toevoeging van (spoel)water;

• •

  Al het hemelwater wordt op eigen terrein geborgen en/of gebruikt. Een hemelwaterriool is eigenlijk niet nodig, maar functioneert alleen bij calamiteiten;

• •

  Gebruik van hemelwater voor spoeling toilet;

• •

  Bij extreme regenval wordt regenwater geborgen op een locatie waar het geen schade veroorzaakt.

Maak een afspraak met Harry Post (Projectleider Riolering en Waterhuishouding) om de mogelijkheden te bespreken.

Verharding tuin (voor- en achtertuin)Indien van toepassing

Minimale verharding

• •

  Optie bieden aan kopers: geen of doorlatende verharding;

• •

  Maximaal verhard: terras, pad naar achterom en standplaats kliko’s;

• •

  Bij hoogbouw: ramen van binnenuit wasbaar (geen verharde ondergrond nodig voor glazenwassers).

Klimaatadaptieve tuinen

• •

  Ondersteunen toekomstige bewoners bij klimaatadaptief inrichten van tuinen.

Erfafscheiding Indien van toepassing

Verticaal groen

• •

  Bij schuttingen minimaal 1 paneel vergroenen, bv gaaswerk met begroeiing (bv hedera);

• •

  Per zijde van de schutting minimaal één opening van minimaal 15x15 cm aan de onderkant van de schutting t.b.v. egels.

Groene erfafscheiding

• •

  Groene erfscheidingen in de vorm van een haag (inheemse soort, zie bijlage 5);

• •

  De afscheiding aan de achterzijde moet minimaal één opening van minimaal 15x 15 cm aan de onderkant hebben t.b.v. egels.

Zie bijlage 5: overzicht geschikte inheemse soorten voor gebruik in haag en tegen gaaswerk.

Toepassing

Materiaal

Samenstelling

Biobased?

Circulair?

Vorm

Prijs

Onderhoud

Opmerkingen

Dak (hellend)

Vlas

Houtachtige vezels van de vlasplant

Ja

Ja. Hoe en hoe vaak hangt af van de staat van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Rollen of matten

Betaalbaar t.o.v. vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Ook goede bescherming tegen hitte in de zomer. Gemakkelijk te verwerken. Damp-open en vochtregulerend. Geluidsisolerend. Brandveilig.

Dak (hellend)

Hennep

Houtachtige vezels van de hennepplant

Ja

Ja. Hoe en hoe vaak hangt af van de staat van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen en dekens

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Goede akoestische isolatie. Niet irriterend. Bestand tegen schimmels en bacteriën. Weinig energie verbruikt bij de productie. Vochtregulerend (maar niet gebruiken in zeer vochtige ruimtes).

Dak (hellend)

Houtvezel

Resthout gebonden met hars uit het hout

Ja

Ja. Hoe en hoe vaak hangt af van de staat van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Ook goede bescherming tegen hitte in de zomer. Herbruikbaar en afbreekbaar. Gemakkelijk te verwerken. Damp-open en vochtregulerend. Geluidsisolerend. Brandveilig. Goede geluidsisolatie. Dampdiffusie-open.

Dak (hellend)

Cellulose

Gerecycled (kranten)papier

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of en hoe het materiaal afgewerkt is bij het eerste gebruik en of het materiaal te verwijderen is . En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Vlokken

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Goede warmte-isolatie (0,040 W/mK). Brandveilig / schimmelwerend. Goede geluidsisolerende werking. Ademend. Niet geschikt voor natte of erg vochtige omstandigheden.

Dak (hellend)

Metisse

Gerecycled tweedehands kleding (85% katoen)

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of en hoe het materiaal afgewerkt is bij het eerste gebruik en of het materiaal te verwijderen is. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Rollen of matten

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Ook goede bescherming tegen hitte in de zomer. Goede geluidsisolatie. Dampregulerend.

Naisoleren dak (hellend), van binnenuit, Prefab

Reno Interieur (Isovlas)

Vlasisolatie met een HDF afwerkplaat

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of en hoe het materiaal afgewerkt is bij het eerste gebruik en of het materiaal te verwijderen is. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen

Vergelijkbaar met gangbare producten

Geen

Makkelijk te verwerken.

Naisoleren dak (hellend), van binnenuit, Prefab

Lycklig (Hempflax)

Hennep isolatie met afgewerkt plaatmateriaal

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of en hoe het materiaal afgewerkt is bij het eerste gebruik en of het materiaal te verwijderen is. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare producten (i.v.m. nieuw product)

Geen

Makkelijk te verwerken. Maatschappelijk verantwoord geproduceerd.

Dak (plat)

Kooltherm (Kingspan)

Resol hardschuim op basis van bakeliet

Nee

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of en hoe het materiaal afgewerkt is bij het eerste gebruik en of het materiaal te verwijderen is. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Zeer hoge isolerende waarde tegen koude. Minder goede isolatie tegen zomerwarmte. Onbrandbaar.

Dak (plat)

Foamglas / cellenglas

Hardschuim gemaakt van gerecycled en nieuw glas

Nee

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen

Duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Water-, lucht- en dampdicht. Onbrandbaar. Licht. Goed toepasbaar in vochtige omgeving.

Vloer

Tonzon

Folie van thermoplastische kunststof gevuld met lucht

Nee

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Thermo-luchtkussens

Betaalbaar t.o.v. vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Lage milieubelasting. Geen natuurlijk materiaal.

Vloer

Schelpen

Schelpen

Ja

Ja. Let er even op of de schelpen nog 'heel' zijn. (Als er veel schelpen kapot zijn dan vermindert dat de werking)

Aangebracht als laag op de bodem van de kruipruimte

Betaalbaar t.o.v. vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Onkwetsbaar en brandwerend. Milieuvriendelijk. Geen onderhoud. Vermindert toegankelijkheid kruipruimte. Goede oplossing voor vochtige kruipruimtes.

Vloer

Isolatiechips / Drowa chips

Gerecycled polystyreen (piepschuim)

Nee

In principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Aangebracht als laag op de bodem van de kruipruimte

Relatief goedkoop in verhouding met gangbare isolatiematerialen

Geen

Licht materiaal. Vochtbestendig. Geen natuurlijk materiaal.

Vloer

Kleikorrels

Klei, door verhitting uitgezet

Nee

In principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Aangebracht als laag op de bodem van de kruipruimte

Duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Relatief licht materiaal. Niet ontvlambaar. Rotvrij. Onbeperkte levensduur. Goede oplossing voor vochtige kruipruimtes.

Spouw

Biofoam parels (groen/grijs)

geëxpandeerde schuimkorrels op basis van organisch materiaal (melkzuur)

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Parels

Betaalbaar t.o.v. vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Licht materiaal. Natuurlijk materiaal, biologisch afbreekbaar. Ook geschikt voor isolatie bodem lage kruipruimtes. Minder CO2 uitstoot dan EPS parels.

Spouw

EPS parels

Gerecycled polystyreen (piepschuim of EPS)

Nee

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Parels

Betaalbaar t.o.v. vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Licht materiaal. Vochtbestendig. Kangemaakt zijn van gerecycled materiaal. Geen natuurlijk materiaal. Ook geschikt voor isolatie bodem lage kruipruimtes.

In droge spouw (bv houtskeletbouw) ook mogelijk:

Vlas

Houtachtige vezels van de vlasplant

Ja

Ja. Hoe en hoe vaak hangt af van de staat van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Rollen of matten

Betaalbaar t.o.v. vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Alleen toepassen in droge spouw! Ook goede bescherming tegen hitte in de zomer. Herbruikbaar en afbreekbaar. Gemakkelijk te verwerken. Damp-open en vochtregulerend. Geluidsisolerend. Brandveilig.

In droge spouw (bv houtskeletbouw) ook mogelijk:

Hennep

Houtachtige vezels van de hennepplant

Ja

Ja. Hoe en hoe vaak hangt af van de staat van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen en dekens

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Alleen toepassen in droge spouw! Goede akoestische isolatie. Niet irriterend. Bestand tegen schimmels en bacteriën. Weinig energie verbruikt bij de productie. Vochtregulerend (maar niet gebruiken in zeer vochtige ruimtes).

In droge spouw (bv houtskeletbouw) ook mogelijk:

Houtvezel

Resthout gebonden met hars uit het hout

Ja

Ja. Hoe en hoe vaak hangt af van de staat van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Alleen toepassen in droge spouw! Ook goede bescherming tegen hitte in de zomer. Herbruikbaar en afbreekbaar. Gemakkelijk te verwerken. Damp-open en vochtregulerend. Geluidsisolerend. Brandveilig. Goede geluidsisolatie. Dampdiffusie-open.

In droge spouw (bv houtskeletbouw) ook mogelijk:

Cellulose

Gerecycled (kranten)papier

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt verwijderen en wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Vlokken

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Alleen toepassen in droge spouw! Goede warmte-isolatie (0,040 W/mK). Brandveilig / schimmelwerend. Goede geluidsisolerende werking. Ademend.

In droge spouw (bv houtskeletbouw) ook mogelijk:

Metisse

Gerecycled tweedehands kleding (85% katoen)

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt verwijderen en wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Rollen of matten

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Alleen toepassen in droge spouw! Ook goede bescherming tegen hitte in de zomer. Goede geluidsisolatie. Dampregulerend.

Buitengevelisolatie

Houtvezel

Resthout gebonden met hars uit het hout

Ja

Ja. Hoe en hoe vaak hangt af van de staat van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Af te werken met bv kalkstuc

Buitengevelisolatie

Kurk

Vermalen kurkkorrels van de schors van de kurkeik

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Platen (voor muur- dak- of vloerisolatie) of korrels (spouw of vloer)

Duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Waterafstotend en vocht- en rot-beschermend. Zeer brandwerend. Zeer goede isolatiewaarde. Geluidsisolerend. Hernieuwbaar.

Buitengevelisolatie

Hennep platen (allprotect)

Op basis van hennepvezels

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Geleverd als systeem: hennep isolatieplaat, wapeningslaag en sierpleister afwerking

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Wordt geleverd als compleet systeem: duurder in aanschaf maar besparing op arbeid

Buitengevelisolatie

Houten frame werk met zelf gekozen isolatie en afwerkingsplaat

Keuze uit eerder genoemde isolatiematerialen, bijvoorbeeld: meer thermisch of juist akoestisch

Afhankelijk van keuze

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Dit is afhankelijk van de afwerking. Het plaatmateriaal kan zijn: gipsvezelplaat, OSB-board of bv Exo-plex. Dit kan worden geschilderd, gestukt, behangen, etc.

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Afhankelijk van de afwerking, regulier periodiek onderhoud

Buitengevelisolatie

Kalkhennepblokken

Houtvezel van de hennepplant en kalk mortel

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Bouwblokken met een vrij grove structuur en een cream witte tot licht grijzige kleur

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare isolatiematerialen

Geen

Het dient nog wel te worden afgewerkt met een stuclaag of een plaatmateriaal

Kozijnen

Accoya

Met azijnzuur verduurzaamd hout

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Licht hout, vergrijst in de loop van de tijd. Hoeft niet (maar kan wel) afgewerkt te worden

Duurder dan vergelijkbare gangbare materialen (maar besparing op afwerking)

Geen , tenzij afgewerkt.

Door de bewerking krijgt zachthout zeer duurzame eigenschappen. Onderhoudsvrij. Gaat zeer lang mee. RVS hang- en sluitwerk nodig, Hout komt (nog) uit Nieuw Zeeland.

Kozijnen

Combinatie-kozijnen

Combinatie hardhout/ verduurzaamd hout met vuren hout in één kozijn

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Afhankelijk van gekozen houtsoorten

Iets duurder dan vergelijkbare gangbare materialen, afhankelijk van gekozen combinatie

Ja: periodiek onderhoud aan afwerking (schilderwerk). één keer per 10-15 jaar

Europese herkomst is mogelijk. Ook combinaties met tropische hardhoutsoorten. Let op het FSC/PEFC keurmerk voor duurzaam beheerde bossen.

Kozijnen

Lariks/ douglas

Europees/Inlands (Nederlands)

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Afhankelijk van afwerking

Vergelijkbaar t.o.v. gangbare materialen

Ja: periodiek onderhoud aan afwerking (schilderwerk), één keer per 10-15 jaar.

Duurzame naaldhoutsoorten. Europese herkomst is mogelijk. Let op het FSC/PEFC keurmerk voor duurzaam beheerde bossen.

Kozijnen

Robinia

Europees hardhout

Ja

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Licht hout, vergrijst in de loop van de tijd. Hoeft niet (maar kan wel) afgewerkt te worden

Duurder dan vergelijkbare gangbare materialen (maar besparing op afwerking)

Geen , tenzij afgewerkt.

Europees hardhout. Onderhoudsvrij. Hoeft niet afgewerkt te worden. RVS hang en sluitwerk.

Afwerking

Leemstuc

Leem uit Europese groeves

Nee

Ja in principe wel. Het is wel belangrijk of je het materiaal kunt demonteren. En wat de staat is van het materiaal na de eerste keer dat het gebruikt is.

Afwerking binnenmuren. Verkrijgbaar in verschillende kleuren en typen afwerkingen.

Duurder dan vergelijkbare gangbare materialen

Geen (eventuele beschadigingen zijn zelf gemakkelijk te herstellen)

Goede warmte- en vochtregulerende eigenschappen, antistatisch en schimmelwerend. Verkrijgbaar in verschillende soorten/kleuren/uitstraling, waarvan sommige zelf aan te brengen.

Afwerking

Verven

Verschillende typen: op basis van lijnolie, of leemverf

Ja

Nee, dat gaat helaas niet.

Kant en klaar of in poedervorm (aan te lengen met water)

Duurder dan vergelijkbare gangbare materialen

Regulier periodiek onderhoud

Bestaat uit natuurlijke ingrediënten.

Afwerking

Textielstuc

Sierpleister uit gerecyclede of natuurlijke textielvezels zoals wol, linnen, katoen, zijde of jute

Ja

Dat is afhankelijk van de situatie, maar de verwachting is dat dat niet vaak mogelijk zal zijn.

Verkrijgbaar in veel verschillende kleuren.

Duurder dan vergelijkbare gangbare materialen

Regulier periodiek onderhoud

Geluiddempend effect. Nieuw product, nog niet breed verkrijgbaar.

Niet gebruiken

Aanbevolen materialen

Opmerkingen

Zinken of koperen dakgoten

• -

  gecoat staal

• -

  gecoat (gerecycled) aluminium

• -

  verzinkt staal met coating

• -

  (FSC-vurenhouten getimmerde) dakgoot met EPDM-bekleding

• -

  GVP (glasvezel versterktpolyester)

• -

  gerecycled PVC

• -

  gecoat zink

Plastisol en Pural coatings zijn corrosiebestendig

• -

  Zink coaten is iets goedkoper dan dakgoten met EPDM bekleden

• -

  De meeste coatings moeten iedere paar jaar opnieuw aangebracht worden voor aluminium is het aan te bevelen gerecycled materiaal te gebruiken

• -

  EPDM heeft lange levensduur en 15 jaar garantie, slijtvast, elastisch, weersbestendig; bekleden van getimmerde dakgoten vergt wel enige ervaring

• -

  Gebruik liever geen PVC. Ook met de huidige technieken komen teveel afvalstoffen vrij bij verbranding. Wilt u het toch gebruiken, kies dan voor gerecycled PVC. Recycling van PVC kan overigens alleen mits het voldoende zuiver is (zonder weekmakers).

Zinken of koperen regenpijpen

• -

  PP (PB), PE

• -

  Gecoat dun (!) staal

• -

  Gerecycled PVC

• -

  gecoat dun staal: in de praktijk is ondereind vaak van verzinkt staal ivm stevigheid (bv tegen vandalisme)

Koperen en loden

drinkwaterleidingen

• -

  PP, PE kunststofleidingen

• -

  Gemakkelijk in elkaar te zetten door kleine delen

• -

  Kop(aansluit-)stukken vaak nog van koper;

  gemakkelijker te bewerken

Zinken en koperen dakbedekking platte daken

• -

  VB-EPDM- of Ecoseal EP-folie

• -

  Gemodificeerd bitumen (APP/SBS)

• -

  TPO/FPA (Thermoplastische Polyolefinen ofwel Flexiel Polyolefine Alloy) = Ecoseal

• -

  Aluminum Kalzip (niet volledig plat: licht hellend)

• -

  liever SBS dan APP

• -

  Ecoseal EP-folie is bitumen- 5en wortelgroeibestendig en halogeenvrij (zonder chloor, broom en jodium).

• -

  TPO=thermisch lasbaar + plastisch vervormen is reversibel

Zinken en koperen dakbedekking schuine daken

• -

  vezelcementen of kunststof (geen PVC) golfplaten

• -

  aluminium platen (Falzonal/Kalzip)

• -

  kunststof- of natuurleien

• -

  keramische (gerecyclede) dakpannen

• -

  betondakpannen met hoog puingranulaat-gehalte

• -

  Aluminium daksystemen van Falzonal geven geen schadelijke stoffen af en is te leveren in o.a. verschillende koper- en zinkkleuren.

• -

  Kunststof leien zijn goedkoper dan natuurleien

Gevelbekleding van zink of geïmpregneerd hout

• -

  onverduurzaamde naaldhoutsoorten (Western Red Cedar met FSC-keurmerk) of (inlandse) lariks

• -

  gecoat staal

• -

  sommige kunstharsen

• -

  cementvezelplaten en -leien

• -

  glazen systeemgevels

• -

  natuurstenen leien

• -

  keramische gevelsystemen

• -

  thermisch of chemisch gemodificeerd hout (bv Plato)

• -

  Aluminium

• -

  Onbehandeld Red Cedar verandert, als het blootstaat aan weersinvloeden, van kleur.

• -

  helaas is Western Red Cedar met FSCkeurmerk nog moeilijk te leveren

• -

  kunstharsen zijn slechts onder voorwaarden dubo-verantwoord

Loodslabben als waterkerende

afsluiting

• -

  gewapend EPDM (rubber)

• -

  gewapend aluminiumgaas met PIB

  (Wakaflex van LaFarge)

• -

  leadax (circulaire variant op loodslabben)

soort

Type kast

Indicatie prijs/stuk

Locatie

aantal

opmerkingen

Vleermuizen (gewone dwergvleermuis)

Inbouwsteen (hoogte ongeveer 50 cm) of koker, los

€ 40,- tot € 80,- (enkellaags) € 50,- tot € 350,- (meerlaags3)

Minimaal 3 m hoog, vrije aanvliegroute, geen kunstlicht op de invliegopening, vrij van verstoring, buiten bereik van predatoren. Kan op meerdere windrichtingen, voorkeur voor zuid. Bij meerdere kasten kiezen voor variatie. I.v.m. uitwerpselen niet boven raam of deur plaatsen.

langsgevels / waar weinig plek is: 1 losse steen/ koker per woning

Geen onderhoud nodig.

Inbouwsteen of koker, geschakeld

Kopgevels: minimaal 3 geschakelde stenen/ kokers

huismus

Inbouwstenen

€ 35,-

Minimaal 3 m hoog, nestplaats mag niet te heet worden in de middag zon, bij voorkeur noord of oost expositie of in de schaduw van dakgoot o.i.d.. Dekking (groen blijvende struiken) in directe omgeving, buiten bereik van predatoren.

Meerdere stenen bij elkaar hangen. Stenen 50 cm uit elkaar of nestingang niet zichtbaar vanuit nestingang van de ‘buren’. Eén meter vogelvide levert 2 nestplaatsen. Bij voorkeur toepassen over de hele lengte van de dakrand. Verplaatsen vogelschroot is vergelijkbaar met vogelvide over hele dakrand .

Geen onderhoud nodig.

Over vogelvides bestaat wat discussie, ze zouden te krap zijn. Inmiddels is er een (samen met de Vogelbescherming ontwikkelde) verbeterde versie op de markt.

Behalve een nestplaats moet er in de directe omgeving ook schuilgelegenheid, voedsel, water en de mogelijkheid voor een zandbadje zijn.

Vogelvide (= vogelvriendelijk vogelschroot)

€ 30,- per meter (= 2 nesten).

Vogelschroot plaatsen op de derde panlat, zodat de ruimte onder de eerste twee pannen gebruikt kan worden als nestplaats

€ 0,-

gierzwaluw

inbouwsteen

€ 40,-

Niet in de volle zon, bij voorkeur aan noord en oost gevel of in de schaduw van dakrand / dakgoot o.i.d.. Zo hoog mogelijk, minimaal 3 m. Vrije uitvliegruimte nodig: niet beperkt door bomen, lantaarnpalen o.i.d. Buiten bereik van predatoren.

Meerdere stenen bij elkaar hangen (koloniebroeder).

Geen onderhoud nodig.

Gierzwaluw dakpannen worden afgeraden, omdat ze op geïsoleerde daken snel te warm worden.

huiszwaluw

Geen inbouwstenen.

-

-

-

De huiszwaluw is geen holenbroeder maar bouwt zelf een nest kommetje van modder. Bij gebrek aan modder zijn kunstnesten een alternatief.

spreeuw

Geen speciale inbouwstenen.

-

-

-

Gebruikt ook wel gierzwaluwstenen.

Halen voedsel vooral uit grasland. Interessant bij sportvelden omdat ze helpen bij bestrijding van emelten.

soort

Type kast4

Indicatie prijs/stuk

locatie

aantal

Opmerkingen

Vleermuizen (gewone dwergvleermuis)

enkelvoudig plat5

€ 40,-

Minimaal 3 m hoog, vrije aanvliegroute, geen kunstlicht op de invliegopening, vrij van verstoring, buiten bereik van predatoren. Kan op meerdere windrichtingen, voorkeur voor zuid. Bij meerdere kasten kiezen voor variatie. Bij platte kasten valt de mest onderuit de kast: let op dat dit niet precies op ramen o.i.d. terecht komt.

Externe vleermuiskasten bij voorkeur jaarlijks in de winter schoonmaken. Eerst controleren of ze niet bezet zijn.

huismus

Speciale nestkasten in de handel. Minimale broedruimte 15 x 8 cm, opening 34 mm of ovaal 32 mm (er bestaan ook dubbele kasten)

€ 25,-

Minimaal 3 m hoog, kast mag niet te heet worden in de middag zon, bij voorkeur noord of oost expositie of in de schaduw van de dakgoot o.i.d.. Dekking (groen blijvende struiken) in directe omgeving, buiten bereik van predatoren.

Meerdere nestkasten bij elkaar hangen. Nesten 50 cm uit elkaar of nestingang niet zichtbaar vanuit nestingang van de ‘buren’.

Het is raadzaam om nestkasten een keer per jaar schoon te maken bij voorkeur in het najaar.

Behalve een nestplaats moet er in de directe omgeving ook schuilgelegenheid, voedsel, water en de mogelijkheid voor een zandbadje zijn.

gierzwaluw

Speciale nestkasten in de handel. Bodemopv. Minimaal 15x25 cm, hoogte 13 cm. Invliegopening max. 2 cm boven de bodem (van binnen gemeten), 7 cm breed en max 3,5 cm hoog. Invliegopening asymmetrisch aangebracht, zodat er een donkere hoek in de nestgelegenheid ontstaat.

€ 40,-

Niet in de volle zon, bij voorkeur aan noord en oost gevel of in de schaduw van dakrand / dakgoot o.i.d.. Zo hoog mogelijk, minimaal 3 m. Vrije uitvliegruimte nodig: niet beperkt door bomen, lantaarnpalen o.i.d.. Buiten bereik van predatoren.

Meerdere nestkasten bij elkaar hangen (koloniebroeder).

Meeste kans op succes als er bewoonde nesten in de buurt zijn.

Schoonmaken van de nestkasten meestal niet nodig (alleen als er een andere vogel in gebroed heeft).

huiszwaluw

Speciale kunstnesten in de handel.

€ 15,-

Hoogte minimaal 4 m, onder overhangende dakgoten of ander uitsteeksels. Vrije aanvliegroute. Voorkeur voor witte daklijsten. Geen duidelijke voorkeur voor nestplekken op een bepaalde windrichting, maar gevels op het noordwesten zijn het minst favoriet.

Meerdere kunstnesten bij elkaar hangen (koloniebroeder).

Vooral in open gebied en jaagt graag bij waterrijke plekken.

Meeste kans op succes als er bewoonde nesten in de buurt zijn.

spreeuw

Speciale nestkasten in de handel. b x h x d ± 20 x 40 x 22 cm, invliegopening 45 mm

€ 30,-

Hoogte 2-5 meter.

Bij voorkeur meerder kasten bij elkaar hangen (semi koloniebroeder)

Nestkast in het najaar schoon maken.

Halen voedsel vooral uit grasland. Interessant bij sportvelden, omdat ze helpen bij bestrijding van emelten.

soort

Type kast

Indicatie prijs/stuk

locatie

aantal

opmerkingen

Vleermuizen (gewone dwergvleermuis)

Inbouwsteen (hoogte ongeveer 50 cm) of koker, los

€ 40,- tot € 80,- (enkellaags) € 50,- tot € 350,- (meerlaags6)

Minimaal 3 m hoog, vrije aanvliegroute, geen kunstlicht op de invliegopening, vrij van verstoring, buiten bereik van predatoren. Kan op meerdere windrichtingen, voorkeur voor zuid. Bij meerdere kasten kiezen voor variatie. I.v.m. uitwerpselen niet boven raam of deur plaatsen.

Hoogbouw biedt meer gevelruimte dan laagbouw, dus ruimte voor wat meer kasten en de mogelijkheid om grotere aantallen kokers te koppelen.

Liever inzet op kwaliteit (maatwerk) dan op hogere aantallen.

Door het koppelen van meerlaagse kasten kunnen grotere zomerverblijven gecreerd worden die ook potentie hebben als kraamverblijf.

Geen onderhoud nodig.

Bij voorkeur inzetten op maatwerk. Voor grote (massa)winterverblijven is altijd maatwerk nodig

Inbouwsteen of koker, geschakeld

huismus

inbouwstenen

€ 35,-

Minimaal 3 m hoog, kast mag niet te heet worden in de middag zon, bij voorkeur noord of oost expositie of in de schaduw van dakgoot o.i.d.. Dekking (groen blijvende struiken) in directe omgeving, buiten bereik van predatoren.

Meerdere stenen bij elkaar hangen. Stenen 50 cm uit elkaar of nestingang niet zichtbaar vanuit nestingang van de ‘buren’

Hoogbouw biedt meer gevelruimte dan laagbouw, dus ruimte voor wat meer kasten.

Hoogbouw heeft meestal geen pannendak, waardoor alleen de inbouwstenen overblijven.

Geen onderhoud nodig.

Bij hoogbouw niet de soort met de hoogste prioriteit.

gierzwaluw

inbouwsteen

€ 40,-

Niet in de volle zon, bij voorkeur aan noord en oost gevel of in de schaduw van dakrand / dakgoot o.i.d.. Zo hoog mogelijk, minimaal 3 m hoog. Vrije uitvliegruimte nodig: niet beperkt door bomen, lantaarnpalen o.i.d. Buiten bereik van predatoren.

Meerdere stenen bij elkaar hangen (koloniebroeder).

Hoogbouw biedt vaak meer ruimte voor veel nesten bij elkaar en vrije aanvliegruimte is door de hoogte makkelijker te realiseren.

Hoogbouw biedt veel kansen m.n.

als er bewoonde nesten in de buurt zijn.

Geen onderhoud nodig.

huiszwaluw

Geen inbouwstenen.

-

-

-

De huiszwaluw is geen holenbroeder maar bouwt zelf een nest kommetje van modder. Bij gebrek aan modder zijn kunstnesten een alternatief.

spreeuw

Geen speciale inbouwstenen.

-

-

-

Gebruikt ook wel gierzwaluwstenen.

Halen voedsel vooral uit grasland. Interessant bij sportvelden omdat ze helpen bij bestrijding van emelten.

soort

Type kast7

Indicatie prijs/stuk

locatie

aantal

opmerkingen

Vleermuizen (gewone dwergvleermuis)

enkelvoudig plat8

€ 40,-

Minimaal 3 m hoog, vrije aanvliegroute, geen kunstlicht op de invliegopening, vrij van verstoring, buiten bereik van predatoren. Kan op meerdere windrichtingen. Voorkeur voor zuid. Bij meerdere kasten kiezen voor variatie. Bij platte kasten valt de mest onderuit de kast: let op dat dit niet species op ramen o.i.d. terecht komt.

Hoogbouw biedt meer gevelruimte dan laagbouw, dus ruimte voor wat meer kasten. Zoek vooral naar meer variatie.

Externe vleermuiskasten bij voorkeur jaarlijks in de winter schoonmaken. Eerst controleren of ze niet bezet zijn.

huismus

Speciale nestkasten in de handel. Minimale broedruimte 15 x 8 cm, opening 34 mm of ovaal 32 mm (er bestaan ook dubbele kasten)

€ 25,-

Minimaal 3 m hoog, kast mag niet te heet worden in de middag zon, bij voorkeur noord of oost expositie of in de schaduw van dakgoot o.i.d.. Dekking (groen blijvende struiken) in directe omgeving, buiten bereik van predatoren.

Meerdere nestkasten bij elkaar hangen. Nesten 50 cm uit elkaar of nestingang niet zichtbaar vanuit nestingang van de ‘buren’.

Hoogbouw biedt meer gevelruimte dan laagbouw, dus ruimte voor wat meer kasten.

Het is raadzaam om nestkasten een keer per jaar schoon te maken bij voorkeur in het najaar.

Bij hoogbouw niet de soort met de hoogste prioriteit.

gierzwaluw

Speciale nestkasten in de handel. Bodemopv. Minimaal 15x25 cm, hoogte 13 cm. Invliegopening max. 2 cm boven de bodem (van binnen gemeten), 7 cm breed en max. 3,5 cm hoog. Invliegopening asymmetrisch aangebracht, zodat er een donkere hoek in de

nestgelegenheid ontstaat.

€ 40,-

Niet in de volle zon, bij voorkeur aan noord en oost gevel of in de schaduw van dakrand / dakgoot o.i.d.. Zo hoog mogelijk, minimaal 3 m. Vrije uitvliegruimte nodig: niet beperkt door bomen, lantaarnpalen o.i.d. Buiten bereik van predatoren.

Meerdere nestkasten bij elkaar hangen (koloniebroeder).

Hoogbouw biedt vaak meer ruimte voor veel nesten bij elkaar en vrije aanvliegruimte is door de hoogte makkelijker te realiseren.

Hoogbouw biedt veel kansen m.n.

als er bewoonde nesten in de buurt zijn.

Schoonmaken van de nestkasten niet nodig. meestal niet nodig (alleen als er een andere vogel in gebroed heeft).

huiszwaluw

Speciale nestkasten in de handel.

€ 15,-

Hoogte minimaal 4 m onder overhangende dakgoten of ander uitsteeksels. Vrije aanvliegroute. Voorkeur voor witte daklijsten. Geen duidelijke voorkeur voor

nestplekken op een bepaalde windrichting, maar gevels op het noordwesten zijn het minst favoriet.

Meerdere nestkasten bij elkaar hangen (koloniebroeder).

Hoogbouw biedt vaak meer ruimte voor veel nesten bij elkaar.

Vooral in opengebied en jaagt graag bij waterrijke plekken.

Meeste kans op succes als er bewoonde nesten in de buurt zijn.

spreeuw

Speciale nestkasten in de handel. b x h x d ± 20 x 40 x 22 cm, invliegopening 45 mm

€ 30,-

Hoogte 2-5 meter.

Bij voorkeur meerder kasten bij elkaar hangen (semi koloniebroeder)

Vooral interessant in de buurt van sportvelden en gazons.

Nestkast in het najaar schoon maken.

Nederlandse naam

Latijnse naam

Gebruik

Bijzonderheden

Aanvullingen natuurwaarde

Beuk

Fagus sylvatica

In hagen of als losstaande boom.

In groene en rode varieteit leverbaar. Blad blijft in de winter in verdorde toestand aan de struik hangen. Groeit op zanderige gronden die niet te nat zijn (kies voor kleiachtige, natte grond de haagbeuk, Carpinus betulus).

Nest en schuilgelgenheid voor vogels. B.v. merel (nest) en huismus (schuilplaats).

Bittere wilg

Salix purpurea

In lage hagen

Geschikt voor gebruik in hagen met een hoogte van maximaal 50-75 cm. Houdt niet van natte gronden. Klein blijvende haagplant, geschikt voor kleine tuinen.

Bloeien vroeg in het voorjaar en zijn dan belangrijke bron van stuifmeel als eiwitbron voor de jongen (mannelijke planten) en nectar (vrouwelijke planten) voor bijen. Ook vlinders komen op de nectar af.

Bosaalbes

Ribes rubrum

Als struik in gemengde hagen, struweelheggen, houtkanten etc

Is een van de drie inheemse bessensoorten, wordt ook Aalbes of Rode bes genoemd. Goede drachtplant (stuifmeel en nectar) voor hommels, honingbijen, solitaire wilde bijen en nachtvlinders. Natuurlijke groeiplaats Bosaalbes. Zeldzame soort. Groeit op zonnige plaatsen tot in halfschaduw; bodem vochtig tot nat, matig voedselrijk tot voedselrijk, matig zuur tot licht basisch. Eetbare rode bessen.

Voedselplant voor met name nachtvlinders.

Bosroos

Rosa arvensis

Als klimplant in gaas, pergola’s, struweelheggen, etc.

Bosroos is de enige rankende inheemse rozensoort, heeft lange rankende of klimmende takken. Goede drachtplant (stuifmeel en nectar voor insecten). Vrucht: kleine vuurode bottels. Kan schaduw verdragen, maar komt dan niet of nauwelijks tot bloei. Houdt van kalkhoudende bodem.

Bloemen trekken bijen. De vruchten worden gegeten door vogels en kleine zoogdieren.

Gele kornoelje

Cornus mas

In hagen

Robuuste haagplant geschikt voor bijna alle bodems. Groeit breed uit, verliest in de winter zijn blad. Zeer geschikt voor gebruik in gemengde hagen. Door brede groei niet geschikt voor kleine tuinen.

Bloeit erg vroeg (februari-maart) afhankelijk van de exacte bloeitijd druk bezocht door bijen (soms bloeit hij al voordat de bijen actief zijn).

Gewone liguster

Ligustrum vulgare

Als struik in gemengde hagen, struweelheggen, houtkanten etc

Verdraagt goed regelmatige snoei. Goede drachtplant. Is rijk aan nectar, trekt veel insecten (kevers, hommels, honingbijen en solitaire wilde bijen). Voedselplant voor ligusterpijlstaart (nachtvlindersoort). De bessen zijn voedsel voor overwinterende lijsterachtigen. Verdraagt slecht zure bodem. Niet te verwarren met Japanse haagliguster (Ligustrum ovalifolium), die vaak als haag wordt aangeplant.

Behoud blad in milde winters, geschikt als schuilplaats voor vogels. Bessen in trek bij vogels. Bloemen in trek bij bijen, zweefvliegen en hommels.

Haagbeuk

Carpinus betulus

In hagen. Gemakkelijk te snoeien als een formele vorm maar kan ook informeel.

Kan op bijna iedere grondsoort. Mooie herfstkleur. Snoeien in de nazomer of vroege herfst.

Voedselbron voor larven van vlinders. Appelvink en boomklever eten de zaden. Bos- en hazelmuizen eten de nootjes.

Hondsroos

Rosa canina

Als klimplant of struik in gaas, gemengde hagen, struweelheggen, houtkanten etc

Belangrijke plant voor veel insecten: hommel, honingbijen en wilde bijen. Lichtminnend/halfschaduw. Stelt weinig eisen aan de bodem; groeit op bijna alle bodemtypes. Bloeit uitbundig in juni. Vrucht: eetbare koraalrode bottels.

Belangrijke plant voor veel insecten: hommel, honingbijen en wilde bijen. De bottels worden graag gegeten door allerlei vogels, zoals de koperwiek en de kramsvogel tijdens de wintermaanden december t/m februari.

Kardinaalsmuts

Euonymus europaeus

In lage hagen.

Groeit het beste op goed doorlatende en humusrijke grond, hoewel bijna iedere grondsoort geschikt is. Zeer winterhard en gemakkelijk bij te houden. Goed alternatief voor buxus.

Bloemen in trek bij vliegen en kevers. Zaden worden gegeten door vogels.

Klimop

Hedra helix

Als klimplant aan een raster. De volwassen versie vormt een struik.

Wintergroen. Als klimplant aan een raster geschikt als smalle groene afscheiding.

Volwassen versie: Bloeit van september tot december als de meeste planten uitgebloeid zijn en daardoor belangrijk voor bijen en vlinders. Bessen worden gegeten door vogels. Door dichte bladeren erg in trek als nestplaats bij merel.

Als klimblad vanwege het wintergroene karakter een goede schuilplaats.

Kruisbes

Ribes uva-crispa

Als struik in gemengde hagen, struweelheggen, houtkanten etc

Is een van de drie inheemse bessensoorten. Goede drachtplant (stuifmeel en nectar) voor hommels, honingbijen en solitaire wilde bijen. Groeit op zonnige plaatsen tot lichte schaduw en in halfschaduw; bodem van vrij droog tot vochtig tot vrij nat, matig voedselrijk, kalkhoudende bodem tot zwak zuur. Geeft eetbare bessen vanaf juni.

Goede drachtplant (stuifmeel en nectar) voor hommels, honingbijen en solitaire wilde bijen.

Meidoorn*

Crataegus calycina (koraalmeidoorn)

Crataegus laevigata (tweestijlige meidoorn)

Crataegus monogyna (eenstijlige meidoorn)

Als struik in gemengde hagen, struweelheggen (m.n. monogyna).

* Wageningen ligt in een bufferzoen waar de inheemse meidoorns (op de cultivars van Crataegus monogyna (eenstijlige meidoorn) na) niet mogen worden aangeplant i.v.m. risico’s op bacterievuur in de fruitteelt (zie: https://www.nvwa.nl/onderwerpen/plantenziekten-en-plagen/bacterievuur/bufferzones

Door dichte groei met doorns veilige schuilplaats voor vogels. Bessen worden gegeten door vogels. De bloemen trekken insecten aan.

Rode kornoelje

Cornus sanguinea

Als struik in gemengde hagen, struweelheggen, houtkanten etc

Verdraagt goed regelmatige snoei, maar kan ook worden afgezet. Houdt niet van zure grond. Drachtplant voor allerlei insectensoorten zoals vlinders, honingbijen, solitaire bijen, hommels.

Drachtplant voor allerlei insectensoorten zoals vlinders, honingbijen, solitaire bijen, hommels. De bessen worden gegeten door vogels. Het dichte takkengestelsel biedt schuilgelegenheid.

Sleedoorn

Prunus spinosa

In wilde hagen en houtwallen

Door veel wortelopschot niet geschikt voor gebruik in de tuin. Bloeit van maart tot en met april / mei en trekt hierbij veel insecten aan, vooral bijen. Krijgt in de nazomer blauw-zwarte bessen die gebruikt kunnen worden voor het maken van jam, vruchtensap en wijn.

De sleedoorn bloeit vroeg in het jaar en wordt bezocht door veel soorten insekten. Waardplant van de sleedoornpage. De sleedoornpage is een beschermde vlinder en een van de weinige zelzame vlindersoorten die niet gebonden is aan bijzondere natuurgebieden en ook in het stedelijk gebied voorkomt. De bessen worden door vogels gegeten. Door de dichte takken is het ook een veilige broedplaats voor veel kleine vogelsoorten.

Taxus

Taxus baccata

In strakke haag te snoeien

Taxus is giftig behalve de rode schijnbessen

Wintergroen, dus geeft ook in de winter goede beschutting aan vogels. De “bessen” worden gegeten door vogels.

veldesdoorn

Acer campestre

Als struik in gemengde hagen, struweelheggen, ook als strakke haag te snoeien

kan op veel verschillende standplaatsen toegepast worden.

Is een voedselplant voor bijen en vlinders, maar komt bij veel snoeien (haag) niet tot bloei. Biedt zomers wel beschutting. Zaden worden door vinkachtigen gegeten.

Wilde clematis, Bosrank

Clematis vitalba

Als klimplant in gaas, pergola’s, struweelheggen, etc.

Sterke groeier en klimmer. Goede drachtplant voor hommels, honingbijen en solitaire wilde bijen. De zilverachtige zaadpluizen blijven de hele winter aan de struik hangen.

Geen nectar in de bloem. Insecten verzamelen wel de pollen.

Wilde kamperfoelie

Lonicera periclymenum

Als klimplant voor pergola’s, struweelheggen, houtkanten etc.

Algemene soort die op verschillende bodemsoorten voorkomt.Bloeitijd: juni-juli tot september-oktober, heerlijk geurend, met name ’s avonds.

Trekken vooral nachtvlinders.

Zwarte bes

Ribes nigrum

Als struik in houtkanten (-wallen), erfbosjes, bosranden.

Zwarte bes is een van de drie inheemse bessensoorten. Goede drachtplant (stuifmeel en nectar) voor hommels, honingbijen, solitaire wilde bijen en nachtvlinders. Groeit op zonnige tot (enigszins) beschaduwde plaatsen; bodem nat tot vochtig, matig voedselrijk tot voedselrijk, matig stikstofrijk. Geeft eetbare bessen.

Bloemen zijn aantrekkelijk voor hommels, wilde solitaire bijen en honingbijen. Bessen worden gegeten door vogels.

Nederlandse naam

Latijnse naam

Boswilg

Salix caprea

Eenstijlige meidoorn

Crataegus monogyna

Egelantier

Rosa rubiginosa

Fladderiep of Steeliep

Ulmus laevis

Gelderse Roos

Viburnum opulus

Geoorde wilg

Salix aurita

Gewone es

Fraxinus excelsior

Gewone Vlier

Sambucus nigra

Grauwe wilg

Salix cinerea

Hazelaar

Corylus avellana

Heggenroos

Rosa corymbifera

Hulst

Ilex aquifolium

Inheemse vogelkers

Prunus padus

Katwilg

Salix viminalis

Kraakwilg

Salix fragilis

Lijsterbes

Sorbus aucuparia

Ruwe Berk

Betula pendula

Schietwilg

Salix alba

Sporkehout

Rhamnus frangula

Tweestijlige meidoorn

Crataegus laevigata

Veldesdoorn of Spaanse aak

Acer campestre

Wegedoorn

Rhamnus cathartica

Wilde appel

Malus sylvestris

Wilde kers, Zoete kers of Boskriek

Prunus avium

Wilde mispel

Mespilus germanica

Wintereik

Quercus petraea

Winterlinde

Tilia cordata

Zachte berk

Betula pubescens

Zomereik

Quercus robur

Zomerlinde

Tilia platyphyllos

Zwarte els

Alnus glutinosa