Reglement van bestuur voor het hoogheemraadschap van Rijnland

Ondertekening

Toelichting

I Algemeen

De Waterschapswet is op een aantal onderdelen aangepast. De aanpassingen betreffen de taakomschrijving van de waterschappen, het heffingenstelsel, de bestuurssamenstelling en de verkiezingen. De bestaande regeling inzake de verkiezing van het bestuur door middel van het personenstelsel sloot langzamerhand niet meer aan bij de grotere schaal van de huidige waterschappen. De herkenbaarheid van de kandidaten is voor de kiezer een probleem geworden. Daarnaast wekte het verwarring dat, als gevolg van verkiezingen voor de verschillende categorieën van belanghebbenden, sommige personen meer dan één stembiljet ontvingen. In de aangepaste Waterschapswet is een oplossing voor deze problemen gezocht in een vereenvoudiging van het kiesstelsel door middel van de invoering van het lijstenstelsel voor de categorie ingezetenen. Naast deze gekozen vertegenwoordigers dient echter nog steeds een aantal bestuursleden te worden benoemd door de categorieën ongebouwd, bedrijven en natuurterreinen. Zij vormen de zogeheten geborgde zetels. Bij reglement dient te worden bepaald hoeveel van deze zetels, met een minimum van zeven en een maximum van negen, het bestuur telt. Ook moet worden bepaald welke organisatie(s) tot benoeming van de vertegenwoordigers voor de categorie ongebouwd gerechtigd is (zijn). Bovendien bepaalt de aangepaste wet dat binnen de grenzen van minimaal achttien leden en maximaal dertig leden het aantal bestuursleden bij reglement dient te worden vastgesteld.

Met deze reglementswijziging wordt beoogd aan de geschetste wettelijke opdracht te voldoen.

De reglementswijziging is voor de hoogheemraadschappen van Rijnland en Amstel, Gooi en Vecht (AGV) aanleiding geweest om de grens tussen beide hoogheemraadschappen kritisch te bezien. Dit heeft geresulteerd in een aantal grenswijzigingen. De belangrijkste wijziging is de grensaanpassing in Amsterdam-West. Hier is sprake van elkaar overlappend beheersgebied (Rijnland is hier boezembeheerder en draagt zorg voor de primaire waterkeringen terwijl AGV het detailwaterbeheer doet en de zorg heeft voor peilscheidingen en boezemwaterkeringen). Dit is niet transparant. Een extra probleem is dat de burger in Amsterdam-West door het gewijzigde heffingenstelsel (watersysteemheffing) dubbel belasting zou gaan betalen, zowel aan Rijnland als aan AGV. Bovendien zouden de burgers in beide hoogheemraadschappen kiesgerechtigd en verkiesbaar in het algemeen bestuur worden. Dit dubbel kiesrecht zou zich niet verdragen met het uitgangspunt van de gewijzigde Waterschapswet, dat iedere ingezetene slechts één stem uitbrengt en verkiesbaar is in één waterschap. Ter voorkoming van deze problemen is Amsterdam-West geheel binnen het beheersgebied van AGV gebracht. Behalve in Amsterdam-West zijn nog enkele kleine grensaanpassingen doorgevoerd:

De grens tussen AGV en Rijnland liep in Halfweg over het midden van de Mientekade, waardoor één rij woningen in AGV-gebied lag. Dit was waterstaaatkundig niet correct en niet transparant voor de burger. Daarom is de grens naar de achterzijde van de woningen verlegd, zodat heel Halfweg in het gebied van Rijnland valt.

De grens lag bij de Amstelveenseweg in Amsterdam en de Amsterdamseweg in Amstelveen op het midden van de weg. De panden aan de westzijde vielen onder Rijnland en aan de oostzijde onder AGV. In het kader van de transparantie voor de burger en omdat deze panden lozen op een zuivering van AGV, is de grens verplaatst naar de achterzijde van de woningen. Daarnaast zijn op detailniveau nog enkele praktische grensaanpassingen aangebracht.

De grensaanpassing hebben voor de betrokken huishoudens en bedrijven tot gevolg dat ze overgaan van het ene naar het andere waterschap. Op basis van het heffingensysteem en de tarieven van 2007 kan de conclusie worden getrokken dat de huishoudens en bedrijven gelegen in Amsterdam-West (ongeveer 68.000 woningen) na de grensaanpassing goedkoper uit zijn. Voor de huishoudens scheelt het ca. 20 euro.

De woningen die in Halfweg van AG overgaan naar Rijnland zullen ca. 25 euro goedkoper uit zijn (ongeveer 70 woningen). De woningen langs de Amstelveenseweg en de Amsterdamseweg die van Rijnland overgaan naar AGV zullen ca. 25 euro duurder uit zijn (ongeveer 200 woningen).

Het gebied van het waterschap wordt aangegeven op de kaart, die deel uitmaakt van het reglement. De bovengenoemde grenswijzigingen zijn in de opnieuw vast te stellen reglementskaart verwerkt.

II Wijzigingen

A

Op grond van artikel 1, tweede lid van de Waterschapswet kunnen als ‘hoofdtaken’ aan het waterschap de zorg voor het watersysteem en de zorg voor het zuiveren van het afvalwater op de voet van artikel 15a Wet verontreiniging oppervlaktewateren worden opgedragen. In artikel 1 is onder e, het begrip watersysteem nader gedefinieerd en is aansluiting gezocht bij de terminologie van het voorstel van wet houdende regels met betrekking tot het beheer en gebruik van watersystemen (Waterwet). Dit wetsvoorstel is op 28 september 2006 aan de Tweede Kamer aangeboden. Het zuiveren van afvalwater is niet nader gedefinieerd omdat dit afdoende is omschreven in de Waterschapswet en de Wet verontreiniging oppervlaktewateren.

B

De taken zorg voor de waterkering en zorg voor de waterhuishouding worden niet meer als aparte taken in de Waterschapswet genoemd. De taak van het waterschap wordt in de Waterschapswet nader gespecificeerd als zorg voor het watersysteem en zorg voor het zuiveren van het afvalwater op de voet van artikel 15a Wet verontreiniging oppervlaktewateren. Artikel 3 van het reglement sluit aan bij de Waterschapswet en de huidige situatie door aan het hoogheemraadschap de zorg voor het watersysteem en de zorg voor het zuiveren van het afvalwater op te dragen.

De zorg voor het watersysteem omvat de zorg voor de waterkering en de zorg voor de waterhuishouding, waaronder ook de zorg voor de waterkwaliteit. Het gebruik van de term ‘zorg voor het watersysteem’ benadrukt dat de tot op heden afzonderlijk benoemde taken een nauwe onderlinge samenhang kennen en als één integrale taak moeten worden uitgevoerd.

In artikel 3 is ook de zuivering van het afvalwater aan het hoogheemraadschap opgedragen. Sinds 2002 ligt de zorgplicht voor de zuivering van afvalwater ingevolge artikel 15a van de Wvo al wettelijk bij het hoogheemraadschap.

C

In het vervallen artikel 6 werd het hoogheemraadschap de rechtsbasis gegeven om in voorkomende gevallen de onderhoudsplicht krachtens de legger als bedoeld in artikel 78, tweede lid, van de Waterschapswet, te laten afkopen door de onderhoudsplichtige. Artikel 6 was gebaseerd op artikel 113, tweede lid, van de Waterschapswet, waarin vervangende onderhoudsbijdragen werden gelijkgesteld aan belasting. Het tweede lid van artikel 113 van de Waterschapswet is met de inwerkingtreding van de herziene Waterschapswet komen te vervallen. De memorie van toelichting zegt hierover dat voor het laten betalen van een vervangende onderhoudsbijdrage geen belasting kan worden geheven, maar door het waterschap een privaatrechtelijke nota moeten worden verstuurd.

D

De wijziging van artikel 8 is op verzoek van het hoogheemraadschap. Het hoogheemraadschap geeft de voorkeur aan het vastleggen van de historische benaming van het algemeen bestuur ‘verenigde vergadering’ in het reglement.

E

De wijzigingen in artikel 9 van het reglement van bestuur zijn het gevolg van de aangepaste artikelen met betrekking t6ot de samenstelling van het waterschapsbestuur in de Waterschapswet.

Het huidige aantal leden van het algemeen bestuur bedraagt in het hoogheemraadschap van Rijnland, zesendertig. Door de aangepaste wet zal dit aantal in elk geval niet meer dan dertig kunne bedragen. Wat betreft de vraag of er aanleiding is om dit aantal nog verder te verlagen hebben wij aandacht besteed aan het gegeven dat Rijnland tot de grotere waterschappen behoort.

De representativiteit van het bestuur en daardoor het democratisch gehalte is, gerelateerd aan het grote aantal ingezetenen, het grootst wanneer gekozen wordt voor het maximaal toegestane aantal van dertig leden. Aldus wordt namelijk bereikt dat een zo groot mogelijk aantal bestuursleden direct wordt gekozen. Op deze manier wordt tevens de verhouding tussen de categorie ingezetenen en de benoemde vertegenwoordigers in positieve zin beïnvloed.

Ten aanzien van het aantal bestuursleden dat niet direct wordt gekozen, maar benoemd door de daartoe in het tweede lid van dit artikel genoemde belangenorganisaties, hebben wij gekozen voor eht wettelijke maximum van negen. Bij de gemaakte keuze voor een maximale omvang van het algemeen bestuur past een maximale omvang van het aantal benoemde bestuursleden.

Vanuit het hoogheemraadschap is tevens gewezen op het feit dat het unieke karakter van de waterschapsdemocratie bij negen geborgde zetels ook maximaal in de samenstelling van het algemeen bestuur tot uitdrukking komt, hetgeen wij onderschrijven.

Voor de verdeling van de geborgde zetels dient er volgens de Waterschapswet gekeken te worden naar de aard en omvang van het belang van de betreffende categorieën bij de taak van het waterschap. Conform de Waterschapswet dient elke categorie ten minste een zetel te krijgen. Als grondslag voor het bepalen van het belang van de betreffende categorieën is gekozen voor de economische waarde van de onroerende zaak. Dit geeft een goede weergave van de aard en omvang van het door het waterschap te beschermen belang en het is een eenvoudigde en transparante methode die goed aansluit bij de nieuwe financieringssystematiek.

Vanuit het hoogheemraadschap is gewezen op het belang van de agrarische sector bij de taakuitoefening van het waterschap. Anders dan de categorie ingezetenen en de categorie bedrijfsgebouwd, wordt de agrarische sector niet alleen beschermd tegen wateroverlast, maar is de agrarische sector voor de bedrijfsvoering afhankelijk van de waterhuishouding. Van het totale aantal van negen benoemde bestuursleden zullen er vier afkomstig zijn uit de agrarische sector en eveneens vier uit de sector bedrijfsgebouwd. Het natuurbelang wordt door één bestuurslid vertegenwoordigd.

Met het tweede lid van artikel 9 is beoogd de meest gerede belangenorganisaties aan te wijzen.

Voor de categorie natuurterreinen is het Bosschap belast met de benoeming van de kandidaten. Nadere regeling van de benoeming van deze kandidaten is in het reglement niet noodzakelijk.

De kandidaten voor de categorie bedrijven worden benoemd door de Kamers van Koophandel en Fabrieken. Omdat in het waterschapsgebied meer dan een Kamers bevoegd zijn, dient bij reglement te worden bepaald op welke wijze de Kamers tot een voordracht komen.

De selectie van leden is een verantwoordelijkheid van de benoemende organisaties. De Waterschapswet geeft aan dat de organisaties die de leden mogen benoemen, de procedure die zij hanteren voor de selectie en de benoeming tijdig moeten vastleggen. Daarbij zij opgemerkt dat de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat volgens haar brief aan de Eerste Kamer van 20 april 2007 met de benoemende organisaties heeft afgesproken dat een open kandidaatstelling onderdeel uitmaakt van die procedure. Het waterschap zorgt vervolgens voor publicatie zodat het voor de leden van de belangengroeperingen (maar ook voor andere betrokkenen) duidelijk is op welke wijze de benoeming tot stand komt.

In het gebied van het hoogheemraadschap zijn bevoegd de Kamers van Koophandel en Fabrieken Amsterdam, de Kamer van Koophandel en Fabrieken Den Haag en de Kamer van Koophandel en Fabrieken Rotterdam. Omdat geen goede verdeling tot stand kan worden gebracht in de vertegenwoordiging per Kamer hebben wij gekozen voor een gezamenlijke benoeming door de drie Kamers.

Voor de categorie ongebouwd is het aan de provincie overgelaten de organisatie(s) aan te wijzen die de benoeming doet (doen). Het ligt in de rede om de Land- en Tuinbouworganisatie Noord (LTO-Noord) aan te wijzen als benoemende instantie. De LTO-Noord is een representatieve organisatie in het gebied van het hoogheemraadschap. Voor de agrarische sector in het gebied van het hoogheemraadschap is de boomteelt en de bollenteelt van wezenlijk belang. Omdat de bollentelers en boomtelers zijn georganiseerd onder de paraplu van de LTO-Noord kan de LTO-Noord worden aangewezen als benoemende organisatie. Wel dient de LTO-Noord bij de benoeming van de leden acht te slaan op een adequate vertegenwoordiging van alle te onderscheiden bedrijfstakken, waaronder de bollenteelt en de boomteelt.

F

Artikel 10 komt te vervallen. Het hoogheemraadschap was voor de verkiezingen in drie kiesdistricten verdeeld. Vanuit democratisch oogpunt hebben verkiezingen over het gehele gebied van het hoogheemraadschap de voorkeur. Het hoogheemraadschap heeft aangegeven geen behoefte meer te hebben aan het instellen van kiesdistricten.

G

In artikel 11 komt het tweede lid te vervallen. De vertegenwoordiging van de verschillende categorieën in het dagelijks bestuur wordt afdoende geregeld in artikel 40, eerste lid, van de Waterschapswet.

Aanvullende regeling is op dit punt overbodig geworden.

H

Artikel 14 komt te vervallen nu in de Waterschapswet de mogelijkheid tot het instellen van afdelingen (artikel 52) is komen te vervallen.

I

Artikel 24 komt te vervallen. In het oude artikel 24 werd de bijzondere regeling tot het instellen van een rechtsvordering geregeld in artikel 107, vijfde lid, van de Waterschapswet, opgedragen aan de Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland.

De redactie van artikel 107 is door de wetgever in overeenstemming gebracht met artikel 200 van de Gemeentewet. In verband daarmee is artikel 107, vijfde lid, van de Waterschapswet geschrapt.

J

In artikel 25 zijn de verwijzingen naar andere artikelen in overeenstemming gebracht met de nieuwe wettekst en het gewijzigde Reglement van bestuur.

K

Artikel 27 regelt het overgangsrecht.

In de Waterschapset is, in navolging van de in voorbereiding zijnde Waterwet, gekozen voor het begrip 'zorg voor het watersysteem' in plaats van de begrippen 'zorg voor de waterkering' en 'zorg voor de waterhuishouding'. Dit sluit beter aan bij het integraal waterbeheer zoals dat in de waterschapspraktijk is ontstaan. In de Waterschapswet wordt het begrip zorg voor het watersysteem in algemene zin gebezigd. De nadere omschrijving van dit begrip vindt plaats in de bijzondere wetgeving, zoals de Wet op de waterhuishouding, de Wet op de waterkering, de Wet verontreiniging oppervlaktewateren en de Grondwaterwet. Aangezien de bijzondere wetgeving, in dit geval de Grondwaterwet, nog niet is aangepast bij de inwerkingtreding van het onderhavige reglement is van een taakverruiming vooralsnog geen sprake. Het grondwaterbeheer zoals dat in de Grondwaterwet is toegedeeld aan Gedeputeerde Staten blijft tot de inwerkingtreding van de Waterwet een verantwoordelijkheid van Gedeputeerde Staten. Wanneer de Waterwet in werking treedt, gaat het grondwaterbeheer over naar de waterschappen. Het overgangsrecht in het eerste lid is opgenomen om te voorkomen dat het reglement bij de inwerkingtreding van de Waterwet op dit punt opnieuw moet worden aangepast.

Voorts ins in het tweede lid overgangsrecht opgenomen voor de zittende leden van het bestuur. Dit overgangsrecht is opgenomen om geen discrepantie te laten ontstaan tussen de bestuurssamenstelling en de bepalingen in het reglement gedurende de periode vanaf de inwerkingtreding van dit besluit tot aan de datum dat het nieuwe bestuur aantreedt.

In het derde lid is overgangsrecht opgenomen met betrekking tot de bestuurlijke afdelingen. Bestuurlijke afdelingen verdwijnen met de wijziging van de Waterschapswet. Conform het overgangsrecht ingevolge de Waterschapswet kunnen de afdelingen tot 8 januari 2009 (de datum dat de nieuwe besturen aantreden nadat de landelijke waterschapsverkiezingen hebben plaatsgevonden) hun bevoegdheden blijven uitoefenen.

Het aanvullende overgangsrecht in dit reglement is opgenomen om te voorkomen dat de bestaande afdelingen hun bevoegdheden onmiddellijk bij het van kracht worden van dit besluit zouden verliezen.

Het vierde lid schept een overgangsregeling voor de heffing en invordering van de omslagen en verontreinigingsheffing in de overgaande gebieden. Een probleem van de inwerkingstredingsdatum van 31 maart 2008 is dat zonder onvergangsregeling, voor de verontreinigingsheffing (een tijdvakheffing) het belastingjaar 2008 zou worden gebroken en de aanslag voor de laatste negen maanden door een ander waterschap zou moeten worden opgelegd en ingevorderd, dan door het waterschap dat in de eerste drie maanden daarvoor verantwoordelijk is. Door deze overgangsbepaling wordt dit probleem opgelost. Bovendien wordt nu aangesloten bij de wijzigingen in de belastingheffing als gevolg van de Wet modernisering waterschapsbestel. De eerste volzin regelt dat in overgaand gebied de vóór de datum van inwerkingtreding geldende wettelijke bepalingen van toepassing blijven. De tweede volzin regelt dat de bestuursorganen bevoegd blijven. Op grond van de derde volzin bliven dezelfde bestuursorganen ook ná 2008 (als enige) bevoegd, ten aanzien van de verontreinigingsheffingen en omslagen die betrekking hebben op de periode vóór 1 januari 2009.

Het vijfde lid laat voor de overgaande gebieden de bij de inwerkingtreding van dit besluit geldende besluiten van kracht totdat het bestuursorgaan van het nieuwe waterschap terzake een nieuw besluit heeft genomen. De bestuursorganen van het nieuwe waterschap worden bevoegd ten aanzien van deze besluiten.

Vanzelfsprekend geldt dit ook voor de ambtenaren van het waterschap, die uit naam en onder verantwoordelijkheid van de bedoelde bestuursorganen werkzaam zijn.