Besluit van gedeputeerde staten van de provincie Zuid-Holland houdende regels omtrent subsidieregeling spreiding sociale woningbouw regio Rotterdam Zuid-Holland (Subsidieregeling spreiding sociale woningbouw regio Rotterdam Zuid-Holland)

Ondertekening

Toelichting op Subsidieregeling spreiding sociale woningbouw regio Rotterdam

Algemeen

Aanleiding en achtergrond

Op 30 januari 2019 ondertekenden de 14 gemeenten en 25 woningcorporaties in de Rotterdamse regio het Regioakkoord Nieuwe Woningmarktafspraken Regio Rotterdam 2018-2030 (hierna: Regioakkoord). De gemeenten van het Samenwerkingsverband Wonen van de regio Rotterdam maken zich samen sterk om het aantal woningen in de regio Rotterdam tot 2030 met 54.000 woningen uit te breiden. De gemeenten en de woningcorporaties zetten zich ook in voor een betere balans van het woningaanbod in de regio. Het Regioakkoord bevat afspraken over de bijdrage aan de regionale doelen die iedere gemeente levert. Deze doelen zijn voldoende woningen, voldoende woningen in de sociale voorraad en een meer evenwichtige spreiding van de sociale voorraad. In de periode tot 2030 wordt zo de sociale woningvoorraad beter gespreid over de regio.

De sociale woningvoorraad en de doelgroep die financieel op deze woningen is aangewezen zijn onevenwichtig verdeeld over de regio Rotterdam. De onevenwichtigheid in de regio zet mede de ontwikkeling in wijken die vallen onder het Nationaal programma Rotterdam Zuid (NPRZ) onder druk. De opgave in de regio Rotterdam is groot en het investeringsvermogen van de corporaties en gemeenten in de regio is beperkt. Daarbij komt dat sommige gemeenten in de regio problemen ervaren met het Vestia-dossier. De totale sociale voorraad in die gemeenten neemt aanzienlijk af door verkoop van het bestaande sociale bezit door Vestia. Overname van het Vestia-bezit in deze gemeenten door een andere (lokale) corporatie is (nog) niet gelukt.

Gelet op deze omstandigheden is aan de provincie een bijdrage gevraagd voor het inzetten van een instrument om een betere verdeling van de sociale woningen binnen de regio Rotterdam te stimuleren. In relatie tot Regioakkoord heeft de provincie aangegeven het haar ter beschikking staande instrumentarium in te zetten om waar nodig betreffende gemeenten te bewegen (meer) te presteren op het vlak van sociale woningbouw.

In samenspraak met het Nationaal programma Rotterdam Zuid (NPRZ), de gemeente Rotterdam en het Samenwerkingsverband Wonen regio Rotterdam is daarom een stimuleringsregeling ontwikkeld om een evenwichtigere spreiding van sociale woningbouw over de regio te stimuleren. Ook de Maaskoepel, de koepel van woningcorporaties in de regio Rotterdam, is geraadpleegd. In totaal draagt de provincie € 4.000.000,-- bij. Ook wordt door de gemeente Rotterdam € 1.000.000,-- vanuit de gelden voor het Nationaal Programma Rotterdam Zuid ingezet voor stimulering van betere spreiding van de sociale voorraad in de regio. In totaal bedraagt de omvang van deze subsidieregeling € 5.000.000,--.

De provincie draagt op verzoek van betrokken partijen de verantwoordelijkheid voor de verdere uitwerking, beheer en de uitvoering van de regeling gedurende de looptijd daarvan. Het beschikbaar stellen van financiën aan de gemeenten gebeurt in de vorm van een subsidie. Het gestelde in de (provinciale) Algemene subsidieverordening Zuid Holland 2013 (hierna: Asv) is daarom van toepassing.

Voor de regeling is een subsidieplafond ingesteld voor 4 jaar voor een maximaal bedrag van € 5.000.000,--.

Regioakkoord - stimuleren van evenwichtige(re) spreiding

Het doel van de financiële stimulans is het stimuleren van sociale nieuwbouw van huurwoningen in de regio Rotterdam om mede op die manier een meer evenwichtige spreiding van de sociale voorraad binnen de regio te bereiken. Gemeentelijke biedingen – die onderdeel uitmaken van het Regioakkoord - laten zien dat er regionaal een beweging op gang is gekomen om de doelstellingen en ambities uit het Regioakkoord wat betreft de regionale spreiding te realiseren. Deze beweging is zichtbaar wanneer gemeenten in absolute aantallen meer inspanningen toezeggen en uiteindelijk realiseren dan doorgerekend in het zogenoemde Referentiescenario uit het Regioakkoord.

Het gaat bij deze financiële stimulans niet om een algehele subsidieregeling voor woningbouw in de regio Rotterdam. Er is voor gekozen om de randgemeenten te stimuleren voor sociale woningbouw in het kader van betere spreiding van de sociale voorraad binnen in de regio. Het beperkte budget binnen de stimulans wordt ingezet waar de grootste stimulering nodig is. Alle gemeenten behoudens de kerngemeenten (Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen) kunnen een beroep doen op de regeling. Daarnaast zorgt dit ervoor dat het bedrag per woning substantieel kan blijven. De gemeenten in de regio die de grootste problemen ervaren met het zogenoemde ‘Vestia-dossier’, Brielle en Barendrecht, kunnen ook gebruik maken van de regeling. In de gemeenten Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen is het doel absolute of relatieve vermindering van de sociale voorraad, welke afname wordt opgevangen in de andere regiogemeenten (volgens het zogenoemde Meer Evenwichtscenario).

In het Regioakkoord zijn twee theoretische, modelmatige scenario’s opgeleverd. Enerzijds het consumentgerichte Referentiescenario met het eindbeeld welke opgave gemeenten hebben die voor hun eigen doelgroep zorgen. En anderzijds het Meer Evenwichtscenario met het eindbeeld welke opgave de gemeenten hebben als zij allen invulling geven aan de meer evenwichtige verdeling van de sociale woningvoorraad in de regio door de afstand tot het regionaal sociaal gemiddelde (50%) met 1/3 deel te verkleinen. Dit laatste wordt vertaald naar concrete woningaantallen. Het Meer Evenwichtscenario wordt gezien als de stip op de horizon.

Uitgangspunten van de stimuleringsregeling

Bij het vormgeven van de regeling zijn de volgende uitgangpunten leidend geweest:

de regeling moet eenvoudig en doeltreffend zijn;

de hoogte van de stimulans per woning moet voldoende groot zijn;

uitsluitend gemeenten komen in aanmerking voor de regeling. Woningcorporaties kunnen geen aanspraak op de regeling maken;

de stimuleringsregeling hangt samen met het Regioakkoord. Dit betekent dat de stimulans voor nieuwbouw effect heeft als aan het geheel van de afspraken van de desbetreffende gemeente over het in stand houden en uitbreiden van de sociale voorraad wordt voldaan;

om het draagvlak in de regio te borgen is afgesproken dat zowel aan het SvWrR als aan de regionale koepel van woningcorporaties ‘Maaskoepel’ gevraagd wordt hun visie te geven op ingediende aanvragen voor subsidie alvorens een besluit te nemen over toekenning. Zij betrekken de afspraken die zijn opgenomen in het Regioakkoord bij hun visie op de aanvraag. Zie ook de toelichting op artikel 6 Subsidievereisten;

de verantwoording over de toegekende subsidies wordt zo eenvoudig mogelijk vorm gegeven om de administratieve lastendruk te dempen.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 2 Subsidiabele activiteiten en prestatie

Gemeenten bouwen zelf geen (huur)woningen. De subsidie heeft tot doel gemeenten te stimuleren om (meer) sociale huurwoningen te laten realiseren. Dit kan bijvoorbeeld door het vaststellen van een (lagere) grondprijs voor sociale woningbouw. Er wordt uitsluitend subsidie verstrekt voor de nieuwbouw van sociale huurwoningen. In afspraken in het Regioakkoord is opgenomen welke inspanningen gemeenten en woningcorporaties leveren om te komen tot een evenwichtigere spreiding van de sociale woningvoorraad over de regio.

In de subsidieregeling is vastgelegd dat maximaal 2% van de toe te kennen subsidie mag worden benut voor dekking van de met het subsidie samenhangende administratieve lasten, waaronder personele inzet.

Artikel 3 Doelgroep

De subsidie wordt uitsluitend verstrekt aan randgemeenten. Zie hiervoor de in artikel 1 opgenomen begripsbepaling en het algemene deel van deze toelichting.

Artikel 4 Aanvraagperiode

Aanvragen worden ingediend door middel van een namens gedeputeerde staten vastgesteld aanvraagformulier. Dit formulier dient compleet te worden ingevuld en te worden voorzien van de aangegeven bijlagen.

In het aanvraagformulier dient concreet te worden gemotiveerd op welke wijze en in welke mate het aangevraagde project/woningen het gemeentelijk doel van het zgn. Meer Evenwicht scenario als bedoeld in het Regioakkoord dichterbij brengt. Hierbij dient te worden ingegaan op het verschil in de gemeentelijke opgave tussen het zogenoemde Referentiescenario en het Meer Evenwichtscenario.

Aanvragen kunnen worden ingediend vanaf 1 mei 2020. Dit geeft gemeenten, in relatie tot artikel 9 Rangschikking, tijd om indiening van hun aanvragen voor te bereiden.

Artikel 6 Subsidievereisten

De stimuleringsregeling hangt samen met het Regioakkoord. Om voor subsidie in aanmerking te komen moet de bouw van sociale huurwoningen bijdragen aan een evenwichtigere spreiding van de sociale woningvoorraad over de gemeenten in de regio, zoals in het Regioakkoord afgesproken. Gemeentelijke biedingen – die onderdeel uitmaken van het Regioakkoord - laten zien dat er regionaal een beweging op gang is gekomen om de doelstellingen en ambities uit het Regioakkoord wat betreft de regionale spreiding te realiseren. Deze beweging is zichtbaar wanneer gemeenten in absolute aantallen meer inspanningen toezeggen en realiseren dan doorgerekend in het zogenoemde Referentiescenario uit het Regioakkoord.

Deze ingezette richting wordt duidelijk uit de volgende getallen uit het RIGO-rapport (januari 2019) Regio Rotterdam: De eerste stap!.

In een onderliggend rapport van onderzoeksbureau ABF (Naar een meer evenwichtige regio Rotterdam, mei 2018) is opgenomen welke ontwikkeling van de sociale woningvoorraad voorzien was bij de start van het regionale proces.

Vanwege de nauwe relatie tussen de subsidieregeling en de afspraken in het Regioakkoord wordt over elke ingekomen aanvraag om subsidie de visie gevraagd van het SvWrR en de in de Maaskoepel samenwerkende woningcorporaties. Daarbij wordt verwacht dat zij ingaan op de opgaven als opgenomen in het Regioakkoord.

Artikel 8 Subsidiehoogte

Er is sprake van een vast bedrag van € 7.500,-- per te realiseren sociale huurwoning.

Artikel 12 Prestatieverantwoording

Gelet op artikel 23, eerste lid, van de Asv gaat een aanvraag tot subsidievaststelling in elk geval vergezeld van een activiteitenverslag. Bij een subsidieverleningsbeschikking van € 125.000,-- of meer, stelt artikel 23, derde lid, van de Asv aanvullende indieningsvereisten (financieel verslag, accountantsverklaring, jaarrekening). Op grond van het vijfde lid van dit artikel kunnen gedeputeerde staten afwijken van artikel 23, derde en vierde lid, van de Asv. Om het gebruik van de subsidieregeling administratief zo eenvoudig mogelijk te houden is in deze regeling opgenomen dat, in afwijking van artikel 23, derde lid, van de Asv in het geval dat de subsidieverleningsbeschikking meer dan € 125.000,-- bedraagt, de aanvraag tot subsidievaststelling, naast het activiteitenverslag, alleen vergezeld gaat van een financieel verslag en dat artikel 23, vierde lid, van de Asv buiten toepassing blijft.

In het Activiteitenverslag moet ten minste worden beschreven in hoeverre er gestart is met de bouw van de woningen (“eerste paal”), op welke wijze/waarvoor de subsidie is ingezet ten behoeve van de bouw van de woningen en wanneer de woningen waarvoor subsidie is ingezet gerealiseerd (zullen) zijn (“gereedmelding”).

Artikel 15 Evaluatieartikel

De regeling zal één jaar na inwerkingtreding worden geëvalueerd. Evaluatie kan leiden tot aanpassen van de regeling of in het uiterste geval tot het besluit om de regeling te beëindigen.