Verordening Participatie Participatiewet/IOAW/IOAZ 's-Hertogenbosch 2016

Ondertekening

Algemene toelichting Verordening Participatie Participatiewet/IOAW/IOAZ 2016

Het college is bevoegd een belanghebbende te verplichten naar vermogen een tegenprestatie te verrichten, ook als die tegenprestatie niet direct samenhangt met arbeidsinschakeling. Een belanghebbende van achttien jaar of ouder doch jonger dan de pensioengerechtigde leeftijd kan vanaf de dag van melding worden opgedragen maatschappelijk te participeren. Dit is vastgelegd in artikel 9, eerste lid, onderdeel c, van de Participatiewet. De tegenprestatie bestaat uit de plicht om naar vermogen door het college opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten, naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt.

Individuele omstandigheden

Het college bepaalt aan de hand van de individuele omstandigheden en de voorhanden zijnde onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden, de aard, de duur en de omvang van de aan een persoon op te leggen tegenprestatie. Hierbij moet het college de in deze verordening neergelegde criteria in acht nemen. Als het college een tegenprestatie opdraagt aan belanghebbende, moet het een duidelijke omschrijving geven van de te verrichten werkzaamheden. Het moet voor een belanghebbende immers duidelijk zijn welke tegenprestatie van hem verwacht wordt (zie Rechtbank Zeeland-West-Brabant 25-02-2013, nr. 12/3649, ECLI:NL:RBZWB:2013:BZ5171).

Geen tegenprestatie

Indien daarvoor dringende redenen - zoals zorgtaken - aanwezig zijn, kan het college in individuele gevallen tijdelijk ontheffing verlenen van de plicht tot het verrichten van een tegenprestatie (artikel 9, tweede lid, van de Participatiewet). De plicht tot tegenprestatie is niet van toepassing op een belanghebbende die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt is als bedoeld in artikel 4 van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (artikel 9, vijfde lid, van de Participatiewet). De plicht tot tegenprestatie is voorts niet van toepassing op een alleenstaande ouder die in het bezit is van een ontheffing als bedoeld in artikel 9a, eerste lid, van de Participatiewet (artikel 9, zevende lid, van de Participatiewet).

Afstemmen

Net als bij het niet nakomen van de arbeids- en re-integratieverplichting geldt voor het niet nakomen van de tegenprestatie dat de bijstand kan worden afgestemd overeenkomstig de gemeentelijke afstemmingsverordening.

Bevoegdheid opdragen tegenprestatie

De bevoegdheid van het college om een belanghebbende te verplichten naar vermogen een tegenprestatie te verrichten geldt al sinds 1 januari 2012. De regering meent dat de tegenprestatie voor uitkeringsgerechtigden een gelegenheid is om te blijven participeren in de samenleving en om een sociaal netwerk, arbeidsritme en regelmaat te behouden. Dit zijn volgens de regering ook noodzakelijke voorwaarden om de kansen op de arbeidsmarkt te vergroten (TK 2013-2014, 33 801, nr. 3, p. 29).

Tegenprestatie is geen re-integratieinstrument

De plicht tot tegenprestatie heeft tot doel om maatschappelijk nuttige werkzaamheden te doen in de samenleving als tegenprestatie voor het ontvangen van een uitkering. Het opdragen van een tegenprestatie heeft niet primair tot doel de re-integratie van een belanghebbende te bevorderen, maar moet worden gezien als een nuttige bijdrage aan de samenleving (TK 2013-2014, 33 801, nr. 7, p. 49-50). De tegenprestatie is daarom naar zijn aard niet gericht op toeleiding tot de arbeidsmarkt en is niet bedoeld als re-integratieinstrument. Voorts mag een tegenprestatie het accepteren van passende arbeid of van re-integratieinspanningen niet belemmeren. Immers, als uitgangspunt geldt werk boven uitkering.

Verordeningsplicht

De Wet maatregelen WWB legt de gemeenteraad de verplichting op om bij verordening regels vast te stellen over het opdragen van een tegenprestatie aan mensen met een bijstandsuitkering in de leeftijd van 18 jaar tot de pensioengerechtigde leeftijd. Deze verordeningsopdracht is neergelegd in artikel 8a, eerste lid, onderdeel b Participatiewet. Het is aan de gemeente om de duur, omvang en inhoud van de tegenprestatie te regelen (zie TK 2013-2014, 33 801, nr. 24, p. 6).

Ontwikkelen beleid door college

Het college heeft de opdracht beleid te ontwikkelen ten behoeve van het verrichten van een tegenprestatie en het uitvoeren ervan overeenkomstig de verordening tegenprestatie. Dit volgt uit artikel 7, eerste lid, onderdeel c, van de Participatiewet.

Artikelsgewijze toelichting

Enkel die bepalingen die verdere toelichting behoeven worden hieronder behandeld.

Artikel 1. Begrippen

Begrippen die al zijn omschreven in de Participatiewet, de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), de Algemene wet bestuursrecht of de Gemeentewet worden niet afzonderlijk gedefinieerd in deze verordening. Deze zijn vanzelfsprekend van toepassing op deze verordening.

Korte afstand tot de arbeidsmarkt

In artikel 1 van deze verordening is een definitie opgenomen van het begrip 'korte afstand tot de arbeidsmarkt'. Onder een korte afstand tot de arbeidsmarkt wordt verstaan dat een persoon redelijkerwijs binnen één jaar geschikt is voor deelname aan de arbeidsmarkt. Dit begrip is van belang in verband met de mogelijkheid tot het opdragen van een tegenprestatie. Zie hierover artikel 2 van deze verordening.

Grote afstand tot de arbeidsmarkt

In artikel 1 van deze verordening is een definitie opgenomen van het begrip 'grote afstand tot de arbeidsmarkt'. Onder een grote afstand tot de arbeidsmarkt wordt verstaan dat een persoon redelijkerwijs niet binnen één jaar geschikt is voor deelname aan de arbeidsmarkt. Dit begrip is van belang in verband met de mogelijkheid tot het opdragen van een tegenprestatie. Zie hierover artikel 4 van deze verordening.

Artikel 2. Het opdragen van een tegenprestatie

Het college heeft beleidsvrijheid om een tegenprestatie op te leggen. Het college bepaalt uiteindelijk of, en zo ja welke tegenprestatie wordt opgedragen. Tegen een besluit tot het opdragen van een tegenprestatie kan bezwaar en beroep worden aangetekend (TK 2013-2014, 33 801, nr. 7, p. 49).

Tegenprestatie opdragen aan personen met grote afstand tot arbeidsmarkt

De gemeenteraad kiest er in deze verordening voor te bepalen dat het college een tegenprestatie in beginsel uitsluitend kan opdragen aan een belanghebbende die een grote afstand tot de arbeidsmarkt heeft. Dit impliceert dat aan belanghebbenden die een korte afstand tot de arbeidsmarkt hebben geen tegenprestatie wordt opgedragen, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden.

De gemeenteraad heeft hiervoor gekozen opdat personen met een korte afstand zich volledig kunnen richten op de arbeidsplicht en de re-integratieplicht, zoals het naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid verkrijgen. Bij personen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt kan redelijkerwijs worden verwacht dat hun inspanningen eerder zullen leiden tot uitstroom. Daarom wordt in beginsel aan personen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt geen tegenprestatie opgedragen. De tegenprestatie mag immers het accepteren van passende arbeid of van re-integratieinspanningen niet belemmeren aangezien werk boven uitkering als uitgangspunt geldt. Aan personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt kan het college wel een tegenprestatie opdragen.

Belanghebbende met een korte afstand tot de arbeidsmarkt

Artikel 2, tweede lid, van deze verordening bepaalt dat het college een belanghebbende met een korte afstand tot de arbeidsmarkt een tegenprestatie kan opdragen als bijzondere omstandigheden dat rechtvaardigen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de situatie waarin geen re-integratieactiviteiten worden verricht door belanghebbende en het verrichten van re-integratieactiviteiten op korte termijn redelijkerwijs niet kan worden verwacht. In dat geval bestaat er ruimte een tegenprestatie op te leggen.

Artikel 6. Citeertitel

In dit artikel is de citeertitel van deze verordening neergelegd.

Voorbeelden maatschappelijke nuttige werkzaamheden

Voor voorbeelden van maatschappelijke nuttige werkzaamheden verwijst de regering naar het onderzoeksrapport "Voor wat hoort wat" van de Inspectie SZW. Deze zijn hierna weergegeven. De auteurs van Grip op WWB van Kluwer Schulinck menen dat veel van de genoemde werkzaamheden leiden tot verdringing en daarom niet als tegenprestatie kunnen worden ingezet. Er moet dus altijd goed worden beoordeeld of geen sprake is van verdringing. Het moet altijd gaan om onbeloonde maatschappelijke nuttige werkzaamheden zoals in artikel 1 onder d van deze verordening wordt omschreven. De regering geeft de volgende voorbeelden voor werkzaamheden die als tegenprestatie kunnen worden ingezet:

• -

  werkzaamheden bij een openluchtmuseum;

• -

  koffie/thee schenken in een verpleegtehuis, buurthuis of een bejaardentehuis;

• -

  meelopen met de dierenambulance;

• -

  taalmaatje voor nieuwkomers;

• -

  vervoer via kerken of ouderenorganisaties;

• -

  warme maaltijden bereiden en leveren;

• -

  de was doen;

• -

  strijken;

• -

  tijdelijke werkzaamheden rond een wijkcentrum;

• -

  helpen bij het oversteken van kinderen (scholen);

• -

  werkzaamheden in theaters;

• -

  praten met nabestaanden;

• -

  inzet bij (sport)evenementen;

• -

  daklozen die wekelijks mensen rond leiden door de stad;

• -

  gehandicapten begeleiden bij het zwemmen;

• -

  voorlezen op scholen;

• -

  moestuin aanleggen met leerlingen uit groep 5 of 6 basisschool;

• additionele werkzaamheden bij het Leger of Leger des Heils;

• boeken uitleen bij ziekenhuizen en verpleegtehuizen (met karretjes);

• -

  maneges schoon en netjes houden;

• -

  een functie vervullen in bijvoorbeeld een cliëntenraad;

• -

  deelname aan een hulpverleningstraject bij persoonlijke of psychische problemen;

• -

  werkzaamheden in bibliotheken;

• -

  bezoek aan eenzame ouderen;

• -

  werkzaamheden in bejaardentehuizen en buurthuizen;

• -

  boodschappen halen voor Wmo-cliënten/hulpbehoevenden/ouderen;

• -

  tuinonderhoud;

• -

  administratie op orde brengen;

• -

  conciërgeachtige werkzaamheden;

• -

  mobiel beperkte inwoners helpen;

• -

  klus- en verhuisteams oprichten;

• -

  opzetten en geven cursussen;

• -

  zorgtaken zoals huiskamerdiensten, activiteitenbegeleiding;

• -

  helpen bij festivals;

• -

  ondersteunend werkstages bij (maatschappelijke) organisaties: administratief, creatief, verzorging;

• -

  wandelen en koffiedrinken met groepen bewoners;

• -

  lunch verzorgen op basisscholen;

• -

  werkzaamheden in dierenasiel;

• -

  receptionist of ontvangstdame/heer;

• -

  beheer kantines sportverenigingen;

• -

  wijkschouwen;

• -

  zwemvierdaagse, wijkfeesten, buurt BBQ, straat opknappen, opzetten buitenspeeldag;

• -

  spelletjesmiddagen, politiekcafé;

• -

  buurtpreventie;

• -

  buurtvaders;

• -

  meldpunt voor veiligheid in de wijk (signalering);

• -

  klussenteam in de wijk;

• -

  ondersteunen bij wijkactiviteiten (halen/brengen);

• -

  organiseren activiteiten voor kinderen (in de wijk of stad);

• -

  simpele schoonmaakwerkzaamheden in de eigen wijk;

• -

  theekringen;

• -

  verkiezing organiseren (weerman/vrouw van de wijk);

• -

  multicultureel sportevenement met gehandicapten;

• -

  ontmoeting in de wijk met aandacht voor verschillende geloofsovertuigingen;

• -

  sportclinics in de wijken opzetten;

• -

  organiseren wandelingen/sportcursussen;

• -

  hulp bij reizen met openbaar vervoer;

• -

  computermaatje;

• -

  energiecoaches;

• -

  formulierenbrigade;

• -

  medewerker in ruilwinkel, wereldwinkel;

• -

  websitebeheerder van een vrijwilligersorganisatie;

• -

  speelgoed schoonmaken en voorlezen bij kinderdagverblijf;

• -

  werkzaamheden op zorgboerderij;

• -

  werknemersvaardigheden opdoen in niet commercieel bedrijf;

• -

  oppasdienst;

• -

  huiswerkbegeleiding;

• -

  mantelzorg/mantelzorgondersteuning;

• -

  in de zorg helpen;

• -

  helpen in de moskee;

• -

  weidevogels tellen;

• -

  suppoost avondvierdaagse;

• -

  beweeg en dieetprogramma;

• -

  rolstoelbrigade;

• -

  fietsles geven;

• -

  klaar-overs;

• -

  werkervaring op doen via club van 1000;

• -

  helpen bij scouting;

• -

  enquêteur minimabeleid;

• -

  hulp in heemkundetuin;

• -

  hand en spandiensten op school.