Beleidsregel van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Tholen houdende regels omtrent bijzondere bijstand en activeringsregeling volwassenen en kinderen (Beleidsregels bijzondere bijstand en activeringsregeling volwassenen en kinderen gemeente Tholen)

Ondertekening

TOELICHTING:

Aanleiding

Met ingang van 1 januari 2015 is de Participatiewet ingevoerd. Als gevolg van de invoering van deze wet zijn bepaalde categoriale regelingen niet meer toegestaan. Maatwerk staat voorop. In de bestrijding van armoede- en schuldenproblematiek zal de gemeente meer dan voorheen van geval tot geval nut, noodzaak en aard van de bijstandverlening moeten vaststellen.

Wetswijzigingen, de opdracht van het Rijk om een maatwerkvoorziening te treffen voor chronisch zieken en gehandicapten, toenemende armoede, financiële druk op het gemeentelijk budget voor armoedebestrijding alsmede de Thoolse ambitie zijn aanleiding om deze beleidsregels op te stellen. In de nota armoedebestrijding gemeente Tholen “Een activerend beleid- Preventie-Participatie-Passende ondersteuning” zijn een aantal maatregelen opgenomen, waarvoor beleidsregels zijn opgesteld. Het betreft nadere regels m.b.t. draagkracht, duurzame gebruiksgoederen, woonkostentoeslag, kosten i.v.m. curatele, bewindvoering en mentorschap, en een collectieve zorgverzekering voor minima. Daarnaast is de activeringsregeling voor kinderen (Kindpakket) en volwassenen, nader uitgewerkt.

Vanwege het maatwerkprincipe is er nadrukkelijk voor gekozen om niet uitputtend beleidsregels op te stellen.

De juridische grondslag is terug te vinden in artikel 35 van de Participatiewet.

Bijzondere bijstand is maatwerk

Generiek inkomensbeleid is de verantwoordelijkheid van het Rijk. Periodiek wordt door het ministerie van SZW het sociaal minimum vastgesteld. Dit is gelijk aan de geldende/toepasselijke bijstandsnorm – eventueel aangevuld met kinderbijslag – en voor mensen van de pensioengerechtigde leeftijd gelijk aan de AOW. Deze norm geldt voor alle burgers van Nederland.

Door bijzondere omstandigheden kan zich de situatie voordoen dat deze uitkeringsnorm niet volledig toereikend is om bepaalde noodzakelijke uitgaven te doen. Als een persoon voor dergelijke kosten geen beroep kan doen op een voorliggende voorziening (zoals huurtoeslag of studiefinanciering), kan de gemeente bijzondere bijstand verstrekken. Hierbij moet worden vastgesteld of de uitgaven noodzakelijk zijn, daadwerkelijk gemaakt zijn en voortkomen uit bijzondere omstandigheden. Bij het vaststellen levert de gemeente maatwerk. Dit betekent dat de gemeente die voorziening biedt die past bij de hulpvraag van de burger. Gemeenten bezien de hele situatie waarin de burger zich bevindt en maken een inschatting wat het individu op dat moment nodig heeft.

Maatwerk en integrale aanpak

Met de invoering van de Participatiewet 2015 wil men de bijstand meer activerend maken. Bijzondere bijstand is financieel en beleidsmatig gedecentraliseerd aan gemeenten, omdat op lokaal niveau – dichtbij de burger – maatwerk kan worden geboden rekening houdend met individuele en lokale omstandigheden.

Een aanpak op individueel niveau is nodig om de financiële ondersteuning gericht in te zetten en om een brede integrale aanpak mogelijk te maken. Een integrale aanpak waarbij ook de persoonlijke en maatschappelijke situatie van de belanghebbende wordt verbeterd en waarbij de belanghebbende – waar mogelijk - deelneemt aan het arbeidsproces. Dit vraagt afstemming met afdelingen Wmo, re-integratie, schuldhulpverlening en maatschappelijk werk zowel binnen als buiten de gemeente.

Deze beleidsregels vervangen de beleidsregels die zijn opgesteld n.a.v. de nota “Empowerment als bijdrage in de armoedebestrijding, want geld alleen is niet genoeg”, door de raad vastgesteld op 6 november 2008.

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING:

HOOFDSTUK 1 - BEGRIPPEN

Artikel 1 - Begripsbepalingen

Er wordt voor wat betreft het begrippenkader en de achterliggende ideeën zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de wet en de Algemene wet bestuursrecht. Dit vereenvoudigt de uitvoering.

Een uitzondering geldt voor het begrip bijstandsnorm. Bij dit begrip, zoals gebruikt in deze beleidsregel, is ervoor gekozen geen rekening te houden met de kostendelersnorm.

De reden hiervoor is dat een belanghebbende bijzondere kosten, waarvoor bijzondere bijstand wordt aangevraagd, vaak niet kan delen. Daarbij komt dat berekening van de draagkracht van niet-bijstandsgerechtigden hiermee makkelijker wordt.

HOOFDSTUK 2 – BIJZONDERE BIJSTAND

Hoofdstuk 2 - Bijzondere bijstand: bijzondere kosten, draagkracht, duurzame gebruiksgoederen, woonkostentoeslag, kosten curatele, bewindvoering en mentorschap en collectieve zorgverzekering voor minima.

Artikel 2 - Bijzondere kosten

Het maatwerkprincipe geldt, hetgeen betekent, dat uit de bijzondere individuele omstandigheden de noodzaak van de kosten moet blijken en dat in elke specifieke situatie een zorgvuldige afweging gemaakt dient te worden, rekening houdende met de individuele omstandigheden van de belanghebbende.

Artikel 3 - Draagkracht

De bijzondere bijstand is niet alleen voor bijstandsgerechtigden. Bijzondere bijstand is toegankelijk voor iedereen met een laag inkomen. Bepalend is de draagkracht van de belanghebbende(n), waarbij het inkomen met de van toepassing zijnde bijstandsnorm wordt vergeleken. Bij geen of slechts een beperkte draagkracht, kan aanspraak op bijzondere bijstand bestaan voor specifieke kosten, die niet uit het reguliere inkomen of uit de algemene bijstand kunnen worden voldaan. De bijzondere noodzakelijke kosten moeten de draagkracht te boven gaan.

Volledigheidshalve wordt nog vermeld, dat de algemene voorwaarden voor het recht op bijstand onverkort van toepassing zijn en dat de belanghebbende moet voldoen aan de algemene voorwaarden om überhaupt recht te hebben op bijzondere bijstand. De algemene voorwaarden staan in de artikelen 11 t/m 16 van de Participatiewet vermeld.

Artikel 4 - Vaststelling van de draagkracht

De middelen zoals genoemd in de artikelen 31 t/m 34 van de wet worden bij de vaststelling van de draagkracht in aanmerking genomen.

Met lid 2 wordt voor het inkomensbegrip zoveel mogelijk aangesloten bij de algemene bijstand. Een uitzondering hierop is bij kosten waarvoor de vergoedingen, tegemoetkomingen of verstrekkingen zijn bedoeld, en in welke kosten bijzondere bijstand wordt verleend. Bijvoorbeeld bij de hoogte van een woonkostentoeslag wordt rekening gehouden met een eventuele huurtoeslag of eigen woningbijdrage (premieregelingen).

Het vermogen, voor zover dat de grens van het vrij te laten bescheiden vermogen niet te boven gaat, wordt buiten beschouwing gelaten.

Indien er sprake is van een eigen woning, wordt toepassing gegeven aan artikel 34 lid 2 onderdeel d. Vermogensvaststelling vindt plaats op grond van een recente woz beschikking of een taxatierapport. Indien het vermogen gebonden in de woning minder bedraagt dan het in artikel 34 lid 2 onderdeel d genoemde bedrag, wordt bijstand om niet verstrekt. Is het vermogen gebonden in de woning meer dan het in dit artikel genoemde bedrag, dan zal bijzondere bijstand worden verstrekt in de vorm van een geldlening.

De individuele inkomenstoeslag wordt alleen tot de draagkracht gerekend als bij de aanvraag om bijzondere bijstand voor inrichtingskosten dan wel voor de aanschaf van duurzame gebruiksgoederen zoals genoemd in artikel 51 van de wet, aanspraak op individuele inkomenstoeslag kan worden gemaakt. De individuele inkomenstoeslag als opvolger van de langdurigheidstoeslag is er namelijk voor huishoudens die al meerdere jaren moeten rondkomen van een minimuminkomen en daardoor moeilijk kunnen reserveren voor onverwachte uitgaven zoals duurzame gebruiksgoederen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de beleidsruimte die artikel 35 van de wet biedt.

De Centrale Raad van Beroep heeft uitspraken gedaan over draagkracht in relatie tot beslag op de uitkering. Deze uitspraken komen er op neer, dat als op (een deel van) het inkomen van de belanghebbende executoriaal beslag is gelegd, waardoor hij over dat (deel van het) inkomen geen feitelijke bestedingsmogelijkheid heeft, noch beschikkingsbevoegd is, noch een mogelijkheid heeft om het hem uit te laten betalen, het college bij de berekening van de draagkracht in het kader van de bijzondere bijstand met dat (deel van het) inkomen geen rekening mag houden. Dit betekent, dat als sprake is van executoriaal beslag op het inkomen, of als de klant is toegelaten tot de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp), hiermee rekening moet worden gehouden bij de berekening van de draagkracht. In dergelijke situaties dient dan ook te worden uitgegaan van het inkomen dat resteert na het beslag. Bij personen die in een minnelijk traject van schuldhulpverlening zitten zoals bij de Kredietbank West-Brabant, dient hetzelfde beleid als bij beslag op de uitkering en toelating tot de Wsnp te worden toegepast. Bij een minnelijke regeling is er eveneens sprake van een problematische schuldensituatie. Mensen die hun best doen om via het minnelijk traject van hun schulden af te komen, moeten niet nadeliger uit zijn dan mensen die (soms door eigen toedoen) in het wettelijk traject terecht zijn gekomen. Bij een aanvraag om bijzondere bijstand moet wel worden beoordeeld, of het traject goed verloopt en de belanghebbende zich aan de afspraken houdt.

Artikel 5 - Draagkrachtruimte en draagkrachtpercentage

Bij het verstrekken van bijzondere bijstand moet rekening worden gehouden met de draagkracht van de belanghebbende. Het college kan bepalen welk deel van het vermogen en inkomen boven de bijstandsnorm bij de vaststelling van de draagkracht in aanmerking wordt genomen (artikel 35, lid 1, van de wet).

Voor zover het inkomen meer bedraagt dan 100% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm, dient het verschil te worden aangewend voor de betaling van de uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten. Voor zover deze kosten niet voldaan kunnen worden uit de aanwezige draagkracht, bestaat aanspraak op bijzondere bijstand. Indien er sprake is van sociaal medische kosten wordt van het inkomen dat hoger is dan 100% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm, 35% als draagkracht in aanmerking genomen bij de vaststelling van de hoogte van de bijzondere bijstand.

Artikel 6 - Draagkrachtperiode

Bij het vaststellen van de draagkracht ten behoeve van een aanvraag voor incidentele bijzondere bijstand wordt de draagkracht op basis van 12 maanden berekend. De berekende draagkracht wordt vervolgens in mindering gebracht op de bijzondere noodzakelijke kosten. Bij het vaststellen van de draagkracht ten behoeve van een aanvraag voor periodieke bijzondere bijstand wordt de draagkracht eveneens op basis van 12 maanden berekend en uitgesmeerd over het aantal maanden waarop de verstrekking betrekking heeft, uiteraard met een maximum van 12 maanden. Deze uitgesmeerde draagkracht wordt vervolgens maandelijks in mindering gebracht op de bijzondere noodzakelijke kosten.

Artikel 7 - Drempelbedrag

Op grond van de wet is het mogelijk om voor bijzondere bijstand een drempelbedrag in te stellen. Om de drempel voor de klanten zo laag mogelijk te maken, geldt geen drempelbedrag in welke vorm dan ook.

Artikel 8 - Aflossing van leenbijstand

De aflossingscapaciteit wordt bepaald op 6 % van de toepasselijke bijstandsnorm. Hiermee wordt aangesloten bij de gehanteerde richtlijnen van de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK). Met de looptijd van een lening van ten hoogste 36 maanden wordt aangesloten bij de Wet schuldsanering natuurlijke personen. Met de aflossing van de lening wordt in de regel aangevangen in de maand volgend op die van de betaling.

Artikel 9 - Duurzame gebruiksgoederen

De kosten van woninginrichting en de aanschaf of vervanging van duurzame gebruiksgoederen (wasmachine, koelkast, bed, zitmeubelen en dergelijke) behoren tot de normale kosten van het bestaan. Deze kosten zijn in de meeste gevallen noodzakelijk maar niet bijzonder. Men kan hiervoor reserveren, gespreid betalen of een lening afsluiten. Een lening wordt gezien als een voorliggende voorziening. Daarnaast wordt geacht dat men met een inkomen op bijstandsniveau kan reserveren voor onverwachte uitgaven. In veel gevallen is er ook sprake van voorzienbaarheid. Het kan echter voorkomen dat er sprake is van bijzondere omstandigheden op grond waarvan het college kan besluiten bijzondere bijstand te vertrekken. Een reden voor verstrekking van bijzondere bijstand kan bijvoorbeeld zijn het ontbreken van de mogelijkheid tot reserveren.

Hoewel het hebben van schulden in beginsel niet gezien wordt als een bijzondere omstandigheid, wil het college voor bepaalde belanghebbenden afwijken van deze regel. Het gaat veelal om belanghebbenden die deelnemen aan een minnelijke schuldregeling of op wie de WSNP van toepassing is verklaard, die een noodzakelijke uitgave voor (de vervanging van) een duurzaam gebruiksgoed moeten doen. Er moet dan sprake zijn van een acute situatie waarin geen mogelijkheden voor reservering zijn geweest. Bij de overwegingen over de noodzaak en bijzondere omstandigheden wordt ook de aanwezigheid van minderjarige kinderen betrokken.

De aanschaf van gebruiksgoederen is alleen voor de essentiële woonruimtes: de woonkamer, de slaapkamer, de keuken, de badkamer. De belanghebbende moet kunnen verblijven, slapen, eten koken en zichzelf verzorgen.

Voor wat betreft de hoogte van de te verstrekken bijzondere bijstand vindt het college dat van de belanghebbende mag worden verwacht dat hij tracht de kosten zo laag mogelijk te houden. Om die reden is het uitgangspunt om duurzame gebruiksgoederen tweedehands te verstrekken, in samenwerking met kringloopwinkel van het Leger des Heils en/of andere kringloopwinkels. Ervaring leert dat in de praktijk bepaalde goederen, zoals witgoed, tweedehands niet altijd beschikbaar zijn. In dat geval kan het college overgaan tot verstrekking van bijzondere bijstand gebaseerd op de prijs van een nieuw artikel. Daarbij wordt uitgegaan van de goedkoopste adequate oplossing.

Het college verstrekt de bijzondere bijstand in beginsel als lening. De bijzondere bijstand kan om niet worden verstrekt wanneer de individuele situatie hiervoor aanleiding geeft. Bijzondere omstandigheden kunnen bijvoorbeeld bestaan uit het ontbreken van aflossingscapaciteit.

Artikel 10 - Woonkostentoeslag

Wanneer de woonkosten hoger zijn dan de maximale huurgrens, kan bijzondere bijstand in de vorm van een woonkostentoeslag worden verstrekt. Voor de vaststelling van de hoogte van de woonkostentoeslag wordt de systematiek gebruikt die de belastingdienst hanteert voor huurtoeslag (in geval van een koopwoning worden de inkomenstabellen van de huurtoeslagregeling gehanteerd voor de berekening van een toeslag)

Aan woonkostentoeslag wordt maximaal verstrekt een bedrag gelijk aan de huurgrens min de huurtoeslag waarop betrokkene recht zou hebben. Daarnaast kunnen woonkosten hoger dan het bedrag van de huurgrens in de huurtoeslagregeling in aanmerking komen voor bijstandsverlening.

De bijstand wordt voor maximaal één jaar toegekend. In de toekenning wordt de betrokkene geadviseerd om actief op zoek te gaan naar goedkopere woonruimte. Ook wordt de betrokkene er op gewezen dat zijn/haar inspanningen in verband met het omzien naar goedkopere woonruimte worden meegewogen in de beoordeling van een eventuele vervolgaanvraag voor een woonkostentoeslag.

Artikel 11 – Kosten curatele, bewindvoering en mentorschap

Indien een meerderjarige tijdelijk of duurzaam niet in staat is ten volle voor zijn financiële belangen te zorgen dan kan een curator, bewindvoerder en/of mentor worden aangesteld door de rechter. De kosten hiervan betaalt de belanghebbende zelf. Als belanghebbende een inkomen op bijstandsniveau heeft, kan er bijzondere bijstand worden verstrekt voor het loon en de eenmalige extra kosten.

Gestreefd wordt naar een dusdanige zelfredzaamheid dat mensen, eventueel met inzet van hun eigen sociale netwerk, zelf hun financiën kunnen regelen. Om te voorkomen dat mensen (verder) in de schulden geraken, gaan we vrijwillige consulenten thuisadministratie inzetten.

Door het preventief inzetten van vrijwillige consulenten thuisadministratie is het aanstellen van een curator, bewindvoerder en/of mentor wellicht in een aantal gevallen niet meer nodig.

Artikel 12 - Collectieve zorgverzekering voor minima

Als gemeente bieden we de mogelijkheid bij VGZ een collectieve zorgverzekering af te sluiten. De dekking vanuit deze zorgverzekering is dusdanig uitgebreid, dat verzekerden voor (para)medische kosten geen beroep meer hoeven te doen op de bijzondere bijstand. VGZ vergoedt deze kosten. De Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg worden beschouwd als toereikende en passende voorliggende voorzieningen voor medische kosten.

Tot op heden werd door VGZ uitsluitend de basisverzekering in combinatie met het GemeentePakket Compleet als collectieve zorgverzekering aangeboden. Naar aanleiding van intrekking van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatieregeling eigen risico (Cer) is via de VGZ een extra aanvullende verzekering mogelijk, waarmee onze inwoners een keuze hebben uit twee pakketten, te weten: GemeentePakket Compleet en GemeentePakket Compleet inclusief € 0 eigen risico.

Er is vrijheid om voor een andere verzekering, dan de gemeentelijke collectieve zorgverzekering te kiezen. Het is de verantwoordelijkheid van de persoon zelf om hierin een weloverwogen keuze te maken. Vrijheid van keuze betekent echter niet dat de gevolgen daarvan kunnen worden afgewenteld op de (bijzondere) bijstand.

Personen die elders zijn verzekerd dan bij VGZ en geen gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om over te stappen naar de gemeentelijke collectieve zorgverzekering (met aanvullende verzekering GemeentePakket Compleet of Compleet inclusief € 0 eigen risico), kunnen geen bijzondere bijstand krijgen voor medische kosten die de collectieve zorgverzekering vergoed.

Wanneer men kosten heeft, die men via de gemeentelijke aanvullende verzekering (GemeentePakket Compleet/Compleet inclusief € 0 eigen risico) vergoed had kunnen krijgen, dan is het redelijk om deze gemeentelijke aanvullende verzekering als algemene dan wel voorliggende voorziening aan te merken.

Hierbij wordt wel rekening gehouden met de mogelijkheid die de aanvrager heeft of had om ook daadwerkelijk gebruik te kunnen maken van de gemeentelijke collectieve zorgverzekering (met aanvullende verzekering GemeentePakket Compleet of Compleet inclusief € 0 eigen risico). Immers, men kan enkel per 1 januari van het jaar naar een andere verzekeraar overstappen.

Er zijn situaties denkbaar waarin van belanghebbende redelijkerwijs niet verlangd kan worden dat hij gebruik maakt van de mogelijkheid om zich te verzekeren via de collectieve zorgverzekering van de gemeente (met aanvullende verzekering GemeentePakket Compleet of Compleet inclusief € 0 eigen risico). Denk hierbij bijvoorbeeld aan de situatie dat iemand specifieke afspraken heeft gemaakt met de zorgverzekeraar omtrent de vergoeding van bijzondere en/of dure medicijnen en behandelingen waarvan het niet zeker is dat de collectieve verzekeraar dit (ook) vergoed of blijft vergoeden. In dergelijke gevallen is het mogelijk bijzondere bijstand te verstrekken overeenkomstig de vergoeding die wordt verstrekt o.g.v. deelname aan de gemeentelijke collectieve zorgverzekering (met aanvullende verzekering GemeentePakket Compleet of Compleet inclusief € 0 eigen risico).

HOOFDSTUK 3 – ACTIVERINGSREGELING KINDEREN EN VOLWASSENEN

Artikel 13 - Tegemoetkoming voor volwassen

De volwassene die tot de doelgroep behoort, kan een bedrag van € 150,00 per kalenderjaar ontvangen als tegemoetkoming in de kosten voor deelname aan sociaal culturele activiteiten. Wel dient de belanghebbende de betalingsbewijzen zorgvuldig te bewaren, omdat steekproefsgewijs kan worden gecontroleerd of de verstrekte bedragen zijn besteed aan het beoogde doel.

Artikel 14 - Kosten i.v.m. deelname aan sociale culturele activiteiten en volgen onderwijs voor kinderen (Kindpakket) voor kinderen op het basis- en voortgezet onderwijs

De gemeente wil met het nieuwe armoedebeleid meer maatwerk. Iedereen moet kunnen meedoen. Daarbij is nadrukkelijk aandacht voor participatie van kinderen. Ook kinderen van ouders met een laag inkomen moeten kunnen meedoen. Het Kindpakket is hierop gericht. Om het bereik van het Kindpakket te stimuleren wordt ingezet op samenwerking met maatschappelijke organisaties (o.a. Traverse, Stichting Leergeld), onderwijs en andere organisaties die een rol kunnen spelen in signalering van armoede onder kinderen en doorverwijzing naar de gemeente.

Met betrekking tot het Kindpakket regelen we in samenwerking met en volgens het verstrekkingenbeleid van het Jeugdsportfonds/Jeugdcultuurfonds. Dit betekent rechtstreekse betalingen van contributie aan verenigingen en eventueel aankoopbonnen/vouchers voor de aanschaf van sportattributen dan wel het huren van muziekinstrumenten. Op deze manier zijn we er zeker van dat de vergoedingen besteed worden aan het kind en het doel waarvoor ze zijn bedoeld.

Tweedehands computers/laptops en fietsen, benodigdheden in verband met onderwijs worden verstrekt in samenwerking met de kringloopwinkel van het Leger des Heils en eventueel andere kringloopwinkels.

Voor schoolkosten kan bijzondere bijstand worden verstrekt. Uitgangspunt daarbij is dat ook kinderen met minder draagkrachtige ouders mee kunnen doen met schoolactiviteiten.

Artikel 15 – Inwerkingtreding

spreekt voor zich

Artikel 16 – Citeertitel

spreekt voor zich