Beleidsregel Hogere waarden Regio Midden-Holland

Voorwoord

Voor u ligt het aangepaste hogere waarde beleid.

Dit aangepaste hogere waarde beleid komt in de plaats van het in 2007 opgestelde hogere waarde beleid.

Om het hogere waarde beleid toegankelijker te maken, is een uitgebreide samenvatting geschreven met daarin een uitleg van de werking van het hogere waarde beleid.

Om een acceptabel woon- en leefklimaat te realiseren, is beschreven hoe met het ontwerp van woningen of woongebieden rekening gehouden kan worden met de geluidsbronnen in de omgeving.

Om het hogere waarde beleid toe te lichten, is beschreven wat verstaan wordt onder de verschillende termen die worden gehanteerd.

Om aan te geven in welke fase van een plan een hogere waarde wordt vastgesteld, is beschreven welke wetgeving van toepassing is rondom het vaststellen van een hogere waarde.

Door in het hogere waarde beleid deze beschrijvingen op te nemen, is getracht om voor alle partijen die me het hogere waarde beleid te maken krijgen, informatie mee te geven hoe met geluid omgegaan kan worden.

Samenvatting van het hogere waarde beleid

Een akoestisch onderzoek wordt uitgevoerd bij ruimtelijke procedures, zoals bestemmingsplannen.

De Wet geluidhinder geeft “voorkeursgrenswaarden” aan. Wanneer uit akoestisch onderzoek blijkt dat de geluidsbelasting op de te bouwen woningen of andere geluidsgevoelige objecten hoger is dan deze voorkeursgrenswaarde, moeten maatregelen worden onderzocht. Als eerste moeten maatregelen “bij de bron” worden onderzocht, bijvoorbeeld stil wegdek bij verkeerslawaai; als tweede worden maatregelen in de “overdracht” onderzocht, bijvoorbeeld een geluidscherm of een wal en daarna worden maatregelen bij de ontvanger onderzocht (bijvoorbeeld geluidisolatie aan een woning).

Met de maatregelen bij de bron en in de overdracht wordt ernaar gestreefd om te voldoen aan de voorkeursgrenswaarde.

Het treffen van deze maatregelen is verplicht, tenzij deze maatregelen:

-te weinig reductie opleveren (onvoldoende doeltreffend zijn) of;

• o

  stedenbouwkundig ongewenst zijn, dan wel;

• o

  verkeerskundig ongewenst zijn, dan wel;

• o

  vervoerskundig ongewenst zijn, dan wel;

• o

  landschappelijk ongewenst zijn, dan wel;

• o

  financieel niet haalbaar zijn.

Als uit het onderzoek blijkt dat maatregelen nodig zijn en dat na het treffen van maatregelen niet voldaan wordt aan de voorkeursgrenswaarde kan een hogere waarde worden vastgesteld door het bevoegd gezag, tot ten hoogste de maximale grenswaarde,

De normen in cijfers.

Voor industrielawaai bedraagt de voorkeursgrenswaarde 50 dB(A) en de maximale grenswaarde in de meeste gevallen 55 dB(A) of 60 dB(A).

Voor wegverkeerslawaai is in de meeste gevallen de voorkeursgrenswaarde 48 dB en de maximale grenswaarde (afhankelijk van de situatie) 53 dB, 58 dB, 63 dB of 68 dB.

Voor railverkeerslawaai is in de meeste gevallen de voorkeursgrenswaarde 55 dB en de maximale grenswaarde 68 dB.

Een hogere waarde wordt dus vastgesteld voor waarden boven de voorkeursgrenswaarde maar onder de maximale grenswaarde. Zie ook figuur A. Bij het vaststellen van hogere waarden wordt dit beleid toegepast.

Hogere waarden mogen niet “zomaar” worden vastgesteld. Vaste voorwaarden vanuit het gemeentelijk Hogere waarde beleid zijn:

• -

  er moet een geluidsluwe gevel aanwezig zijn en

• -

  een geluidsluwe buitenruimte.

Een gevel is de buitenwand van een gebouw (bijvoorbeeld woning, school, ziekenhuis, verzorgingshuis, enz.). Een geluidluwe buitenruimte is bijvoorbeeld een balkon of tuin die grenst aan een geluidluwe gevel. In deze samenvatting worden de uitzonderingen, bestaande woningen en geen buitenruimte, weggelaten.

1 Inleiding

De Wet geluidhinder is opgezet om de hinder ten gevolge van geluid te beperken. Aan de eisen uit deze wet dient voldaan te worden. Een van de onderdelen in de Wet geluidhinder is de mogelijkheid tot het vaststellen van Hogere waarden met als doel aan te geven dat de locatie voor geluid minder geschikt is om te bouwen.

Sinds de invoering van de Wet geluidhinder (1979) is er een systematiek opgesteld voor het vaststellen van hogere waarden, met criteria waaraan voldaan diende te worden. De Provincie Zuid-Holland, die de hogere waarden voor 2007 vaststelde, had ook beleid vastgesteld waaraan een hogere waarde diende te voldoen.

Sinds 2007 is de bevoegdheid voor het vaststellen van hogere waarden grotendeels een bevoegdheid van de gemeente. Het vaststellen van een hogere waarde is een afwegingsproces. Om dit eenduidig en consistent uit te voeren is hiervoor in 2007 door de gemeente beleid vastgesteld. Hierdoor hoeft niet in elk hogere waarde besluit het afwegingsproces herhaald te worden, maar wordt steeds aangesloten bij het vastgestelde hogere waarde beleid. Dit vereenvoudigt het vaststellen van de hogere waarde besluiten. Inmiddels is het in steeds bredere kring bekend dat een hoge geluidsbelasting een negatieve invloed heeft op het woonklimaat en de gezondheid. Juist op locaties waar meer geluid aanwezig is, is een hogere waarde procedure noodzakelijk. Om de negatieve invloed op het woonklimaat en de gezondheid te verminderen, of te compenseren, zijn enkele voorwaarden opgenomen waaraan voldaan dient te worden bij het vaststellen van hogere waarden. Doel van het beleid is dan ook om in geluidsbelaste situaties een acceptabel woon- en leefklimaat te bieden ten aanzien van geluid.

Tot nu toe wordt bij het vaststellen van hogere waarden uitgegaan van het beleid uit 2007. Dit hogere waarde beleid komt in de plaats van het eerder vastgestelde beleid. De voornaamste redenen voor de aanpassingen zijn het verduidelijken van de berekening van de cumulatie en de uitleg van de geluidsluwe gevel. Dit naar aanleiding van praktijkgevallen en vragen van en discussies met derden.

Het hogere waarde beleid wordt toegepast bij het vaststellen van hogere waarden, door middel van een Hogere waarden besluit. Het Hogere waarde besluit wordt genomen op basis van de Wet geluidhinder, bij ruimtelijke procedures of reconstructiebesluiten. Door het volgen van een hogere waarde procedure wordt het mogelijk gemaakt om op een locatie waar meer geluid heerst dan de voorkeursgrenswaarde uit de Wet geluidhinder toch nog woningen (of andere geluidgevoelige bestemmingen) te realiseren. Door de koppeling met de procedures in het kader van de Wet ruimtelijke ordening, is de hogere waarde nauw verbonden met deze Wet.

Tijdens het opstellen van dit beleid, wordt het wetsvoorstel voor de ‘geluidproductieplafonds’ (Swung 1) behandeld en mogelijk van kracht. Ten aanzien van de hogere waarden van de gemeenten treden geen wijzigingen op bij de inwerkingtreding van deze wet.

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt het wettelijk kader toegelicht. In hoofdstuk 3 worden voorbeelden gegeven over het omgaan met geluid in relatie met bouwplannen. In hoofdstuk 4 worden de eisen uit de Wet geluidhinder vermeldt ten aanzien van de hogere waarden, de aanvullende voorwaarden alsmede een toelichting op deze aanvullende voorwaarden en hoe hiermee omgegaan dient te worden. In hoofdstuk 5 is de relatie met andere wetgeving vermeld, om het hogere waarde besluit beter te kunnen plaatsen in het gehele traject van het realiseren van nieuwe ontwikkelingen.

Na hoofdstuk 5 zijn een literatuurverwijzing en een begrippenlijst opgenomen. In bijlage 1 zijn de normen uit de Wet geluidhinder opgenomen. In bijlage 2 is een stroomschema opgenomen, met daarin de relatie tussen de hogere waarde procedure en een ruimtelijke procedure.

2 Wettelijk kader

In de Wet geluidhinder is opgenomen dat voor situaties waarbij een voorkeursgrenswaarde wordt overschreden, een hogere waarde mag worden vastgesteld tot een bepaald maximum, een maximale grenswaarde.

In de Wet geluidhinder worden al deze waarden de ‘ten hoogste toelaatbare geluidsbelastingen’ genoemd. Om verwarring te voorkomen wordt in dit beleid gesproken over voorkeursgrenswaarde en maximale grenswaarden.

Een hogere waarde wordt vastgesteld in het gebied tussen de voorkeursgrenswaarde en de maximale grenswaarde, zoals in de figuur hiernaast is uitgebeeld.

De Wet geluidhinder kent een onderscheid in drie soorten lawaai, namelijk:

• -

  industrielawaai;

• -

  wegverkeerslawaai en;

• -

  railverkeerslawaai.

Rondom de bronnen van deze soorten lawaai geldt een zone. Deze zone is een aandachtsgebied waarbinnen akoestisch onderzoek uitgevoerd dient te worden, indien sprake is van een van de hieronder genoemde situaties.

De voorkeursgrenswaarde en maximale grenswaarde is afhankelijk van de situatie. De Wet geluidhinder onderscheidt hierin 3 situaties, te weten:

• -

  realisatie van een nieuwe geluidsgevoelige bestemming in de zone, of vervanging van bestaande woningen of andere geluidsgevoelige gebouwen door woningen in de zone;

• -

  aanleg van een nieuwe bron, dat wil zeggen een industrieterrein, weg of spoorlijn, langs bestaande geluidsgevoelige bestemmingen;

• -

  wijziging van een bron, dat wil zeggen: industrieterrein, weg of spoorlijn.

Voor elke soort lawaai zijn de voorkeursgrenswaarden en maximale grenswaarden voor deze drie situaties weergegeven in bijlage 1 (Normen uit de Wet geluidhinder).

De voorkeursgrenswaarden en maximale grenswaarden worden in tabellen weergegeven en richten zich op de hogere waarden die door de gemeentelijke overheden kunnen worden vastgesteld. In het kader van de sanering en bij wijziging van de Rijksinfrastructuur stelt de Minister van Infrastructuur en Milieu de hogere waarden vast. Hiervoor gelden andere voorkeursgrenswaarden en maximale grenswaarden. Deze komen in dit beleid niet aan bod.

Sanering betekend bij geluid onderzoek doen naar de geluidsbelasting in saneringswoningen en als de geluidsbelasting boven een bepaalde waarde komt worden maatregelen aan de woning getroffen.

3 Geluid als kans

Het realiseren van geluidsgevoelige bestemmingen (meestal het bouwen van woningen) op geluidsbelaste locaties is mogelijk, mits de uiteindelijke leefkwaliteit voldoende aandacht krijgt en een bepaalde leefkwaliteit wordt gerealiseerd. Uitgangspunt is dat wonen op locaties met hoge geluidsbelastingen niet hoeft te leiden tot een toename van de geluidshinder. Door geluid als kans te zien is het mogelijk om de toename van de geluidshinder te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken en wel de gewenste ontwikkeling van wegen of bedrijvigheid te realiseren. Door geluid in een vroeg stadium als ontwerp eis mee te nemen, is het mogelijk om een goed woon- en leefklimaat te scheppen en zo het aantal geluidsbelaste woningen minimaliseren. Voorwaarden om hieraan te voldoen zijn een akoestisch juiste indeling van ruimten in de woning en de realisatie van minimaal één geluidsluwe gevel en buitenruimte.

Minimalisering aantal geluidsbelaste woningen

Bij het ontwerpen van de woningen dient de situering ten opzichte van de weg, de spoorlijn of het industrieterrein in ogenschouw te worden genomen.

In het volgende voorbeeld wordt een ontwikkeling langs een spoorlijn weergegeven.

In figuur 2 zijn alle woningen loodrecht op de spoorweg gelegen. In figuur 3 is de eerste rij woningen parallel aan de spoorlijn gelegen, met daarachter de overige woningen.

De woningen die loodrecht op het spoor staan hebben aan twee zijden een hoge geluidsbelasting en daarmee een slechte woonkwaliteit. Dit is het nadeel van de woningen die loodrecht op de bron zijn gesitueerd. Deze woningen hebben geen geluidsluwe gevel, terwijl een geluidsluwe gevel goed is voor de gezondheid van de bewoners en het woongenot verhoogt.

De woningen parallel aan de bron hebben een geluidsluwe gevel. De woningen achter deze woningen hebben aan beide zijden een geluidsluwe gevel, doordat de bebouwing parallel aan het spoor het geluid afschermt. Dit geeft een verhoging van het woonklimaat ten opzichte van de situatie in figuur 2. Hoe hoger de bebouwing langs de bron, hoe beter de afscherming is. De bebouwing parallel aan de bron kan ook bestaan uit niet geluidgevoelige functies, bijvoorbeeld bedrijven.

Akoestische indeling

Door rekening te houden met de locatie van de geluidsbron, kan ervoor worden gezorgd dat de verblijfsruimten aan de ‘stille zijde’ van de woning worden gerealiseerd. Gedacht moet worden aan met name woon- en slaapkamers.

Hierna worden enkele voorbeelden aangehaald.

In het boekje Stille Woonwijk van Stichting Innonoise is dit op bladzijde 35 door middel van figuren aangegeven.

Zo kunnen de woonkamers en slaapkamers zoveel mogelijk aan de ‘stille’ zijde van de woningen worden gesitueerd. De keuken, berging of verkeersruimten kunnen dan aan de lawaaiige zijde worden gerealiseerd. De blootstelling aan lawaai wordt op deze manier van indelen zo laag mogelijk gehouden. Dit heeft geresulteerd in de voorwaarde, dat minimaal een verblijfsruimte aan de geluidsluwe zijde moet zijn gesitueerd.

Daarnaast wordt in het boekje aangegeven dat met de indeling van de woningen hinderlijk geluid binnen de woning zoveel mogelijk kan worden vermeden. Bijvoorbeeld door de woningen al dan niet gespiegeld te realiseren of om in de kelder installaties te realiseren.

De figuren van bladzijde 35 uit het boekje Stille Woonwijk van Stichting Innonoise zijn in figuur 4 weergegeven.

Geluid s luwe gevel en geluid s luwe buitenruimte

Met een geluidsluwe gevel wordt bedoeld een gevel waar de geluidsbelasting laag is. En met een geluidsluwe buitenruimte wordt bedoeld een buitenruimte die grenst aan een geluidsluwe gevel. Hoe wordt een geluidsluwe gevel gerealiseerd? Hierna volgen een aantal voorbeelden.

Door het plaatsen van een scherm tussen de geluidsbon en de geluidsbelaste locatie, wordt een geluidsluwe plek/locatie gerealiseerd. Bij voldoende ruimte kan ook een geluidswal worden gerealiseerd. Zo wordt het geluid op de gevel verminderd.

Bij een hoog liggende weg, kan met een relatief laag scherm een goede afscherming worden gerealiseerd. Door achter dit scherm laagbouw te realiseren, zal het geluid bij de bebouwing worden verminderd.

Als de afscherming niet leidt tot een voldoende verlaging van het geluid op de gevel, wordt het woonklimaat nadelig beïnvloed. Het is dan nodig om het vele geluid op deze gevel te compenseren met een gevel waar minder of weinig geluid is. Dit wordt een geluidsluwe gevel genoemd. Hiermee wordt het wooncomfort sterk verbeterd.

Als er geen ruimte is voor een scherm, kan bijvoorbeeld een gebouw als 1e-lijns bebouwing als scherm worden gebruikt. Indien de geluidsbelasting zeer hoog is, kan overwogen worden om een vliesgevel (scherm vast aan gebouw) of dove gevel toe te passen.

Ook hier geldt dat het woonklimaat nadelig wordt beïnvloed door veel geluid. Daarom is ook hier nodig om dit te compenseren door een gevel met minder of weinig geluid. Hiermee wordt het wooncomfort veraangenaamd.

Dit heeft geresulteerd in de voorwaarde dat een geluidsluwe gevel en/of buitenruimte moet worden gerealiseerd.

In het eerder genoemde boekje Stille Woonwijk van de Stichting Innonoise zijn op bladzijde 19 schematische tekeningen opgenomen. In figuur 5 zijn deze figuren uit het boekje opgenomen.

Andere informatie

Naast het boekje van de Stichting Innonoise is er meer literatuur over bouwen in relatie met geluid, bijvoorbeeld de factbook “Ruimtelijke Ordening en Bouwgeoriënteerde maatregelen” van het Agentschap NL van het Ministerie van infrastructuur en milieu, opgesteld door het CROW. Deze factbook is te downloaden van de site: http://www.stillerverkeer.nl/index.php?section=general&subject=pss&page=maatregelen.

In de literatuur verwijzing zijn nog een aantal publicaties opgesomd.

4 Beleid van de Regio Midden-Holland

Met de wijziging van de Wet geluidhinder in 2007 hebben de gemeenten meer beleidsvrijheid gekregen om binnen het grenswaardenregime van de Wet geluidhinder (tussen voorkeursgrenswaarde en maximale grenswaarde) te opereren. Voor het vaststellen van Hogere Waarden hebben de gemeenten een beleid vastgesteld.

Een beperkte aanpassing van het beleid is gewenst. Zo is er vaak discussie over de geluidsluwe gevel en geluidsluwe buitenruimte en de wijze waarop dit berekend dient te worden. Ook wordt er in het beleid verwezen naar het reken- en meetvoorschrift. Nu het reken- en meetvoorschrift is aangepast, is het beleid onbedoeld strenger geworden. Ook blijkt het beleid niet consequent te zijn voor de verschillende soorten lawaai. Het laten veranderen van functie van bestaande gebouwen of het opsplitsen van gebouwen is soms aanleiding om een bestemmingsplan procedure te volgen en daarbij ook een hogere waarde procedure te doorlopen. Maatregelen blijken in deze situaties niet altijd realistisch. Daarnaast is het laten vervallen van de ontheffingscriteria gewenst. De reden om de criteria uit het beleid van 2007 te laten vervallen is dat de gemeente in het bestemmingsplan afweegt waarom woningen (of andere geluidsgevoelige bestemmingen) op een bepaalde locatie ontwikkeld worden. Het hanteren van de criteria blijkt dan een dubbele toets te zijn.

5 Relaties met overige wet- en regelgeving

In dit hoofdstuk wordt de werking van het Hogere waarde besluit toegelicht.

Literatuur verwijzingen

Wet geluidhinder, Ministerie van VROM (tegenwoordig Ministerie van Infrastructuur en Milieu), 2011

Hoe ongezond is geluid?, TNO, ISBN 90-6743-476-0

Stille Woonwijk, Stichting Innonoise, www.innonoise.nl

Geluid als kans, geluidskwaliteit in de woonomgeving, eindredactie Lucien Doorduijn en Twan Jütte, Stichting Innonoise, 2005, ISBN 90-810158-1-8

Geluid als 2e kans, van geluidhinder naar geluidkwaliteit, Michel van Kesteren en Rik Roelofsen, Stichting Innonoise 2010, ISBN 978-90-810-158-2-0

Bouwen op geluidsbelaste Locaties, toolbos met oplossingen en ontwerpprincipes, DCMR Milieudienst Rijnmond, december 2007

Bestemmingsplan Weide Wiericke te Nieuwerbrug, gemeente Bodegraven-Reeuwijk.

Definities

Andere geluidsgevoelige gebouwen (artikel 1 Wgh):

• 1°.

  onderwijsgebouwen;

• 2°.

  ziekenhuizen en verpleeghuizen;

• 3°.

  bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen andere gezondheidszorggebouwen dan bedoeld onder 2°;

delen van het gebouw die niet zijn bestemd voor geluidsgevoelige onderwijsactiviteiten maken voor de toepassing van deze wet geen deel uit van een onderwijsgebouw;

Andere gezondheidszorggebouwen (artikel 1.2 Bgh):

• a.

  verzorgingstehuizen;

• b.

  psychiatrische inrichtingen;

• c.

  medisch centra;

• d.

  poliklinieken, en

• e.

  medische kleuterdagverblijven.

Cumulatie:

Optellen van de bronnen van verschillende soorten lawaai. Voor wegverkeerslawaai wordt uitgegaan van de berekende waarde inclusief aftrek van artikel 110g Wgh juncto artikel 3.6 van het Reken en meetvoorschrift geluidhinder 2006, geldig op 1 januari 2012

Dove gevel(artikel 1 en artikel 1b lid 5 van de Wet geluidhinder):

Bouwkundige constructie die een ruimte in een woning of gebouw scheidt van de buitenlucht, daaronder begrepen het dak, waarin:

• -

  geen te openen delen aanwezig zijn en met een in NEN 5077 bedoelde karakteristieke geluidwering die ten minste gelijk is aan het verschil tussen de geluidsbelasting van die constructie en 33 dB onderscheidenlijk 35 dB(A) of

• -

  alleen bij uitzondering te openen delen aanwezig zijn, mits de delen niet direct grenzen aan een geluidsgevoelige ruimte (bijvoorbeeld een nooduitgang in een gang).

Geluidsgevoelige ruimte(artikel 1 Wgh):

ruimte binnen een woning voor zover die kennelijk als slaap-, woon-, of eetkamer wordt gebruikt of voor een zodanig gebruik is bestemd, alsmede een keuken van ten minste 11 m2;

Geluidsgevoelige terreinen(artikel 1 Wgh):

• 1°.

  terreinen die behoren bij andere gezondheidszorggebouwen dan algemene, categorale en academische ziekenhuizen, alsmede verpleeghuizen, voor zover deze bestemd zijn of worden gebruikt voor de in die gebouwen verleende zorg, of

• 2°.

  woonwagenstandplaatsen;

Geluidsluwe buitenruimte:

Buitenverblijfsruimte die grenst aan een geluidsluwe gevel. Zie paragraaf 4.4.

Geluidsluwe gevel :

Gevel van de woning, die voldoet aan de voorkeursgrenswaarde van de lawaaisoort waarvoor een hogere waarde wordt verleend. De voorkeursgrenswaarde wordt ook niet overschreden door de som van het geluid van de bronnen of de cumulatie van het geluid van de bronnen. Zie paragraaf 4.3

Reken- en meetvoorschrift

Voor de berekening van de geluidsluwe gevel, wordt uitgegaan van hoofdstuk 1 van bijlage 1 het Reken- en meetvoorschrift geluidhinder 2006, geldig op 1 januari 2012.

Sommatie

Optellen van bronnen van dezelfde soort lawaai.

Verblijfsruimten (artikel 1.1 Bgh):

• 1°.

  leslokalen en theorielokalen van onderwijsgebouwen;

• 2°.

  onderzoeks- en behandelingsruimten van ziekenhuizen en verpleeghuizen;

• 3°.

  onderzoeks-, behandelings-, recreatie-, en conversatieruimten, alsmede woon- en slaapruimten van andere gezondheidszorggebouwen als bedoeld in artikel 1.2;

• 4°.

  theorievaklokalen van onderwijsgebouwen;

• 5°.

  ruimten voor patiëntenhuisvesting, alsmede recreatie- en conversatieruimten van ziekenhuizen en verpleeghuizen;

W oning(artikel 1 Wgh):

gebouw dat voor bewoning gebruikt wordt of daartoe bestemd is;

Woonwagenstandplaats(artikel 1 Wgh):

standplaats als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onder e, van de Huisvestingswet.

Lawaaisoort: industrielawaai, wegverkeerslawaai of railverkeerslawaai

Afkortingen:

Wgh, staat voor Wet geluidhinder

Bgh, staat voor Besluit geluidhinder

Bijlage 1

Normen uit de Wet geluidhinder

In de Wet geluidhinder (Wgh) en het Besluit geluidhinder (Bgh) zijn de normen opgenomen waaraan getoetst dient te worden. De normen zijn verdeeld per soort lawaai, industrielawaai, wegverkeerslawaai en railverkeerslawaai. Vervolgens wordt een onderscheid gemaakt in de realisatie van nieuwe woningen (of andere geluidgevoelige bestemmingen), de realisatie van een nieuwe bron (de aanleg van een nieuwe weg of een spoorlijn danwel industrieterrein) of wijzigingen van een bron.

Bijlage 2

Stroomschema