Beleidsregels Wet bibob Wageningen 2011

Artikel 9. Motivering

Het voornemen om een advies als bedoeld in artikel 8 lid 2 aan te vragen wordt gemotiveerd.

Artikel 13. Inwerkingtreding

Deze beleidsregels treden in werking de dag nadat zij zijn bekend gemaakt in De Stad Wageningen.

Artikel 14. Citeertitel

Deze beleidsregels worden aangehaald als ‘Beleidsregels Wet bibob Wageningen 2011’.

Artikelsgewijze toelichting

Inleiding

De Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Wet bibob) is in 2003 van kracht geworden. De wet biedt gemeenten een handvat om te voorkomen dat ze onbedoeld meewerken aan illegale activiteiten.

Het toepassen van de Wet bibob is een van de belangrijkste instrumenten in het kader van de aanpak van georganiseerde criminaliteit vanuit het lokale bestuur. In onze buurgemeenten, onder andere Ede wordt de Wet bibob al jaren toegepast. Om een zogenaamd waterbed-effect te voorkomen, is het raadzaam de Wet bibob ook in Wageningen toe te passen.

Deze wet geeft de gemeente mogelijkheden om bij het verlenen van vergunningen en overheidsopdrachten criminele activiteiten op te sporen en op basis van die bevindingen te beslissen of een vergunning of een overheidsopdracht al dan niet kan worden verleend. In het kader van een bibob-onderzoek krijgt het Bureau bibob inzage in bestanden die anders niet toegankelijk zijn.

Er is een landelijke tendens naar het uitbreiden van de reikwijdte van bibobbeleid tot bepaalde branches en bouwactiviteiten. Wageningen kiest voor een brede toepassing van het beleid. Alleen de regels met betrekking tot subsidieverlening en speelautomatenhallen zijn niet opgenomen in deze beleidsregels. Voor een toelichting wordt verwezen naar pagina 9 en 10.

Artikel 1. Begripsomschrijvingen

In de beleidsregels wordt een aantal definities beperkter gedefinieerd dan in de Wet bibob. Het gaat om de definities ‘beschikkingen en opdrachten’ en ‘betrokkene’. De genoemde begrippen worden in de beleidsregels beperkt uitgelegd, vanwege de in de beleidsregels gemaakte keuze de Wet bibob niet in zijn geheel toe te passen. De beleidsregels zijn bijvoorbeeld niet van toepassing op subsidies en speelautomatenhallen.

In de beleidsregels wordt verder gebruik gemaakt van een aantal nieuwe definities. Het gaat om de definities ‘aanvraag’, ‘bestuursorgaan’ en ‘bibobtoets’. Het begrip ‘aanvraag’ wordt ruim uitgelegd en omvat zowel de aanvraag om een beschikking te nemen als het aanbod tot een overheidsopdracht.

Artikel 3. Categorieën

In artikel 3 van de beleidsregels wordt voorgesteld de Wet bibob toe te passen op vrijwel alle sectoren en branches, waar risico's op ongewenste criminele activiteiten het meest aanwezig of het grootst kunnen worden geacht. Het gaat om beschikkingen ten behoeve van horeca-inrichtingen, seksinrichtingen, de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en om overheidsopdrachten.

De Wet bibob wordt met betrekking tot aanvragen op grond van de Drank- en horecawet en de APV (alcoholvrije inrichtingen, seksinrichtingen) standaard toegepast. In alle overige gevallen (Wabo, aanbesteden etc.) wordt de wet alleen in bijzondere gevallen toegepast, te weten als er aanleiding bestaat om te vermoeden dat de beschikking of opdracht mede zou kunnen worden gebruikt om uit gepleegde strafbare feiten verkregen of te verkrijgen, op geld waardeerbare voordelen te benutten of strafbare feiten te plegen. Dit is geregeld in artikel 4 van deze beleidsregels.

Lid 1, sub a. onder I en II: beschikkingen ten behoeve vanhoreca-inrichtingen

De horecasector omvat alle inrichtingen vallend onder het bereik van de Drank- en Horecawet en hoofdstuk 2, afdeling 8, van de Algemene Plaatselijke Verordening. De horecasector valt uiteen in alcoholverstrekkende en niet-alcoholverstrekkende (alcoholvrije) inrichtingen.

Met ‘alcoholverstrekkende inrichtingen’ worden horeca-inrichtingen bedoeld, waarin bedrijfsmatig of anders dan om niet alcoholhoudende dranken worden verstrekt voor gebruik ter plaatse, zoals bars, cafés en restaurants (de natte horeca). Ook paracommerciële inrichtingen vallen hieronder. Ten behoeve van deze inrichtingen is een vergunning op grond van artikel 3 jo artikel 4 van de Drank- en Horecawet vereist.

‘Niet-alcoholverstrekkende inrichtingen’ zijn de inrichtingen, waarin geen alcoholhoudende dranken worden verstrekt voor gebruik ter plaatse, zoals cafetaria’s, afhaalzaken (de droge horeca). Ten behoeve van deze inrichtingen is een exploitatievergunning op grond van artikel 2:28 van de Algemene Plaatselijke Verordening vereist.

Vanwege de verhoogde gevoeligheid op het gebied van integriteit, onder andere vanwege drugshandel of het gebruik van rechtspersonen als dekmantel om (drugs)geld wit te wassen, vallen voornoemde beschikkingaanvragen onder de Wet bibob.

In de beleidsregels is bepaald dat de Wet bibob kan worden toegepast op alle beschikkingen ten behoeve van de natte en droge horeca.

In het Besluit BIBOB zijn ook smart- en growshops aangewezen als mogelijke categorieën waarop de Wet bibob van toepassing is. Toepassing van de Wet Bibob is pas mogelijk op het moment dat de gemeente een vergunningenstelsel heeft voor dergelijke bedrijven. Inmiddels zijn er diverse gemeenten waar een vergunningstelsel voor smart- en growshops is ingevoerd vanuit het oogpunt van het woon- en leefklimaat. In de gemeente Wageningen geldt op dit moment geen vergunningenstelsel. Mocht in de (nabije) toekomst een vergunningenstelsel in de APV worden opgenomen, dan zullen onderhavige beleidsregels worden aangepast.

Lid 1, sub a, onder III: seksinrichtingen e.d.

Met seksinrichtingen worden bedoeld de voor het publiek toegankelijke, besloten ruimten waarin bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was, seksuele handelingen worden verricht of vertoningen van erotisch-pornografische aard plaatsvinden. Onder seksinrichtingen worden in elk geval verstaan: een seksbioscoop, seksautomatenhal, sekstheater, een parenclub of een prostitutiebedrijf waaronder tevens begrepen een erotische-massagesalon, al dan niet in combinatie met elkaar. Onder een escortbedrijf wordt verstaan de natuurlijke groep, groep van personen of rechtspersonen die bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was prostitutie aanbiedt die op een andere plaats dan in de bedrijfsruimte wordt uitgeoefend.

Om een seksinrichting of escortbedrijf te exploiteren is in de gemeente Wageningen, net als in de meeste andere gemeenten, een exploitatievergunning nodig (artikel 3.4 van de Algemeen Plaatselijke Verordening). Op deze exploitatievergunning zijn artikel 3 en artikel 7 van de Wet bibob van toepassing.

De sekssector bestaat uit de gelegaliseerde seksinrichtingen, seksbioscopen en seksbedrijven. De exploitanten komen echter bijna zonder uitzondering uit de voormalige illegale wereld. Hoewel daarmee niet gezegd is dat men zich niet aan de regels zal gaan houden, is toezicht hierop niet overbodig. De prostitutiewereld staat ook door de afschaffing van het bordeelverbod onder druk. Verschuiving in het aanbod en verschuiving in de illegaliteit is het gevolg. Mensenhandel en het tewerkstellen van illegale vreemdelingen in de sekssector zijn veel voorkomende problemen.

Lid 1, sub a,onder IV: de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht

Met de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), is de omgevingsvergunning in de plaats gekomen van onder meer de bouwvergunning (Woningwet) en milieuvergunning (Wet Milieubeheer). In artikel 2.20 van de Wabo is de Wet bibob van toepassing verklaard op vergunningen, zoals genoemd in artikel 2.1, eerste lid, sub a en sub e van de Wabo:

• -

  omgevingsvergunning voor het bouwen van een bouwwerk;

• -

  omgevingsvergunning voor het oprichten, veranderen of veranderen van de werking of het in werking hebben van een inrichting of mijnbouwwerk.

De Wet bibob kan ook toegepast worden op omgevingsvergunningen, want ook omgevingsvergunningen kunnen worden misbruikt voor criminele activiteiten. Met inzet van het bibob-instrumentarium kan worden voorkomen dat ongewild criminele activiteiten worden gefaciliteerd of dat illegaal vermogen wordt witgewassen. Met name die bouwactiviteiten waar ruimten worden gecreëerd waarbinnen zich handelsactiviteiten (gaan) afspelen worden in het kader van de Wet bibob aan een onderzoek onderworpen. Maar ook woningen met een hele hoge aanneemsom kunnen in het kader van de Wet bibob interessant zijn. In de gemeente Wageningen kunnen in beginsel alle aanvragen om een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen aan een bibob onderzoek worden onderworpen wanneer de bouwkosten meer bedragen dan € 500.000,-. Uitgegaan wordt van de bouwkosten die aan de legesheffing ten grondslag worden gelegd.

Bepaalde branches zijn gevoeliger voor georganiseerde criminaliteit dan anderen. Hierbij kan gedacht worden aan branches zoals autodemontage, im- en export van personenauto’s, bedrijfswagens (ook zwaarder dan 3500 kilo) en landbouwvoertuigen (tweedehands (vracht)autohandel) en op- en overslag, verwerken, bewerken en/of vernietigen van autowrakken en/of schroot (oud ijzer) en ten slotte bedrijven die in hoofdzaak overige afvalstoffen op- en overslaan, verwerken, bewerken en/of vernietigen. Deze branches hebben een verhoogde gevoeligheid op het gebied van integriteit, onder andere vanwege voertuigcriminaliteit, betrokkenheid bij strippen en omkatten van gestolen voertuigen en het gebruikmaken van rechtspersonen als dekmantel om crimineel geld wit te wassen. Daarom wordt bij aanvragen voor een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen en/of milieu door bedrijven uit deze branches de bibobtoets toegepast.

Onder im- en export van personenauto’s, bedrijfswagens (ook zwaarder dan 3500 kilo) en landbouwvoertuigen valt niet het inruilen van een auto bij een autodealer met hoofdzakelijk nieuwe auto’s.

Bij de laatste categorie moet het gaan om bedrijven die in hoofdzaak overige afvalstoffen opslaan ed. Hiermee wordt voorkomen dat voor elk bedrijf met enige vorm van opslag ed. van afvalstoffen een bibobtoets moet worden uitgevoerd. Het gaat enkel om de bedrijven waarbij de opslag ed. van afvalstoffen in belangrijke mate de bedrijfsvoering bepalen.

Ook de woonwagencentra in de gemeente Wageningen zijn een aandachtspunt voor de Wet bibob. Dit mede vanwege de relatie met de hierboven genoemde branches en de aandacht voor de (sociale) veiligheid en leefbaarheid aldaar. Op woonwagencentra is sprake van een verhoogde kans op illegale activiteiten.

Gelet hierop wordt de bibobtoets toegepast bij aanvragen voor een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen van een bouwwerk op een woonwagencentrum, voor zover het gaat om bouwactiviteiten waarvan de bouwkosten meer bedragen dan € 15.000,-.

De toevoeging ‘voor zover het gaat om…’ beperkt het aantal te toetsen aanvragen. Het is niet zinvol om bij een kleine verbouwing, dan wel het plaatsen van bijvoorbeeld een tuinhuisje de bibobtoets toe te passen.

Omgevingsvergunning voor het bouwen van een bouwwerk

Bij de totstandkoming van de Wet bibob zijn omgevingsvergunningen middels een amendement van de Tweede Kamer onder de werking van de Wet bibob gebracht. De ervaring leert dat bouwactiviteiten soms worden gebruikt om zwart geld te witten, reden waarom toepassing van de Wet bibob ook bij de omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen mogelijk wordt gemaakt.

Omgevingsvergunning voor het oprichten, veranderen of veranderen van de werking of het in werking hebben van een inrichting of mijnbouwwerk

De Wet bibob is van toepassing verklaard op vergunningen, zoals genoemd in artikel 2.1, eerste lid, sub a en sub e van de Wabo alsmede op de lichte vergunningen als bedoeld artikel 2.1, sub 1 Wabo jo artikel 2.2a van het Besluit omgevingsrecht. De lichte vergunningprocedure geldt onder meer voor de toepassing op de branche autodemontage.

Voor bedrijven die geen omgevingsvergunning voor een milieuactiviteit nodig hebben, is er geen wettelijke basis om in het kader van een milieuactiviteit een bibobtoets toe te passen.

Lid 1, sub b: overheidsopdrachten

De Wet bibob zal worden toegepast bij overheidsopdrachten die volgens het “Inkoop en aanbestedingsbeleid 2009” Europees moeten worden aanbesteed binnen de krachtens het Besluit BIBOB aangewezen sectoren. Op dit moment zijn dit bouw, ICT en milieu. Er is een wetsontwerp in voorbereiding waarin de wet ook van toepassing wordt op vastgoed- en grondtransacties waarbij de overheid betrokken is als civiele partij.

Voor de categorie werken betekent dit dat toepassing van de beleidsregels plaatsvindt bij overheidsopdrachten vanaf € 5.150.000,- en voor de categorie leveringen en diensten bij overheidsopdrachten vanaf € 206.000,-. Bovenstaande maakt duidelijk dat sprake moet zijn van een (relatief) groot financieel belang van de gemeente.

Lid 4

Met een orgaan van een rechtspersoon krachtens publiekrecht ingesteld, wordt een onderneming of inrichting bedoeld die direct door de overheid wordt gedreven. Hieronder wordt ook geschaard de betrokkene die in opdracht van de gemeente een gemeentelijk bouwwerk bouwt.

Ondernemingen waarvan de aandelen in eigendom zijn van de overheid, maar die als zelfstandig rechtspersoon opereren, vallen niet onder dit lid. Net zoals paracommerciële (horeca)inrichtingen, waar de overheid een subsidierelatie mee heeft, hier niet onder vallen.

Lid 5

Onder een wijziging van ondergeschikte aard kan worden verstaan een wisseling van posities van bestuurders en/of leidinggevenden, een omzetting van de exploitatie waarbij weinig tot geen investeringen nodig zijn, bijvoorbeeld van café naar eetcafé, een naamswisseling, een kleine uitbreiding/verbouwing van het pand of een verhuizing naar een nieuwe inrichting waarbij weinig tot geen investeringen nodig zijn. Daarnaast dient ook sprake te zijn van een doorlopen bibobtoets in de twee jaar voorafgaand aan de aanvraag.

Speelautomatenhallen

In het Besluit BIBOB zijn speelautomatenhallen aangewezen als mogelijke categorieën waarop de Wet bibob van toepassing is. Artikel 2:39 van de Algemeen Plaatselijke Verordening bepaalt dat het verboden is zonder een vergunning van de burgemeester een speelgelegenheid te exploiteren. In artikel 3 van de beleidsregels zijn beschikkingen ten behoeve van speelautomatenhallen niet opgenomen, omdat Wageningen geen speelautomatenverordening meer heeft. Aanvragers van een vergunning voor een speelautomatenhal zijn bovendien vaak tegelijkertijd horeca-exploitant van die inrichting. En in die hoedanigheid worden zij bij de aanvraag van een drank- en horecavergunning al aan de bibobtoets onderworpen.

Subsidies

De toepassing van de Wet bibob op subsidies is ingevolge artikel 6 van de Wet bibob alleen toegestaan, indien dit in de desbetreffende subsidieregeling is bepaald en dit niet bij wet of algemene maatregel van bestuur is geregeld. De subsidieregeling behoeft in dit geval de goedkeuring van de Ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Justitie.

De subsidieverordeningen van de gemeente Wageningen bevatten geen bepaling waarin de toepassing van de Wet bibob mogelijk wordt gemaakt. Aangezien een integrale toepassing van het instrumentarium op dit deelterrein vooralsnog als een te zwaar middel wordt beschouwd, bestaat er geen aanleiding om de subsidieverordeningen aan te passen. Subsidieaanvragen worden dan ook niet getoetst op grond van de Wet bibob (ook niet op grond van artikel 4 van de beleidsregels, zie de toelichting bij dit artikel).

Artikel 4. Bijzondere situaties

De aanwijzing van categorieën in artikel 3 van de beleidsregels betekent niet dat de gemeente Wageningen zich hiermee verplicht tot toepassing van de Wet bibob in alle genoemde gevallen. Het bestuursorgaan kan op grond van de in artikel 4 van de beleidsregels genoemde gevallen de Wet bibob toepassen.

Artikel 5. Vragenlijst

Om bij betrokkene een bibobtoets uit te kunnen voeren, wordt betrokkene verplicht gesteld om naast de reguliere aanvraagformulieren een lijst met bibobvragen in te vullen en de nodige gegevens en bescheiden over te leggen. In dit kader maakt het bestuursorgaan gebruik van de bibobvragenlijsten die ter beschikking worden gesteld door het Bureau, zowel wat betreft de vragenlijst op grond van artikel 30 van de Wet bibob, als voor overheidsopdrachten (eigen verklaring, welke bij aanbestedingen moet worden aangeleverd).

De vragen in deze vragenlijsten hebben onder andere betrekking op de financiering van de inrichting, het eigendom van het pand waar een inrichting in is gevestigd, het eigendom van de inventaris en eventuele andere schulden die een aanvrager kan hebben. Met de informatie die naar aanleiding van deze vragen wordt aangeleverd, probeert het bestuursorgaan meer zicht te krijgen op de zakelijke relaties van betrokkene. Op dit moment zijn de volgende standaardformulieren door het Bureau beschikbaar gesteld:

Bijlage 1 Korte vragenlijst

Bijlage 2 Uitgebreide vragenlijst

Bijlage 3 Vragenformulier bij aanbesteding

Bijlage 4 Aanvraagindicatoren voor de horeca en seksinrichtingen

Bijlage 5 Aanvraagindicatoren voor de milieubranche

Het bestuursorgaan zal – pas nadat is gebleken dat weigering van de aanvraag niet mogelijk is met behulp van de reguliere weigeringsgronden – moeten beoordelen of er redenen aanwezig zijn de aanvraag te weigeren op grond van de Wet bibob of dat er redenen aanwezig zijn om een advies aan te vragen.

Artikel 8. Ultimum remedium

Dat toepassing van de Wet bibob slechts mogelijk is, indien alle door het bestuursorgaan beschikbare mogelijkheden zijn benut, is opgenomen in het eerste lid van artikel 8 van de beleidsregels. Ingevolge het tweede lid van dit artikel bestaan er twee aanleidingen die in een concreet geval kunnen leiden tot een verzoek om advies aan het Bureau. Bij het niet rond krijgen van de beoordeling door het bestuursorgaan kan gedacht worden aan vragen over onduidelijkheden in de bedrijfsstructuur, de financiering, omstandigheden in de persoon van de aanvrager, financier van de onderneming of eigenaar van het pand/de inventaris of omstandigheden die het bestuursorgaan een vermoeden op grond van artikel 3 van de Wet bibob geeft. Met het gevraagde advies aan het Bureau wordt gepoogd de onduidelijkheden weg te nemen en de beoordeling te kunnen maken.

Daarnaast kan de Officier van Justitie een tip geven.

Artikel 10. Informatieplicht

Zonder een afschrift van de mededelingsbrief aan betrokkene neemt het Bureau een verzoek om advies niet in behandeling.

Artikel 11 Adviestermijn

Het bibob-advies wordt in beginsel zo spoedig mogelijk gegeven, maar in elk geval binnen een termijn van vier weken nadat de gemeente om een advies heeft gevraagd.

De termijn van vier weken wordt opgeschort met ingang van de dag waarop aan de gemeente is verzocht om ontbrekende of aanvullende gegevens die voor het advies noodzakelijk zijn, tot de dag waarop die gegevens zijn ontvangen.

De adviestermijn kan met vier weken worden verlengd.