Verordening brandveiligheid en hulpverlening

Ondertekening

Nota-toelichting

Artikelgewijze toelichting op de verordening brandveiligheid en hulpverlening

Artikel 1          Begripsomschrijvingen

De begripsomschrijvingen zijn opgenomen ten behoeve van het bepaalde in de artikelen 3 en 5.

Het beperken van brand, brandgevaar en ongevallen bij brand kan met preventieve voorzieningen en/of met repressieve middelen worden bereikt. Vandaar dat het beperken van brand, brandgevaar en ongevallen bij brand onder preventieve en repressieve taken is vermeld.

Artikel 2          Gemeentelijke brandweer

Artikel 1 van de Brandweerwet 1985 stelt dat er in elke gemeente een gemeentelijke brandweer is, behoudens indien ingevolge samenwerking met andere gemeenten een regeling ter zake totstandgekomen is.

Artikel 3          Taken brandweer

Lid 1

Uit artikel 1, vierde lid, en artikel 12 van de Brandweerwet 1985 juncto het zesde lid van artikel 1 volgt dat de taken van de brandweer in elk geval bestaan uit de feitelijke uitvoering ter zake van werkzaamheden van het voorkomen, beperken en bestrijden van brand, het beperken van brandgevaar, het voorkomen en beperken van ongevallen bij brand en al hetgeen daarmee verband houdt.

Dat brandrepressie, voortvloeiend uit de zorgnormen, tot de taak van de brandweer behoort, staat uiteraard buiten twijfel. Dit is niet zo vanzelfsprekend met de advisering over brandpreventieve voorzieningen. Artikel 100, eerste lid, van de Woningwet stelt dat het gemeentebestuur voorziet in het bouw- en woningtoezicht, dat in elk geval onder meer tot taak heeft het binnen de gemeente uitoefenen van toezicht op de naleving van de bij of krachtens deze wet gegeven voorschriften, zoals de Bouwverordening en het Bouwbesluit.

Het tweede lid van artikel 100 geeft aan dat burgemeester en wethouders ambtenaren kunnen aanwijzen die belast zijn met (onderdelen van) dit toezicht. Voor de goede orde wordt opgemerkt dat in de gemeente Renswoude, de afdeling ‘Openbare werken’ is belast met de uitvoering van de Bouwverordening, de  Algemeen plaatselijke verordening ende  Brandbeveiligingsverordening. De brandweer is belast met de advisering over de brandveiligheidsaspecten, de vergunningssystemen en het toezicht op de uitvoering en naleving van deze verordeningen.

De vraag dringt zich op of de hierboven bedoelde wetten en regelingen aangeven dat bepaalde gemeentelijke diensten het exclusieve recht kunnen doen gelden om met de uitvoering van de brandveiligheidvoorwaarden uit de Bouwverordening en het Bouwbesluit belast te zijn.

In de memorie van toelichting op de herziening van de Woningwet zeggen de betrokken bewindslieden dat in artikel 100 niet is bepaald dat er een gemeentelijke dienst of organisatie bouw- en woningtoezicht moet zijn, doch dat het gemeentebestuur in het bouw- en woningtoezicht voorziet.

Dit betekent, dat het aan het gemeentebestuur wordt overgelaten te bepalen op welke wijze daarin wordt voorzien. Als voorbeelden worden genoemd: een gemeentelijk bouw- en woningtoezicht of een bouw- en woningtoezicht op basis van een gemeenschappelijke regeling dan wel anderszins, waarbij gedacht kan worden aan een geprivatiseerde vorm van toezicht.

Lid 2

In dit lid kan de gemeente opnemen welke taken de brandweer verricht naast de wettelijke taken. Deze betreffen over het algemeen de (betaalde) dienstverlening door de brandweer zoals bevrijden van personen uit liften en andere niet-wettelijke taken.

Terzijde wordt opgemerkt dat kosten die de brandweer heeft gemaakt voor de hier opgenomen niet-wettelijke taken, kunnen worden verhaald als deze werkzaamheden zijn opgenomen in de verordening ‘Rechten brandweer’ van de gemeente voor zover deze niet te maken hebben met het wegnemen van onmiddellijk gevaar voor mens en dier.

Artikel 4          Overzicht middelen brandveiligheid en hulpverlening

De aan burgemeester en wethouders opgedragen zorg voor de brandveiligheid, zoals deze in wetgeving is omschreven, betreft in hoofdzaak de zorg voor een redelijke brandpreventie en een redelijke brandrepressie, alsmede de voorbereiding daarop: de pro-actie en de preparatie. Voorts is de noodzaak aangegeven de brandpreventie en de brandrepressie in samenhang te beoordelen.

Een overzicht middelen brandveiligheid en hulpverlening geeft aan met welke middelen (personeel en materieel) de gemeente voor een bepaalde periode uitvoering geeft aan de zorgplicht voor de brandveiligheid, de hulpverlening anders dan bij brand en het gemeentelijk aandeel in de rampenbestrijding.

Artikel 5          Regionale taken

Het niveau van veiligheid in een regio op het gebied van de brandweerzorg en hulpverlening, alsmede dat van de rampenbestrijding is de uitkomst van de optelsom van de verschillende niveaus van de gemeenten in zo’n regio. In regionaal verband maken gemeenten afspraken over deze niveaus, opdat een balans ontstaat tussen de gemeenten onderling en tussen de gemeenten en de regio.

In mei 1995 is het Project Versterking Brandweer (PVB) van start gegaan. Doelstelling van het plan is de brandweer te versterken, waarbij de nadruk ligt op de rampenbestrijding.

Het projectprogramma van het Project Versterking Brandweer[2] werkt deze doelstelling nader uit:

‘Het eindresultaat van het PVB is een versterkte brandweerorganisatie die optimaal uitvoering kan geven aan rampenbestrijding en de brandweerzorg in iedere regio.

Deze brandweerorganisatie is een samenwerkingsverband tussen gemeentelijke brandweren en de regionale onderdelen. Om tot een toereikend niveau van zorg in de gehele regio te komen zijn door de gemeenten onder regionale regie bindende afspraken gemaakt omtrent het kwaliteitsniveau van brandweerzorg en rampenbestrijding.

Het ontwerpen van de organisatie is een verantwoordelijkheid van het bestuur van de veiligheidsregio en de aan de gemeenschappelijke regeling deelnemende gemeenten.

De gemeenten binnen de Veiligheidsregio Utrecht, voorheen de Brandweer Regio Utrechts Land (BRUL) hebben kort na de oprichting van de BRUL hun verantwoordelijkheid opgepakt met het PVB.

Ook in de gemeente Renswoude zijn in het kader van het PVB de afgelopen jaren de nodige werkzaamheden verricht en ontwikkelingen gestart, waarbij een vergaande samenwerking over de uitvoering van de preventieve, de preparatieve en de pro-actietaken met de gemeente Veenendaal is gerealiseerd. In 2004 zijn de gegevens verstrekt voor het op 15 juni 2005 door het Algemeen Bestuur vastgestelde  ‘Repressief dekkingsplan BRUL 2005’.

Het is een plan wat dat voorziet in de optimale spreiding van de repressieve brandweertaken en sluit aan op de in september 1998 opgestelde rapportage over het bestaande  zorgniveau, de zogenoemde foto. Het plan biedt een aanzet om te komen tot een verantwoorde repressieve zorg tegen een redelijke prijs. Dit plan behandeld zowel het kleinschalig optreden als op grootschalig optreden en gaat uit van het principe dat de burger recht heeft op de snelste hulp tegen acceptabele kosten. Gemeentegrenzen zijn dan niet langer leidend.

Het opstellen van het dekkingsplan heeft in nauw overleg plaats gevonden met de gemeentelijke brandweren binnen de regio waaronder de gemeente Renswoude.

Vastgesteld is dat de huidige dekkingskwaliteit in de gemeente Renswoude voldoende is. Voor de basiszorg zijn in Renswoude 1 tankautospuit en 1 Personeel Materieelvoertuig (slangenwagen) met een motorspuitaanhanger aanwezig.

(De slangenwagen voorziet in de behoefte om de afstanden tussen de beschikbare waterwinplaatsen in het agrarische gebied te overbruggen.)

In artikel 5 gaat het om op regionale schaal op te pakken gemeentelijke taken. Deze kunnen worden onderscheiden in taken die kunnen worden uitgevoerd door een regionale brandweerorganisatie en/of door een of meer gemeenten. Gemeenten moeten daarvoor met de regio afspraken maken.

Het is bijvoorbeeld niet nodig dat alle gemeenten op alle gebieden, de brandweerzorg en hulpverlening en de rampenbestrijding betreffende, specialist zijn.

Als gevolg van het bovenstaande valt er onderscheid te maken tussen verschillende taken. Namelijk de taken die een regionale brandweer verplicht, op grond van de wet, moet uitvoeren, zoals in artikel 3, tweede lid, van de Brandweerwet 1985 is omschreven, de regionale werkzaamheden die een gemeente op verzoek van de regio uitvoert alsmede werkzaamheden die de regio uitvoert op verzoek van een of meer gemeenten. Deze werkzaamheden kunnen het beste in een overeenkomst worden vastgelegd.

Gemeentelijke taken die door de veiligheidsregio worden uitgevoerd, moeten daarentegen in artikel 5 worden aangegeven, zodat vastligt dat de gemeente aan de wettelijke verplichting voldoet.

In de Brandweerwet 1985 is aangegeven dat gemeenten en (regionale) brandweren taken hebben. De uitvoering van die taken kan flexibel geschieden. Aan de ene kant kan een brandweer met de verschillende gemeenten overeenkomen alle taken uit te voeren, anderzijds kunnen gemeenten in regionaal verband afspreken dat zij alle taken zelf uitvoeren. Alle variaties daartussen zijn ook mogelijk. Van belang is dát de taken worden uitgevoerd én dat vastligt wie dat doet.

Burgemeester en wethouders dragen overigens bij de uitvoering van deze verordening en overige regelingen, met betrekking tot de in artikel 3 genoemde taken van de gemeentelijke brandweer, zorg voor de goede coördinatie met de gemeenschappelijke regeling voor de regionale brandweer waar de gemeente aan deelneemt.

Artikel 6          Personeel

In de Verordening brandveiligheid en hulpverlening legt de gemeenteraad het aantal personeelsleden vast dat ter behartiging van de veiligheid ten minste belast is met preventieve en/of repressieve taken. Het is mogelijk dat personeelsleden met beide taken zijn belast. Voor de volledigheid wordt opgemerkt dat naast de repressieve en preventieve taken ook werkzaamheden (preparatie) worden uitgevoerd ten behoeve van de repressieve taak, het coördineren van opleidingen en oefenen, het maken van aanvalsplannen en rampenbestrijdingsplannen gebouw- en materieelbeheer, voertuigonderhoud e.d. en ten behoeve van de bedrijfsvoering, het maken van roosters, salarisadministratie, postverwerking, rekeningenbeheer e.d. die uitgevoerd worden door medewerkers van de gemeente Renswoude en brandweer Veenendaal. De personele sterkte voor de bedrijfsvoering, preventie en preparatie bedraagt 2,2 fte.

De personeelsformatie voor de repressieve taken is afhankelijk van het materieel dat volgt uit het dekkingsplan voor brandrisico en het (dekkings-)plan voor hulpverlening anders dan bij brand.

Bepalend voor de repressieve sterkte van de gemeente (personeel en materieel) zijn de risico's die in het verzorgingsgebied aanwezig zijn. In de 'handleiding brandweerzorg' van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn per risico-object de prestaties vastgesteld waaraan de gemeentelijke brandweer moet voldoen. Mede bepalend voor deze prestatie is het preventieniveau waaraan het risico-object voldoet.

Voorbeeld:

Voor tehuizen zonder meldsysteem geldt een opkomstprestatie van 3 autospuiten en een redvoertuig. Wanneer een tehuis voorzien is van een vluchtwegbeveiliging geldt een opkomstprestatie van 2 autospuiten. In het geval het tehuis is voorzien van een totaalbeveiliging geldt een opkomstprestatie van 1 autospuit.

Gezien het risicoprofiel van de gemeente Renswoude dient de eerste uitruk minimaal te bestaan uit 1 tankautospuit en 1 personeel en materieelvoertuig. Er dient een officier van dienst bereikbaar te zijn die een eventuele opschaling kan opstarten en leiding kan geven aan grotere incidenten.

Om aan de opkomsttijden zoals vastgelegd in de ‘Handleiding brandweerzorg’ te kunnen voldoen is binnen het verzorgingsgebied van de gemeente  Renswoude 1 uitrukpost  aanwezig.

De personele bezetting in Renswoude bestaat uit vrijwilligers. In Renswoude zijn de vrijwilligers niet geconsigneerd. Wel zijn er binnen de brandweer afspraken over de paraatheid gemaakt. (kanspiket).

Er zijn 9 eerstelijnsfuncties te vervullen. De praktijk heeft geleerd dat - om deze bezetting bij een kanspiket te kunnen garanderen -  het benodigd aantal op ca. 200% procent moet liggen. Deze overdimensie is mede noodzakelijk om adequaat te kunnen reageren op incidenten die boven de standaardbezetting uitgaan, voor het kunnen honoreren van verzoeken om bijstand en voor de uitvoering van de rampbestrijdingstaak.

Samengevat dient het aantal eerstelijns functies bij de brandweer van Renswoude, 9 x 200% =  ca. 18 te bedragen. Het personeel van de gemeentelijke brandweer van Renswoude met  repressieve taken bestaat derhalve uit een commandant, een ondercommandant, 4 bevelvoerders en 14 (hoofd)brandwachten.

Artikel 7          Opleiding en oefening

Burgemeester en wethouders dragen zorg voor de opleiding en oefening van het brandweerpersoneel door onder meer het vaststellen van een meerjaren opleidings- en oefenplan. De herziene ‘Handreiking Oefenen’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken geeft hiervoor de referentiekaders.

Artikel 8          Instructie commandant

Het bepaalde in artikel 8 legt de grondslag voor de eenhoofdige leiding en de gezagsverhouding, die voor een goed functioneren van de brandweer onmisbaar zijn. De instructie voor de commandant zal naast de aan een juiste taakvervulling verbonden verplichtingen en bevoegdheden de regeling voor de vervanging van de commandant bevatten. In dit verband valt bovendien te denken aan het in goede staat doen verkeren van het materieel, de gebouwen, de installaties, de materialen en de overige goederen van de brandweer, alsmede de kleding en uitrusting van het personeel. Daartoe zullen periodieke inspecties, controles en beproevingen noodzakelijk zijn, waarvan de uitvoering bij instructie aan de commandant wordt opgedragen.

Ten slotte ware als gemachtigde van de burgemeester tot het aanvragen en verlenen van bijstand bij instructie in ieder geval de commandant aan te wijzen.

Volledigheidshalve zij hier nog vermeld dat de verdere gang van zaken bij intra- en interregionale bijstandsverlening is geregeld in of op grond van de desbetreffende gemeenschappelijke regeling inzake de regionale brandweer.

Artikel 173 van de Gemeentewet bepaalt dat de burgemeester het opperbevel heeft bij brand, alsmede bij ongevallen anders dan brand voor zover de brandweer daarbij een taak heeft. Om te voorkomen dat daarbij getreden wordt op het terrein van anderen, is de beperking aangebracht dat de brandweer bij bedoelde ongevallen een taak moet hebben.

Het hier bedoelde opperbevel houdt in de bevoegdheid van de burgemeester als politieautoriteit en hoogste burgerlijke overheid ter plaatse tot het (bij brand e.d.) nemen van maatregelen ter handhaving van de openbare orde en van buitengewone, in het eigendomsrecht ingrijpende, maatregelen (onverwijlde inbezitneming in verband met de openbare veiligheid).

Daarnaast brengt de term opperbevel tot uitdrukking dat de uiteindelijke verantwoordelijkheid en de bestuurlijke coördinatie bij de brandbestrijding e.d. in handen van de burgemeester liggen.

Artikel 9          Materieel

Uit het Beleidskader Repressie BRUL (repressief dekkingsplan) voor het brandrisico en voor de hulpverlening anders dan bij brand, volgt de vereiste repressieve capaciteit van de brandweer. Deze bepaalt de hoeveelheid materieel die ingezet moet kunnen worden. In dit artikel legt de gemeenteraad de minimale hoeveelheid en het soort materieel vast. Het hier vastgelegde en in te zetten materieel kan van de gemeente zelf zijn, door de regio worden ingezet en/of door particulieren door middel van waakvlamovereenkomsten worden geleverd.

Artikel 10        Bluswatervoorziening

Het blussen van branden is een belangrijke taak van de brandweer. Het blusmiddel water wordt het meest gebruikt. De zorg voor de brandveiligheid zoals bedoeld in artikel 1, vierde lid, van de Brandweerwet 1985 geeft aan dat burgemeester en wethouders tevens verantwoordelijk zijn voor een adequate bluswatervoorziening.

Bluswater kan worden verkregen uit het drinkwaternet, een apart bluswaterleidingnet, open water, speciale blusvijvers en geboorde putten. Aan elk van deze ‘bluswaterbronnen’ zijn nadelen verbonden.  

Het drinkwater is een kostbare zaak en een goede kwaliteit drinkwater is van levensbelang. Waterleidingbedrijven kunnen niet altijd gezond drinkwater garanderen als de brandweer door het blussen van branden voor verlaging van de druk in het leidingnet zorgt. Daarenboven is het aanhouden van een grotere doorsnede van een leiding om drukverlaging te voorkomen uit een oogpunt van volksgezondheid niet altijd gewenst, omdat het water onder normale omstandigheden dan te weinig doorstroomt.

Open water en speciale blusvijvers hebben het nadeel dat deze dichtgevroren kunnen zijn.

Geboorde putten vereisen een regelmatige controle en onttrekken bij gebruik (te) veel

grondwater. Een speciaal bluswaterleidingnet is kostbaar en komt alleen in beeld bij

industrieterreinen en dergelijke.

Bluswater kan het beste uit zoveel mogelijk verschillende ‘waterbronnen’ worden verkregen. Voor de eerste inzet van de brandweer zijn de tankautospuit waarin standaard 1500 of 1600 liter water voor onmiddellijk gebruik is opgeslagen en het drinkwaterleidingnet de meest geëigende middelen om voor bluswater te zorgen, omdat dan nog het minste bluswater nodig is. Branden op plaatsen waar geen drinkwaterleiding aanwezig is of waar dat leidingnet te weinig capaciteit heeft, moeten met water uit een tankwagen of op andere wijze worden geblust. Voor het vervolg van de brandbestrijding kan - zo nodig van een grotere afstand en na enige tijd - water worden gehaald uit een blusvijver of ander open water.

Bij afwezigheid van een toereikende openbare bluswatervoorziening kan een gemeente op grond van de (model-)bouwverordening een niet-openbare bluswatervoorziening eisen, bijvoorbeeld als voorwaarde voor het verlenen van een bouwvergunning. Dit komt voor bij ver van de bebouwde kom gelegen bouwwerken of indien een grote hoeveelheid bluswater ineens nodig is, bijvoorbeeld bij een sprinklerinstallatie. De gemeente bepaalt waar de grens ligt tussen de publieke plicht om voor voldoende bluswater te zorgen en de noodzaak voor anderen dat te doen. Van belang is het hier nogmaals te vermelden dat brandbestrijding een publieke taak is. De eisen die gesteld worden aan primaire, secundaire en tertiaire bluswatervoorzieningen zijn omschreven in het NVBR-bulletin "Handleiding bluswatervoorziening en bereikbaarheid".

Artikel 11        Citeertitel en in werking treden

De Verordening brandveiligheid en hulpverlening moet op grond van artikel 2 van de Brandweerwet 1985 binnen een week na vaststelling aan gedeputeerde staten worden gezonden.

Noten

[1]        TK vergaderjaar 1986-1987, 20 066, nr.3.

[2]        Project programma Versterking Brandweer, uitgegeven door het Landelijk Projectbureau Versterking Brandweer en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de Koninklijke Nederlandse Brandweervereniging, 1995.

[3]        Brandveiligheidsconcept Beheersbaarheid van brand, uitgegeven door het Ministerie van Binnenlandse Zaken, 1995.