Monumentenverordening Wageningen 1997

Ondertekening

BIJLAGE MEMORIE VAN TOELICHTING

Artikel 1

• -

  Bij de omschrijving van het begrip monument is - met uitzondering van de daarin aangegeven ouderdomstermijn van 50 jaren - zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de in de wettekst gehanteerde begrippen. Het begrip 'schoonheid' is komen te vervallen vanwege de mogelijk subjectieve teneur van deze term. De betekenis van de term 'zaak' is bewust ruim gehouden, waarmee wordt aangegeven dat een monument niet per definitie een bouwkundig monument behoeft te zijn, maar ook bijvoorbeeld een grafheuvel of nederzetting, een kolk, een dijk, een waterloop of een park. Criterium blijft wel dat deze zaken door menselijk toedoen tot stand zijn gebracht.

• -

  Archeologisch belangrijke plaatsen of zones vormen in deze verordening een nieuw begrip. Het opnemen van dit begrip in een apart hoofdstuk vindt zijn reden in de bijzondere positie die de archeologie in het kader van het vergunningenstelsel inneemt.

• -

  De beoordelingscommissie stad en monumenten (de voormalige 'overlapcommissie') heeft krachtens de nieuwe welstandsverordening een formele status. Zo kunnen de commissieleden in gezamenlijke dialoog zorg dragen voor een onderling afgewogen bouwplanbeoordeling. Deze (specifiek op onderwerpen toegespitste) vorm van samenwerking wordt verreweg geprefereerd boven een integrale fusie van de beide commissies.

• -

  Bouwhistorisch onderzoek is in deze verordening opgenomen omdat het een essentiële bron van kennis vormt voor restauratie en/of verbouw van een monument. Ook landelijk hecht men steeds meer waarde aan dit aspect bij de beoordeling van plannen.

Artikel 2

• -

  Het betreft hier niet zozeer de publiekrechtelijke, planologische bestemming, maar de gebruiksmogelijkheid die de eigenaar/gebruiker daaraan toekent, mede gelet op de constructie en de ligging van het pand. De wetgever heeft namelijk bedoeld dat ook met de eigenaarsbelangen rekening gehouden moet worden. Dit laat uiteraard onverlet dat bij de toepassing van de monumentenverordening evenzeer de publiekrechtelijke bestemming van pand, ondergrond en omgeving een belangrijke rol spelen.

Artikel 7

• -

  De regelgeving omtrent de monumentencommissie wordt in dit hoofdstuk afdoende geregeld, zodat er geen behoefte bestaat aan een meer gepreciseerde, aparte verordening op de monumentencommissie.

• -

  In het licht van de professionalisering van de monumentenzorg, is in de nieuwe verordening sterker de nadruk komen te liggen op de deskundigheid en de onafhankelijkheid van de commissieleden. Om deze onafhankelijkheid te waarborgen, worden gemeentelijke bestuurders niet meer qualitate qua geacht lid te kunnen zijn van de commissie en wordt aan ambtelijke commissieleden geen stemrecht toegekend. Evenmin zijn monumentenorganisaties als zodanig in de commissie vertegenwoordigd; zij behouden hierdoor op hun beurt de vrijheid om zelfstandig hun zienswijzen te kunnen inbrengen. In dit kader zal de portefeuillehouder regelmatig gelegenheid bieden tot overleg. Daarnaast is in verband met de zitting van leden van de monumentencommissie in de beoordelingscommissie stad en monumenten, de onafhankelijkheid in de zin van artikel 2 van de Welstandsverordening Wageningen 1997 van ten minste twee leden een voorwaarde.

Artikel 8

• -

  Er bestaat in deze verordening een wezenlijk verschil tussen de aanwijzing en de registratie van een beschermd monument. De aanwijzing heeft rechtsgevolg; de registratie op de gemeentelijke monumentenlijst daarentegen betreft nog slechts een administratieve handeling.

• -

  De bevoegdheid tot aanwijzing en registratie is naar analogie van de huidige landelijke inzichten over dit onderwerp, in de nieuwe verordening toegekend aan het college van burgemeester en wethouders. De aanleiding hiertoe is mede gelegen in de veronderstelling dat aanwijzingsbesluiten plaatsvinden in de sfeer van uitvoering van beleid, welk beleid door de raad nog steeds wordt vastgesteld. Een belangrijk voordeel is dat er hierdoor sprake kan zijn van kortere en overzichtelijkere procedures; hierdoor kunnen vormen van voorbescherming, zoals die bij rijksmonumenten van toepassing zijn, in de verordening achterwege worden gelaten.

• -

  Het begrip 'overleg', zoals bedoeld in lid 4, kent zijn wettelijke oorsprong in de formele scheiding van kerk en staat, welke status ook in gelijke termen is verwoord in de Monumentenwet 1988. Uit de Kroonjurisprudentie dienaangaande blijkt dat de overheid niet wordt geacht zich te mengen in zaken waarbij wezenlijke belangen van de godsdienstuitoefening in het geding zijn. Alhoewel de Raad van State zich nog niet over de juridische consequenties van deze regeling in relatie tot gemeentelijke verordeningen heeft uitgesproken, moet er vooralsnog van worden uitgegaan dat deze verplichting tot overleg voor alle beslissingen ingevolge de monumentenverordening en met betrekking tot kerkelijke monumenten geldt. Dat de term 'overleg' niet wordt aangehaald in relatie tot andere monument-eigenaren, sluit overigens geenszins uit dat ook met hen wordt overlegd. Ten behoeve van alle belanghebbenden worden immers altijd speciale 'informatieavonden' belegd.

Artikel 13

• -

  -In afwijking op de VNG-modelverordening en op nadrukkelijk verzoek van de raadscommissie voor volkshuisvesting, welzijn en financiën is de bevoegdheid tot intrekking van een aanwijzing niet gemandateerd aan het college van burgemeester en wethouders. Deze bevoegdheid blijft dus berusten bij de gemeenteraad, zoals voorheen het geval was.

Artikel 14

• -

  Onder beschermde monumenten kunnen ook beschermde archeologische monumenten worden gerekend. Verstoring van deze categorie beschermde monumenten kan het gevolg zijn van graafwerkzaamheden, maar ook bijvoorbeeld van een verlaging van het grondwaterpeil.

Artikel 17

• -

  Gelijkluidende regels zijn opgenomen in de Welstandsverordening Wageningen 1997, respectievelijk in de Bouwverordening Wageningen 1993. Uit klantvriendelijke overwegingen worden in de praktijk kortere termijnen betracht.

• -

  De bepaling met betrekking tot een kerkelijk monument in het eerste lid refereert naar de reeds hierboven aangehaalde wettelijke scheiding van kerk en staat.

Artikel 21

• -

  Met de toevoeging van dit hoofdstuk ontstaan voor Wageningen mogelijkheden tot het voeren van een actief archeologisch beleid. Het verstoren van beschermde (archeologische) monumenten is gebonden aan de bepalingen zoals omschreven in hoofdstuk 3, artikel 8 en artikel 14, of aan de Monumentenwet 1988. Er zijn ook andere locaties of gebieden denkbaar, waarvan vaststaat dan wel vermoed wordt dat zij waardevol of informatief bodemarchief bevatten. Voor deze categorie geldt dat zij niet a priori gevrijwaard behoeven te worden van bebouwing of grondverzet, maar dat de documentatie van sporen uit het verleden veilig moet worden gesteld. Deze 'belangrijke plaatsen of zones' zullen door het college moeten worden vastgesteld, bijvoorbeeld in de vorm van een archeologische beleidskaart. (Een eerste inventarisatie van potentiële gebieden, vervaardigd door de Stichting RAAP, is inmiddels voorhanden.) Een dergelijke beleidskaart verschaft betrokkenen vooraf inzicht in de effecten van de voorgenomen bodemverstoring. Zonder de vaststelling van een dergelijke kaart heeft dit hoofdstuk over de archeologie geen juridische betekenis.

• -

  Bij de bepalingen, zoals bedoeld in artikel 19 en 21, zijn geen expliciete termijnen opgenomen, waardoor de beslistermijnen, zoals vastgelegd in de Awb (Afdeling 4.1.3), automatisch van kracht zijn. Deze stelt de afhandelingstermijn in het kader van de aanwijzing, wijziging of intrekking op maximaal 8 weken, zijnde een termijn van orde, bij overschrijding waarvan belanghebbenden bezwaar kunnen aantekenen bij burgemeester en wethouders en waarvoor zij een voorlopige voorziening kunnen aanvragen bij de rechter.

Artikel 22

• -

  De bepalingen in dit artikel refereren aan de wettelijke voorwaarden tot decentralisatie. Hieraan ontleent de gemeente Wageningen haar bevoegdheden op het terrein van de rijksmonumenten. Naar analogie van de Monumentenwet 1988 is er sprake van fatale termijnen.

Artikel 24

• -

  Artikel 154, lid 1, van de Gemeentewet laat aan de gemeentelijke wetgever slechts de keuzemogelijkheid om op overtreding van verordeningen een geldboete te stellen van de tweede of de eerste categorie. Gelet op de wens om enige preventieve werking te verkrijgen, is de keuze voor een geldboete van de tweede categorie voor de hand liggend. In de Monumentenwet 1988 is de hoogte van de strafmaat bepaald op de vijfde categorie.