Uitvoeringsprotocol social return on investment Zaanstreek-Waterland 2020

Inleiding

In de gemeenten in de arbeidsmarktregio Zaanstreek-Waterland is het uitgangspunt dat iedereen zoveel mogelijk meedoet in de maatschappij, liefst door het hebben van betaald werk. Wie kan werken, wordt actief geholpen om een baan te krijgen. Om deze reden wordt sterk ingezet op beleid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Eén van de instrumenten om de arbeidsparticipatie en -ontwikkeling in samenspraak met werkgevers te verhogen, is social return on investment (SROI). Hierbij vragen gemeenten hun opdrachtnemers met SROI om iets terug te doen voor de samenleving, omdat ze een opdracht voor de gemeente gaan uitvoeren. De gemeenten in de arbeidsmarktregio Zaanstreek-Waterland hebben met elkaar afspraken gemaakt om het SROI-beleid te verbreden, versterken en vernieuwen om op die manier de kansen van werkzoekenden te vergroten. Ondernemers krijgen bredere mogelijkheden om invulling te geven aan SROI. Voor werkzoekenden betekent de aanpak een versterking van de eigen talenten door training, scholing, werkervaring en meer perspectief op duurzaam werk.

Maatwerk

SROI is maatwerk en wordt ná gunning in dialoog met de opdrachtnemer ingevuld. Er zijn tal van mogelijkheden om iets te betekenen voor de gemeente en haar inwoners. Om opdrachtnemers zoveel mogelijk vrijheid te geven bij de invulling van SROI wordt de bouwblokkenmethode toegepast. Hierbij zijn brede mogelijkheden voor invulling van de SROI verplichting beschikbaar. Ook innovatieve ideeën voor de invulling zijn welkom.

1. Toepassing van dit protocol

Dit protocol is van toepassing op alle gemeentelijke aanbestedingen waarbij een SROI-eis is opgenomen. Het bevat de handvatten die gebruikt kunnen worden om de SROI-eis in te vullen. Lokale of regionale ontwikkelingen of de aard van de opdracht kunnen aanleiding zijn voor gemeenten met opdrachtnemers afspraken te maken die afwijken van dit protocol.

Bij de aanbesteding wordt SROI als contracteis (bijzondere uitvoeringsvoorwaarde) opgenomen. Opdrachtnemer verplicht zich bij de inschrijving om een bepaald percentage van de opdrachtwaarde in te zetten voor SROI.

2. Doelstellingen SROI

De doelstellingen van SROI zijn:

• •

  Bijdragen aan opgaven op de arbeidsmarkt:

  • -

    Vergroten van (arbeids)participatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt;

  • -

    Voorkomen en terugdringen van voortijdige schooluitval;

  • -

    Verbinden onderwijs en arbeidsmarkt;

• •

  Stimuleren sociaal ondernemerschap;

• •

  Bijdragen aan andere sociale en maatschappelijke opgaven van de gemeente.

3. Doelgroep SROI

Tot de doelgroep van SROI behoren:

• •

  Personen met een indicatie Beschut werk;

• •

  Personen met een arbeidsbeperking die onder de banenafspraak vallen (doelgroepregister);

• •

  Personen met een uitkering Participatiewet, WW, WGA, WIA, WAO;

• •

  Voortijdige schoolverlaters en kwetsbare jongeren die niet meer naar school kunnen;

• •

  Leerlingen Beroeps Opleidende leerweg (BOL) en Beroeps Begeleidende Leerweg (BBL);

• •

  Leerlingen Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) en Praktijkonderwijs (PrO);

• •

  Werkzoekende niet-uitkeringsgerechtigden (Nuggers);

• •

  Werkenden zonder startkwalificatie en kwetsbare werkende statushouders.

4. Hulp bij invulling SROI

Voor de invulling van SROI wordt samengewerkt met partners in het Werkgeversservicepunt Zaanstreek-Waterland (WSP) en met andere maatschappelijke partners. De SROI-adviseurs en WSP-adviseurs helpen de ondernemer op weg. De adviseurs verbinden bedrijven en organisaties aan sociale en maatschappelijke opgaven in de gemeente. Het WSP kan helpen met het vinden van passende kandidaten voor de werkgever. De WSP-adviseurs ondersteunen bij werving, selectie, matching en plaatsing. Zij geven informatie en advies over de beschikbare instrumenten en voorzieningen en over het passend maken van werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Gedurende de looptijd van het contract monitort de SROI-adviseur de resultaten en informeert de contractmanager van de gemeenten.

5. Brede mogelijkheden voor invulling SROI

De invulling van SROI vindt in eerste instantie op de opdracht plaats. Als het invullen niet mogelijk lijkt op de opdracht, kijk dan ook naar arbeidsparticipatiemogelijkheden binnen de bredere bedrijfsvoering en bij onderaannemers. Daarnaast zijn er mogelijkheden van sociale inkoop en co-creatieve samenwerkingsprojecten. Als dit ook niet mogelijk is, dan kan opdrachtnemer in overleg met en na toestemming van de opdrachtgever invulling geven door een bijdrage aan maatschappelijke activiteiten.

Voor het invullen van de SROI-verplichting bestaan aldus de volgende mogelijkheden: A, B of C en als laatste D. Dit is ook de volgorde van voorkeur. Een combinatie van deze mogelijkheden is toegestaan. De opdrachtnemer maakt zelf een plan van aanpak in overleg met de SROI-adviseur en de WSP-adviseur.

A. Arbeidsparticipatie

Het werk bieden aan kandidaten heeft de voorkeur. Het kan gaan over betaald werk, een leerbaan, stage of werkervaringsplek. Ook opleidingskosten en bijzondere begeleidingskosten voor de kandidaten horen hierbij. Opleiding kan bijvoorbeeld gericht zijn op vakinhoudelijke kennis, maar ook op het verkleinen of wegnemen van taalachterstand.

B. Sociaal inkopen

De SROI verplichting kan ook worden ingevuld door sociaal inkopen van diensten of producten bij door de arbeidsmarktregio erkende sociaal ondernemers. Hierbij hanteren we de internationaal geaccepteerde definitie van ‘sociale onderneming'. Ook de Sociaal Economische Raad (SER) heeft deze geadopteerd. Social Enterprise NL heeft deze ontwikkeld tot een landelijke Code Sociale Ondernemingen. Sociaal inkopen betreft zodoende een diensten- of productenafname van:

• •

  een sociale werkvoorziening (SW bedrijven of ook wel de sociale werkplaats genoemd);

• •

  een sociale onderneming, d.w.z. lid code sociale ondernemingen of lid social enterprise, of gelijkwaardig en dit op onafhankelijke wijze kunnen aantonen;

• •

  een PSO-30+ gecertificeerde onderneming, d.w.z. minimaal 30% van de werknemers is gehandicapt of kansarm. Als een onderneming (nog) niet in het bezit is van een PSO-30+ certificaat, maar wel onafhankelijk (via vergelijkbare certificering of accountantsverklaring) kan aantonen dat zij voldoen aan gelijke criteria, geldt dat minimaal 30% van de werknemers gehandicapt of kansarm moeten zijn.

C. Co-creatieve projecten gericht op kandidaat-ontwikkeling

Bij co-creatieve projecten gaat het om samenwerking met bedrijven, onderwijs en/of andere maatschappelijke partners om kandidaten te ontwikkelen. Bijvoorbeeld een praktijkopleidingstraject dat ook ingezet kan worden om de positie van werkenden zonder startkwalificatie en kwetsbare werkende statushouders te verbeteren of een Wijkleerbedrijf voor de zorg. Het gaat hier om samenwerking op maat, met specifieke afspraken over de manier waarop een of meerdere SROI verplichtingen worden ingezet voor de doelgroep. Dergelijke projecten kunnen ook met meerdere bedrijven worden vormgegeven.

D. Bijdragen aan maatschappelijke activiteiten

Als een opdrachtnemer geen - of niet volledig - invulling kan geven aan de SROI verplichting met de opties A, B en C, dan kan hij (na overleg en goedkeuring) door het uitvoeren van activiteiten die bijdragen aan andere maatschappelijke opgaven in de gemeenten invulling geven. Denk aan activiteiten gericht op (arbeids)participatie, armoedebestrijding, eenzaamheid, gezondheidsbevordering of onderwijs. Voorwaarde is dat deze activiteiten een relatie hebben met de arbeidsmarkt, het onderwijs en/of de maatschappelijke beleidsdoelen van de gemeenten. Het gaat om inzet, in natura, door het verrichten van activiteiten die:

• •

  arbeidsparticipatie of vakmanschap bevorderen. Denk bijv. aan gastlessen over het bedrijf, de branche of sector, bedrijfsbezoeken;

• •

  actief bijdragen aan maatschappelijke initiatieven: combinatie van kennis, expertise of middelen delen. Bijvoorbeeld een communicatieplan of organisatieadvies voor een maatschappelijke stichting maken;

• •

  zijn gericht op (taal)ontwikkeling van mensen, het bestrijden van eenzaamheid/sociaal isolement of die bijdragen aan de armoede en schuldenaanpak.

6.Bouwblokkenschema – de waardering van SROI-invulling

Om de waarde van de inspanningen voor de SROI verplichting te meten, gebruikt de gemeente de bouwblokkenmethode. Iedere doelgroep of activiteit heeft in het bouwblokkenmodel een bedachte waarde, een inspanningswaarde. De inspanningswaarde is niet de uitgave aan loon, maar er is rekening gehouden met de mate van inspanning voor de begeleiding van de doelgroep, d.w.z. de afstand tot de arbeidsmarkt. Met andere woorden hoe moeilijker de kandidaat doorgaans aan betaald werk komt of blijft, des te hoger de inspanningswaarde waarmee wordt gerekend. Lokale of regionale ontwikkelingen of de aard van de opdracht kunnen aanleiding zijn voor gemeenten met opdrachtnemers andere afspraken te maken over de toepassing van de bouwblokken.

7. Verantwoordelijkheid opdrachtnemer en opdrachtgever

De opdrachtnemer is te allen tijde zelf verantwoordelijk voor de invulling van zijn SROI verplichting. Er is sprake van een contractuele verplichting om aan de eis te voldoen. De SROI-adviseurs en WSP-adviseurs kunnen de opdrachtnemer adviseren en ondersteunen bij de invulling van de SROI verplichting. De gemeente en haar partners in het WSP hebben echter geen leveringsverplichting van kandidaten.

8. Geen dubbelingen en geen verdringing

Het is niet toegestaan om kandidaten die in andere gemeenten zijn meegerekend voor de invulling van een SROI-verplichting, opnieuw mee te rekenen voor dezelfde periode.

SROI mag niet leiden tot verdringing van bestaande arbeidsplaatsen, leerwerkplekken of stageplaatsen. Op verzoek maakt de opdrachtnemer dit aannemelijk.

De opdrachtnemer verklaart geen vergoedingen of subsidie(s) te (hebben) ontvangen voor kosten (van opleiding of begeleiding) die hij opgeeft voor verrekening met de SROI-verplichting. Verrekeningen voor de SROI-verplichting waarop de opdrachtnemer ten tijde van de verlening geen recht had, kan het college verrekenen met de SROI-verplichting op latere periodes.

9. Niet-naleving van de SROI verplichting

SROI is een contractuele verplichting en dus niet vrijblijvend. De SROI verplichting moet, net als alle andere contractuele verplichtingen, geheel nagekomen zijn vóór het einde van de opdracht. Heeft de opdrachtnemer aan het einde van de looptijd van de opdracht de SROI verplichting niet volledig ingevuld, dan heeft de gemeente van rechtswege een direct opeisbare vordering op de opdrachtnemer ten bedrage van de openstaande SROI verplichting. Dit bedrag kan door de gemeente worden ingehouden op nog te betalen facturen aan de opdrachtnemer of op andere wijze ingevorderd worden.

Als de SROI-verplichting niet kan worden ingevuld, wordt eerst samen met opdrachtnemer naar een oplossing gezocht. De vordering wordt niet opgelegd als naar de mening van opdrachtgever de opdrachtnemer (aantoonbaar) niets te verwijten valt bij het niet voldoen aan de SROI-eis.

Het niet of onvolledig nakomen van de SROI verplichting kan tevens tot gevolg hebben dat de opdrachtnemer bij toekomstige onderhandse opdrachten niet meer wordt uitgenodigd door de gemeente.

10. Proces na gunning van de opdracht

• •

  Opdrachtnemer neemt binnen twee weken na gunning contact op met de SROI adviseur van de gemeente.

• •

  De SROI-adviseur en de WSP-adviseur adviseren en faciliteren de opdrachtnemer - indien gewenst - bij het opstellen van een plan van aanpak voor de SROI invulling. De dienstverlening is beschikbaar met inachtneming van de onder punt 7 bepaalde verantwoordelijkheid van de opdrachtnemer. De dienstverlening is telefonisch, via mail, via een adviesgesprek of uitnodiging voor een informatiebijeenkomst SROI.

• •

  Opdrachtgever/SROI-adviseur maakt met opdrachtnemer afspraken op hoofdlijnen over de uit te voeren SROI-activiteiten eventueel in samenwerking met het WSP en/of andere partners.

• •

  Opdrachtnemer mailt deze afspraken in een plan van aanpak binnen de afgesproken tijd naar socialreturn@gemeente.nl. De afspraken en tussentijds overeengekomen aanpassingen maken deel uit van het contract. Uiteraard staat het de opdrachtnemer vrij om ook al voorafgaande aan eventuele advisering aan de slag te gaan met zijn SROI invulling.

• •

  Voor de monitoring van SROI maken opdrachtgever en opdrachtnemer gebruik van een registratiesysteem. Opdrachtgever geeft aan hoe vaak en in welke vorm de rapportage plaatsvindt.

• •

  Opdrachtnemer is ervoor verantwoordelijk aantoonbaar te maken in de beschikbaar gestelde registratie, dat - en op welke wijze - er resultaten zijn behaald voor SROI. Ter controle en verificatie van de gegevens van de SROI-invulling moeten documenten ter verantwoording/onderbouwing beschikbaar zijn. De gemeenten verwerken de gegevens van social return kandidaten op basis van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

• •

  Opdrachtnemer voert de SROI invulling uit gedurende de looptijd van de opdracht.

• •

  Opdrachtnemer rapporteert volgens afspraak over de voortgang van de uitvoering van de SROI-invulling in het registratiesysteem.

• •

  Binnen een maand na het einde van de opdracht heeft de opdrachtnemer zijn SROI-verantwoording in het registratiesysteem voltooid. Bij meerjarige contracten voltooit opdrachtnemer jaarlijks vóór februari zijn SROI-verantwoording van het afgelopen kalenderjaar.

11. Communicatie over SROI

Heeft de opdrachtnemer ná gunning van een opdracht van de gemeente vragen over de invulling van de SROI verplichting dan kunnen deze gesteld via onderstaande emailadressen.

• •

  socialreturn@purmerend.nl bij opdrachten van gemeenten Beemster en Purmerend

• •

  socialreturn@edam-volendam.nl bij opdrachten van gemeente Edam-Volendam

• •

  contactgegevens inkoper bij opdrachten van Landsmeer

• •

  socialreturn@over-gemeenten.nl bij opdrachten van gemeenten Oostzaan en Wormerland

• •

  socialreturn@waterland.nl bij opdrachten van gemeente Waterland

• •

  socialreturn@zaanstad.nl bij opdrachten van gemeente Zaanstad

Dit uitvoeringsprotocol is te downloaden van de websites van gemeenten. Op de websites staat ook informatie om de ondernemer verder op weg te helpen.

12. Toelichting bij het bouwblokkenschema

• a.

  Waardebepaling kandidaten

De SROI waarde van de dienstverbanden in het bouwblokkenmodel is op jaarbasis (12 maanden) bij een fulltime dienstverband (36 uur per week), tenzij anders vermeld.

Een kandidaat kan - in principe - maximaal voor de duur van de opdracht worden meegerekend (dus langer of korter dan 12 maanden). De uiteindelijke SROI-waarde wordt daarnaast mede bepaald door het bouwblok waarin de kandidaat valt, het aantal werkuren per week en de maximale duur van meetellen behorende bij het bouwblok.

Bij de berekening van de SROI waarde van een kandidaat worden afwijkingen ten opzichte van het standaard bouwblok naar verhouding berekend, hetgeen resulteert in een gewogen social return waarde. Voorbeeldberekening:

Er zijn 3 uitzonderingen op de 36 uursnorm:

• •

  Bij BBL geldt 32 uur/week als fulltime (4 dagen werken, 1 dag in de week naar school).

• •

  Bij de doelgroep Beschut werk wordt bij ≥ 31 uur/week de waarde van het bouwblok gerekend.

• •

  Bij de doelgroep Garantiebanen wordt bij ≥ 25,5 uur/week de waarde van het bouwblok gerekend.

• b.

  De bouwblokwaarde is inclusief begeleiding tenzij er bijzondere begeleidingskosten worden afgesproken.

• c.

  Een kandidaat gestart binnen 12 maanden voorafgaand aan de opdracht, mag meetellen gedurende de looptijd van de opdracht, rekening houdende met de maximale duur van meetellen behorende bij het bouwblok.

• d.

  Proefplaatsingen tellen mee voor SROI wanneer er een betaald dienstverband van minimaal 6 maanden op volgt. In dat geval mag 50% van de periode van de proefplaatsing worden meegeteld.

• e.

  Bij overlap geldt de hoogste waarde. Wanneer bijv. een kandidaat een WW-uitkering heeft en daarnaast tot de doelgroep Banenafspraak hoort, wordt gerekend met het bouwblok Banenafspraak.

• f.

  Noodzakelijke instrumenten van werkgeversdienstverlening kunnen in overleg met de WSP-adviseur worden ingezet, ook bij co-creatieve projecten. Vergoedingen of subsidie(s) voor kosten (van opleiding of bijzondere begeleiding) trekt de ondernemer af van het bedrag dat hij opgeeft voor verrekening met de SROI-verplichting. Ook kunnen kosten niet bij meerdere opdrachten of bij meerdere gemeenten worden opgegegeven als invulling SROI.

• g.

  Bouwblok 2. In dit bouwblok ‘Garantiebanen’ kunnen in overleg ook kandidaten meetellen die vanuit een tijdelijke garantiebaan, dus vanuit werk, de overstap naar het bedrijf met de SROI verplichting maken. Dit bevordert duurzaamheid van werk voor kandidaten.

• h.

  Bouwblok 10. Voor een werkervaringsplaats (WEP) geldt een waarde van 1250,- per maand ongeacht het aantal uren per week. De maximale duur van een WEP is afgesproken in de Re-integratieverordening van de regio. Opleidingskosten kunnen worden meegerekend. Begeleidingskosten kunnen worden meegerekend als de werkzoekende een beschut werk nieuw indicatie heeft en voor de doelgroep Banenafspraak in overleg.

• i.

  Bouwblok 12. Voor o.a. dit bouwblok kunnen in aanbestedingen bijzondere regels afgesproken worden, als leerlingen in een bepaalde sector geen afstand tot de arbeidsmarkt hebben en daarmee niet tot de doelgroep SROI behoren.

• j.

  Bouwblok 11-15. Vanuit maatwerk kunnen stages van werkzoekenden met een arbeidsbeperking vanuit andere opleidingen, in overleg, ook in aanmerking komen voor invulling van de SROI verplichting. Bijvoorbeeld een wajongere die een HBO of universitaire opleiding volgt.

• k.

  Bouwblok 18. Het betreft een concreet aantoonbare taalachterstand gebaseerd op de meetinstrumenten die in het kader van de aanpak laaggeletterdheid in de arbeidsmarktregio worden gehanteerd.

• l.

  Bouwblok 19. Gemeenten in Zaanstreek-Waterland hechten aan duurzame uitstroom. Dit betekent dat aan geplaatste kandidaten aangeboden opleidingen en trainingen voor certificaten, na overleg en goedgekeurd door de WSP- en SROI adviseur, verrekend kunnen worden met de SROI verplichting. De aangeboden opleiding of training moet aantoonbaar bijdragen aan het verbeteren van de arbeidsmarktpositie van de kandidaat. Voor kandidaten van buiten de arbeidsmarktregio Z-W tellen gemaakte kosten voor opleiding mee voor SROI voor zover de kosten aantoonbaar zijn gemaakt om de kansen van de kandidaat op de arbeidsmarkt te vergroten.

• m.

  Bouwblok 20. Bijzondere begeleidingkosten voor kandidaten uit de arbeidsmarktregio Z-W, kunnen ná overleg en goedkeuring door de WSP-adviseur worden ingediend voor verrekening met de SROI-verplichting. Voor kandidaten van buiten de arbeidsmarktregio Z-W, kunnen bijzondere begeleidingskosten ná overleg en onderbouwd gedurende maximaal drie maanden voor maximaal 2 uur per week per kandidaat worden meegerekend tegen een tarief van maximaal €75,- per uur. Bij een werkervaringsplaats kunnen begeleidingskosten alleen worden opgevoerd als de werkzoekende een beschut werk nieuw indicatie heeft en voor de doelgroep Banenafspraak in overleg.

• n.

  Bouwblok 21. Het gebruik van de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) bevordert inclusief werkgeverschap. Hoe hoger een ondernemer scoort op de Prestatieladder Socialer Ondernemen hoe inclusiever het bedrijf.

• o.

  Bouwblok 22. Bij een PSO 30 + gecertificeerde onderneming (of gelijkwaardig) is minimaal 30% van de werknemers gehandicapt of kansarm.

• p.

  Bouwblok 23. Verrekening van sociaal inkopen gaat als volgt:

  • •

    De facturen van SW bedrijf, ondernemingen met Code Sociale Ondernemingen, PSO 30+ (of gelijkwaardig) kunnen voor 100% in mindering worden gebracht op de SROI-verplichting.

  • •

    De facturen van ondernemingen die lid zijn van “Social Enterprise NL” (of gelijkwaardig) kunnen voor 50% in mindering worden gebracht op de SROI-verplichting.

  • •

    BTW telt niet mee, materiaalkosten in overleg.

  • •

    Korting geldt alleen voor de opdrachtnemer, niet voor de onderaannemer(s).

• q.

  Bouwblok 24. Afspraken over welke kosten van het traject voor SROI in aanmerking komen, gaan in overleg.

• r.

  Bouwblok 25. Als de opdrachtnemer (een deel van) de SROI verplichting door een bijdrage aan een maatschappelijke activiteit wil invullen, dan dient hij (na overleg en goedkeuring) een onderbouwd voorstel met urenberekening in bij de SROI-adviseur. Voor activiteiten die in tijd uitgedrukt kunnen worden, is het richtbedrag het aantal uren x uurloon van de betrokken medewerker(s) (met een maximum van € 100,- per uur ex. btw).

13.Bijlage: Begrippenlijst bij Uitvoeringsprotocol SROI Zaanstreek-Waterland 2020

Deze vindt u op de websites van de gemeenten.